Kral Arthur efsaneleri gerçek mi? - Alan Lupack

Tam dersi izlemek için: https://ed.ted.com/lessons/is-there-any-truth-to-the-king-arthur-legends-alan-lupack

Kral Arthur toplu imgelemimizde tekrar tekrar ortaya çıktı, maiyetindeki şövalyeler, Guinevere, Yuvarlak Masa, Camelot ve tabi ki Excalibur'la birlikte. Peki bu hikayeler nereden geliyor ve gerçekler mi? Alan Lupack Kral Arthur'un evriminin izini sürüyor.

Dersi hazırlayan Alan Lupack, yöneten Patrick Smith.

"Burada Arthur yatıyor,
geçmişin kralı, geleceğin kralı."

Thomas Malory'nin
Le Morte d'Arthur kitabındaki

Kral Arthur'un mezar taşında
böyle yazıyor.

Malory 15. yüzyılda kitabını yazarken

bu mezar taşı yazısının ne kadar
isabetli bir öngörü olduğunu bilemezdi.

Kral Arthur toplu imgelemimizde
tekrar tekrar ortaya çıktı,

maiyetindeki şövalyeler,

Guinevere,

Yuvarlak Masa,

Camelot

ve tabii ki Excalibur'la birlikte.

Peki bu hikâyeler nereden geliyor
ve gerçekler mi?

Bildiğimiz şekliyle Kral Arthur
Orta Çağ'ın geç dönemlerinin bir yaratısı

ama aslında efsanesinin kökenleri
daha erken zamanlarda,

Saksonların Britanya'yı istilası
dönemindeki Kelt şiirinde.

Romalılar M.S 410'da Britanya'yı
terk ettikten sonra

şimdiki Almanya ve Danimarka'dan
gelen Sakson istilacılar

terk edilmiş bölgenin savunmasızlığından
çabucak faydalandılar.

Britanyalılar çalkantılı yüzyıllar boyunca

istilacılara karşı şiddetle mücadele etti.

Bu dönemden kalan
neredeyse hiç yazılı kayıt yok,

o yüzden tarihi doğru bir şekilde
yeniden kurgulamak hiç kolay değil.

Ama o dönemlerden bugüne kadar
gelmiş şiirler bize bazı ipuçları veriyor.

Bu şiirlerden biri olan Gododdin'de
ilk kez Arthur'a atıfta bulunuluyor

ama Arthur'un kendisi bu şiirde yok.

Şiir Gwawrddur adındaki
başka bir savaşçının

düşmanlarını öldürmede yetenekli olduğunu
söylüyor, Arthur kadar olmasa da.

Bu bize pek fazla bilgi vermiyor

ama bu Arthur her kimse

savaşçılığın altın standardı olmalıydı.

Birilerini yönetmiş miydi,
hatta hiç yaşamış mıydı,

ne yazık ki daha da belirsiz.

Bu belirsizliğe karşın

Arthur'a yapılan atıflar yüzyıllar sonra

gelecek vadeden bir tarihçinin
dikkatini çekti.

Monmouth'lu Geoffrey 1130'da büyük
amaçları olan düşük mevkili bir rahipti.

Yıllarca, Kelt ve Latin
kaynaklar kullanarak

"Britanya Krallarının Tarihi" başlıklı

uzun bir kronolojik tarih
yazmakla uğraştı.

Bu kitabın en önemli öğesi Kral Arthur'du.

Geoffrey'nin uğraştığı şeyin tarih
olduğunu söylemek cömertlik olur.

Sakson istilasından 600 yıl sonra yazarken

resmi kayıtların neredeyse tümden
yokluğunu telafi etmek için

mit ve şiir parçalarını bir araya getirdi.

Kaynaklarının birkaç tanesi
Arthur'a değiniyordu,

bazıları da savaş ve mekanları
gerçekçi bir şekilde anlatıyordu.

Ama birçoğu sihirli kılıçlar
ve büyü yardımıyla

kazanılması imkânsız savaşlar veren
efsanevi kahramanlarla ilgiliydi.

Geoffrey bunların hepsini birleştirdi:

Kullandığı kaynaklarda
Caledfwlch adında bir sihirli kılıç

ve Caerleon adında bir
Roma kalesinden bahsediliyordu,

Geoffrey'nin Arthur'u da
Caerleon'dan hüküm sürüyor

ve savaşlarda, Caledfwlch'in
Latincesi olan Caliburnus'u kullanıyordu.

Geoffrey Arthur'un öyküsüne
Kelt ozan Myrrdin'den yola çıkarak

Merlin adında bir
yol gösterici bilge bile ekledi.

Arthur gerçekten yaşadıysa,
yüksek olasılıkla askeri bir liderdi,

ama şatoda yaşayan bir kral Geoffrey'nin
kraliyet tarihine daha uygundu.

Geoffrey'nin tarihi umduğu ilgiye ulaştı

ve kısa zamanda, yaklaşık 1155 yılında,

şair Wace tarafından
Latinceden Fransızcaya çevrildi.

Wace, Arthur efsanelerinin
en önemli öğelerinden Geoffrey'nin kılıcı,

şatosu

ve büyücüsüne

Yuvarlak Masa'yı ekledi.

Arthur'un bu masayı,

sarayındaki tüm misafirlerin
eşit seviyede olması ve hiçbirinin

masadaki en yüksek mevkide olmakla
böbürlenmemesi için yaptırdığını yazdı.

Wace'in çevirisini okuduktan sonra
başka bir Fransız şair,

Chrétien de Troyes,

Arthur'un öyküsünü hızla üne kavuşturan
bir dizi hikaye yazdı.

Lancelot ve Gawain gibi şövalyelerin
bireysel öykülerini yazdı

ve maceraların içine
romantik öğeler kattı.

Arthur,

Lancelot

ve Guinevere'in aşk üçgenini tasarladı.

Karakterler arası entrikaların dışında,
Kutsal Kase'yi de hikayeye ekledi.

Chrétien, Kase'sinin güçlerini muhtemelen

Kelt mitolojisindeki
sihirli objelere dayandırdı.

Yaşadığı dönemde
Haçlı Seferleri devam ediyordu,

ve Kase'yi çarmıha gerilme olayının
önemli bir hatırası olarak öne çıkararak

zamanın en önemli uğraşılarından
biri olarak dayatanlar vardı.

Chrétien'in yazdıklarını hem Fransızca
hem de başka dillerde

pek çok uyarlama takip etti.

Bu yeniden anlatılar sırasında
Caerleon Camelot'a dönüştü,

Caliburnus da Excalibur'a.

15. yüzyılda Sör Thomas Malory
bu hikayeleri,

günümüzdeki pek çok anlatının kaynağı olan

Le Morte d'Arthur'da birleştirdi.

Arthur'un ilk kez bir Kelt şiirinde ortaya
çıkmasından sonraki bin yıl boyunca,

hikayesi, yazarlarının ve dinleyicilerinin
önemsedikleri konuları yansıtacak şekilde

tekrar tekrar değişti.

Bugün bile hâlâ efsaneyi
yeniden yazıyor ve uyarlıyoruz.

Kendisi gerçekte yaşamış, sevmiş,

hükmetmiş, maceraya atılmış
olsa da olmasa da

Arthur karakterinin
ölümsüzlüğe ulaştığı kesin.