Return to Video

Wat langzaam lezen me heeft geleerd over schrijven

  • 0:01 - 0:04
    Lang geleden was er eens een Reus,
  • 0:04 - 0:09
    een Zelfzuchtige Reus, en zijn prachtige
    tuin was de mooiste van het hele land.
  • 0:10 - 0:12
    Op een avond kwam de Reus thuis
  • 0:12 - 0:15
    en hij vond allemaal
    spelende kinderen in zijn tuin.
  • 0:15 - 0:16
    Hij werd woedend.
  • 0:17 - 0:20
    "Mijn tuin is van mij!"
  • 0:20 - 0:21
    zei de Reus.
  • 0:22 - 0:25
    En hij bouwde er een hoge muur omheen.
  • 0:26 - 0:31
    Oscar Wilde schreef het verhaal
    van 'De Zelfzuchtige Reus' in 1888.
  • 0:32 - 0:37
    Bijna honderd jaar later verhuisde
    die Reus naar mijn jeugd in Brooklyn
  • 0:37 - 0:38
    om nooit meer weg te gaan.
  • 0:39 - 0:41
    Ik groeide op in een gelovig gezin
  • 0:41 - 0:44
    en ik las in mijn jeugd
    zowel de bijbel als de koran.
  • 0:44 - 0:48
    Ik bracht meer tijd door met het lezen
    van religieuze en recreatieve boeken
  • 0:48 - 0:51
    dan met televisiekijken.
  • 0:51 - 0:54
    Altijd kon je mijn broers en zussen en mij
  • 0:54 - 0:57
    wel ergens in ons huis
    vinden met een boek,
  • 0:57 - 0:59
    soms balend,
  • 0:59 - 1:03
    omdat in New York City 's zomers
    de brandkraan in het rond spoot,
  • 1:03 - 1:06
    en we jaloers naar onze vrienden
    luisterden daar beneden
  • 1:06 - 1:08
    spelend in het gutsende water,
  • 1:08 - 1:11
    terwijl hun gejoel door onze
    openstaande ramen te horen was.
  • 1:12 - 1:15
    Maar ik merkte dat hoe dieper
    ik opging in mijn boeken
  • 1:15 - 1:17
    en hoe meer tijd ik nam voor elke zin,
  • 1:17 - 1:20
    hoe minder ik het lawaai
    van de buitenwereld hoorde.
  • 1:20 - 1:23
    En terwijl mijn familieleden
    door de boeken heen raceten,
  • 1:23 - 1:25
    las ik langzaam --
  • 1:25 - 1:27
    heel erg langzaam.
  • 1:28 - 1:31
    Ik was dat kind dat met haar vinger
    langs de woorden gleed,
  • 1:31 - 1:36
    totdat me dat werd afgeleerd:
    "Grote kinderen doen het zonder vinger."
  • 1:36 - 1:40
    In groep vijf moesten we onze handen
    gevouwen op het bureau houden
  • 1:40 - 1:44
    en we mochten ze alleen gebruiken
    om de bladzijde om te slaan.
  • 1:45 - 1:48
    De onderwijzer wilde niet wreed zijn.
  • 1:48 - 1:49
    Het waren de jaren 70
  • 1:49 - 1:52
    en ze wilde dat we niet alleen
    op groepsniveau konden lezen,
  • 1:52 - 1:54
    maar ver daarboven.
  • 1:54 - 1:57
    We werden altijd aangemoedigd
    om sneller te lezen.
  • 1:58 - 2:01
    Maar in de stilte van mijn eigen huis,
    waar de lerares me niet kon zien,
  • 2:01 - 2:04
    liet ik mijn vinger
    langs de woorden glijden.
  • 2:04 - 2:07
    En die Zelfzuchtige Reus
    vertelde zijn verhaal nog een keer,
  • 2:07 - 2:11
    hoe verraden hij zich had gevoeld
    door de kinderen die zijn tuin inglipten,
  • 2:11 - 2:13
    hoe hij die hoge muur had gebouwd.
  • 2:13 - 2:15
    En het hield de kinderen inderdaad buiten,
  • 2:15 - 2:18
    maar toen kwam de donkere winter
  • 2:18 - 2:20
    en die bleef maar duren.
  • 2:21 - 2:23
    Elke keer dat ik het herlas,
    ontdekte ik iets nieuws,
  • 2:23 - 2:27
    over de harde straatstenen
    waarop de kinderen nu moesten spelen
  • 2:27 - 2:29
    toen ze uit de tuin waren weggestuurd,
  • 2:29 - 2:32
    over de vriendelijke kleine jongen
    die op een dag verscheen
  • 2:32 - 2:35
    en zelfs over de Reus zelf.
  • 2:35 - 2:38
    Misschien waren zijn woorden
    helemaal niet zo kwaad bedoeld.
  • 2:38 - 2:40
    Misschien vroeg hij
    alleen een beetje medeleven,
  • 2:40 - 2:42
    een beetje begrip.
  • 2:42 - 2:46
    "Mijn tuin is van mij."
  • 2:48 - 2:50
    Jaren later ontdekte ik
    de schrijver John Gardner,
  • 2:50 - 2:53
    die dit de 'fictionele droom' noemde,
  • 2:53 - 2:54
    of de 'ononderbroken droom'.
  • 2:54 - 2:58
    Ik realiseerde me
    dat ik me hier ín het boek bevond,
  • 2:58 - 3:01
    in het gezelschap van de personages
    in de wereld die de auteur had gecreëerd
  • 3:01 - 3:03
    en waarin hij me had uitgenodigd.
  • 3:03 - 3:06
    Als kind wist ik al dat je van verhalen
    langzaam moest genieten,
  • 3:06 - 3:09
    dat verhalen traag wílden zijn
  • 3:09 - 3:14
    en dat er ergens een auteur maanden
    of misschien wel jaren over had gedaan.
  • 3:14 - 3:15
    Aan mij de taak, als lezer --
  • 3:15 - 3:18
    vooral omdat deze lezer
    ooit zelf schrijver wilde worden --
  • 3:18 - 3:20
    om dat verhaal te respecteren.
  • 3:21 - 3:27
    Lang voordat kabeltelevisie bestond,
    of internet, of zelfs de telefoon,
  • 3:27 - 3:31
    deelden mensen ideeën, informatie
    en herinneringen met verhalen.
  • 3:32 - 3:35
    Het is één van de oudste vormen
    van verbindingstechnologie.
  • 3:36 - 3:38
    Het was het verhaal
    dat er stroomafwaarts iets was
  • 3:38 - 3:41
    dat de Egyptenaren langs de Nijl stuurde,
  • 3:41 - 3:43
    het verhaal dat mummificeren beter kon,
  • 3:43 - 3:46
    dat de stoffelijke resten van koning Tut
    tot de 21e eeuw bewaarde.
  • 3:46 - 3:48
    Meer dan twee miljoen jaar geleden,
  • 3:48 - 3:52
    toen de eerste mensen
    instrumenten van steen begonnen te maken,
  • 3:52 - 3:54
    moet iemand gezegd hebben: "Wat als?"
  • 3:54 - 3:57
    En iemand anders
    herinnerde zich het verhaal.
  • 3:57 - 4:01
    En of ze het nou vertelden
    met woorden of gebaren of tekeningen,
  • 4:01 - 4:04
    het werd doorgegeven, onthouden:
  • 4:04 - 4:06
    sla met een hamer
    en luister naar zijn verhaal.
  • 4:08 - 4:09
    De wereld wordt lawaaiiger.
  • 4:09 - 4:11
    We gingen van boomboxes
  • 4:12 - 4:16
    naar walkmans en draagbare cd-spelers
  • 4:16 - 4:17
    naar iPods
  • 4:18 - 4:20
    naar elk nummer dat we willen
    wanneer we maar willen.
  • 4:21 - 4:24
    We gingen van de vier televisiekanalen
    uit mijn kindertijd
  • 4:24 - 4:27
    naar de schijnbare oneindigheid
    van kabel en streaming.
  • 4:27 - 4:31
    Terwijl technologie ons steeds sneller
    door tijd en ruimte laat bewegen,
  • 4:32 - 4:35
    lijkt het alsof het verhaal
    helemaal wordt weggeduwd,
  • 4:35 - 4:38
    ik bedoel, letterlijk
    uit de vertelling wordt geduwd.
  • 4:39 - 4:42
    Maar zelfs als onze relatie
    tot verhalen verandert
  • 4:42 - 4:48
    en alles eromheen transformeert van boek
    naar audio naar Instagram naar Snapchat,
  • 4:48 - 4:50
    moeten we onze vinger
    onder de woorden niet vergeten.
  • 4:50 - 4:53
    Vergeet niet dat verhalen,
    in welke vorm dan ook,
  • 4:53 - 4:56
    ons altijd hebben meegenomen
    naar onverwachte plekken,
  • 4:56 - 4:59
    en naar mensen die we
    nooit dachten te ontmoeten
  • 4:59 - 5:03
    en ons werelden hebben laten zien
    die we anders misschien hadden gemist.
  • 5:03 - 5:07
    Dus terwijl de techniek
    steeds sneller en sneller gaat,
  • 5:07 - 5:09
    ben ik tevreden met iets langzamers.
  • 5:10 - 5:13
    Mijn vinger langs de woorden
    bracht me tot een leven van schrijven
  • 5:13 - 5:15
    voor mensen van alle leeftijden,
  • 5:16 - 5:18
    boeken die langzaam
    gelezen moeten worden
  • 5:18 - 5:19
    en waar je van moet genieten.
  • 5:20 - 5:23
    Mijn liefde voor intensief en aandachtig
    naar de wereld kijken,
  • 5:23 - 5:26
    voor mijn hele wezen er in leggen
  • 5:26 - 5:30
    en daarmee de vele mogelijkheden
    te zien van een verhaal,
  • 5:30 - 5:32
    bleek een gave te zijn,
  • 5:32 - 5:34
    want door alle tijd te nemen
  • 5:34 - 5:37
    heb ik alles geleerd
    wat ik moest weten over schrijven.
  • 5:37 - 5:41
    En schrijven heeft me alles geleerd
    over het creëren van werelden
  • 5:41 - 5:44
    waar mensen konden
    worden gezien en gehoord,
  • 5:44 - 5:48
    waar hun ervaringen
    konden worden gelegitimeerd
  • 5:48 - 5:51
    en waar mijn verhaal,
    gelezen of gehoord door een ander persoon,
  • 5:51 - 5:54
    iets in hen inspireerde
    dat een connectie werd tussen ons,
  • 5:54 - 5:56
    een gesprek.
  • 5:56 - 5:59
    En is dat niet waar
    het allemaal over gaat?
  • 5:59 - 6:04
    Om uiteindelijk een manier te vinden
    om je niet alleen op de wereld te voelen,
  • 6:04 - 6:08
    een manier om het gevoel te hebben
    dat je iets hebt bijgedragen?
  • 6:08 - 6:11
    Van steen naar hamer,
    van mens naar mummie,
  • 6:11 - 6:15
    van idee naar verhaal --
    en allemaal, bewaard.
  • 6:17 - 6:20
    Soms lezen we om de toekomst te begrijpen.
  • 6:20 - 6:23
    Soms lezen we om
    het verleden te begrijpen.
  • 6:23 - 6:27
    We lezen om te ontsnappen,
    de zware tijden in het leven te vergeten,
  • 6:27 - 6:30
    we lezen om onze voorouders
    niet te vergeten,
  • 6:30 - 6:32
    die zwaardere tijden hebben overleefd.
  • 6:33 - 6:35
    Ik schrijf om diezelfde redenen.
  • 6:36 - 6:40
    Voordat mijn familie naar Brooklyn kwam,
    woonden we in Greenville, South Carolina,
  • 6:40 - 6:43
    in een gesegregeerde buurt
    met de naam Nicholtown.
  • 6:44 - 6:46
    We waren allemaal
    afstammelingen van een volk
  • 6:46 - 6:49
    dat niet mocht leren lezen of schrijven.
  • 6:50 - 6:51
    Stel je voor:
  • 6:51 - 6:55
    het gevaar van begrijpen
    hoe letters woorden vormen,
  • 6:55 - 6:57
    het gevaar van woorden zelf,
  • 6:58 - 7:02
    het gevaar van geletterde mensen
    en hun verhalen.
  • 7:04 - 7:07
    Maar tegen deze achtergrond
    van bedreigd worden met de dood
  • 7:07 - 7:09
    voor het vasthouden aan een verhaallijn,
  • 7:09 - 7:11
    overleefden onze verhalen,
  • 7:11 - 7:15
    want er is weer
    een ander verhaal daaronder.
  • 7:15 - 7:17
    En zo ging dat altijd.
  • 7:17 - 7:19
    Al zo lang als we communiceren,
  • 7:19 - 7:21
    zitten er lagen in verhalen,
  • 7:21 - 7:25
    de verhalen onder de verhalen
    en die daar weer onder.
  • 7:25 - 7:29
    Dat is hoe verhalen hebben overleefd
    en dat altijd zullen blijven doen.
  • 7:29 - 7:34
    Toen ik het verband begon te zien
    tussen hoe ik leerde schrijven
  • 7:34 - 7:35
    en hoe ik leerde lezen
  • 7:35 - 7:38
    en een vrijwel monddood gemaakt volk,
  • 7:38 - 7:43
    besefte ik dat mijn verhaal
    groter was en ouder en diepzinniger
  • 7:43 - 7:45
    dan ik ooit zou zijn.
  • 7:45 - 7:48
    En om die reden
    zal het blijven voortbestaan.
  • 7:49 - 7:51
    In dit vrijwel monddood gemaakte volk
  • 7:51 - 7:54
    waren er die nooit leerde lezen.
  • 7:55 - 7:59
    Hun nakomelingen, al generaties lang
    van de slavernij bevrijd,
  • 8:00 - 8:04
    gingen indien rijk genoeg
    naar het hbo, de universiteit en verder.
  • 8:05 - 8:08
    Sommigen, zoals mijn oma, broers
    en zussen, leken lezend te zijn geboren,
  • 8:08 - 8:11
    alsof de geschiedenis
    voor hen een stapje opzij deed.
  • 8:12 - 8:15
    Sommigen, zoals mijn moeder,
    sprongen op de 'Great Migration'-wagen --
  • 8:15 - 8:18
    wat niet echt een wagen was --
  • 8:18 - 8:20
    en kusten het Zuiden vaarwel.
  • 8:20 - 8:23
    Maar dit is het verhaal ìn dat verhaal:
  • 8:23 - 8:26
    degenen die vertrokken
    en degenen die bleven
  • 8:26 - 8:28
    droegen de geschiedenis
    van een verhaal bij zich,
  • 8:28 - 8:33
    terdege beseffend dat opschrijven niet
    de enige manier was om het vast te houden,
  • 8:33 - 8:37
    en ze wisten dat ze op hun veranda of
    hun stoepje konden zitten na een lange dag
  • 8:37 - 8:40
    en een traag verhaal
    konden verzinnen voor hun kinderen.
  • 8:40 - 8:45
    Ze wisten dat ze hun verhaal konden zingen
    in de verstikkende hitte van de katoenpluk
  • 8:45 - 8:46
    en de tabaksoogst;
  • 8:46 - 8:50
    ze wisten dat ze hun verhalen
    konden prediken en in quilts konden naaien
  • 8:50 - 8:54
    en de pijnlijkste in iets grappigs
    konden veranderen,
  • 8:54 - 8:57
    en met het lachen de geschiedenis
    uitademen van een land
  • 8:57 - 8:59
    dat steeds maar weer probeerde
  • 8:59 - 9:01
    hun lichaam te stelen
  • 9:01 - 9:03
    en hun ziel
  • 9:03 - 9:04
    en hun verhaal.
  • 9:06 - 9:10
    Dus leerde ik als kind om me
    de onzichtbare vinger voor te stellen
  • 9:10 - 9:13
    die me meenam van woord naar woord,
  • 9:13 - 9:15
    van zin naar zin,
  • 9:15 - 9:18
    van onwetendheid naar begrip.
  • 9:19 - 9:22
    Terwijl de techniek verder vooruitsnelt,
  • 9:22 - 9:24
    ga ik door met langzaam lezen,
  • 9:26 - 9:30
    wetende dat ik het werk
    van de schrijver respecteer
  • 9:30 - 9:32
    en ook de blijvende kracht
    van het verhaal.
  • 9:32 - 9:36
    En ik lees langzaam
    om het lawaai te overstemmen
  • 9:36 - 9:39
    en ik denk aan degenen
    die voor mij kwamen,
  • 9:39 - 9:45
    die waarschijnlijk als eerste
    eindelijk vuur onder controle kregen
  • 9:46 - 9:48
    en zich verzamelden
    rondom hun nieuwe bron
  • 9:49 - 9:53
    van vlammen en licht en warmte.
  • 9:54 - 9:57
    Ik lees langzaam om terug
    te kunnen denken aan de Zelfzuchtige Reus,
  • 9:58 - 10:00
    hoe hij uiteindelijk
    de muur heeft afgebroken
  • 10:00 - 10:02
    en de kinderen vrij
    door zijn tuin liet rennen.
  • 10:03 - 10:07
    Ik lees langzaam om mijn voorouders
    een eer te bewijzen,
  • 10:07 - 10:09
    die helemaal niet mochten lezen.
  • 10:10 - 10:13
    Ook zij moeten rondom
    een vuur hebben gezeten,
  • 10:13 - 10:16
    terwijl ze zachtjes
    praatten over hun dromen,
  • 10:16 - 10:19
    hun hoop, hun toekomst.
  • 10:20 - 10:25
    Elke keer als we een verhaal
    lezen, schrijven of vertellen
  • 10:25 - 10:27
    stappen we in hun cirkel
  • 10:28 - 10:31
    en blijft het ononderbroken.
  • 10:32 - 10:35
    De kracht van het verhaal leeft voort.
  • 10:36 - 10:37
    Dankjewel.
  • 10:37 - 10:38
    (Applaus)
Title:
Wat langzaam lezen me heeft geleerd over schrijven
Speaker:
Jacqueline Woodson
Description:

Langzaam lezen -- met haar vinger langs de woorden glijdend, ook al was haar geleerd om dat niet te doen -- zette Jacqueline Woodson aan tot het schrijven van boeken om langzaam van te genieten. Op een lyrische manier nodigt ze ons uit om te vertragen en verhalen te waarderen die ons op onverwachte plekken brengt en waarin we kennis maken met mensen die we anders nooit hadden ontmoet. "Is dat niet waar het uiteindelijk allemaal om draait? Een manier vinden om je niet alleen te voelen en het gevoel te hebben dat je iets hebt bijgedragen voordat je deze wereld verlaat?" vraagt ze.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
10:54

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.