Làm thế nào để các con sông và những dòng suối tiếp tục chảy | Rob Harmon | TEDxRainier
-
0:05 - 0:07Đây là một dòng sông.
-
0:09 - 0:11Đây là một con suối.
-
0:14 - 0:15Đây là một dòng sông.
-
0:17 - 0:19Đây là việc xảy ra ở khắp cả nước.
-
0:20 - 0:24Có mười nghìn dặm con suối cạn nước
ở Hoa Kỳ. -
0:25 - 0:29Trên bản đồ này, những vùng có màu
tượng trưng cho các tranh chấp dùng nước -
0:30 - 0:33Các vấn đề tương tự cũng đang xảy ra
ở phía đông -
0:34 - 0:38Các lý do là khác nhau ở từng bang,
nhưng hầu hết là bởi các tiểu tiết -
0:38 - 0:43Riêng ở Motana đã có 4,000 dặm
dòng suối cạn nước. -
0:44 - 0:47Thông thường chúng hỗ trợ sự sống
cho cá và các động vật hoang dã. -
0:48 - 0:51Chúng là mạch máu của cả hệ sinh thái,
-
0:51 - 0:53và chúng thường bị trống rỗng.
-
0:55 - 0:58Tôi muốn kể cho các bạn câu chuyện
về một dòng suối duy nhất -
0:58 - 1:02bởi nó là nguyên mẫu
cho câu chuyện lớn hơn. -
1:03 - 1:05Đây là Con lạch Lê Gai.
-
1:05 - 1:09Nó chảy qua một khu dân cư từ
phía bắc Helena đến hồ Helena. -
1:10 - 1:16Nó hỗ trợ sự sống cho các loài cá hoang dã
như cá hồi vân, nâu và cầu vồng. -
1:17 - 1:21Hầu như hàng năm trong hơn 100 năm qua ...
-
1:22 - 1:25con suối nhìn giống như này vào mùa hè.
-
1:27 - 1:29Sao nó lại đến mức này?
-
1:31 - 1:34Bắt đầu từ những năm cuối giai đoạn 1800
-
1:34 - 1:37khi mọi người bắt đầu an cư ở những nơi
như Montana. -
1:37 - 1:41Tóm lại, hồi đó nước còn rất dồi dào
và chưa có nhiều người lắm. -
1:42 - 1:44Nhưng ngày càng có nhiều người xuất hiện,
-
1:44 - 1:47thì những người tới đó trước mới lo lắng,
-
1:47 - 1:51và vào năm 1865, Motana thông qua
điều luật đầu tiên về nước. -
1:52 - 1:57Điều luật nói rằng, mọi người ở gần suối
có thể chia sẻ với nhau. -
2:01 - 2:04Kì lạ thay, rất nhiều người xuất hiện
và muốn sử dụng con suối, -
2:04 - 2:06và những người khai phá
-
2:06 - 2:10lo lắng đến mức phải nhờ đến các luật sư.
-
2:12 - 2:15Đã có những vụ kiện trước đây
vào năm 1870 và 1872, -
2:15 - 2:17cả hai đều liên quan đến Con lạch Lê Gai.
-
2:18 - 2:19Và vào năm 1921,
-
2:19 - 2:24Tòa án tối cao Motana đã đưa ra luật
cho vụ liên quan đến Con lạch Lê Gai -
2:24 - 2:30rằng những người khai phá sẽ có quyền
sử dụng nước đầu tiên. -
2:31 - 2:33Các quyền về sử dụng nước này chính
là đáp án. -
2:36 - 2:39Vấn đề là tất cả vùng phía Tây
giờ nhìn như này. -
2:41 - 2:43Một vài con lạch này đã được chứng minh
-
2:43 - 2:47là có lượng nước nhiều hơn 50 đến 100 lần
so với thực tế trong con suối. -
2:49 - 2:54Và những người có quyền sử dụng nước
lớn nhất, nếu không sử dụng quyền đó, -
2:54 - 2:56họ sẽ có nguy cơ mất đi quyền sử dụng nước
-
2:57 - 2:59cùng giá trị kinh tế theo cùng với nó.
-
2:59 - 3:02Nên họ chẳng có động lực gì để bảo tồn.
-
3:03 - 3:05Vậy nên vấn đề không chỉ là
ở số lượng người; -
3:06 - 3:09chính hệ thống này làm giảm ý chí bảo tồn
-
3:09 - 3:13bởi bạn có thể mất quyền dùng nước
nếu bạn không dùng nó. -
3:13 - 3:17Vậy nên sau hàng thập kỷ kiện tụng
và 140 năm kinh nghiệm, hiện giờ, -
3:17 - 3:18chúng ta vẫn có cái này
-
3:20 - 3:22Một hệ thống hỏng hóc.
-
3:23 - 3:25Không có động lực để bảo tồn,
-
3:25 - 3:28bởi nếu bạn không dùng nước,
bạn sẽ mất quyền sử dụng nước. -
3:28 - 3:32Và tôi chắc các bạn đều biết,
điều này đã tạo nên nhiều xung đột lớn -
3:32 - 3:35giữa những người làm nông nghiệp
và những người bảo vệ môi trường -
3:36 - 3:38Được rồi, giờ tôi sẽ lái sang
cái khác một chút. -
3:39 - 3:43Hầu hết mọi người đều vui khi biết rằng
phần còn lại của bài nói là miễn phí... -
3:43 - 3:44(Tiếng cười)
-
3:44 - 3:47và một số các bạn sẽ rất mừng khi biết
còn có cả bia nữa. -
3:47 - 3:51(Tiếng cười)
-
3:56 - 3:59Có một vấn đề khác xảy ra ở quốc gia,
-
3:59 - 4:01đó là các công ty bắt đầu lo lắng
-
4:01 - 4:03về nguồn cung nước của họ.
-
4:03 - 4:07Và họ lo về việc đảm bảo cung cấp đủ nước,
-
4:07 - 4:09họ cố gắng sử dụng nước thật hiệu quả,
-
4:09 - 4:12và họ lo rằng cách họ sử dụng nước
-
4:12 - 4:13sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh công ty.
-
4:13 - 4:15Đó là một vấn đề quốc gia,
-
4:15 - 4:18nhưng tôi sẽ kể cho bạn câu chuyện khác
từ Motana ... -
4:18 - 4:20và nó có liên quan đến bia.
-
4:24 - 4:27Tôi cá là bạn không biết phải mất
5 pints nước -
4:27 - 4:28mới làm ra 1 pint bia.
-
4:30 - 4:32Nếu tính cả những phần hao phí,
-
4:33 - 4:36chắc phải mất hơn 100 pints nước để làm ra
một pints bia. -
4:38 - 4:40Giờ người làm bia ở Motana
-
4:40 - 4:44đã giảm lượng nước sử dụng đi đáng kể,
-
4:45 - 4:47nhưng họ vẫn dùng hàng triệu gallon nước.
-
4:47 - 4:49Ý tôi là, có nước trong bia.
-
4:50 - 4:57Vậy họ có thể làm gì với
cách cung nước như hiện nay -
4:57 - 5:00mà có thể ảnh hưởng nghiêm trọng
lên hệ sinh thái? -
5:02 - 5:05Những hệ sinh thái này rất quan trọng
-
5:05 - 5:07với người làm bia Motana
và các khách hàng. -
5:08 - 5:12Sau cùng thì việc câu cá và nước
cũng có liên hệ chặt chẽ, -
5:12 - 5:16và trong vài trường hợp, đó là tương quan
giữa việc đi câu và bia. -
5:16 - 5:18(Tiếng cười)
-
5:19 - 5:22Vậy nên các nhà sản xuất bia Motana
và khách hàng của họ rất lo lắng -
5:22 - 5:25và họ đang tìm cách để giải quyết vấn đề.
-
5:25 - 5:29Vậy họ có thể giải quyết vấn đề
nguồn cung nước này như thế nào? -
5:29 - 5:33Đến tận bây giờ, quản lý
cách sử dụng nước trong doanh nghiệp -
5:33 - 5:37chỉ hạn chế ở đo đạc và giảm thiểu,
-
5:38 - 5:41và chúng tôi gợi ý bước tiếp theo
là phục hồi. -
5:44 - 5:46Nhớ con lạch lê gai chứ.
-
5:46 - 5:47Nó là một hệ thống hỏng.
-
5:48 - 5:50Bạn không cảm thấy cần phải bảo vệ nó,
-
5:51 - 5:54bởi nếu bạn không dùng nước,
bạn sẽ mất quyền sử dụng. -
5:56 - 5:58Chúng tôi quyết định kết nối
hai thế giới này -- -
5:59 - 6:02một là của các công ty với nguồn cung nước
của họ -
6:03 - 6:04và thứ hai là của các nông dân
-
6:04 - 6:07với quyền lực tối cao sử dụng
các con suối này. -
6:08 - 6:09Ở vài bang,
-
6:10 - 6:15những người có quyền sử dụng nước có thể
để lại nguồn nước của mình ở dòng chảy -
6:15 - 6:18cùng lúc bảo vệ nó một cách hợp pháp
khỏi những người khác, -
6:19 - 6:22và giữ quyền dùng nước của họ.
-
6:23 - 6:25Sau tất cả, đó là quyền dùng nước của họ,
-
6:25 - 6:29và nếu họ muốn sử dụng quyền đó để tăng
lượng cá ở suối, -
6:30 - 6:32thì đó là quyền của họ.
-
6:33 - 6:37Nhưng họ không có động lực để làm vậy.
-
6:39 - 6:44Vậy nên, làm việc với chính quyền
địa phương, ta tạo ra động lực cho họ -
6:44 - 6:49Chúng ta trả tiền để họ để lại nước của họ
trong dòng chảy. -
6:50 - 6:51Đó là điều xảy ra ở đây.
-
6:52 - 6:57Cá nhân này đã lựa chọn và đang ngừng
phân phối nước, -
6:57 - 6:59để lại nước trong dòng suối.
-
7:00 - 7:02Anh ta không mất quyền dùng nước,
-
7:02 - 7:07anh ta chỉ chọn sử dụng quyền đó,
hay một phần quyền đó, -
7:07 - 7:09với dòng chảy, thay vì với đất đai.
-
7:10 - 7:13Bởi anh ta là người có quyền dùng nước
cao nhất, -
7:13 - 7:16anh ta có thể bảo vệ nước
khỏi những người dùng khác. -
7:17 - 7:19Anh ta được trả tiền để để lại nước
trong dòng chảy. -
7:21 - 7:24Người này đang đo lượng nước
mà cách này để lại trong dòng chảy. -
7:26 - 7:28Sau đó chúng tôi lấy lượng nước đo được,
-
7:28 - 7:31chia nó ra hàng nghìn gallon tăng thêm.
-
7:31 - 7:35Mỗi phần tăng thêm có một số seri riêng
và một chứng nhận, -
7:35 - 7:38sau đó những người làm bia và
những người khác mua các chứng nhận đó -
7:38 - 7:42nhưng một cách để trả lại nước
cho những hệ sinh thái đã bị xuống cấp này -
7:42 - 7:46Những người sản xuất bia trả tiền
để tái tạo dòng nước trong suối. -
7:48 - 7:51Đây là một cách đơn giản, chi phí thấp
mà có thể đo lường được -
7:52 - 7:55để đưa lại nước về các hệ thống sinh thái
đã bị tàn phá, -
7:55 - 7:58cùng lúc đưa ra được cho các nông dân
môt lựa chọn kinh tế -
7:58 - 8:00và giúp các doanh nghiệp đang lo lắng
về nguồn cung nước -
8:00 - 8:02cách dễ dàng hơn để giải quyết.
-
8:05 - 8:11Sau 140 năm xung đột và 100 năm cạn nước,
-
8:12 - 8:16một trường hợp mà kiện tụng và luật pháp
chưa giải quyết được, -
8:17 - 8:21chúng ta kết hợp được giải pháp
có tính thị trường, thuận mua vừa bán -- -
8:21 - 8:24một cách giải quyết không cần kiện tụng.
-
8:26 - 8:31Đó là vấn đề giúp những người này quan tâm
đến nguồn cung nước của họ -
8:31 - 8:35một cơ hội thực sự để nước
được đưa đến nơi thực sự cần nó, -
8:35 - 8:38đến các hệ sinh thái đã bị xuống cấp này,
-
8:38 - 8:44cùng lúc có thể cung cấp cho các nông dân
một lựa chọn mang ý nghĩa kinh tế -
8:44 - 8:46về cách mà nước của họ được sử dụng.
-
8:46 - 8:49Những giao dịch này tạo ra đồng minh,
không phải kẻ thù. -
8:49 - 8:51Chúng kết nối mọi người hơn là chia rẽ họ.
-
8:51 - 8:55Và chúng tạo ra sự hỗ trợ kinh tế
cần thiết cho vùng nông thôn. -
8:55 - 8:57Và quan trọng nhất, nó thực sự hiệu quả.
-
8:57 - 9:02Chúng ta đã đưa trả lại hơn bốn tỷ gallon
nước về hệ sinh thái bị xuống cấp đó. -
9:03 - 9:04Chúng ta đã kết nối các nhà làm bia
-
9:05 - 9:07Chúng ta đã kết nối những người có quyền
sử dụng nước, -
9:07 - 9:09với các nhà làm bia ở Motana,
-
9:09 - 9:12với các khách sạn và công ty trà ở Oregon,
-
9:12 - 9:15với các công ty công nghệ cao sử dụng
nhiều nước ở vùng Tây Nam. -
9:15 - 9:18Và khi chúng ta tạo ra các kết nối này,
-
9:18 - 9:21chúng ta có thể và thực tế đã biến thứ này
-
9:23 - 9:24thành cái này.
-
9:26 - 9:27(Tiếng vỗ tay)
-
9:27 - 9:29Xin cảm ơn rất nhiều.
-
9:29 - 9:33(Tiếng vỗ tay)
- Title:
- Làm thế nào để các con sông và những dòng suối tiếp tục chảy | Rob Harmon | TEDxRainier
- Description:
-
Với tình trạng các con suối và con sông đang cạn dần bởi quá tải sử dụng, Rob Harmon nói về cách dùng cơ chế thị trường khôn khéo để đưa dòng nước trở lại. Các nông dân và công ty sản xuất bia tự thấy bản thân mình bị cuốn vào câu chuyện hàng thế kỷ về con lạch Lê Gai.
Bài diễn thuyết này diễn ra ở sự kiện TEDx giống như khuôn khổ sự kiện TED nhưng được thực hiện độc lập bởi địa phương. Tìm hiểu thêm tại http://ted.com/tedx
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDxTalks
- Duration:
- 09:33
Ai Van Tran approved Vietnamese subtitles for TEDxRainier - Rob Harmon - Blue is the New Green: Water Footprints | ||
Ai Van Tran accepted Vietnamese subtitles for TEDxRainier - Rob Harmon - Blue is the New Green: Water Footprints | ||
Ai Van Tran edited Vietnamese subtitles for TEDxRainier - Rob Harmon - Blue is the New Green: Water Footprints | ||
Linh Lê edited Vietnamese subtitles for TEDxRainier - Rob Harmon - Blue is the New Green: Water Footprints | ||
Linh Lê edited Vietnamese subtitles for TEDxRainier - Rob Harmon - Blue is the New Green: Water Footprints | ||
Linh Lê edited Vietnamese subtitles for TEDxRainier - Rob Harmon - Blue is the New Green: Water Footprints | ||
Linh Lê edited Vietnamese subtitles for TEDxRainier - Rob Harmon - Blue is the New Green: Water Footprints |