Her şeyi değiştirebilecek yeni bir politik hikâye

Yazar George Monbiot'a göre, içinde bulunduğumuz karmaşadan çıkmak için şu anki durumu açıklayan ve geleceğe yön veren yeni bir hikâyeye ihtiyacımız var. Psikoloji, Nöro bilim ve evrimsel biyolojiden bulgularla, fedakârlık ve ortak çalışma temel kapasitemiz çevresinde inşa edilmiş yeni bir toplum modeli sunuyor. Bu herkesi etkileyecek iyimser konuşma, paylaştığımız geleceğe dair imkânları yeniden düşündürüyor.

Siz de kusurlu bir ekonomik modelde

kendinizi sıkışmış hissediyor musunuz?

Yaşayan dünyayı hiçe sayan

ve bizden sonraki nesillerin hayatını
tehdit eden bir modelde?

Öyle bir model ki...
milyarlarca insanı bir kenarda bırakıp

avuç içi kadar insanı
inanılmaz zengin yapıyor.

Bizi kazananlar
ve kaybedenler olarak ayırıyor

ve sonra da şanssızlıkları için
kaybedenleri suçluyor.

Neoliberalizme hoş geldiniz;

hiç ölmeyen zombi doktrin,

ne kadar geniş çapta çürütülmüş olsa da.

2008 ekonomik krizinin

neoliberalizmin çöküşüne yol açtığını
düşünebilirsiniz.

Ne de olsa en önemli
özelliklerini açığa çıkardı,

işletme ve finansın
kısıtlamalarını kaldırmak,

kamu korumalarını yok etmek,

bizi birbirimizle
aşırı bir rekabet içine sokmak

elbette biraz kusurlu.

Bu doktrin düşünsel olarak çöktü de.

Ama hâlâ hayatımızı domine ediyor.

Neden mi?

Bence bunun yerini alacak

yeni bir hikâye ortaya çıkaramadık.

Hikâyeler dünyaya yön verdiğimiz araçlar.

Karmaşık ve karşıt sinyalleri
yorumlamamızı sağlıyor.

Bir şeye anlam kazandırmaya çalıştığımızda

aradığımız anlam bilimsel değil,

anlatısal bir bağlılık.

Duyduğumuz şeyler...

insanlardan ve dünyadan beklediğimiz
davranışları yansıtıyor mu?

Parçalar birleşiyor mu?

Bir hikâye edasıyla...

...ilerleme kaydediyor mu?

Biz de anlatı varlıklarıyız

ve gerçekler ve istatistiklerden oluşan
bir bilgi ne kadar önemli olsa da --

şunu söyleyeyim, ben deneyciyim,
gerçek ve istatistiklere inanırım --

ama o gerçek ve istatistikler ikna edici
bir hikâyeyi yerinden etmede güçlü değil.

Bir hikâyeyi yenileyebileceğimiz tek şey

başka bir hikâye.

Onlara yeni bir tanesini vermeden

insanların hikâyesini
ellerinden alamazsınız.

Bu sadece bağlı olduğumuz
hikâyeler için geçerli değil

belli anlatı yapıları için de geçerli.

Tekrar tekrar kullandığımız
bir dizi basit anlatı var,

politikada ise tek bir basit anlatı var

ve inanılmaz güçlü bir anlatı,

ben buna ''restorasyon hikâyesi'' diyorum.

Şöyle başlıyor:

Kargaşa her yeri etkisi altına aldı,

kudretli ve alçak güçler

insanoğlunun çıkarlarına karşı faaliyette.

Ama kahraman bu kargaşaya karşı koyacak,

o kudretli güçlerle savaşacak,

tüm ihtimallere karşın onları devirecek

ve her yere yeniden uyum getirecek.

Bu hikâyeyi daha önce de duydunuz.

Bu İncil hikâyesi.

''Harry Potter'' hikâyesi.

''Yüzüklerin Efendisi'' hikâyesi.

''Narnia'' hikâyesi.

Ama aynı zamanda...

bin yıllar öncesine dayanan

her siyasi ve dini dönüşüme
eşlik etmiş hikâye.

Hatta şunu da söyleyebiliriz,

yeni güçlü bir restorasyon
hikâyesi olmadan

siyasi ve dini bir dönüşüm
gerçekleşmeyebilir.

Bu kadar önemli.

Büyük Buhran'a hareket veren
serbest bırakma ekonomisi sonrası

John Maynard Keynes
yeni bir iktisat modeli yazmaya koyuldu

ve yaptığı şey
yeni bir restorasyon hikâyesi yazmaktı.

Şöyle bir şeydi:

Kargaşa her yeri etkisi altına aldı.

(Gülme sesleri)

Ekonomik elitin kudretli ve alçak güçleri

dünyanın varlıklarını ellerine geçirdi.

Ama hikâyenin kahramanı,

çalışan ve orta sınıfın
desteklediği devlet

bu kargaşaya meydan okuyacak,

zenginliği dağıtarak
o kudretli güçlerle savaşacak

ve kamu parasını kamu mallarına harcayarak

gelir ve istihdam yaratacak

ve her yere yeniden uyum getirecek.

Tüm iyi restorasyon hikâyeleri gibi

bu da politik spektrum
boyunca benzerlik gösterdi.

Demokratlar ve Cumhuriyetçiler,
işçi sınıfı ve muhafazakârlar,

sol ve sağ hepsi Keynesçi oldu.

Sonra Keynesçiler başlarını belaya soktu,

1970'lerde,

Friedrich Hayek ve Milton Friedman
gibi neoliberaller

yeni restorasyon hikâyeleri sundular.

O da şöyle bir şeydi.

Ne olduğunu asla bilemezsiniz.

(Kahkahalar)

Kargaşa her yeri etkisi altına aldı!

İnanılmaz güçlü devletin
kudretli ve alçak güçleri

bağımsızlık, bireysellik ve fırsat
konseptlerine eğilimi kolektifleştiriyor.

Ama hikayenin kahramanı girişimci,

bu güçlerle savaşacak,

devleti eski hâline getirecek

ve bu şekilde
zenginlik ve fırsat yaratarak

her yere yeniden uyum getirecek.

Bu hikâye de politik spektrumu yansıttı.

Cumhuriyetçiler ve Demokratlar,
muhafazakârlar ve işçi sınıfı

hepsi neoliberal oldu.

karşıt hikâyeler de
aynı anlatı yapısına sahipti.

Sonra 2008'de

neoliberal hikâye parçalarına ayrıldı

ve karşıt görüşlüler...

yeni bir şey sunamadı.

Yeni bir restorasyon hikâyesi yoktu!

Sunabilecekleri en iyi şey de
suyla inceltilmiş neoliberalizmdi

veya mikrodalgada ısınmış Keynesçilik.

İşte bu yüzden sıkışıp kalmışız.

Yeni restorasyon hikâyesi olmadan

başarısız olmaya devam eden
o eski hikâyeyle sıkışmış durumdayız.

Hayal gücümüz başarısız olduğunda

umutsuzluk içine sürükleniyoruz.

Şu anki durumu açıklayan
ve geleceği tanımlayan

bir hikâyemiz olmadığı zaman,

umut uçup gidiyor.

Siyasi başarısızlığın temelinde

hayalgücü başarısızlığı var.

Bize hangi yöne gideceğimizi söyleyen

bir restorasyon hikâyesi olmadan

hiçbir şey değişmeyecek.

Ama böyle bir hikâyemiz varsa

neredeyse her şey değişebilir.

Anlatmamız gereken hikâye

mümkün olan en geniş çapta insanın
hoşuna gidebilmeli,

politik fay hatlarını geçebilmeli.

Derinden gelen gereksinim
ve isteklere hitap edebilmeli.

Basit ve anlaşılır olmalı

ve gerçekliğe bağlı olmalı.

Tüm bunları yapmak
zor görünüyor, biliyorum.

Ancak inanıyorum ki Batı ülkelerinde

anlatılmayı bekleyen böyle bir hikâye var.

Son birkaç yıl içinde,

birkaç farklı bilim dalına ait bulgularda
ortak noktada inanılmaz bir birleşme var;

psikoloji, antropoloji
ve nörobilim ve evrimsel biyoloji.

Hepsi bize harika bir şey söylüyor:

İnsanların fedakârlığa dair
devasa bir kapasitesi var.

Elbette hepimizin içinde bir miktar
bencillik ve açgözlülük var

ama çoğu insanda,
bunlar baskın değerler.

Ayrıca üstün düzeyde
ortak çalışabiliyoruz.

Afrika savanlarından sağ çıktık,

avcılarımızdan ve avlarımızdan çoğundan
daha zayıf ve yavaş olduğumuz hâlde,

karşılıklı yardımla
harika bir yeti gösterdik

ve bu ortak çalışma güdüsü
doğal seçilim aracılığıyla

akıllarımıza kazınmış durumda.

Bunlar insan türüne ait
en önemli ve merkezi gerçekler:

inanılmaz fedakârlığımız
ve ortak çalışmamız.

Ancak bir şey korkunç şekilde ters gitti.

Kargaşa her yeri etkisi altına aldı.

(Gülme sesleri)

İyi huylu doğamız
bazı güçler tarafından engellendi

ama bence bunların en güçlüsü
kendi zamanımızın baskın siyasi anlatımı,

bize aşırı bireysellik içinde
ve birbirimizle rekabet içinde

yaşamamızı söylüyor.

Bizi birbirimizle savaşmaya itiyor,
birbirimizden korkmaya ve güvensizliğe.

Toplum konseptini yok ediyor.

Hayatımızı yaşamaya değer kılmak adına
sosyal bağları zayıflaştırıyor.

Böyle bir vakum içinde de

şiddetli, toleranssız güçler büyüyecektir.

Biz fedakâr bir toplumuz

ama psikopatlar tarafından yönetiliyoruz.

(Alkışlar)

Ancak böyle olmak zorunda değil.

Gerçekten değil

çünkü birliktelik ve aitlik için
inanılmaz bir kapasitemiz var

ve bu kapasiteyi kullanarak

insanlığımızın o harika bileşenlerini
yeniden hayata döndürebiliriz:

fedakârlığımız ve ortak çalışma.

Bir yok etme çabası olduğunda
çok güçlü bir sivil hayat inşa edebiliriz,

zengin bir katılım kültürüyle.

Pazar ve devlet arasında kendimizi
ezilmiş hissettiğimiz zaman

hem insanlara hem de gezegene
saygı duyan bir iktisat geliştirebiliriz.

O göz ardı edilmiş küre çevresinde
bu ekonomik modeli yaratabiliriz,

yani ortak varlıklar.

Ortak varlıklar pazar da değil devlet de.
Kapitalizm de değil komünizm de.

Üç ana elementten oluşuyor:

Belli bir kaynak;

o kaynağı idare eden belli bir topluluk

ve topluluğun idare edebilmesi için
kurallar ve müzakareler.

Community Broadband veya
topluluk enerji kooperatiflerini düşünün

veya sebze meyve yetiştiriciliği için
paylaşılan araziyi,

Birleşik Krallık'ta buna tahsis diyoruz.

Ortak varlık satılamaz,
başkasına verilemez

ve faydaları topluluğun üyeleri arasında
eşit olarak paylaşılır.

Göz ardı edildiğimiz
ve istismar edildiğimiz zaman

politikamızı hayata döndürebiliriz.

Onu ellerine alan insanlardan
demokrasiyi kurtarabiliriz.

Yeni seçim kural
ve yöntemleri kullanabiliriz,

böylece finansal gücün bir daha asla
demokratik gücü alt etmemesini sağlarız.

(Alkışlar)

Temsili demokrasi
katılımlı demokrasi ile yürütülmeli,

böylece kendi politik
seçimlerimizi sadeleştirebiliriz

ve o seçim mümkün olduğu kadar
yerel düzeyde uygulanmalı.

Bir şeye yerel olarak karar verilirse
o şeye ulusal düzeyde karar kılınmamalı.

Ben buna aitlik politikası diyorum.

Bence bunun geniş çapta insanın

hoşuna gitme potansiyeli var.

Bunun sebebi de sol ve sağın paylaştığı
o çok az değerin arasında

aitlik ve topluluk olgusu var.

Bunlara tanımlama şeklimiz
biraz farklı olabilir

ama en azından
ortak bir dille yola koyuluyoruz.

Hatta politikayı pek çok yönden
bir aitlik arayışı olarak görebilirsiniz.

Faşistler bile topluluk arayışında,

korkutucu derecede
homojen bir topluluk olsa da

herkes aynı görünüyor
ve aynı üniformayı giyiyor

ve aynı sloganları söylüyorlar.

Yaratmamız gereken şey
köprülere dayalı bir topluluk,

bağlanan gruplar değil.

Bağlanan bir grup, homojen bir grubu
bir araya getiriyor

ama köprülü grup farklı gruplardan
insanları bir araya getiriyor.

Ben şu kanıdayım ki

yeterince zengin ve canlı
köprülü topluluklar yaratırsak

insanların homojen bir topluluğun
güvenliğine sığınma güdüsünü,

birbirine dayanma güdüsünü
ortadan kaldırabiliriz.

Yani özetle...

Yeni hikâyemiz şöyle olabilir.

Kargaşa her yeri etkisi altına aldı!

(Kahkahalar)

Kudretli ve alçak güçler

topluluk diye bir şey olmadığını söylüyor,

hayattaki en büyük amacımızın

sokak köpekleri gibi bir çöp tenekesi
yüzünden kavga etmemiz olduğunu.

Ama bu hikâyenin kahramanları biz,

bu kargaşaya meydan okuyacağız.

Zengin, katılımlı,
cömert topluluklar inşa ederek

o alçak güçlerle savaşacağız

ve bunu yaparak da

her yere yeniden uyum getireceğiz.

(Alkışlar)

Bu hikâye size doğru gelsin
ya da gelmesin,

umarım bir tanesine
gerek olduğuna katılırsınız.

Yeni bir restorasyon
hikâyesine ihtiyacımız var,

içinde bulunduğumuz karmaşadan
çıkış yolu gösterecek,

neden bunun içinde olduğumuzu ve nasıl
çıkacağımızı bize söyleyecek bir hikâye.

Ve doğru söylediğimiz takdirde bu hikâye,

politik spektrum boyunca
insanların aklına yer edecek.

Bizim görevimiz daha iyi bir dünya için
hikâyeye giden yolu ışıklandırmak.

Teşekkürler.

(Alkışlar)