კრისტოფერ მაკდუგალი: ვართ თუ არა სირბილისთვის გაჩენილი?
-
0:00 - 0:03სირბილის სულ ეს არის, მარჯვენა, მარცხენა, მარჯვენა, მარცხენა -- არა?
-
0:03 - 0:05ბოლობოლო უკვე ორი მილიონი წელია ამას ვაკეთებთ
-
0:05 - 0:08და ცოტა არ იყოს ჩემი მხრიდან თავხედობაც არის იმის ფიქრი
-
0:08 - 0:10რომ რაიმე ისეთს ვიტყვი
-
0:10 - 0:13რაც დიდი ხნის წინ ჩემზე უკეთესად არ თქმულა და გაკეთებულა.
-
0:13 - 0:15მაგრამ, როგორც მე აღმოვაჩინე, სირბილში საინტერესო ის არის,
-
0:15 - 0:17რომ გამუდმებით უცნაური რაღაცეები ხდება
-
0:17 - 0:19რაც სირბილთან არის დაკავშირებული.
-
0:19 - 0:22მაგალითისთვის: თუ ორიოდე თვის წინ თვალს ადევნებდით ნიუ იორკის მარათონს,
-
0:22 - 0:24დარწმუნებული ვარ ისეთი რაღაც ნახეთ
-
0:24 - 0:27რაც მანამდე არავის უნახავს.
-
0:27 - 0:29ეთიოპიელი ქალი სახელად დერატუ ტულუ
-
0:29 - 0:31იღებს მონაწილეობას მარათონში.
-
0:31 - 0:33ის არის 37 წლის,
-
0:33 - 0:35მას არცერთ მარათონში არ გაუმარჯვია ბოლო 8 წლის განმავლობაში,
-
0:35 - 0:37და რამდენიმე თვით ადრე
-
0:37 - 0:39კინაღამ დაიღუპა მშობიარობისას.
-
0:39 - 0:42დერატუ ტული მზად იყო საერთოდ დაენებებინა ამ სპორტისთვის თავი,
-
0:42 - 0:44მაგრამ გადაწყვიტა ერთხელაც ეცადა ბედი
-
0:44 - 0:46და მსხვილი ფულადი ჯილდოს მოგების იმედით
-
0:46 - 0:48მონაწილეობა მიეღო ისეთ ცნობილ და მასშტაბურ შეჯიბრში
-
0:48 - 0:50როგორიც არის ნიუ იორკის მარათონი.
-
0:50 - 0:53მაგრამ -- დერატუ ტულუსთვის სამწუხაროდ -- სხვებსაც მოუვიდათ იგივე იდეა,
-
0:53 - 0:55მათ შორის ოლიმპიადის გამარჯვებულს
-
0:55 - 0:58და პოლა რედკლიფს, რომელიც არის მონსტრი,
-
0:58 - 1:02მსოფლიოს ყველა დროის უსწრაფესი ქალი.
-
1:02 - 1:04მისი რეკორდი მხოლოდ 10 წუთით ჩამორჩება მამაკაცების მსოფლიო რეკორდს,
-
1:04 - 1:07პოლა რედკლიფის დამარცხება ფაქტიურად შეუძლებელია.
-
1:07 - 1:09ასეთი კონკურენტი ყავდა დერატუ ტულუს.
-
1:09 - 1:12დაიწყო შეჯიბრი, დერატუ ტულუ არათუ ფავორიტი არ არის,
-
1:12 - 1:14არაფავორიტებს შორისაც კი არ მიიჩნევა უძლიერესად.
-
1:14 - 1:16მაგრამ არაფავორიტი არაფავორიტებს შორის დანებებას არ აპირებს.
-
1:16 - 1:19და 26 მილიან დისტანციაზე 22 მილის მერე
-
1:19 - 1:21დერატუ ტულუ გვევლინება
-
1:21 - 1:23ლიდერებს შორის.
-
1:23 - 1:26და სწორედ ამ დროს ხდება ძალიან უცნაური რამ.
-
1:26 - 1:29პოლა რედკლიფი, შეჯიბრის გამარჯვების მთავარი ფავორიტი,
-
1:29 - 1:32რომელიც, ეჭვი არავის ეპარება რომ მსხვილ ფულად პრემიას არავის დაუთმობს,
-
1:32 - 1:35უცებ ხელს იტაცებს ფეხზე და იწყებს ჩამორჩენას.
-
1:35 - 1:37ამ დროს ცხადია რაც უნდა გააკეთოს მისმა კონკურენტმა, ასე არ არის?
-
1:37 - 1:39სწრაფი მოძრაობით იდაყვი უნდა მიარტყას კბილებში
-
1:39 - 1:41და ჩაუქროლოს ფინიშის ხაზისკენ.
-
1:42 - 1:44მაგრამ დერარტუ ტულუ ასე არ იქცევა.
-
1:44 - 1:46გვერდზე ჩაქროლების ნაცვლად
-
1:46 - 1:48ისიც ჩამორჩება, ხელს კიდებს პოლა რედკლიფს
-
1:48 - 1:50და ამხნევებს "წამოდი. შენ ეს შეგიძლია".
-
1:50 - 1:52სამწუხაროდ, პოლა რედკლიფი სწორედ ამას აკეთებს.
-
1:52 - 1:54ეწევა მოწინავე მორბენლებს
-
1:54 - 1:56და მირბის ფინიშისკენ.
-
1:56 - 1:58მაგრამ მალე ისევ ჩამორჩება.
-
1:58 - 2:00და დერარტუ ტულუ ისევ კიდებს ხელს და ცდილობს მიხმარებას.
-
2:00 - 2:02ამ დროს პოლა რედკლიფი ამბობს,
-
2:02 - 2:04"მორჩა. მე აღარ შემიძლია. შენ წადი."
-
2:04 - 2:07აი, შესანიშნავი ისტორია გამოვიდა. გასაგებია ახლა როგორც უნდა გაგრძელდეს ეს ისტორია.
-
2:07 - 2:09დერარტუ ტულუ ჩეკს კარგავს,
-
2:09 - 2:11მაგრამ იგებს რაღაც უფრო დიდს და მნიშვნელოვანს.
-
2:11 - 2:14მაგრამ არა, დერარტუ ტულუ უსევ არღვევს ჟანრის კანონებს.
-
2:14 - 2:17წაგების ნაცვლად ის ყველას უსწრებს და იგებს,
-
2:17 - 2:19იგებს ნიუ იორკის მარათონს,
-
2:19 - 2:21და იგებს მსხვილ ჩეკს.
-
2:21 - 2:23ძალიან თბილი და გულისამაჩუყებელი ამბავია,
-
2:23 - 2:25მაგრამ თუ კარგად დავუკვირდებით,
-
2:25 - 2:28ღირს დაფიქრება თუ რა ხდებოდა ამ შეჯიბრის დროს.
-
2:28 - 2:30როდესაც ორი ასეთი მოულოდნელი რამ ერთდროულად ხდება,
-
2:30 - 2:32ეს არ შეიძლება იყოს უბრალოდ დამთხვევა.
-
2:32 - 2:35როდესაც ერთი ადამიანი არის ყველაზე უფრო სწრაფი და ყველაზე უფრო გულისხმიერი
-
2:35 - 2:38მთელ შეჯიბრში, ეს არ შეიძლება იყოს უბრალოდ დამთხვევა.
-
2:38 - 2:41თუკი რამე არსებას აქვს აპკიანი ფეხები და ლაყუჩები,
-
2:41 - 2:43ძნელი მისახვედრი არაა, რომ მას წყალთან ექნება შეხება.
-
2:43 - 2:46მარათონის გამარჯვებულიც რომ ასეთი გულის პატრონი აღმოჩნდება, აქაც აუცილებლად უნდა იყოს რაიმე კავშირი.
-
2:46 - 2:48ამ კავშირის დადგენაში, ჩემი აზრით,
-
2:48 - 2:51დაგვეხმარება მექსიკის სპილენძის კანიონში მცხოვრები
-
2:51 - 2:53ინდიელთა ტომი
-
2:53 - 2:55სახელად ტარაჰუმარა.
-
2:55 - 2:58ტარაჰუმარას ტომი სამი რამის გამო არის საინტერესო.
-
2:58 - 3:00პირველი არის ის, რომ
-
3:00 - 3:02მათი ცხოვრების წესი ფაქტიურად არ შეცვლილა
-
3:02 - 3:04ბოლოს 400 წლის მანძილზე.
-
3:04 - 3:07როდესაც ჩრდილო ამერიკას ეწვივნენ კონკისტადორები, იყო ორი არჩევანი:
-
3:07 - 3:10ან უნდა შებრძოლებოდი მათ, ან გაცლოდი.
-
3:10 - 3:12მაია და აცტეკები შეებრძოლნენ
-
3:12 - 3:15და ამიტომაც დღესდღეობით ძალიან ცოტა მაია და აცტეკები არიან შემორჩენილი.
-
3:15 - 3:17ტარაჰუმარას სხვანაირი სტრატეგია ქონდათ.
-
3:17 - 3:19ისინი გაეცალნენ და დაიმალნენ
-
3:19 - 3:21ამ ლაბირინთივით ერთმანეთთან დაკავშირებულ
-
3:21 - 3:23კანიონების სისტემაში
-
3:23 - 3:25სახელად სპილენძის კანიონები,
-
3:25 - 3:28და იქ იყვნენ მე-17 საუკუნიდან მოყოლებული
-
3:28 - 3:32ისე აგრძელებდნენ ცხოვრებას როგორც მანამდე ცხოვრობდნენ.
-
3:32 - 3:35მეორე რაც ნიშანდობლივია ტარაჰუმარას შესახებ
-
3:35 - 3:38არის ის, რომ ხანშიშესულ, 70-80 წლის ასაკში,
-
3:38 - 3:40ეს ხალხი მარათონებს კი არ დარბის,
-
3:40 - 3:42მეგა-მარათონებს დარბის.
-
3:42 - 3:4426 მილს კი არ დარბიან,
-
3:44 - 3:47100 და 150 მილს დარბიან თითო ჯერზე.
-
3:47 - 3:50და როგორც ჩანს ტრავმებისა და პრობლემების გარეშე.
-
3:50 - 3:52მესამე მნიშვნელოვანი ფაქტი ტარაჰუმარას შესახებ
-
3:52 - 3:54არის ის, რომ ყველაფერი ის რის შესახებაც ჩვენ დღეს უნდა ვილაპარაკოთ,
-
3:54 - 3:56ყველა ის პრობლემა რის გადაწყვეტასაც ვცდილობთ
-
3:56 - 3:59ჩვენი ტექნოლოგიისა და ტვინის მეშვეობით,
-
3:59 - 4:01მაგალითად გულის დაავადებები, ქოლესტეროლი და კიბო
-
4:01 - 4:04და კრიმინალი და ომი და ძალადობა და კლინიკური დეპრესია --
-
4:04 - 4:07ეს ყველაფერი ტარაჰუმარასთვის უცხოა.
-
4:07 - 4:09მათ არ აწუხებთ
-
4:09 - 4:11არცერთი ეს პრობლემა.
-
4:11 - 4:13მაშ რა კავშირია აქ?
-
4:13 - 4:15კვლავაც, ჩვენ საქმე გვაქვს ძალიან ნაკლებმოსალოდნელ მოვლენებთან.
-
4:15 - 4:17ამიტომ სავარაუდოდ უნდა იყოს რამე მიზეზშედეგობრივი კავშირი.
-
4:17 - 4:19არიან მეცნიერთა ჯგუფები
-
4:19 - 4:21ჰარვარდსა და იუტას უნივერსიტეტში
-
4:21 - 4:23რომლებიც ტვინს იჭყლეტენ იმის გასარკვევად
-
4:23 - 4:26რაც ტარაჰუმარას ხალხმა ყოველთვის იცოდა.
-
4:26 - 4:29ისინიც ზუსტად იგივე პრობლემების გადაწყვეტას ცდილობენ.
-
4:29 - 4:32კვლავაც გვაქვს გამოცანა გამოცანაში --
-
4:32 - 4:35იქნებ დერარტუ ტულუს და ტარაჰუმარას გამოცანის გასაღები
-
4:35 - 4:38ინახება სამ სხვა გამოცანაში, რომლებიცაა:
-
4:38 - 4:40სამი რამ -- და თუ თქვენ იცით პასუხი, ამოდით მიკროფონთან და თქვით,
-
4:40 - 4:42იმიტომ რომ სხვამ ეს არავინ იცის.
-
4:42 - 4:45და თუ თქვენ იცით, ესე იგი თქვენ ხართ ყველაზე ჭკვიანი დედამიწის ზურგზე.
-
4:45 - 4:47პირველი გამოცანა მდგომარეობს შემდეგში:
-
4:47 - 4:50ორი მილიონი წლის წინ ადამიანის თავი მკვეთრად გაიზარდა ზომაში.
-
4:50 - 4:52ავსტრალოპითეკს ქონდა ერთი ციცქნა ტვინი.
-
4:52 - 4:54და უცებ გამოჩნდნენ ადამიანები -- ჰომო ერექტუსები --
-
4:54 - 4:56დიდი ნესვივით თავებით.
-
4:56 - 4:58ამხელა ტვინის გამოსაკვებად
-
4:58 - 5:01საჭიროა მაღალკალორიული საკვები.
-
5:01 - 5:03მოკლედ რომ ვთქვათ, ადრეული ადამიანები მიირთმევენ მკვდარ ცხოველებს.
-
5:03 - 5:05ეს ეჭვგარეშეა.
-
5:05 - 5:07მაგრამ პრობლემა იმაშია, რომ
-
5:07 - 5:10პირველი ბასრი იარაღი გამოჩნდა მხოლოდ 200 000 წლის წინ.
-
5:10 - 5:13ანუ თითქმის ორი მილიონი წლის განმავლობაში
-
5:13 - 5:16ჩვენ ყოველგვარი იარაღის გარეშე ვხოცავდით ცხოველებს.
-
5:16 - 5:18ძალას ვერ გამოვიყენებდით,
-
5:18 - 5:20იმიტომ რომ ჯუნგლებში ჩვენზე სუსტი არავინაა.
-
5:20 - 5:22ნებისმიერი სხვა ცხოველი ჩვენზე ძლიერია.
-
5:22 - 5:25მათ აქვთ ეშვები, კლანჭები, სისწრაფე და მოქნილობა.
-
5:25 - 5:28ახლა ჩვენ კი გვგონია რომ უსეინ ბოლტი სწრაფია, მაგრამ ნებისმიერი პატარა ციყვი უსეინ ბოლტს აჯობებს სისწრაფეში.
-
5:28 - 5:30მოკლედ ჩვენ არც სწრაფები ვართ.
-
5:30 - 5:32საინტერესო ოლიმპიური შეჯიბრი იქნებოდა: გაუშვი ციყვი,
-
5:32 - 5:35ვინც დაიჭერს, იგებს ოქროს მედალს.
-
5:35 - 5:38ანუ არა იარაღი, არა სიჩქარე, არა ძალა, არა ეშვები, არა კლანჭები.
-
5:38 - 5:41როგორ ვახერხებდით ამ ცხოველების მოკვლას? ეს არის პირველი გამოცანა.
-
5:41 - 5:43მეორე გამოცანა:
-
5:43 - 5:46ქალები უკვე საკმაოდ დიდი ხანია მონაწილეობენ ოლიმპიურ თამაშებში,
-
5:46 - 5:48მაგრამ ერთი რამ რაც თვალშისაცემია ყველა ქალი სპრინტერის შემთხვევაში არის ის, რომ
-
5:48 - 5:50ძალიან სუსტები არიან, საშინლად სუსტები.
-
5:50 - 5:52არ არსებობს სწრაფი ქალი მსოფლიოში
-
5:52 - 5:54და არც არასდროს არსებულა.
-
5:54 - 5:57ქალებში ვინც ყველაზე სწრაფად გაირბინა ერთი მილი, ამას მოანდომა 4.15 წუთი.
-
5:57 - 5:59მე რომ ქვა გადავაგდო, ისეთ სკოლის მოსწავლე ბიჭს მოხვდება
-
5:59 - 6:01ვინც უფრო სწრაფად გაირბენს.
-
6:01 - 6:03რატომღაც ქალები ძალიან ნელები ხართ.
-
6:03 - 6:05(სიცილი)
-
6:05 - 6:08მაგრამ შევხედოთ მარათონს, რაზეც წეღან ვსაუბრობდით,
-
6:08 - 6:10სულ რაღაც 20 წელია რაც თქვენ ნება დაგრთეს მარათონები გერბინათ.
-
6:10 - 6:12იმიტომ რომ 1980-იან წლებამდე
-
6:12 - 6:15მედიცინა ამბობდა რომ თუკი ქალი შეეცდებოდა 26 მილის გარბენას --
-
6:15 - 6:17ვინმემ იცის რა ეგონათ რომ მოუვიდოდა ქალს თუკი ის 26 მილის გარბენას შეეცდებოდა,
-
6:17 - 6:21ანუ რატომ იყო აკრძალული ქალების მონაწილეობა 1980-იან წლებამდე?
-
6:21 - 6:24(მაყურებელი:მისი საშვილოსნო დაზიანდებოდა.)
-
6:24 - 6:26დიახ. დაზიანდებოდა მისი რეპროდუქციული ორგანოები.
-
6:26 - 6:29საშვილოსნო, ამ სიტყვის პირდაპირი მნიშვნელობით, გადმოვარდებოდა.
-
6:29 - 6:31ახლა მე ბევრ მარათონზე ვყოფილვარ
-
6:31 - 6:33და ასეთი რამე ნამდვილად არ მინახავს.
-
6:33 - 6:36(სიცილი)
-
6:36 - 6:39ანუ მხოლოდ 20 წელია რაც ქალები მონაწილეობენ მარათონებში.
-
6:39 - 6:41და ასე მცირე დროში
-
6:41 - 6:44თქვენ დაზიანებული ორგანოებიდან დაიწყეთ და მიაღწიეთ იმას, რომ
-
6:44 - 6:46მხოლოდ 10 წუთით ჩამორჩებით
-
6:46 - 6:48მამაკაცების რეკორდს.
-
6:48 - 6:50თუკი წავალთ 26 მილზე უფრო შორს,
-
6:50 - 6:53ისეთ დისტანციებზე, რაზეც მედიცინა გვეუბნებოდა რომ ადამიანისთვის სასიკვდილო იქნებოდა --
-
6:53 - 6:55გაიხსენეთ რომ ფიდიპიდე მოკვდა 26 მილის გარბენის მერე --
-
6:55 - 6:57თუკი გადავალთ 50 და 100 მილზე,
-
6:57 - 6:59უკვე სულ სხვა სურათს ვხედავთ.
-
6:59 - 7:02თუ აიღებთ რომელიმე ქალ მორბენალს, მაგალითად ენ ტრეისონს, ან ნიკი კიმბოლს, ან ჯენ შელტონს,
-
7:02 - 7:05და დააყენებთ 50 ან 100 მილიან დისტანციაზე ნებისმიერ კონკურენტის წინააღმდეგ,
-
7:05 - 7:07წინასწარ ვერავინ იტყვის ვინ გაიმარჯვებს.
-
7:07 - 7:09ერთ მაგალითს მოგიყვანთ.
-
7:09 - 7:11ორიოდე წლის წინ ემილი ბაერი ჩაეწერა ერთერთ შეჯიბრებაში
-
7:11 - 7:13სახელად ჰარდროკ 100,
-
7:13 - 7:16რომლის სახელიც გეუბნებათ ყველაფერს რაც უნდა იცოდეთ ამ შეჯიბრის შესახებ.
-
7:16 - 7:1848 საათი გქონდათ დისტანციის დასაფარად.
-
7:18 - 7:20ემილი ბაერმა 500 სხვა მორბენალთან ერთად გაირბინა ეს დისტანცია
-
7:20 - 7:22და დაამთავრდა მერვემ, მოხვდა ტოპ ათეულში,
-
7:22 - 7:24მიუხედავად იმისა, რომ მთელ გზაზე ყოველ სამედიცინო დახმარების პუნქტში ჩერდებოდა
-
7:24 - 7:27რათა ძუძუ ეწოვებინა თავისი შვილისთვის --
-
7:27 - 7:29და მიუხედავად ამისა აჯობა 492 ადამიანს.
-
7:29 - 7:31მაშ რატომ ხდება რომ ქალები ხდებიან უფრო ძლიერები
-
7:31 - 7:33დისტანციის ზრდასთან ერთად?
-
7:33 - 7:35მესამე გამოცანა მდგომარეობს შემდეგში:
-
7:35 - 7:38იუტას უნივერსიტეტში მეცნიერებმა დაიწყეს
-
7:38 - 7:40მარათონის მორბენლების შედეგების შესწავლა.
-
7:40 - 7:42და აღმოაჩინეს, რომ
-
7:42 - 7:44თუ დაიწყებ მარათონებში მონაწილეობას 19 წლის ასაკში,
-
7:44 - 7:46წლების განმავლობაში ნელნელა გააუმჯობესებ შედეგს,
-
7:46 - 7:48სანამ არ მიაღწევ პიკს 27 წლის ასაკში.
-
7:48 - 7:50რის მერეც
-
7:50 - 7:52დრო თავისას იზამს,
-
7:52 - 7:54და თქვენ გახდებით უფრო და უფრო ნელი
-
7:54 - 7:57სანამ არ ჩამოხვალთ იგივე სიჩქარეზე რომელზეც იყავით 19 წლის ასაკში.
-
7:57 - 7:59ანუ პიკის მისაღწევად გჭირდებათ დაახლოებით 7-8 წელი
-
7:59 - 8:01და შემდეგ ნელნელა ისევ უარესდება თქვენი შედეგი
-
8:01 - 8:04სანამ არ მიაღწევთ საწყის შედეგს.
-
8:04 - 8:07ლოგიკურად ალბათ იფიქრებთ რომ იგივე 8 წელი დაგჭირდებათ საწყის სიჩქარეზე დასაბრუნებლად
-
8:07 - 8:10ნუ ანდაც 10 წელი -- არა, დაგჭირდებათ 45 წელი.
-
8:10 - 8:1260 წლის ასაკის ქალებიც და კაცებიც
-
8:12 - 8:15დარბიან ისეთივე სისწრაფით, როგორც დარბოდნენ 19 წლის ასაკში.
-
8:15 - 8:18აბა მოიფიქრეთ რამე სხვა აქტივობა რაც ფიზიკურ დატვირთვას მოითხოვს
-
8:18 - 8:22ოღონდ გოლფი არ თქვათ, რამე ისეთი რაც ძნელია,
-
8:22 - 8:24სადაც მოხუცები ასპარეზობენ
-
8:24 - 8:27ისევე კარგად როგორც ასპარეზობდნენ თინეიჯერულ ასაკში.
-
8:27 - 8:29მოკლედ, გვაქვს ეს სამი გამოცანა.
-
8:29 - 8:31ხომ არ არის რამე
-
8:31 - 8:33რაც ამ სამივეს გაერთიანებდა?
-
8:33 - 8:35დიდი სიფრთხილეა საჭირო
-
8:35 - 8:38როცა წინაისტორიულ პერიოდზე ვინმე რამე ყოვლისმომცველ დასკვნას აკეთებს,
-
8:38 - 8:40იმიტომ, რომ ვინაიდან საკითხი წინაისტორიულ პერიოდს ეხება,
-
8:40 - 8:42შეგიძლია თქვა რაც გინდა და ვერავინ შეგედავება.
-
8:42 - 8:44მაგრამ მე ერთ რამეს მაინც გეტყვით:
-
8:44 - 8:46თუკი ამ მოზაიკას ერთ ნაწილს დაუმატებთ,
-
8:46 - 8:49უცებ გარკვეული დასრულებული სურათი გამოჩნდება.
-
8:49 - 8:51თუ დაფიქრდებით, რატომ არ იბრძვიან ტარაჰუმარას ტომელები
-
8:51 - 8:53და ასევე არ იღუპებიან გულის დაავადებებით,
-
8:53 - 8:56როგორ მოხდა რომ ღარიბი ეთიოპიელი ქალი დერარტუ ტულუ
-
8:56 - 8:59ერთდროულად იყო ყველაზე სწრაფიც და ყველაზე გულისხმიერიც,
-
8:59 - 9:01და როგორ შეგვეძლო, რომ
-
9:01 - 9:03იარაღის გარეშე მოგვეპოვებინა საკვები,
-
9:03 - 9:05იქნებ ამ ყველაფრის ახსნა მდგომარეობს იმაში, რომ ჩვენ, ადამიანები,
-
9:05 - 9:08მიუხედავად იმისა რომ საკუთარი თავი სამყაროს მბრძანებლები გვგონია,
-
9:08 - 9:10სინამდვილეში განვვითარდით როგორც, არც მეტი არც ნაკლები
-
9:10 - 9:12მონადირე ძაღლები.
-
9:12 - 9:14იქნებ ჩვენ განვვითარდით
-
9:14 - 9:16როგორც ჯგუფურად მონადირე ცხოველები.
-
9:16 - 9:18იმიტომ, რომ ერთადერთი უპირატესობა რაც ჩვენ გვაქვს ბუნებაში
-
9:18 - 9:20არ არის არც ეშვები, არც კლანჭები და არც სიჩქარე --
-
9:20 - 9:23ერთადერთი რაც ჩვენ ძალიან, ძალიან კარგად გამოგვდის არის ის რომ ვოფლიანდებით.
-
9:23 - 9:26ძალიან კარგად გამოგვდის გაოფლიანება და გასუნიანება.
-
9:26 - 9:29უკეთესად ვიდრე ნებისმიერი სხვა ძუძუმწოვარი, ჩვენ მართლა ძალიან კარგად ვოფლიანდებით.
-
9:29 - 9:31მაგრამ სოციალურ დისკომფორტთან ერთად
-
9:31 - 9:33ამას პლიუსიც აქვს,
-
9:33 - 9:35კერძოდ, სირბილისას,
-
9:35 - 9:38როცა გვჭირდება სიცხეში დიდი დისტანციების დაფარვა,
-
9:38 - 9:41ჩვენ ვართ საუკეთესოები, ვერავინ შეგვედრება მთელ პლანეტაზე.
-
9:41 - 9:43მაგალითად რომ აიღო ცხენი და არბენინო სიცხეში
-
9:43 - 9:455-6 მილის გარბენის მერე მას ექნება არჩევანი.
-
9:45 - 9:48ან უნდა ისუნთქოს, ან უნდა გაგრილდეს,
-
9:48 - 9:50მაგრამ ორივეს ერთდროულად გაკეთება არ შეუძლია -- ჩვენ კი შეგვიძლია.
-
9:50 - 9:53მაშ რა იქნებოდა თუკი ჩვენ განვვითარდებოდით როგორც ჯგუფურად მონადირე ცხოველები?
-
9:53 - 9:57რა იქნებოდა რომ ერთადერთი უპირატესობა რაც ჩვენ გვქონდა სხვა ცხოველებთან შედარებით
-
9:57 - 9:59იყო ის, რომ ჩვენ შეგვეძლო შევკრებილიყავით,
-
9:59 - 10:02გავსულიყავით აფრიკულ სავანაში, ამოგვერჩია ანტილოპა
-
10:02 - 10:05გამოვკიდებოდით მთელი ჯგუფი და არ შევშვებოდით სანამ არ მოვინადირებდით?
-
10:05 - 10:07ჩვენ მარტო ეს შეგვეძლო;
-
10:07 - 10:09ჩვენ შეგვეძლო სიცხეში გვერბინა დიდი ხნის განმავლობაში.
-
10:09 - 10:12თუკი ეს მართლაც ასე იყო, აქედან რამდენიმე დასკვნის გაკეთება შეიძლება.
-
10:12 - 10:15მონადირე ჯგუფის წევრობაში მთავარია სიტყვა "ჯგუფი".
-
10:15 - 10:17თუ მარტო შეეცდებოდით ანტილოპას გამოკიდებას
-
10:17 - 10:20გარანტიას გაძლევთ, სავანაში ორი მკვდარი იქნებოდა.
-
10:20 - 10:22თქვენ აუცილებლად დაგჭირდებოდათ ჯგუფი.
-
10:22 - 10:24დაგჭირდებოდათ 64-65 წლისებიც,
-
10:24 - 10:26ვინც იქნებოდნენ გამოცდილი ამ საქმეში
-
10:26 - 10:28რომ მიმხვდარიყავით ზუსტად რომელ ანტილოპას მისდევთ.
-
10:28 - 10:31იმიტომ, რომ ანტილოპების ჯოგი დაიშლება და მერე ისევ შეერთდება.
-
10:31 - 10:33ასე რომ ეს ექსპერტი მონადირეები უნდა ყოფილიყვნენ ჯგუფში.
-
10:33 - 10:3510 მილის უკან ვერ იქნებოდნენ.
-
10:35 - 10:37ქალები და ბავშვებიც უნდა ყოფილიყვნენ
-
10:37 - 10:40იმიტომ რომ ყველაზე უფრო ხორცის პროტეინები ჭირდებათ
-
10:40 - 10:43ბავშვიან დედებს და მოზარდებს.
-
10:43 - 10:45რა აზრი აქვს ანტილოპას მოკვლას თუკი
-
10:45 - 10:47ის ხალხი ვისაც მისი შეჭმა უნდა იქნებიან 50 მილის იქით.
-
10:47 - 10:49ამიტომ ისინიც უნდა იყვნენ ჯგუფში სხვებთან ერთად.
-
10:49 - 10:51ასევე 27 წლის ჯანღონით სავსე მონადირეებიც დაგჭირდებოდათ
-
10:51 - 10:53რომ დაეჭირათ და მოეკლათ ანტილოპა,
-
10:53 - 10:55და მოზარდებიც დაგჭირდებოდათ
-
10:55 - 10:57რომ ეს ყველაფერი ესწავლათ და შემდეგ გამოეყენებინათ.
-
10:57 - 10:59ჯგუფი ერთად უნდა ყოფილიყო.
-
10:59 - 11:02შემდეგი დასკვნა რისი გაკეთებაც შეგვიძლია არის ის, რომ ეს ჯგუფი ვერ იქნებოდა მარტო მატერიალისტური.
-
11:02 - 11:05გაბრაზებული და ნერვებმოშლილი არ შეიძლება იყო როცა ანტილოპას დაჭერას ცდილობ.
-
11:05 - 11:08არ შეიძლება ჯგუფში იყონ ერთიმეორეზე ნაწყენები და გულში ბოღმას ატარებდნენ.
-
11:08 - 11:10ვერ იტყვი "მე იმის ანტილოპას არ გამოვეკიდები.
-
11:10 - 11:12იმან ადრე გამაბრაზა. წავიდეს და თვითონ დაიჭიროს თავისი ანტილოპა."
-
11:12 - 11:15ჯგუფის წევრებმა უნდა დაივიწყონ ამპარტავნება
-
11:15 - 11:17და ერთმანეთს მხარში დაუდგნენ.
-
11:17 - 11:20ანუ მივიღებთ ისეთ კულტურას
-
11:20 - 11:22რომელიც ძალიან გავს
-
11:22 - 11:24ტარაჰუმარას ტომს --
-
11:24 - 11:26ტომს, რომელიც ფაქტიურად არ შეცვლილა
-
11:26 - 11:28ქვის ხანის მერე.
-
11:28 - 11:30საკმაოდ დამაჯერებლად ჟღერს
-
11:30 - 11:32რომ ტარაჰუმარა აკეთებს იმას
-
11:32 - 11:35რასაც ჩვენ ყველანი ვაკეთებდით ორი მილიონი წლის განმავლობაში.
-
11:35 - 11:38და ჩვენ, თანამედროვე სამყარო, ავცდით გზას.
-
11:38 - 11:41დღეს ჩვენ სირბილს ვუყურებთ როგორც რაღაც უცხო და უცნაურ საქმიანობას,
-
11:41 - 11:44როგორც სასჯელს იმისთვის, რომ წინა დღეს პიცა მიირთვით.
-
11:44 - 11:46მაგრამ იქნებ არ არის ასე?
-
11:46 - 11:49იქნებ ჩვენ ავიღეთ ეს ჩვენი ბუნებრივი უპირატესობა
-
11:49 - 11:51და გავაფუჭეთ.
-
11:51 - 11:54როგორ გავაფუჭეთ? როგორ ვაფუჭებთ საერთოდ რამეს?
-
11:54 - 11:56მოვინდომეთ ამაზე ფულის გაკეთება.
-
11:56 - 11:58დავაპირეთ ამის დახარისხება, დაფასოება, გაუმჯობესება
-
11:58 - 12:00და გაყიდვა.
-
12:00 - 12:02და მოხდა ისე, რომ ჩვენ დავიწყეთ
-
12:02 - 12:04ისეთი რთული და დარბილებული რაღაცეების გამოშვება
-
12:04 - 12:07რომელიც სირბილში მოგვეხმარებოდა. დავარქვით მას სარბენი ფეხსაცმელი.
-
12:07 - 12:10პირადად მე იმიტომ ვარ გაბრაზებული სარბენ ფეხსაცმელზე, რომ
-
12:10 - 12:13მილიონნაირი მაქვს ნაყიდი და ყველა ფეხს მტკენდა.
-
12:13 - 12:15და მე მგონი, თუკი აქ არიან მორბენლები --
-
12:15 - 12:17წეღან ვესაუბრე კეროლს;
-
12:17 - 12:20ორი წუთი ვსაუბრობდით კულისებს მიღმა და მელაპარაკებოდა ფეხის ტრავმაზე.
-
12:20 - 12:23ნებისმიერ მორბენალს რომ დაელაპარაკო, გარანტიას გაძლევთ 30 წამის მერე
-
12:23 - 12:25საუბარი გადავა ტრავმებზე.
-
12:25 - 12:28თუკი ადამიანები განვითარდნენ როგორც მორბენლები, თუკი ესაა ჩვენი ბუნებრივი უპირატესობა,
-
12:28 - 12:31მაშინ რატომ არ გამოგვდის? რატომ ვიღებთ ტრავმებს?
-
12:31 - 12:33სირბილთან დაკავშირებით, და სირბილთან დაკავშირებულ ტრავმებთან დაკავშირებით საინტერესოა ის, რომ
-
12:33 - 12:36ეს ტრავმები ახალია, ადრე მორბენლებს არ აწუხებდა ტრავმები.
-
12:36 - 12:38თუ გადახედავთ ფოლკლორს ან მითოლოგიას,
-
12:38 - 12:40ყველა მითსა და ლეგენდაში
-
12:40 - 12:42სირბილი ასოცირდება
-
12:42 - 12:45თავისუფლებასთან, სიციცხლესთან, ახალგაზრდობასთან და სიჯანსაღესთან.
-
12:45 - 12:47მხოლოდ ჩვენ დროში მოხდა, რომ
-
12:47 - 12:49სირბილი ასოცირდება შიშთან და ტკივილთან.
-
12:49 - 12:51ჯერონიმო ამბობდა
-
12:51 - 12:54"მხოლოდ ჩემი ფეხები არიან ჩემი მეგობრები. მხოლოდ მათ ვენდობი."
-
12:54 - 12:56ეს იმიტომ, რომ აპაჩების ტრიათლონი
-
12:56 - 12:58იყო 50 მილი უდაბნოში,
-
12:58 - 13:00ხელჩართული ბრძოლა, ცხენების გატაცება
-
13:00 - 13:02და მერე სახლში ტყავის დამუშავება.
-
13:02 - 13:04ჯერონიმოს არასდროს უთქვამს :"აუ იცით,
-
13:04 - 13:07აქილევსის მყესი მაწუხებს, ცოტა უნდა შევამცირო დატვირთვა. ერთ კვირას გამოვტოვებ."
-
13:07 - 13:09ანდა "ცოტა სხვა ვარჯიშებს შევურევ.
-
13:09 - 13:12აი, იოგა არ გამიკეთებია. ჯერ მზად არ ვარ."
-
13:12 - 13:14ადამიანები ყოველთვის დარბოდნენ.
-
13:14 - 13:16დღეს კი აქ ვართ, გვაქვს ჩვენი ციფრული ტექნოლოგია.
-
13:16 - 13:18და მთელი ჩვენი მეცნიერება იმის შედეგია, რომ
-
13:18 - 13:20ჩვენს წინაპრებს შეეძლოთ
-
13:20 - 13:22ყოველდღე რაღაც ექსტრაორდინალურის გაკეთება,
-
13:22 - 13:24კერძოდ საკუთარი შიშველი ფეხების გამოყენება
-
13:24 - 13:26გრძელი დისტანციების დასაფარად.
-
13:26 - 13:28რა უნდა ვქნათ რომ ისევ მასეთ მდგომარეობაში დავბრუნდეთ?
-
13:28 - 13:30ჩემი აზრით, პირველი რაც უნდა გავაკეთოთ არის
-
13:30 - 13:33ის რომ უარი ვთქვათ დაფასოებაზე, გაყიდვებზე, მარკეტინგზე.
-
13:33 - 13:35უარი ვთქვათ სუნიან ფეხსაცმელზე.
-
13:35 - 13:37უარი ვთქვათ ქალაქის მარათონებზე,
-
13:37 - 13:40სადაც თუ 4 საათი მოუნდი გარბენას, უვარგისი ხარ,
-
13:40 - 13:42მაგრამ თუ 3.59.59 დაამთავრე, მაშინ ძალიან მაგარი ხარ
-
13:42 - 13:44იმიტომ რომ ამ შედეგით შეგიძლია შემდეგ შეჯიბრებაში მიიღო მონაწილეობა.
-
13:44 - 13:47კვლავ უნდა გადავაქციოთ სირბილი გართობად და მხიარულებად
-
13:47 - 13:50და, მე ვიტყოდი, სიშიშვლედ
-
13:50 - 13:52რამაც ტარაჰუმარა გახადა
-
13:52 - 13:55ერთერთი ყველაზე უფრო ჯანმრთელ და უპრობლემო კულტურად ჩვენ დროში.
-
13:55 - 13:57ანუ რას მივიღებთ ამით ჩვენ?
-
13:57 - 14:00კარგი, ვთქვათ დაწვავ იმ ზედმეტ კალორიებს რომელიც წინა დღეს მიიღე.
-
14:00 - 14:03მაგრამ იქნებ სხვა სარგებლის მომტანიც იყოს.
-
14:03 - 14:06ძალიან ზედმეტებში გადასვლის გარეშე,
-
14:06 - 14:08წარმოიდგინეთ სამყარო
-
14:08 - 14:10სადაც ნებისმიერს შეეძლებოდა გარეთ გასვლა
-
14:10 - 14:12და იმის გაკეთება
-
14:12 - 14:15რაც მათ გახდიდა უფრო მშვიდ, უფრო უპრობლემო
-
14:15 - 14:17უფრო ჯანსაღ ხალხად.
-
14:17 - 14:19მოაცილებდა სტრესს --
-
14:19 - 14:21ისე, რომ ოფისში დაბრუნების შემდეგ ადამიანი არ ემგვანებოდა გადარეულ მანიაკს.
-
14:21 - 14:23ამ დროს სახლში წახვიდოდი სტრესისგან თავისუფალი.
-
14:23 - 14:26იქნებ არის ოქროს შუალედი იმას თუ რა ვართ დღეს და
-
14:26 - 14:29იმას შორის თუ რა იყო ტარაჰუმარა მთელი ისტორიის მანძილზე.
-
14:29 - 14:31მე არ ვამბობ რომ ყველანი სპილენძის კანიონში უნდა წავიდეთ
-
14:31 - 14:34და სიმინდი ვჭამოთ, რაც ტარაჰუმარას მთავარი კერძია.
-
14:34 - 14:36მაგრამ იქნებ რამე შუალედი გამოვნახოთ.
-
14:36 - 14:38და თუკი ამას მოვახერხებთ,
-
14:38 - 14:41იქნებ ერთი კარგი მსუქანი ნობელის პრემია იყოს ამისთვის.
-
14:41 - 14:44იმიტომ, რომ თუკი ვინმე შეძლებდა
-
14:44 - 14:46რომ აღგვედგინა ჩვენი ბუნებრივი შესაძლებლობები
-
14:46 - 14:48რომელსაც ჩვენი არსებობის ძირითადი დროის მანძილზე ვიყენებდით
-
14:48 - 14:50დაახლოებით 1970-იან წლებამდე,
-
14:50 - 14:52ამისგან მოტანილი სარგებელი, როგორც სოციალური ისე ფიზიკური,
-
14:52 - 14:55ასევე პოლიტიკური და მენტალური,
-
14:55 - 14:57იქნებოდა უზარმაზარი.
-
14:57 - 15:00მე რასაც ვუყურებ დღეს, არსებობს მზარდი სუბკულტურა
-
15:00 - 15:03ფეხშიშველა მორბენლებისა, იმათი ვინც უარს ამბობს ფეხსაცმელზე.
-
15:03 - 15:05და რაც მათ აღმოაჩინეს არის ის, რომ
-
15:05 - 15:08ფეხსაცმელთან ერთად იშორებ სტრესს,
-
15:08 - 15:10იშორებ ტრავმებს და ტკივილს.
-
15:10 - 15:12და აღმოაჩენ იმას
-
15:12 - 15:14რაც ტარაჰუმარამ უკვე დიდი ხანია იცის,
-
15:14 - 15:16რომ ეს ძალიან სახალისოც შეიძლება იყოს.
-
15:16 - 15:18მე თვითონაც გამოვცადე ეს.
-
15:18 - 15:21მთელი ცხოვრება ტრავმები მაწუხებდა, სანამ 40-ოდე წლის ასაკში არ მოვიშორე ფეხსაცმელი
-
15:21 - 15:23და ჩემი სირბილთან დაკავშირებული პრობლემებიც გაქრა.
-
15:23 - 15:25ასე რომ შეიძლება ეს ყველასთვის სასარგებლო იყოს.
-
15:25 - 15:28და მე ძალიან ვაფასებ რომ თქვენ ბოლომდე მოისმინეთ მთელი ეს ისტორია. დიდი მადლობა.
-
15:28 - 15:30(აპლოდისმენტები)
- Title:
- კრისტოფერ მაკდუგალი: ვართ თუ არა სირბილისთვის გაჩენილი?
- Speaker:
- Christopher McDougall
- Description:
-
more » « less
კრისტოფერ მაკდუგალი იკვლევს ადამიანის სირბილისკენ ლტოლვის საიდუმლოს. როგორ გადაარჩინა სირბილმა პირველყოფილი ადამიანები -- და ჩვენი შორეული წინაპრების რა ინსტიქტები გვექაჩება დღესაც წინ? TEDxPennQuarter-ზე მაკდუგალი მოგვითხრობს ოქროს გულის მქონდე მარათონის მორბენალზე, ულტრა-მორბენალზე, რომელზეც ვერავინ იფიქრებდა რომ ის ულტრა მორბენალი იქნებოდა და მექსიკაში მცხოვრებ უცნობ ტომზე, რომლისთვისაც სირბილი სასიცოცხლოდ აუცილებელია.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 15:31
|
David Khatidze added a translation |