Return to Video

Christopher McDougall: Có phải chúng ta được sinh ra để chạy?

  • 0:00 - 0:03
    Việc chạy bộ: chỉ đơn giản là rẽ phải, trái, phải, trái -- có phải vậy không?
  • 0:03 - 0:05
    Nghĩa là, chúng ta đã làm như vậy trong hai triệu năm,
  • 0:05 - 0:08
    thật kiêu ngạo khi thừa nhận điều đó
  • 0:08 - 0:10
    tôi có một vài thứ để nói
  • 0:10 - 0:13
    những điều chưa được nói ra và thực hiện tốt hơn trước đó.
  • 0:13 - 0:15
    Điều thú vị về chạy bộ, như tôi đã khám phá ra,
  • 0:15 - 0:17
    đó là có một điều kì lạ xảy ra
  • 0:17 - 0:19
    trong hoạt động này mọi lúc.
  • 0:19 - 0:22
    Cụ thể là: Một vài tháng trước, nếu bạn đã nhìn thấy tôi ở cuộc thi chạy ma-ra-tông tại thành phố New York,
  • 0:22 - 0:24
    tôi chắc rằng bạn nhìn thấy một điều
  • 0:24 - 0:27
    mà không ai nhận ra trước đó.
  • 0:27 - 0:29
    Một phụ nữ người Ethiopia tên là Derartu Tulu
  • 0:29 - 0:31
    đã bắt đầu tại vạch xuất phát.
  • 0:31 - 0:33
    Cô ấy 37 tuổi,
  • 0:33 - 0:35
    chưa từng nhận được một giải thưởng chạy ma-ra-tông nào trong vòng 8 năm,
  • 0:35 - 0:37
    và một vài tháng trước
  • 0:37 - 0:39
    cô ấy gần như chết đi trong khi sinh con.
  • 0:39 - 0:42
    Dararty Tulu đã sẵn sàng bỏ cuộc và nghỉ lưu trong lĩnh vực thể thao,
  • 0:42 - 0:44
    nhưng cô quyết định quyết tâm hết mình
  • 0:44 - 0:46
    và cố gắng lần cuối cho ngày cuối cùng
  • 0:46 - 0:48
    trong vòng loại sự kiện,
  • 0:48 - 0:50
    cuộc thi chạy ma-ra-tông tại thành phố New York.
  • 0:50 - 0:53
    Ngoại trừ một điều -- tin xấu với Daratu Tulu -- một vài người khác cũng có ý nghĩ tương tự,
  • 0:53 - 0:55
    bao gồm người đã đạt huy chương vàng Olympic
  • 0:55 - 0:58
    và Paula Radcliffe, một "con quỷ",
  • 0:58 - 1:02
    nữ vận động viên chạy ma-ra-tông nhanh nhất trong lịch sử.
  • 1:02 - 1:04
    Với chỉ 10 phút vượt qua cả kỉ lục của giới vận động viên nam,
  • 1:04 - 1:07
    Paula Radcliffe thực sự là vô địch.
  • 1:07 - 1:09
    Đó là cuộc thi của cô.
  • 1:09 - 1:12
    Khi tiếng súng cất lên, thậm chí không hề tỏ ra thua kém;
  • 1:12 - 1:14
    cô vượt qua sự thua kém đó.
  • 1:14 - 1:16
    Những điều đó thật quá khó khăn.
  • 1:16 - 1:19
    Và 22 dặm trong vòng chạy 26 dặm,
  • 1:19 - 1:21
    đó là thành tích của Derartu Tulu
  • 1:21 - 1:23
    vượt qua cả đối thủ dẫn đầu.
  • 1:23 - 1:26
    Ở đây có một điều thực sự kì lạ xảy ra
  • 1:26 - 1:29
    Paula Radcliffe, người chắc chắn ẵm khoản tiền thưởng lớn
  • 1:29 - 1:32
    đã bị thua bởi cánh tay bất lực của Derartu Tulu,
  • 1:32 - 1:35
    đột nhiên nắm lấy chân của mình và bị ngã.
  • 1:35 - 1:37
    Chúng ta hẳn đều biết phải làm gì trong trường hợp này chứ?
  • 1:37 - 1:39
    Bạn cho cô ta một cú huých bất chợt vào răng với khuỷu tay của mình
  • 1:39 - 1:41
    và cán đích.
  • 1:42 - 1:44
    Derartu Tulu làm hỏng kế hoạch.
  • 1:44 - 1:46
    Thay vì đi tắt,
  • 1:46 - 1:48
    cô ngã xuống, tóm lấy khuỷu tay Paula Radcliffe,
  • 1:48 - 1:50
    và nói,"Thôi nào. Hãy tiếp tục với chúng tôi. Cô có thể làm được mà."
  • 1:50 - 1:52
    Paula Radcliffe, thật không may, đã đứng dậy được.
  • 1:52 - 1:54
    Cô vượt lên vị trí dẫn đầu.
  • 1:54 - 1:56
    và chạy nhanh về vạch đích.
  • 1:56 - 1:58
    Nhưng cô lại bị ngã lần nữa.
  • 1:58 - 2:00
    Và lần thứ hai Derartu Tulu nắm lấy cô và cố gắng kéo cô dậy.
  • 2:00 - 2:02
    lúc đó Paula Radcliffe đã nói,
  • 2:02 - 2:04
    "Tôi thua rồi. Hãy chạy tiếp đi."
  • 2:04 - 2:07
    Đó là một câu chuyện thú vị, và tất cả chúng ta đều biết nó kết thúc ra sao.
  • 2:07 - 2:09
    Cô ấy mất giải thưởng,
  • 2:09 - 2:11
    nhưng trở về nhà với một thứ còn lớn lao và quan trọng hơn nhiều.
  • 2:11 - 2:14
    Ngoại trừ việc Derarty Tulu lại làm hỏng kế hoạch lần nữa.
  • 2:14 - 2:17
    Thay vì thua cuộc, cô ấy vượt qua vị trí dẫn đầu và chiến thắng,
  • 2:17 - 2:19
    trong cuộc thi chạy ma-ra-tông thành phố New York,
  • 2:19 - 2:21
    trở về nhà với một tờ séc giá trị lớn.
  • 2:21 - 2:23
    Đó là một câu chuyện cảm động,
  • 2:23 - 2:25
    nhưng nếu bạn tìm hiểu sâu hơn một chút,
  • 2:25 - 2:28
    bạn sẽ phân vân chính xác điều gì đã diễn ra tại đó.
  • 2:28 - 2:30
    Khi bạn có hai ngoại lệ trong một sinh vật,
  • 2:30 - 2:32
    đó không phải là trùng hợp ngẫu nhiên.
  • 2:32 - 2:35
    Khi bạn có một người cạnh tranh và khoan dung hơn
  • 2:35 - 2:38
    bất kì người nào khác trong cuộc thi, đó càng không phải là một sự trùng hợp.
  • 2:38 - 2:41
    Bạn chỉ cho tôi xem một sinh vật với đôi chân như màng bơi và có mang,
  • 2:41 - 2:43
    nước đóng một vai trò nào đó.
  • 2:43 - 2:46
    Một người có trái tim nhân hậu như vậy, khi đó đã có một sự nối kết.
  • 2:46 - 2:48
    Và câu trả lời cho vấn đề này, theo tôi,
  • 2:48 - 2:51
    có thể được làm sáng tỏ tại Dãy Hẻm Copper tại Mexico,
  • 2:51 - 2:53
    nơi có một bộ lạc, một bộ tộc ẩn dật,
  • 2:53 - 2:55
    được gọi là Indians Tarahumara.
  • 2:55 - 2:58
    Người Tarahumara nổi tiếng vì ba điều.
  • 2:58 - 3:00
    Thứ nhất,
  • 3:00 - 3:02
    cách sống của họ hầu như không thay đổi
  • 3:02 - 3:04
    trong suốt 400 năm qua.
  • 3:04 - 3:07
    Khi những người đi chinh phụ đặt chân đến Bắc Mĩ, bạn có hai lựa chọn:
  • 3:07 - 3:10
    hoặc là chống lại và tham gia hoặc là đầu hàng.
  • 3:10 - 3:12
    Người Maya và người Aztec đã tham gia,
  • 3:12 - 3:15
    đó là lí do tại sao
  • 3:15 - 3:17
    Người Tarahumara có một chiến thuật khác.
  • 3:17 - 3:19
    Họ đã bỏ cuộc và trốn tránh
  • 3:19 - 3:21
    trong mạng lưới phức tạp này
  • 3:21 - 3:23
    hệ thống mạng nhện các hẻm núi
  • 3:23 - 3:25
    được gọi là Dãy Hẻm Copper,
  • 3:25 - 3:28
    và họ tồn tại cho đến những năm 1600s --
  • 3:28 - 3:32
    về cơ bản giống như cách họ đã thường làm.
  • 3:32 - 3:35
    Điều thứ hai đáng nói về người Tarahumara
  • 3:35 - 3:38
    đó là, ở độ tuổi già -- 70 tới 80 --
  • 3:38 - 3:40
    những người này không phải là vận động viên chạy ma-ra-tông,
  • 3:40 - 3:42
    họ chạy còn hơn cả ma-ra-tông.
  • 3:42 - 3:44
    Họ không chạy 26 dặm,
  • 3:44 - 3:47
    mà là 100, 150 dặm một lần,
  • 3:47 - 3:50
    và hầu như không có thương tích, không có vấn đề gì cả.
  • 3:50 - 3:52
    Điều cuối cùng đáng nói về người Tarahumara
  • 3:52 - 3:54
    đó là tất cả những gì chúng ta sẽ nói về ngày hôm nay,
  • 3:54 - 3:56
    tất cả những gì chúng ta đang cố để đạt được
  • 3:56 - 3:59
    sử dụng công nghệ và sức mạnh trí não để giải quyết--
  • 3:59 - 4:01
    những thứ như bệnh tim mạch, cholesterol và ung thư,
  • 4:01 - 4:04
    tội phạm, chiến tranh, bạo lực và bệnh trầm cảm lâm sàng--
  • 4:04 - 4:07
    người Tarahumara không biết về những điều đó.
  • 4:07 - 4:09
    Họ được tách khỏi
  • 4:09 - 4:11
    tất cả các chứng bệnh hiện đại.
  • 4:11 - 4:13
    Vậy đâu là sự kết nối?
  • 4:13 - 4:15
    Chúng ta một lần nữa nói về những kẻ ngoài cuộc.
  • 4:15 - 4:17
    Có một vài lí do và ảnh hưởng ở đây.
  • 4:17 - 4:19
    Những nhóm các nhà khoa học
  • 4:19 - 4:21
    tại Harvard và Đại học Utah
  • 4:21 - 4:23
    đang vắt óc để cố gắng tìm ra
  • 4:23 - 4:26
    những gì người Tarahumara đã biết.
  • 4:26 - 4:29
    Họ đang cố gắng lí giải một vài những bí mật.
  • 4:29 - 4:32
    Và một lần nữa, một bí mật lại được gói gọn trong một bí mật khác--
  • 4:32 - 4:35
    có lẽ chìa khoá liên kết giữa Derartu Tulu và người Tarahumara
  • 4:35 - 4:38
    được ẩn trong ba bí mật khác, giống như đây:
  • 4:38 - 4:40
    Ba điều -- nếu bạn có câu trả lời, hãy nói qua mic,
  • 4:40 - 4:42
    bởi vì không ai khác biết câu trả lời.
  • 4:42 - 4:45
    Và nếu bạn biết, bạn sẽ thông minh hơn bất kì ai trên Trái Đất này.
  • 4:45 - 4:47
    Điều bí ẩn số một:
  • 4:47 - 4:50
    Hai triệu năm về trước não người to lên về kích thước.
  • 4:50 - 4:52
    Người Australopithecus có bộ não nhỏ bằng hạt đậu.
  • 4:52 - 4:54
    Đột nhiên loài người xuất hiện -- Homo erectus --
  • 4:54 - 4:56
    cái đầu to bằng quả dưa.
  • 4:56 - 4:58
    Để có một bộ não với kích thước đó,
  • 4:58 - 5:01
    bạn cần một nguồn năng lượng calo cô đặc.
  • 5:01 - 5:03
    Nói cách khác, loài người xa xưa ăn động vật chết --
  • 5:03 - 5:05
    không cần phải bàn cãi, đó là thực tế.
  • 5:05 - 5:07
    Duy có một vấn đề đó là,
  • 5:07 - 5:10
    loại vũ khí có viền chỉ mới xuất hiện vào khoảng 200,000 năm trước.
  • 5:10 - 5:13
    Vậy là theo một cách nào đó trong vòng gần hai triệu năm,
  • 5:13 - 5:16
    chúng ta giết động vật mà không cần tới bất kì loại vũ khí nào.
  • 5:16 - 5:18
    Ngày nay chúng ta không sử dụng sức mạnh của mình
  • 5:18 - 5:20
    bởi vì chúng ta là những sinh vật lớn nhất trong sinh giới.
  • 5:20 - 5:22
    tất cả các động vật khác đều mạnh hơn chúng ta.
  • 5:22 - 5:25
    Chúng có răng nanh,móng vuốt, sự nhanh nhẹn, tốc độ.
  • 5:25 - 5:28
    Chúng ta nghĩ rằng Usain Bolt chạy nhanh. Usain Bolt có thể bị đánh bại bởi một con sóc.
  • 5:28 - 5:30
    Chúng ta không nhanh.
  • 5:30 - 5:32
    Đó là một sự kiện Olympic: đánh bại một con sóc.
  • 5:32 - 5:35
    Bất kì ai đuổi kịp con sóc sẽ nhận được huy chương vàng.
  • 5:35 - 5:38
    Vì thế không vũ khí, không tốc độ, không sức mạnh, không răng nanh, không móng vuốt, không
  • 5:38 - 5:41
    Chúng ta đang giết các động vật đó như thế nào? Đó là điều bí ẩn thứ nhất.
  • 5:41 - 5:43
    Điều bí ẩn thứ hai:
  • 5:43 - 5:46
    Cho đến nay phụ nữ đã được ghi nhận tại Olympic từ khá lâu rồi,
  • 5:46 - 5:48
    nhưng có một điều đáng nói về tất cả các vận động viên chạy nước rút nữ --
  • 5:48 - 5:50
    họ đều tệ hại kinh khủng.
  • 5:50 - 5:52
    Không có một người phụ nữ nhanh nhất hành tinh
  • 5:52 - 5:54
    và đã không bao giờ có.
  • 5:54 - 5:57
    Người phụ nữ nhanh nhất chạy được một dặm trong vòng 4 phút 15 giây.
  • 5:57 - 5:59
    Tôi có thể ném đá và cốc vào đầu một nam sinh trung học
  • 5:59 - 6:01
    có thể chạy nhanh hơn 4 phút 15 giây.
  • 6:01 - 6:03
    Vì một vài lí do chúng ta thực ra rất chậm.
  • 6:03 - 6:05
    (Tiếng cười)
  • 6:05 - 6:08
    Những khi tham gia chạy ma-ra-tông chúng ta chỉ nói về --
  • 6:08 - 6:10
    việc bạn đã được phép chạy ma-ra-tông trong 20 năm.
  • 6:10 - 6:12
    Bởi vì, trước những năm 1980,
  • 6:12 - 6:15
    ngành khoa học y tế đã chỉ ra rằng nếu một phụ nữ cố chạy 26 dặm --
  • 6:15 - 6:17
    có ai biết rằng điều gì sẽ xảy ra nếu bạn chạy được 26 dặm,
  • 6:17 - 6:21
    và tại sao bạn bị cấm chạy ma-ra-tông trước những năm 1980?
  • 6:21 - 6:24
    (Tiếng của khán giả: Tử cung của cô ấy sẽ bị rách.) Tử cung của cô ấy sẽ bị rách.
  • 6:24 - 6:26
    Vâng. Bạn sẽ bị rách các cơ quan nội tạng.
  • 6:26 - 6:29
    Tử cung sẽ bị bong ra, nghĩa đen là rơi ra khỏi cơ thể.
  • 6:29 - 6:31
    Tôi đã tham gia rất nhiều cuộc chạy ma-ra-tông
  • 6:31 - 6:33
    và chưa thấy điều gì như vậy cả.
  • 6:33 - 6:36
    (Tiếng cười)
  • 6:36 - 6:39
    Vậy là phụ nữ đã được phép tham gia chạy ma-ra-tông được 20 năm.
  • 6:39 - 6:41
    Trong khúc cua ngắn như vậy,
  • 6:41 - 6:44
    các bạn đã tránh khỏi việc bị rách nội tạng
  • 6:44 - 6:46
    dẫn đến thực tế là bạn chỉ kém có 10 phút
  • 6:46 - 6:48
    trong kỉ lục nam thế giới.
  • 6:48 - 6:50
    Bạn vượt qua giới hạn 26 dặm,
  • 6:50 - 6:53
    đạt tới một khoảng cách mà khoa học y tế đã chứng minh rằng nó nguy hiểm tới con người --
  • 6:53 - 6:55
    hãy nhớ rằng Pheidippdies đã chết khi anh chạy được 26 dặm --
  • 6:55 - 6:57
    bạn đạt tới 50 và 100 dặm,
  • 6:57 - 6:59
    và đột nhiên đó lại là một trò chơi khác.
  • 6:59 - 7:02
    Bạn có thể hình dung Ann Trason, hay Nikki Kimball, hay Jenn Shelton,
  • 7:02 - 7:05
    bạn đặt họ vào một cuộc thi chạy 50 hay 100 dặm chống lại bất kì ai trên thế giới
  • 7:05 - 7:07
    và đó là một cái tung đồng xu xem ai sẽ thắng.
  • 7:07 - 7:09
    Tôi sẽ đưa ra một ví dụ.
  • 7:09 - 7:11
    Một vài năm trước, Emily Baer đăng kí tham gia một cuộc thi chạy
  • 7:11 - 7:13
    được gọi là Hardrock 100,
  • 7:13 - 7:16
    nói cho bạn tất cả những gì bạn cần biết về cuộc thi.
  • 7:16 - 7:18
    Họ cho bạn 48 giờ đồng hồ để hoàn thành phần thi.
  • 7:18 - 7:20
    Emily Baer -- 500 vận động viên chạy --
  • 7:20 - 7:22
    đã ở vị trí thứ 8 trong top 10,
  • 7:22 - 7:24
    ngay cả khi cô dừng lại ở tất cả các trạm y tế.
  • 7:24 - 7:27
    để cho con bú trong quá trình thi --
  • 7:27 - 7:29
    và tuy vậy, cô đã vượt qua 492 người.
  • 7:29 - 7:31
    Điều bí ẩn cuối cùng: Vì thế tại sao phụ nữ lại mạnh mẽ hơn
  • 7:31 - 7:33
    khi mà con đường chạy dài hơn?
  • 7:33 - 7:35
    Điều bí ẩn thứ ba là:
  • 7:35 - 7:38
    Ở trường Đại học Utah, họ bắt đầu bấm giờ
  • 7:38 - 7:40
    cho những người tham gia chạy ma-ra-tông.
  • 7:40 - 7:42
    Và những gì họ nhận ra
  • 7:42 - 7:44
    đó là, nếu bạn bắt đầu chạy ma-ra-tông khi 19 tuổi,
  • 7:44 - 7:46
    hàng năm bạn sẽ càng ngày càng chạy nhanh hơn
  • 7:46 - 7:48
    cho đến khi bạn đạt tới tuổi 27.
  • 7:48 - 7:50
    Và sau đó, bạn ngã quỵ
  • 7:50 - 7:52
    trước sự khắc nghiệt của thời gian.
  • 7:52 - 7:54
    Bạn trở nên càng ngày càng chậm đi,
  • 7:54 - 7:57
    cho đến khi bạn quay lại chạy với tốc độ khi còn 19 tuổi.
  • 7:57 - 7:59
    Khoảng 7 năm, tám năm để đạt được đỉnh cao,
  • 7:59 - 8:01
    và rồi bạn trượt khỏi đỉnh cao đó,
  • 8:01 - 8:04
    cho tới khi quay về vị trí ban đầu.
  • 8:04 - 8:07
    Bạn nghĩ rằng sẽ mất tám năm đề quay lại tốc độ ban đầu,
  • 8:07 - 8:10
    có lẽ là 10 năm -- không, là 45 năm.
  • 8:10 - 8:12
    những người đàn ông và phụ nữ 60 tuổi
  • 8:12 - 8:15
    chạy như khi họ 19 tuổi.
  • 8:15 - 8:18
    Bây giờ tôi sẽ thách thức bạn với bất kì hoạt động thể lực khác --
  • 8:18 - 8:22
    và làm ơn đừng nói là golf -- thứ nào đó mà thực sự nặng nhọc --
  • 8:22 - 8:24
    nơi các lão khoa đang tiến hành
  • 8:24 - 8:27
    cũng như họ làm như những thiếu niên.
  • 8:27 - 8:29
    Giờ bạn có ba bí mật.
  • 8:29 - 8:31
    Liệu có một mảnh trong bức tranh xếp hình đó
  • 8:31 - 8:33
    có thể gói gọn tất cả những thứ này lại không?
  • 8:33 - 8:35
    Bạn phải luôn cẩn thận
  • 8:35 - 8:38
    phòng việc ai đó lật lại lịch sử và cố gắng đưa cho bạn câu trả lời toàn cầu,
  • 8:38 - 8:40
    bởi vì, ở tiền lịch sử,
  • 8:40 - 8:42
    bạn có thể nói bất cứ cái quái gì bạn muốn và đi xa khỏi nó.
  • 8:42 - 8:44
    Nhưng tôi sẽ nói cho bạn điều này:
  • 8:44 - 8:46
    Nếu bạn đặt một mảnh ghép vào giữa trò chơi ghép hình này,
  • 8:46 - 8:49
    lập tức tất cả sẽ tạo thành một bức tranh hoàn chỉnh.
  • 8:49 - 8:51
    Nếu bạn băn khoăn, thế tại sao người Tarahumara không đánh nhau
  • 8:51 - 8:53
    và không chết vì bệnh tim mạch,
  • 8:53 - 8:56
    tại sao một người phụ nữ Ê-ti-ô-pi-a nghèo tên là Derartu Tulu
  • 8:56 - 8:59
    có thể khoan dung và có tính cạnh tranh cao,
  • 8:59 - 9:01
    và tại sao theo một cách nào đó chúng ta có thể
  • 9:01 - 9:03
    tìm thức ăn không cần đến vũ khí,
  • 9:03 - 9:05
    có lẽ đó chỉ bởi loài người,
  • 9:05 - 9:08
    cũng như chúng ta nghĩ bản thân mình như là bá chủ của vũ trụ này,
  • 9:08 - 9:10
    thực sự chẳng có phát triển gì nhiều hơn
  • 9:10 - 9:12
    một đàn chó săn.
  • 9:12 - 9:14
    Có thể chúng ta tiến hoá
  • 9:14 - 9:16
    như một bầy động vật đi săn.
  • 9:16 - 9:18
    Bởi vì một ưu điểm chúng ta có trong tự nhiên --
  • 9:18 - 9:20
    một lần nữa, đó không phải là răng nanh, móng vuốt hay tốc độ --
  • 9:20 - 9:23
    thứ duy nhất chúng ta thực sự, thực sự giỏi đó là mồ hôi.
  • 9:23 - 9:26
    Chúng ta thực sự giỏi trong việc có mồ hôi và mùi vị.
  • 9:26 - 9:29
    Tốt hơn bất cứ loài động vật có vú nào trên Trái Đất, chúng ta có thể tiết mồ hôi rất tốt.
  • 9:29 - 9:31
    Nhưng ưu điểm đó
  • 9:31 - 9:33
    chỉ đem lại một chút khó chịu về cộng đồng
  • 9:33 - 9:35
    đó là trên thực tế, khi tiến hành chạy
  • 9:35 - 9:38
    dưới điều kiện nắng nóng trong một quãng đường dài,
  • 9:38 - 9:41
    chúng ta là vô địch, chúng ta giỏi nhất trên hành tinh.
  • 9:41 - 9:43
    Bạn cưỡi ngựa trong một ngày nắng nóng,
  • 9:43 - 9:45
    và sau năm hay sáu dặm, con ngựa đó có lựa chọn.
  • 9:45 - 9:48
    Hoặc là tiếp tục thở, hoặc là đi vào chỗ mát để nghỉ ngơi,
  • 9:48 - 9:50
    nhưng nó không thể làm cả hai việc -- còn chúng ta có thể.
  • 9:50 - 9:53
    Vậy điều gì xảy ra nếu chúng ta tiến hoá như những loài động vật đi săn?
  • 9:53 - 9:57
    Điều gì sẽ đến nếu chúng ta chỉ có mỗi một ưu điểm tự nhiên trên thế giới
  • 9:57 - 9:59
    đó là thực tế chúng ta không thể tụ tập thành một nhóm,
  • 9:59 - 10:02
    đi ra ngoài kia Savannah Châu Phi, bắt một con linh dương
  • 10:02 - 10:05
    và đi chơi theo bầy đàn, chạy cho đến chết?
  • 10:05 - 10:07
    Đó là tất cả những gì chúng ta có thể làm;
  • 10:07 - 10:09
    chúng ta có thể chạy khá xa trong một ngày nắng nóng.
  • 10:09 - 10:12
    Vậy nếu đó là sự thật, một vài thứ khác cũng đã có thể đúng.
  • 10:12 - 10:15
    Chìa khoá cho việc trở thành một phần của đàn đi săn đó là từ "bầy đàn."
  • 10:15 - 10:17
    Nếu bạn đi một mình, và cố gắng rượt theo một con linh dương,
  • 10:17 - 10:20
    Tôi cá rằng sẽ có hai xác chết ở Savannah
  • 10:20 - 10:22
    Bạn cần một bầy đàn để hỗ trợ lẫn nhau.
  • 10:22 - 10:24
    Bạn cần những người 64, 65 tuổi.
  • 10:24 - 10:26
    những người đã từng làm việc này trong một thời gian dài
  • 10:26 - 10:28
    để biết bạn thực sự tóm được con linh dương nào.
  • 10:28 - 10:31
    Bầy đàn bùng nổ và tập hợp nhau lại một lần nữa.
  • 10:31 - 10:33
    Các nhà theo dõi xuất sắc là một phần của đàn.
  • 10:33 - 10:35
    Họ không thể đứng sau cáchd dó 10 dặm.
  • 10:35 - 10:37
    Bạn cần có phụ nữ và thanh thiếu niên
  • 10:37 - 10:40
    vì bạn được lợi hai lần trong đời từ prôtêin động vật
  • 10:40 - 10:43
    đó là khi bạn là một bà mẹ cho con bú và một thiếu niên đang lớn.
  • 10:43 - 10:45
    Chẳng có nghĩa gì khi để con linh dương kia chết
  • 10:45 - 10:47
    và tộc người muốn ăn nó cách đó 50 dặm.
  • 10:47 - 10:49
    Họ cần phải thuộc một bầy đàn.
  • 10:49 - 10:51
    Bạn cần có những học sinh 27 tuổi này ở đỉnh cao sức mạnh của họ
  • 10:51 - 10:53
    sẵn sàng giết mồi,
  • 10:53 - 10:55
    và bạn cần có thanh niên
  • 10:55 - 10:57
    những người học tất cả những thứ có liên quan.
  • 10:57 - 10:59
    Đàn sẽ ở bên cạnh nhau.
  • 10:59 - 11:02
    Một điều nữa khá đúng: bầy đàn này không thể quá thực tế.
  • 11:02 - 11:05
    Bạn không thế theo tất cả các khúc cua xung quanh, cố gắng săn con linh dương.
  • 11:05 - 11:08
    Bạn không thể là một bầy đầy giận dữ. Bạn không thể mang thù hận.
  • 11:08 - 11:10
    Giống như là, "Tôi đang không săn con linh dương của anh kia.
  • 11:10 - 11:12
    Anh ấy giận tôi. Hãy để anh ấy săn con linh dương của mình."
  • 11:12 - 11:15
    Bầy đàn phải có khả năng tự xoa dịu,
  • 11:15 - 11:17
    hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau.
  • 11:17 - 11:20
    Những gì bạn phải hứng chịu, nói cách khác,
  • 11:20 - 11:22
    là khá giống nhau
  • 11:22 - 11:24
    như người Tarahumara --
  • 11:24 - 11:26
    một bộ lạc không hề thay đổi
  • 11:26 - 11:28
    từ thời Đồ Đá.
  • 11:28 - 11:30
    Đó thực sự là một cuộc tranh luận quyết liệt
  • 11:30 - 11:32
    rằng có thể người Tarahumara đang làm
  • 11:32 - 11:35
    đúng như những gì tất cả chúng ta đã làm trong hai triệu năm.
  • 11:35 - 11:38
    Đó là chúng ta trong thời hiện đại với những người đi chệch hướng.
  • 11:38 - 11:41
    Chúng ta xem việc chạy nhnw là một thứ ngoại lai,
  • 11:41 - 11:44
    sự trừng phạt bạn đang phải gánh chịu là bạn ăn pizza vào tối hôm trước.
  • 11:44 - 11:46
    Nhưng có thể đó là thứ hoàn toàn khác.
  • 11:46 - 11:49
    Chúng ta có thể là những người lấy đi ưu điểm này của mình
  • 11:49 - 11:51
    và phá hỏng nó.
  • 11:51 - 11:54
    Phá hỏng như thế nào? Chúng ta đã phá hỏng một thứ gì đó ra sao?
  • 11:54 - 11:56
    Chúng ta cố gắng quy nó ra tiền mặt.
  • 11:56 - 11:58
    Cố gắng cân nó, đóng gói và làm cho no trở nên tốt đẹp hơn
  • 11:58 - 12:00
    và bán nó cho mọi người.
  • 12:00 - 12:02
    Và điều xảy ra là chúng ta đang bắt đầu tạo ra
  • 12:02 - 12:04
    những thứ êm ái lạ mắt này,
  • 12:04 - 12:07
    chúng giúp việc chạy tốt hơn, được gọi là giầy chạy.
  • 12:07 - 12:10
    Lý do cá nhân tôi ghét giày chạy
  • 12:10 - 12:13
    là bởi vì tôi đã mua một triệu đôi giày và tôi liên tục bị đau.
  • 12:13 - 12:15
    Tôi nghĩ rằng, nếu ai đó ở đây chạy --
  • 12:15 - 12:17
    tôi có một cuộc trò chuyện với Carol;
  • 12:17 - 12:20
    chúng tôi nói trong hậu trường khoảng 2 phút, và cô ấy nói về chấn thương chân.
  • 12:20 - 12:23
    Bạn hãy nói với một vận động viên chạy, tôi đảm bảo, trong vòng 30 giây,
  • 12:23 - 12:25
    cuộc nói chuyện biến thành chấn thương.
  • 12:25 - 12:28
    Vậy nếu con người tiến hoá thành vận động viên chạy, nếu đó là một lợi thế của chúng ta,
  • 12:28 - 12:31
    vậy thì tại sao chúng ta lại kém như vậy? Tại sao chúng ta liên tục bị chấn thương?
  • 12:31 - 12:33
    Điều gây tò mò về việc chạy và chấn thương trong khi chạy
  • 12:33 - 12:36
    đó là chấn thương trong khi chạy là mới mẻ trong thời đại của chúng ta.
  • 12:36 - 12:38
    Nếu bạn đọc văn học dân gian và thần thoại,
  • 12:38 - 12:40
    bất kì bí ấn nào, bất kì loại truyện nào,
  • 12:40 - 12:42
    việc chạy thường có liên quan
  • 12:42 - 12:45
    đến sự tự do, sự sống, sức trẻ và sức sống vĩnh cửu.
  • 12:45 - 12:47
    Chỉ trong thời đại của chúng ta
  • 12:47 - 12:49
    việc chạy mới trở nên gắn với sự sợ hãi và đau đớn.
  • 12:49 - 12:51
    Geronimo đã từng nói
  • 12:51 - 12:54
    "Những người bạn duy nhất của tôi là đôi chân. Tôi chỉ tin đôi chân của mình."
  • 12:54 - 12:56
    Đó là bởi vì một vận động viên ba môn thể thao phối hợp người Apache
  • 12:56 - 12:58
    đã nói bạn chạy 50 dặm vượt qua sa mạc,
  • 12:58 - 13:00
    tham gia chiến đấu tay không, bắt trộm một đàn ngựa
  • 13:00 - 13:02
    để lấy da mang về nhà.
  • 13:02 - 13:04
    Geronimo không bao giờ nói, "À, bạn biết đấy,
  • 13:04 - 13:07
    gót chân Asin của tôi -- tôi nói nhỏ nhẹ. Tôi cần phải vượt qua tuần này,"
  • 13:07 - 13:09
    hoặc "Tôi cần qua đào tạo.
  • 13:09 - 13:12
    Tôi không tập yoga. Tôi chưa sẵn sàng."
  • 13:12 - 13:14
    Con người luôn chạy và chạy.
  • 13:14 - 13:16
    Chúng ta ở đây ngày hôm nay. Chúng ta có công nghệ số.
  • 13:16 - 13:18
    Tất cả các ngành khoa học được rút ra từ thực tế
  • 13:18 - 13:20
    rằng tổ tiên chúng ta có thể
  • 13:20 - 13:22
    làm những điều phi thường hàng ngày,
  • 13:22 - 13:24
    chỉ dựa trên đôi chân trần
  • 13:24 - 13:26
    chạy những quãng xa.
  • 13:26 - 13:28
    Vậy làm thế nào chúng ta có thể quay lại thời kì đó lần nữa?
  • 13:28 - 13:30
    Tôi sẽ đưa cho bạn điều đầu tiên, đó là
  • 13:30 - 13:33
    hãy tránh khỏi một thứ đóng gói, bán hàng, tiếp thị.
  • 13:33 - 13:35
    Tránh khỏi tất cả những đôi giày chạy bốc mùi.
  • 13:35 - 13:37
    Ngừng việc tập trung vào các cuộc thi chạy ma-ra-tông,
  • 13:37 - 13:40
    mà nếu bạn chạy trong bốn giờ, mẹ kiếp.
  • 13:40 - 13:42
    Nếu là trong vòng 13.59.59 phút, bạn thật tuyệt vời
  • 13:42 - 13:44
    vì bạn đủ tiêu chuẩn cho một cuộc chạy khác.
  • 13:44 - 13:47
    Chúng ta cần lấy lại cảm giác khôi hài và vui sướng
  • 13:47 - 13:50
    tôi nói rằng, sự trần trụi
  • 13:50 - 13:52
    đã làm cho người Tarahumara
  • 13:52 - 13:55
    trở thành nền văn hoá khoẻ mạnh và thanh bình nhất trong thời đại chúng ta.
  • 13:55 - 13:57
    Vậy đâu là lợi ích? Vậy thì đã sao?
  • 13:57 - 14:00
    Có phải bạn đã đốt cháy Haagen-Dazs vào đêm hôm trước?
  • 14:00 - 14:03
    Nhưng có lẽ cũng có một lợi ích khác.
  • 14:03 - 14:06
    Không cần phải bàn quá sâu về vấn đề này,
  • 14:06 - 14:08
    hãy tưởng tượng một thế giới
  • 14:08 - 14:10
    nơi tất cả mọi người có thể
  • 14:10 - 14:12
    và phá triển bằng bài tập này
  • 14:12 - 14:15
    làm cho họ cảm thấy thoải mái hơn, thanh bình hơn,
  • 14:15 - 14:17
    khoẻ mạnh hơn,
  • 14:17 - 14:19
    tránh khỏi stress --
  • 14:19 - 14:21
    nơi bạn không cần phải quay lại văn phòng như một thằng điên nữa,
  • 14:21 - 14:23
    nơi bạn không phải trở về nhà với bao lo toan đặt lên đầu nữa.
  • 14:23 - 14:26
    Có lẽ có một thứ gì đó trong chúng ta ngày nay
  • 14:26 - 14:29
    và đó là những gì người Tarahumara luôn có.
  • 14:29 - 14:31
    Tôi không nói rằng chúng ta quay lại Hẻm Copper
  • 14:31 - 14:34
    để sống bằng ngô, chế độ ăn uống của người Tarahumara,
  • 14:34 - 14:36
    nhưng có một điều ở trong đó.
  • 14:36 - 14:38
    Và nếu chúng ta tìm ra nó,
  • 14:38 - 14:41
    sẽ có một giải Nobel cỡ bự trao cho bạn.
  • 14:41 - 14:44
    Vì nếu một ai đó có thể tìm ra cách
  • 14:44 - 14:46
    phục hồi bản năng tự nhiên
  • 14:46 - 14:48
    điều mà chúng ta đã hưởng thụ trong suốt quãng thời gian tồn tại của mình,
  • 14:48 - 14:50
    chúng ta hưởng thụ nó cho đến những năm 1970 hoặc tương tự như vậy,
  • 14:50 - 14:52
    những lợi ích đó, xã hội và thể chất
  • 14:52 - 14:55
    chính trị và đầu óc,
  • 14:55 - 14:57
    sẽ là đáng kinh ngạc.
  • 14:57 - 15:00
    Vậy những gì tôi đã nhìn thấy ngày hôm nay là những gì của một tiểu văn hoá đang phát triển
  • 15:00 - 15:03
    gồm những vận động viên chạy chân trần, mọi người tháo bỏ giày.
  • 15:03 - 15:05
    Và những gì họ cùng nhận ra là
  • 15:05 - 15:08
    bạn bỏ giày, bạn thoát khỏi stress,
  • 15:08 - 15:10
    bạn thoát khỏi những chấn thương và bệnh tật.
  • 15:10 - 15:12
    Và điều bạn tìm ra là có một thứ
  • 15:12 - 15:14
    mà người Tarahumara đã biết trong suốt một thời gian dài,
  • 15:14 - 15:16
    điều khá thú vị.
  • 15:16 - 15:18
    Tôi đã tự mình trải nghiệm điều đó.
  • 15:18 - 15:21
    Tôi làm tổn thương cả đời bình, và khi gần đạt ngưỡng tuổi 40 tôi tháo bỏ những đôi giày
  • 15:21 - 15:23
    và bệnh tật của tôi cũng không còn nữa.
  • 15:23 - 15:25
    Hi vọng đó là những gì chúng ta có thể được lợi.
  • 15:25 - 15:28
    Tôi rất cảm khích các bạn vì đã nghe hết câu chuyện này. càm ơn các bạn râaat nhiều.
  • 15:28 - 15:30
    (Tiếng vỗ tay)
Title:
Christopher McDougall: Có phải chúng ta được sinh ra để chạy?
Speaker:
Christopher McDougall
Description:

Christopher McDougall khám phá những bí ẩn trong khát khao chạy của loài người. Việc chạy đã giúp con người tiền sử sống sót ra sao -- và những gì tổ tiên chúng ta khuyến khích ngày nay? Tại TEDxPennQuarter, McDougall sẽ kể câu chuyện về một vận động viên chạy ma-ra-tông với trái tim vàng, á quân chạy cừ khôi, và một bộ lạc bí ẩn tại Me-xi-cô chạy để tồn tại.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
15:31
Trang Tran added a translation

Vietnamese subtitles

Revisions