Return to Video

بۆ گۆڕینی بیروبۆچونی دامەزراوەی چاودێریکردنی منداڵان، ڕەگەز با لە دەرەوەی هاوکێشەکە بێت

  • 0:01 - 0:05
    دەمەوێت وێنای ئەوە بکەن کە کارمەندێکی
    دامەزراوەی پاراستنی منداڵانن.
  • 0:06 - 0:08
    پێویستە وەڵامی ڕاپۆرتێکی
    ئازاردانی منداڵ بدەنەوە.
  • 0:09 - 0:14
    دەچنە ماڵێک، بەبێ ئەوەی ئاگادارکردبێتەوە
    و چاوەڕێشتان بکات و بەبێ بانگهێشت کردن.
  • 0:15 - 0:19
    یەکەم شت کە دەیبینن دۆشەگێکە
    لە ناوەڕاستی ژوورەکەدا، لەسەر زەویەکە.
  • 0:19 - 0:21
    سێ منداڵ پاڵکەوتوون لەسەری و خەوتوون.
  • 0:22 - 0:26
    مێزێکی بچووک هەیە لە نزیک کە لەسەری
    چەند تەپڵەکێکی جگەرە هەیە،
  • 0:26 - 0:27
    لەگەڵ بوتڵی شەرابی بەتاڵ.
  • 0:28 - 0:31
    تەڵەی گەورەی جرج گرتن
    کە لە سووچێکدا دانراوە،
  • 0:31 - 0:34
    کە زۆر دوور نییە لەو شوێنەی
    کە منداڵەکان لێی خەوتوون.
  • 0:34 - 0:35
    تۆش تێبینیەک دەنووسیت.
  • 0:37 - 0:40
    بەشێک لە کارەکەت ئەوەیە
    بەتەواوی ماڵەکەدا بێیت و بڕۆیت.
  • 0:40 - 0:43
    بۆیە لە چێشتخانەکەوە دەستپێدەکەیت
    کە کەمێکی خواردنی لێیە.
  • 0:44 - 0:48
    دۆشەکێکی تر دەبینیت لەناو ژووری
    خەوتنەکەدا لەسەر زەویەکە،
  • 0:48 - 0:50
    کە دایکی منداڵەکان لەگەڵ
    منداڵە شیرخۆرەکەی لە سەری دانیشتوون.
  • 0:52 - 0:56
    بە شێوەیەکی گشتی لەم بارەدا
    دوو شت ئەگەری ڕوودانی هەیە.
  • 0:57 - 1:00
    یان ئەوەیە منداڵەکان سەلامەت نین و
    لە ماڵەکە دەردەکرێن و
  • 1:00 - 1:04
    بۆ ماوەیەکی دیاریکراو
    دەخرێنە ژێر چاودێریکردنی وڵات.
  • 1:05 - 1:08
    یان ئەوەیە منداڵەکان لەگەڵ
    خێزانەکەیاندا دەمێننەوە و
  • 1:08 - 1:12
    سیستەمی چاودێریکردنی منداڵان یارمەتیان
    دەدات بۆ چاودێری کردن و پاڵپشتی کردنیان.
  • 1:14 - 1:16
    کاتێک کارمەندی خزمەتگوزاری
    پاراستنی منداڵ بووم،
  • 1:16 - 1:18
    بەدرێژایی کات بارودۆخی
    لەو شێوەیەم دەبینی.
  • 1:18 - 1:21
    هەندێکیان زۆر باشتر و
    هەندێکیشیان زۆر خراپتر.
  • 1:22 - 1:24
    داوام لێکردن وێنای
    بکەن کە لەناو ئەو ماڵەدان،
  • 1:24 - 1:26
    لەبەرئەوەی من دەپرسم چی بە مێشکتاندا هات.
  • 1:26 - 1:28
    چ شتێک کۆمەکی
    بڕیارەکانتان دەکات؟
  • 1:29 - 1:32
    چ شتێک کاریگەری درووست دەکات
    لەسەر بۆچوونت بەرامبەر ئەو خێزانە؟
  • 1:33 - 1:36
    پێتانوابوو، بە ویژدانەوە، چ
    رەگەزێکن؟
  • 1:38 - 1:41
    دەمەوێت درک بەوە بکەن
    کە ئەگەر ئەو منداڵانە سپی پێست بن،
  • 1:41 - 1:45
    لەدوای ئەو سەردانەی تۆ، ئەوا بە ئەگەرێکی
    زۆرەوە خێزانەکەیان بەیەکەوە دەمێننەوە.
  • 1:47 - 1:49
    توێژینەوەیەک کراوە لە زانکۆت "پێنسڵڤەینیا"
  • 1:49 - 1:54
    کە خێزانە سپی پێستەکان زیاتر
    دەستیان بە یارمەتی و پشتگیریکردن دەگات
  • 1:54 - 1:55
    لە سیستەمی چاودێریکردنی منداڵانەوە.
  • 1:56 - 2:00
    هەروەها کەیسەکانیان بەشێوەیەکی
    کەمتر بە لێکۆڵینەوەی تەواودا تێدەپەڕێت.
  • 2:02 - 2:05
    بەڵام لەلایەکی دیکەوە
    ئەگەر ئەو منداڵانە ڕەش پێست بن،
  • 2:06 - 2:09
    ئەوا چوار هێندە زیاتر ئەگەری هەیە ببردرێن،
  • 2:09 - 2:12
    ئەوان لە دامەزراوەی بەخێوکردنە کاتیەکان
    ماوەیەکی زیاتر بەسەر دەبەن،
  • 2:12 - 2:15
    قورستریشە بۆیان کە جێگرەوەیەکی
    بەخێوکردنی کاتیان بۆ بدۆزرێتەوە.
  • 2:17 - 2:20
    دامەزراوەی بەخێوکردنی کاتی
    دەبێت پەناگەیەکی تەواو پارێزەر بێت
  • 2:20 - 2:22
    بۆ ئەو منداڵانەی لە مەترسی گەورەدان.
  • 2:22 - 2:26
    بەڵام لە هەمان کاتیشدا چوونە
    دەرەوەیەکی شڵەژێنەر و ناخۆشە لە خێزانەکە.
  • 2:27 - 2:29
    توێژینەوەک کراوە لە زانکۆی "میناسۆدا"
  • 2:29 - 2:32
    کە ئەو منداڵانەی بە
    بەخێوکردنە کاتییەکان تێپەڕیون
  • 2:32 - 2:35
    کێشەی زیاتریان لە ڕەفتار و لەخۆگرتن هەبووە
  • 2:35 - 2:39
    ئەو منداڵانەی لەگەڵ خێزانەکانیاندا
    دەمێننەوە و یارمەتی و پشتگیری دەکرێن.
  • 2:41 - 2:43
    ئەو سیناریۆیەی پێشتر باسم کرد ناباو نییە.
  • 2:43 - 2:46
    یەک دایک کە لەناو ماڵێکی
    کەم دەستکەوتدا دەژیت
  • 2:46 - 2:47
    لەگەڵ چوار منداڵدا.
  • 2:48 - 2:50
    جرجەکانیش وایان کردووە
    پاراستنی خواردن مەحاڵ بێت،
  • 2:50 - 2:53
    کە بە تازەیی دابنرێت لەناو ماڵەکەدا.
  • 2:54 - 2:57
    ئایا ئەو دایکە شایەنی ئەوەیە
    منداڵەکانی لێ دووربخرێتەوە؟
  • 2:59 - 3:01
    (ئێما کاترینگهام)
    پارێزەری تایبەت بە خێزانەکان،
  • 3:01 - 3:04
    دەڵێت
    ئەگەر لە گەڕەکێکی هەژاردا بژیت،
  • 3:04 - 3:06
    ئەوا واباشترە دایک و باوکێکی نایاب بن.
  • 3:07 - 3:11
    دەڵێت کە نادادپەروەری دەکەین
    هەندێک جار ستاندارە ئەستەمەکان دەسەپێنین
  • 3:11 - 3:14
    لەسەر ئەو دایبابانەی منداڵەکانیان
    بە پارەیەکی کەم بەخێو دەکەن.
  • 3:14 - 3:17
    هەروەها گەڕەکەکەیان ڕەگەزەکەیان
  • 3:17 - 3:20
    کاریگەری هەبێت و نەبێت
    منداڵەکانیان هەر دەبردرێن.
  • 3:22 - 3:25
    لە ماوەی ئەو دوو ساڵەی کە لە
    چاودێریکردنی منداڵان بەسەرم برد،
  • 3:25 - 3:26
    بڕیاری مەترسیدارم داون.
  • 3:26 - 3:30
    بینیم پێش هەمووان چۆن نرخدانانە
    کەسیەکانم کاریگەری درووستکرد لە کارەکەم.
  • 3:31 - 3:35
    وەک ئەندامی فاکەڵتی کاری کۆمەڵایەتی
    لە زانکۆی ویلایەتی "فلۆریدا"،
  • 3:35 - 3:36
    پەیمانگایەک بەڕێوە دەبەم
  • 3:36 - 3:40
    کە نوێنترین توێینەوە لەسەر
    باش بوونی باری منداڵان دەکات.
  • 3:40 - 3:45
    پێمان دەڵێت منداڵانی ڕەش دوو هێندە زیاتر
    لە دامەزراوەی بەخێوکردنە کاتیەکان هەیە،
  • 3:45 - 3:47
    لەسەدا ٢٨،
  • 3:47 - 3:51
    وەک لەوەی لەناو دانیشتوانی گشتیدا هەیە
    کە دەکاتە لە سەدا ١٤.
  • 3:52 - 3:54
    لەگەڵ ئەوەشی چەند هۆکارێک هەیە،
  • 3:54 - 3:56
    دەمەوێت ئەمڕۆ گفتووگۆ
    لەبارەی یەک هۆکارەوە بکەم:
  • 3:56 - 3:57
    "لایەنگرتنی شاراوە".
  • 3:59 - 4:00
    با لە "شاراوە"کەوە دەستپێکەین.
  • 4:00 - 4:03
    ئەوە شتێکی بێهۆشە
    شتێک کە ئاگاداری نیت.
  • 4:05 - 4:07
    لایەنگرت" واتە ئەو کڵێشە و هەڵوێستانەی
  • 4:07 - 4:10
    کە ئێمە هەمانە لەبارەی چەند
    گرووپێکی دیاریکراوی خەڵکەوە."
  • 4:10 - 4:13
    کەواتە بابەتەکە ئەوەیە
    کە لە وێنەکەی پشتەوە خۆی دەشارێتەوە
  • 4:13 - 4:15
    لە هەموو بڕیارێکدا کە دەیدەین.
  • 4:17 - 4:18
    چۆن دەتوانین چاکی بکەینەوە؟
  • 4:19 - 4:22
    من ڕێگەچارەیەکی ئومێدهێنەرم هەیە
    کە دەمەوێت باسی بکەم.
  • 4:23 - 4:24
    لە نزیکەی هەموو ویلایەتێک،
  • 4:24 - 4:27
    ژمارەیەکی زۆر بەرز لە منداڵانی رەش پێست
    ھەیە کە دەچنە دامەزراوەی چاودێری منداڵ.
  • 4:28 - 4:31
    بەڵام داتاکان دەریدەخەن کە هەرێمی "ناسا"
  • 4:31 - 4:33
    کۆمەڵگەیەک لە شاری "نیویۆرك"
  • 4:33 - 4:36
    توانیویانە ژمارەی ئەو منداڵانە کەم
    بکەنەوە کە لە خێزانەکانیان دەسێنرێنەوە.
  • 4:37 - 4:42
    هەروەها لە ساڵی ٢٠١٦دا،
    چوومە ناو ئەو کۆمەڵگەوە لەگەڵ تیمەکەم و
  • 4:42 - 4:44
    توێژینەوەیەکم بەڕێوەبرد،
  • 4:44 - 4:47
    گەڕان بەدوای بەکارهێنانی کوێرانەی
    دەسەڵاتی چاوپێکەوتنی لابردنی منداڵان.
  • 4:48 - 4:49
    بەم شێوەیە دەڕوات بەڕێوە.
  • 4:50 - 4:53
    کارمەندێک کە وەڵامی راپۆرتێکی
    ئازاردانی منداڵان دەداتەوە.
  • 4:53 - 4:55
    دەڕۆن بۆ ماڵەکە،
  • 4:55 - 4:57
    بەڵام پێش ئەوەی منداڵەکان لاببردرێن،
  • 4:57 - 4:59
    کارمەندەکە دەبێت بگەڕێتەوە بۆ نووسینگە و
  • 4:59 - 5:01
    ئەوە پێشکەش بکەن کە دۆزیویانەتەوە.
  • 5:01 - 5:03
    بەڵام جیاکەرەوەیەک هەیە:
  • 5:03 - 5:05
    کاتێک پێشکەشی لیژنەکەی دەکەن،
  • 5:05 - 5:09
    ناوەکان و ڕەگەز و گەڕەکەکان دەسڕنەوە،
  • 5:09 - 5:11
    واتە هەمووزانیاریە
    کەسیەکان و ناسەرەوەکان.
  • 5:11 - 5:17
    سەرنج دەخەنە سەر ئەوەی ڕووداوێک
    کە پەیوەندی بە ڕابردوویانەوە هەبێت
  • 5:17 - 5:20
    هەروەها توانای دایک و باوکەکە
    بۆ پاراستنی منداڵەکە.
  • 5:21 - 5:24
    بەو زانیاریەوە
    لیژنەکە ڕاسپاردەیەک دەهێننە پێشەوە،
  • 5:24 - 5:27
    بەبێ ئەوەی ڕەگەزی خێزانەکە بزانن.
  • 5:28 - 5:32
    لێسەندنەوەی منداڵ بەشێوەیەکی کوێرانە
    کاریگەری لەسەر کۆمەڵگە درووستکردووە.
  • 5:32 - 5:37
    لە ساڵی ٢٠١١دا، لەسەدا ٥٧ی منداڵان
    کە دەنێردرانە دامەزراوەکە ڕەش پێست بوون.
  • 5:38 - 5:42
    بەڵام دوای پێنج ساڵ لە لێسەندنەوەی کوێرانە
    ڕێژەکە کەمبوویەوە بۆ لەسەدا ٢١.
  • 5:43 - 5:49
    (چەپڵە ڕێزان)
  • 5:49 - 5:52
    ئەوە فێریبووین بە قسەکردن لەگەڵ
    چەند کارمەندێکی کەیسی لەوجۆرە
  • 5:53 - 5:56
    کاتێک خێزانێک مێژوویەکی
    تۆمار کراوی لە بەشەکە هەیە"
  • 5:56 - 5:59
    زۆربەمان ئەو مێژووە لە
    دژیان دەوەستێنینەوە،
  • 5:59 - 6:01
    "تەنانەت ئەگەر هەوڵ بدەن شتەکان
    بەشێوەیەکی جیاواز بکەن."
  • 6:02 - 6:05
    کاتێک کەیسێک دەبینم لە
    بینای شوقەیەکی دیاریکراودا"
  • 6:05 - 6:07
    گەڕەک یان کۆدی شوێنی نیشتەجێبوون،
  • 6:07 - 6:09
    "ئەوا ڕاستەوخۆ بیر لە
    خراپترین شت دەکەمەوە."
  • 6:10 - 6:14
    "چاودێریکردن نابابەتیە، چونکە کارێکە
    پەیوەندی بە هەست و سۆزەوە هەیە."
  • 6:14 - 6:17
    هیچ کەسێک نییە کە سۆزی
    نەبێت لە دەوری ئەم کارە.
  • 6:17 - 6:20
    زۆر قورسە کە هەموو هەست و سۆزەکانت
    بەجێبهێڵیت لەو ماڵەی بۆی دەڕۆیت
  • 6:20 - 6:21
    کاتێک ئەم کارە دەکەیت.
  • 6:21 - 6:26
    کەواتە با لێکدانەوەی کەسیەتی
    لە ڕەگەز و گەڕەک واز لێ بهێنین،
  • 6:27 - 6:29
    "ئەو کات لەوانەیە
    دەرئەنجامی جیاوازت هەبێت.
  • 6:31 - 6:33
    لێسەندنەوەی کوێرانە
    دیارە نزیکترمان دەکاتەوە
  • 6:34 - 6:38
    لە چارەسەرکردنی کێشەی لایەنگری
    شاراوە لە بڕیاری دامەزراوەکە.
  • 6:38 - 6:41
    هەنگاوی دواترم ئەوەیە
  • 6:41 - 6:44
    دۆزینەوەی بەکارهێنانی زیرەکی
    درووستکراو و فێربوونی مێشکی
  • 6:44 - 6:46
    بۆ هێنانی ئەم پڕۆژەیە بەرەو پێوەر و
  • 6:46 - 6:48
    کە بەردەست بخرێت
    بۆ ویلایەتەکانی تریش.
  • 6:49 - 6:51
    دەزانم کە دەتوانین
    چاودێریکردنی منداڵان بگۆڕین.
  • 6:51 - 6:54
    دەتوانین دامەزراوەکان
    بەرپرسیارەتی بگرنە ئەستۆ
  • 6:54 - 6:57
    بۆ گەشەسەندنی هەستی
    کۆمەڵایەتی کارمەندەکانیان.
  • 6:57 - 6:59
    دەتوانین خۆمان
    بەرپرسیارەتی بگرینە ئەستۆ
  • 6:59 - 7:03
    بۆ دڵنیابوونەوە لەوەی بڕیارەکانمان
    بەندە لە سەر ڕەوشت و سەلامەتی.
  • 7:03 - 7:09
    با وێنای سیستەمێک بکەین کە سەرنج
    دەخاتە سەر هاوکاریکردنی دایک و باوکان،
  • 7:09 - 7:11
    دەسەڵاتدان بە خێزانەکان،
  • 7:11 - 7:14
    چیتریش هەژاری
    بە شکست نەبینرێت.
  • 7:15 - 7:17
    با پێکەوە کار بکەین
    بۆ بونیادنانی سیستەمێک
  • 7:17 - 7:21
    کە دەیەوێت خێزانەکان بەهێزتر بکات
    لە بری جیاکردنەوەیان.
  • 7:23 - 7:24
    سوپاستان دەکەم.
  • 7:24 - 7:28
    (دڵخۆشی) (چەپڵە ڕێزان)
Title:
بۆ گۆڕینی بیروبۆچونی دامەزراوەی چاودێریکردنی منداڵان، ڕەگەز با لە دەرەوەی هاوکێشەکە بێت
Speaker:
جێسیکا پرایس
Description:

لەم ئاخاوتنە پڕ زانیاریەدا، قسە لەسەر کاریگەری ڕەگەز و شوێنی نیشتەجێبوون دەکرێت سەبارە بە بڕیارەکانی دامەزراوەی بەخێوکردنی کاتی منداڵان. (جێسیکا پرایس) ڕێگوچارەیەکی ئومێدهێنەر باس دەکات کە بریکارانی دامەزراوەی چاودێریکردنی منداڵان لایەنگیری نەکەن کاتێک منداڵێک لە خێزانەکەی دەستێننەوە.
"با پێکەوە کار بکەین بۆ بونیادنانی سیستەمێک کە دەیەوێت خێزانەکان بەهێزتر بکات لە جیاتی جیاکردنەوەیان لە یەکتری" وتەی پرایس

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
07:41

Kurdish (Central) subtitles

Revisions