Showing Revision 18 created 10/31/2019 by Marja de Reuver.

1. Title:
   Wat langzaam lezen me heeft geleerd over schrijven
2. Description:

   Langzaam lezen -- met haar vinger langs de woorden glijdend, ook al was haar geleerd om dat niet te doen -- zette Jacqueline Woodson aan tot het schrijven van boeken om langzaam van te genieten. Op een lyrische manier nodigt ze ons uit om te vertragen en verhalen te waarderen die ons op onverwachte plekken brengt en waarin we kennis maken met mensen die we anders nooit hadden ontmoet. "Is dat niet waar het uiteindelijk allemaal om draait? Een manier vinden om je niet alleen te voelen en het gevoel te hebben dat je iets hebt bijgedragen voordat je deze wereld verlaat?" vraagt ze.

3. Speaker:
   Jacqueline Woodson
4. 1012 0:01 - 0:04
   Lang geleden was er eens een Reus,
5. 4353 0:04 - 0:09
   een Zelfzuchtige Reus, en zijn prachtige
   tuin was de mooiste van het hele land.
6. 10072 0:10 - 0:12
   Op een avond kwam de Reus thuis
7. 11917 0:12 - 0:15
   en hij vond allemaal
   spelende kinderen in zijn tuin.
8. 14543 0:15 - 0:16
   Hij werd woedend.
9. 16773 0:17 - 0:20
   "Mijn tuin is van mij!"
10. 20102 0:20 - 0:21
    zei de Reus.
11. 22359 0:22 - 0:25
    En hij bouwde er een hoge muur omheen.
12. 25886 0:26 - 0:31
    Oscar Wilde schreef het verhaal
    van 'De Zelfzuchtige Reus' in 1888.

    ¶

13. 31947 0:32 - 0:37
    Bijna honderd jaar later verhuisde
    die Reus naar mijn jeugd in Brooklyn
14. 37064 0:37 - 0:38
    om nooit meer weg te gaan.
15. 39060 0:39 - 0:41
    Ik groeide op in een gelovig gezin
16. 40799 0:41 - 0:44
    en ik las in mijn jeugd
    zowel de bijbel als de koran.
17. 44456 0:44 - 0:48
    Ik bracht meer tijd door met het lezen
    van religieuze en recreatieve boeken
18. 48030 0:48 - 0:51
    dan met televisiekijken.
19. 51102 0:51 - 0:54
    Altijd kon je mijn broers en zussen en mij
20. 54309 0:54 - 0:57
    wel ergens in ons huis
    vinden met een boek,
21. 57454 0:57 - 0:59
    soms balend,
22. 59016 0:59 - 1:03
    omdat in New York City 's zomers
    de brandkraan in het rond spoot,
23. 62786 1:03 - 1:06
    en we jaloers naar onze vrienden
    luisterden daar beneden
24. 65987 1:06 - 1:08
    spelend in het gutsende water,
25. 67575 1:08 - 1:11
    terwijl hun gejoel door onze
    openstaande ramen te horen was.
26. 71588 1:12 - 1:15
    Maar ik merkte dat hoe dieper
    ik opging in mijn boeken
27. 74740 1:15 - 1:17
    en hoe meer tijd ik nam voor elke zin,
28. 76899 1:17 - 1:20
    hoe minder ik het lawaai
    van de buitenwereld hoorde.
29. 79960 1:20 - 1:23
    En terwijl mijn familieleden
    door de boeken heen raceten,
30. 82976 1:23 - 1:25
    las ik langzaam --
31. 84589 1:25 - 1:27
    heel erg langzaam.
32. 87816 1:28 - 1:31
    Ik was dat kind dat met haar vinger
    langs de woorden gleed,

    ¶

33. 91170 1:31 - 1:36
    totdat me dat werd afgeleerd:
    "Grote kinderen doen het zonder vinger."
34. 96138 1:36 - 1:40
    In groep vijf moesten we onze handen
    gevouwen op het bureau houden
35. 99903 1:40 - 1:44
    en we mochten ze alleen gebruiken
    om de bladzijde om te slaan.
36. 105061 1:45 - 1:48
    De onderwijzer wilde niet wreed zijn.
37. 107556 1:48 - 1:49
    Het waren de jaren 70
38. 109242 1:49 - 1:52
    en ze wilde dat we niet alleen
    op groepsniveau konden lezen,
39. 112260 1:52 - 1:54
    maar ver daarboven.
40. 114199 1:54 - 1:57
    We werden altijd aangemoedigd
    om sneller te lezen.
41. 117719 1:58 - 2:01
    Maar in de stilte van mijn eigen huis,
    waar de lerares me niet kon zien,
42. 121483 2:01 - 2:04
    liet ik mijn vinger
    langs de woorden glijden.
43. 123898 2:04 - 2:07
    En die Zelfzuchtige Reus
    vertelde zijn verhaal nog een keer,
44. 126788 2:07 - 2:11
    hoe verraden hij zich had gevoeld
    door de kinderen die zijn tuin inglipten,
45. 130708 2:11 - 2:13
    hoe hij die hoge muur had gebouwd.
46. 132751 2:13 - 2:15
    En het hield de kinderen inderdaad buiten,
47. 135256 2:15 - 2:18
    maar toen kwam de donkere winter
48. 137664 2:18 - 2:20
    en die bleef maar duren.
49. 140784 2:21 - 2:23
    Elke keer dat ik het herlas,
    ontdekte ik iets nieuws,
50. 143342 2:23 - 2:27
    over de harde straatstenen
    waarop de kinderen nu moesten spelen
51. 146944 2:27 - 2:29
    toen ze uit de tuin waren weggestuurd,
52. 149078 2:29 - 2:32
    over de vriendelijke kleine jongen
    die op een dag verscheen
53. 152490 2:32 - 2:35
    en zelfs over de Reus zelf.
54. 154666 2:35 - 2:38
    Misschien waren zijn woorden
    helemaal niet zo kwaad bedoeld.
55. 157731 2:38 - 2:40
    Misschien vroeg hij
    alleen een beetje medeleven,
56. 160026 2:40 - 2:42
    een beetje begrip.
57. 162438 2:42 - 2:46
    "Mijn tuin is van mij."
58. 167566 2:48 - 2:50
    Jaren later ontdekte ik
    de schrijver John Gardner,

    ¶

59. 170294 2:50 - 2:53
    die dit de 'fictionele droom' noemde,
60. 172595 2:53 - 2:54
    of de 'ononderbroken droom'.
61. 174369 2:54 - 2:58
    Ik realiseerde me
    dat ik me hier ín het boek bevond,
62. 177594 2:58 - 3:01
    in het gezelschap van de personages
    in de wereld die de auteur had gecreëerd
63. 181385 3:01 - 3:03
    en waarin hij me had uitgenodigd.
64. 183001 3:03 - 3:06
    Als kind wist ik al dat je van verhalen
    langzaam moest genieten,
65. 186113 3:06 - 3:09
    dat verhalen traag wílden zijn
66. 188747 3:09 - 3:14
    en dat er ergens een auteur maanden
    of misschien wel jaren over had gedaan.
67. 193572 3:14 - 3:15
    Aan mij de taak, als lezer --
68. 194969 3:15 - 3:18
    vooral omdat deze lezer
    ooit zelf schrijver wilde worden --
69. 198133 3:18 - 3:20
    om dat verhaal te respecteren.
70. 201445 3:21 - 3:27
    Lang voordat kabeltelevisie bestond,
    of internet, of zelfs de telefoon,

    ¶

71. 207153 3:27 - 3:31
    deelden mensen ideeën, informatie
    en herinneringen met verhalen.
72. 211778 3:32 - 3:35
    Het is één van de oudste vormen
    van verbindingstechnologie.
73. 215953 3:36 - 3:38
    Het was het verhaal
    dat er stroomafwaarts iets was
74. 218401 3:38 - 3:41
    dat de Egyptenaren langs de Nijl stuurde,
75. 220857 3:41 - 3:43
    het verhaal dat mummificeren beter kon,
76. 223065 3:43 - 3:46
    dat de stoffelijke resten van koning Tut
    tot de 21e eeuw bewaarde.
77. 226486 3:46 - 3:48
    Meer dan twee miljoen jaar geleden,
78. 228455 3:48 - 3:52
    toen de eerste mensen
    instrumenten van steen begonnen te maken,
79. 232078 3:52 - 3:54
    moet iemand gezegd hebben: "Wat als?"
80. 234203 3:54 - 3:57
    En iemand anders
    herinnerde zich het verhaal.
81. 237227 3:57 - 4:01
    En of ze het nou vertelden
    met woorden of gebaren of tekeningen,
82. 240789 4:01 - 4:04
    het werd doorgegeven, onthouden:
83. 243778 4:04 - 4:06
    sla met een hamer
    en luister naar zijn verhaal.
84. 247536 4:08 - 4:09
    De wereld wordt lawaaiiger.

    ¶

85. 249496 4:09 - 4:11
    We gingen van boomboxes
86. 251521 4:12 - 4:16
    naar walkmans en draagbare cd-spelers
87. 255863 4:16 - 4:17
    naar iPods
88. 257831 4:18 - 4:20
    naar elk nummer dat we willen
    wanneer we maar willen.
89. 260513 4:21 - 4:24
    We gingen van de vier televisiekanalen
    uit mijn kindertijd
90. 263857 4:24 - 4:27
    naar de schijnbare oneindigheid
    van kabel en streaming.
91. 267400 4:27 - 4:31
    Terwijl technologie ons steeds sneller
    door tijd en ruimte laat bewegen,
92. 272216 4:32 - 4:35
    lijkt het alsof het verhaal
    helemaal wordt weggeduwd,
93. 275446 4:35 - 4:38
    ik bedoel, letterlijk
    uit de vertelling wordt geduwd.
94. 278640 4:39 - 4:42
    Maar zelfs als onze relatie
    tot verhalen verandert
95. 282280 4:42 - 4:48
    en alles eromheen transformeert van boek
    naar audio naar Instagram naar Snapchat,
96. 287851 4:48 - 4:50
    moeten we onze vinger
    onder de woorden niet vergeten.
97. 290400 4:50 - 4:53
    Vergeet niet dat verhalen,
    in welke vorm dan ook,
98. 293053 4:53 - 4:56
    ons altijd hebben meegenomen
    naar onverwachte plekken,
99. 296378 4:56 - 4:59
    en naar mensen die we
    nooit dachten te ontmoeten
100. 299279 4:59 - 5:03
     en ons werelden hebben laten zien
     die we anders misschien hadden gemist.
101. 303052 5:03 - 5:07
     Dus terwijl de techniek
     steeds sneller en sneller gaat,
102. 306970 5:07 - 5:09
     ben ik tevreden met iets langzamers.
103. 309562 5:10 - 5:13
     Mijn vinger langs de woorden
     bracht me tot een leven van schrijven
104. 313240 5:13 - 5:15
     voor mensen van alle leeftijden,
105. 315540 5:16 - 5:18
     boeken die langzaam
     gelezen moeten worden
106. 317504 5:18 - 5:19
     en waar je van moet genieten.
107. 319805 5:20 - 5:23
     Mijn liefde voor intensief en aandachtig
     naar de wereld kijken,

     ¶

108. 323492 5:23 - 5:26
     voor mijn hele wezen er in leggen
109. 325773 5:26 - 5:30
     en daarmee de vele mogelijkheden
     te zien van een verhaal,
110. 330347 5:30 - 5:32
     bleek een gave te zijn,
111. 332100 5:32 - 5:34
     want door alle tijd te nemen
112. 334197 5:34 - 5:37
     heb ik alles geleerd
     wat ik moest weten over schrijven.
113. 337066 5:37 - 5:41
     En schrijven heeft me alles geleerd
     over het creëren van werelden
114. 340742 5:41 - 5:44
     waar mensen konden
     worden gezien en gehoord,
115. 344191 5:44 - 5:48
     waar hun ervaringen
     konden worden gelegitimeerd
116. 347598 5:48 - 5:51
     en waar mijn verhaal,
     gelezen of gehoord door een ander persoon,
117. 351089 5:51 - 5:54
     iets in hen inspireerde
     dat een connectie werd tussen ons,
118. 354308 5:54 - 5:56
     een gesprek.
119. 356352 5:56 - 5:59
     En is dat niet waar
     het allemaal over gaat?
120. 359028 5:59 - 6:04
     Om uiteindelijk een manier te vinden
     om je niet alleen op de wereld te voelen,
121. 363619 6:04 - 6:08
     een manier om het gevoel te hebben
     dat je iets hebt bijgedragen?
122. 368242 6:08 - 6:11
     Van steen naar hamer,
     van mens naar mummie,
123. 371388 6:11 - 6:15
     van idee naar verhaal --
     en allemaal, bewaard.
124. 376641 6:17 - 6:20
     Soms lezen we om de toekomst te begrijpen.

     ¶

125. 380211 6:20 - 6:23
     Soms lezen we om
     het verleden te begrijpen.
126. 383156 6:23 - 6:27
     We lezen om te ontsnappen,
     de zware tijden in het leven te vergeten,
127. 387179 6:27 - 6:30
     we lezen om onze voorouders
     niet te vergeten,
128. 390152 6:30 - 6:32
     die zwaardere tijden hebben overleefd.
129. 392643 6:33 - 6:35
     Ik schrijf om diezelfde redenen.
130. 395893 6:36 - 6:40
     Voordat mijn familie naar Brooklyn kwam,
     woonden we in Greenville, South Carolina,

     ¶

131. 400010 6:40 - 6:43
     in een gesegregeerde buurt
     met de naam Nicholtown.
132. 403749 6:44 - 6:46
     We waren allemaal
     afstammelingen van een volk
133. 406190 6:46 - 6:49
     dat niet mocht leren lezen of schrijven.
134. 409651 6:50 - 6:51
     Stel je voor:
135. 411055 6:51 - 6:55
     het gevaar van begrijpen
     hoe letters woorden vormen,
136. 415100 6:55 - 6:57
     het gevaar van woorden zelf,
137. 418248 6:58 - 7:02
     het gevaar van geletterde mensen
     en hun verhalen.
138. 423666 7:04 - 7:07
     Maar tegen deze achtergrond
     van bedreigd worden met de dood
139. 426859 7:07 - 7:09
     voor het vasthouden aan een verhaallijn,
140. 429175 7:09 - 7:11
     overleefden onze verhalen,
141. 431494 7:11 - 7:15
     want er is weer
     een ander verhaal daaronder.
142. 434564 7:15 - 7:17
     En zo ging dat altijd.
143. 436699 7:17 - 7:19
     Al zo lang als we communiceren,
144. 438802 7:19 - 7:21
     zitten er lagen in verhalen,
145. 440927 7:21 - 7:25
     de verhalen onder de verhalen
     en die daar weer onder.
146. 444617 7:25 - 7:29
     Dat is hoe verhalen hebben overleefd
     en dat altijd zullen blijven doen.
147. 449263 7:29 - 7:34
     Toen ik het verband begon te zien
     tussen hoe ik leerde schrijven

     ¶

148. 453597 7:34 - 7:35
     en hoe ik leerde lezen
149. 455350 7:35 - 7:38
     en een vrijwel monddood gemaakt volk,
150. 458336 7:38 - 7:43
     besefte ik dat mijn verhaal
     groter was en ouder en diepzinniger
151. 463467 7:43 - 7:45
     dan ik ooit zou zijn.
152. 465277 7:45 - 7:48
     En om die reden
     zal het blijven voortbestaan.
153. 468722 7:49 - 7:51
     In dit vrijwel monddood gemaakte volk

     ¶

154. 471320 7:51 - 7:54
     waren er die nooit leerde lezen.
155. 475433 7:55 - 7:59
     Hun nakomelingen, al generaties lang
     van de slavernij bevrijd,
156. 479810 8:00 - 8:04
     gingen indien rijk genoeg
     naar het hbo, de universiteit en verder.
157. 484758 8:05 - 8:08
     Sommigen, zoals mijn oma, broers
     en zussen, leken lezend te zijn geboren,
158. 488207 8:08 - 8:11
     alsof de geschiedenis
     voor hen een stapje opzij deed.
159. 491546 8:12 - 8:15
     Sommigen, zoals mijn moeder,
     sprongen op de 'Great Migration'-wagen --
160. 495291 8:15 - 8:18
     wat niet echt een wagen was --
161. 497796 8:18 - 8:20
     en kusten het Zuiden vaarwel.
162. 500362 8:20 - 8:23
     Maar dit is het verhaal ìn dat verhaal:

     ¶

163. 503296 8:23 - 8:26
     degenen die vertrokken
     en degenen die bleven
164. 505809 8:26 - 8:28
     droegen de geschiedenis
     van een verhaal bij zich,
165. 508273 8:28 - 8:33
     terdege beseffend dat opschrijven niet
     de enige manier was om het vast te houden,
166. 512780 8:33 - 8:37
     en ze wisten dat ze op hun veranda of
     hun stoepje konden zitten na een lange dag
167. 516962 8:37 - 8:40
     en een traag verhaal
     konden verzinnen voor hun kinderen.
168. 520330 8:40 - 8:45
     Ze wisten dat ze hun verhaal konden zingen
     in de verstikkende hitte van de katoenpluk
169. 524548 8:45 - 8:46
     en de tabaksoogst;
170. 526326 8:46 - 8:50
     ze wisten dat ze hun verhalen
     konden prediken en in quilts konden naaien
171. 530298 8:50 - 8:54
     en de pijnlijkste in iets grappigs
     konden veranderen,
172. 534122 8:54 - 8:57
     en met het lachen de geschiedenis
     uitademen van een land
173. 536860 8:57 - 8:59
     dat steeds maar weer probeerde
174. 539489 8:59 - 9:01
     hun lichaam te stelen
175. 541037 9:01 - 9:03
     en hun ziel
176. 542670 9:03 - 9:04
     en hun verhaal.
177. 545954 9:06 - 9:10
     Dus leerde ik als kind om me
     de onzichtbare vinger voor te stellen

     ¶

178. 549560 9:10 - 9:13
     die me meenam van woord naar woord,
179. 552980 9:13 - 9:15
     van zin naar zin,
180. 555380 9:15 - 9:18
     van onwetendheid naar begrip.
181. 558742 9:19 - 9:22
     Terwijl de techniek verder vooruitsnelt,

     ¶

182. 562346 9:22 - 9:24
     ga ik door met langzaam lezen,
183. 566054 9:26 - 9:30
     wetende dat ik het werk
     van de schrijver respecteer
184. 569833 9:30 - 9:32
     en ook de blijvende kracht
     van het verhaal.
185. 572446 9:32 - 9:36
     En ik lees langzaam
     om het lawaai te overstemmen
186. 575657 9:36 - 9:39
     en ik denk aan degenen
     die voor mij kwamen,
187. 579492 9:39 - 9:45
     die waarschijnlijk als eerste
     eindelijk vuur onder controle kregen
188. 585722 9:46 - 9:48
     en zich verzamelden
     rondom hun nieuwe bron
189. 588926 9:49 - 9:53
     van vlammen en licht en warmte.
190. 593853 9:54 - 9:57
     Ik lees langzaam om terug
     te kunnen denken aan de Zelfzuchtige Reus,
191. 597570 9:58 - 10:00
     hoe hij uiteindelijk
     de muur heeft afgebroken
192. 599896 10:00 - 10:02
     en de kinderen vrij
     door zijn tuin liet rennen.
193. 603325 10:03 - 10:07
     Ik lees langzaam om mijn voorouders
     een eer te bewijzen,
194. 607401 10:07 - 10:09
     die helemaal niet mochten lezen.
195. 610171 10:10 - 10:13
     Ook zij moeten rondom
     een vuur hebben gezeten,
196. 612784 10:13 - 10:16
     terwijl ze zachtjes
     praatten over hun dromen,
197. 616178 10:16 - 10:19
     hun hoop, hun toekomst.
198. 620417 10:20 - 10:25
     Elke keer als we een verhaal
     lezen, schrijven of vertellen
199. 624985 10:25 - 10:27
     stappen we in hun cirkel
200. 628339 10:28 - 10:31
     en blijft het ononderbroken.
201. 631515 10:32 - 10:35
     De kracht van het verhaal leeft voort.
202. 636047 10:36 - 10:37
     Dankjewel.

     ¶

203. 637174 10:37 - 10:38
     (Applaus)

     ¶