Return to Video

Jak jeden naukowiec dokonał przewrotu w przemyśle chemicznym - Mark Lytle

  • 0:07 - 0:10
    W 1958 roku Rachel Carson otrzymała list,
  • 0:10 - 0:13
    którego autor opisywał
    spadające z gałęzi ptaki.
  • 0:13 - 0:17
    Obwiniał za ich śmierć pestycyd DDT,
  • 0:17 - 0:20
    którym spryskiwano pobliskie bagna.
  • 0:20 - 0:24
    List był dla Carson bodźcem
    do prześledzenia sprawy DDT.
  • 0:24 - 0:28
    Znała już zdanie naukowców
    i ekologów, którzy obawiali się,
  • 0:28 - 0:32
    że powszechne użycie pestycydów
    stanowi zagrożenie dla ryb, ptaków
  • 0:32 - 0:34
    i prawdopodobnie dla ludzi.
  • 0:34 - 0:37
    Rozpoczęła od pytań do pracowników rządu,
  • 0:37 - 0:40
    których znała dzięki pracy
    w Agencji Rybołówstwa USA.
  • 0:40 - 0:46
    Pytała: "Co uciszyło odgłosy wiosny?".
  • 0:46 - 0:51
    W 1962 roku Carson opublikowała
    swoje odkrycia w "Milczącej wiośnie".
  • 0:51 - 0:54
    Książka dokumentowała
    niewłaściwe stosowanie chemikaliów
  • 0:54 - 0:57
    oraz ich wyniszczające działanie
    na środowisko i zdrowie człowieka.
  • 0:57 - 1:01
    "Milcząca wiosna" od razu przyciągnęła
    zwolenników jak i zajadłych przeciwników,
  • 1:01 - 1:04
    atakujących bezpośrednio samą autorkę.
  • 1:04 - 1:10
    Jak spokojna biolożka i pisarka
    wzbudziła tyle kontrowersji?
  • 1:10 - 1:14
    Carson rozpoczęła karierę zawodową
    już w czasie studiów podyplomowych,
  • 1:14 - 1:18
    kiedy to godziła studia biologii
    na Uniwersytecie Johna Hopkinsa
  • 1:18 - 1:19
    z pracą dorywczą.
  • 1:19 - 1:22
    Musiała jednak porzucić szkołę
    przed ukończeniem doktoratu,
  • 1:22 - 1:25
    żeby pomóc choremu ojcu i siostrze.
  • 1:25 - 1:28
    Znalazła pracę dorywczą
    w Agencji Rybołówstwa,
  • 1:28 - 1:32
    gdzie tworzyła audycje radiowe
    o biologii morza.
  • 1:32 - 1:36
    Jej umiejętności pisarskie przyciągające
    uwagę szerokiej publiczności
  • 1:36 - 1:38
    zachwyciły jej przełożonych
  • 1:38 - 1:43
    i w 1936 roku została drugą kobietą
    zatrudnioną w Agencji na pełny etat.
  • 1:43 - 1:48
    W 1941 wydała pierwszą z trzech książek
    poświęconych tematyce oceanu,
  • 1:48 - 1:52
    w których łączyła naukę z lirycznymi
    rozważaniami o podwodnym świecie.
  • 1:52 - 1:57
    Prace te zyskały duże grono czytelników.
  • 1:57 - 1:59
    W "Milczącej wiośnie"
    Carson zainteresowała się
  • 1:59 - 2:04
    działaniami człowieka zagrażającymi
    równowadze środowiska.
  • 2:04 - 2:09
    DDT stosowano początkowo w czasie II wojny
    światowej do ochrony plonów przed owadami
  • 2:09 - 2:12
    i ochrony żołnierzy przed chorobami
    przenoszonymi przez owady.
  • 2:12 - 2:17
    Po wojnie rutynowo opryskiwano nim
    pola w celu zwalczania szkodników,
  • 2:17 - 2:20
    często z nieprzewidzianymi skutkami.
  • 2:20 - 2:23
    Próba wytępienia mrówek ognistych
    w południowych Stanach Zjednoczonych
  • 2:23 - 2:29
    zniszczyła całą dziką przyrodę,
    ale mrówek nie udało się pozbyć.
  • 2:29 - 2:33
    Mimo tych i innych niepowodzeń
    Departament Rolnictwa USA
  • 2:33 - 2:37
    i spółki chemiczne wychwalały zalety DDT.
  • 2:37 - 2:41
    Wiedza o jego szkodliwości była mała,
    niewiele było też regulacji prawnych.
  • 2:41 - 2:44
    Tymczasem Carson pokazała,
    jak nadużywanie chemikaliów
  • 2:44 - 2:47
    prowadzi do ewolucji odpornych gatunków,
  • 2:47 - 2:52
    co z kolei zachęca do produkcji
    bardziej zabójczych chemikaliów.
  • 2:52 - 2:54
    Ponieważ DDT nie rozpuszcza się w wodzie,
  • 2:54 - 2:59
    twierdziła, że z upływem czasu
    będzie odkładało się w środowisku,
  • 2:59 - 3:03
    w ciałach owadów, w tkankach zwierząt
    żywiących się tymi owadami,
  • 3:03 - 3:05
    a nawet w organizmach ludzkich.
  • 3:05 - 3:10
    Zasugerowała, że ekspozycja na DDT
    może wywołać zmiany w strukturze genów,
  • 3:10 - 3:14
    których konsekwencji dla przyszłych
    pokoleń nie można przewidzieć.
  • 3:14 - 3:17
    "Milcząca wiosna" wywołała burzę.
  • 3:17 - 3:21
    Dla wielu książka była wezwaniem
    do nałożenia regulacji na substancje
  • 3:21 - 3:23
    zdolne do wyrządzania
    katastrofalnych szkód.
  • 3:23 - 3:27
    Przeciwnicy podkreślali,
    że Carson pominęła rolę DDT
  • 3:27 - 3:30
    w ograniczaniu zagrożenia,
    jakie stanowią dla ludzi owady.
  • 3:30 - 3:35
    Były Sekretarz Rolnictwa
    Ezra Taft Benson chciał wiedzieć,
  • 3:35 - 3:40
    "dlaczego bezdzietna stara panna
    tak bardzo interesuje się genetyką"
  • 3:40 - 3:45
    i lekceważąco uznał Carson
    za "prawdopodobną komunistkę".
  • 3:45 - 3:50
    Prawnik producenta pestycydów
    określił Carson i jej zwolenników
  • 3:50 - 3:56
    jako "złowrogie siły" dążące
    do nadania firmom miana "niemoralnych".
  • 3:56 - 4:00
    W rzeczywistości Carson skupiła się
    na zagrożeniach związanych z chemikaliami,
  • 4:00 - 4:04
    ponieważ nie były powszechnie znane,
    w przeciwieństwie do ich zalet.
  • 4:04 - 4:05
    Odrzucała panujące przekonanie,
  • 4:05 - 4:09
    że ludzie powinni i mogą
    kontrolować naturę.
  • 4:09 - 4:12
    W zamian zachęcała do pracy
  • 4:12 - 4:17
    nad "rozwojem i doskonaleniem,
    nie natury, ale siebie samych".
  • 4:17 - 4:20
    Carson zmarła na raka w 1964 roku,
  • 4:20 - 4:24
    zaledwie dwa lata
    po wydaniu "Milczącej wiosny".
  • 4:24 - 4:29
    Jej praca dała początek pokoleniu
    działaczy na rzecz środowiska.
  • 4:29 - 4:32
    W 1969 roku w wyniku presji
    ze strony ekologów
  • 4:32 - 4:36
    Kongres przyjął ustawę o krajowej polityce
    ochrony środowiska - NEPA,
  • 4:36 - 4:42
    która wymagała od agencji federalnych
    oceny wpływu ich działań na środowisko.
  • 4:42 - 4:43
    W celu egzekwowania ustawy
  • 4:43 - 4:47
    Prezydent Richard Nixon utworzył
    Agencję Ochrony Środowiska - EPA.
  • 4:47 - 4:54
    W 1972 roku EPA wprowadziła
    częściowy zakaz stosowania DDT.
  • 4:54 - 4:58
    Nawet po śmierci Rachel Carson
    wspierała środowisko
  • 4:58 - 5:01
    dzięki nieprzemijającej sile
    swoich publikacji.
Title:
Jak jeden naukowiec dokonał przewrotu w przemyśle chemicznym - Mark Lytle
Speaker:
Mark Lytle
Description:

Obejrzyj całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/how-one-scientist-took-on-the-chemical-industry-mark-lytle

W 1958 roku po otrzymaniu listu opisującego śmierć ptaków spowodowaną pestycydem znanym jako DDT, Rachel Carson rozpoczęła badania nad niewłaściwym zastosowaniem chemikaliów i ich wyniszczającym wpływie na środowisko. W 1962 roku opublikowała swoje odkrycia w „Milczącej wiośnie”. Książka natychmiast przyciągnęła zarówno zwolenników jak i zajadłych przeciwników. Mark Lytle sprawdził, jak biolożka i pisarka wzbudziła tak wiele kontrowersji.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:03

Polish subtitles

Revisions