Return to Video

Merkezi olmayan internet konusu

  • 0:01 - 0:03
    Üç yıl önce
  • 0:03 - 0:05
    merkezi olmayan bir ağ
    inşa etmeye başladım
  • 0:06 - 0:09
    çünkü internetimizin geleceği için
    endişeleniyordum.
  • 0:10 - 0:12
    Şu anda kullandığımız internet
    eşik bekçileriyle ilgili.
  • 0:12 - 0:15
    İnternette bir şeye erişmek istiyorsanız
  • 0:15 - 0:17
    birden fazla aracıya gitmeniz gerekir.
  • 0:17 - 0:20
    İlk olarak, bir alan adı sunucusuna,
  • 0:20 - 0:22
    sonrasında bir sunucu yer sağlayıcısına,
  • 0:22 - 0:26
    ki o da genellikle sizi üçüncü bir tarafa-
  • 0:26 - 0:28
    bir yer sağlayıcıya- gönderir.
  • 0:29 - 0:33
    Bu durum bir web sitesine erişmek
    istediğiniz her zaman yaşanır.
  • 0:33 - 0:38
    Fakat bu eşik bekçileri
    internet saldırılarına karşı savunmasızdır
  • 0:38 - 0:42
    aynı zamanda sansürü
    ve gözetimi de kolaylaştırır.
  • 0:43 - 0:45
    Bu durum gittikçe kötüleşiyor.
  • 0:46 - 0:48
    Her şey bulutlara taşınıyor
  • 0:48 - 0:51
    ve bu veriler devasa şirketler
    tarafından tutuluyor.
  • 0:51 - 0:56
    Bu akım çok, çok daha güçlü
    aracı kurumlar yaratıyor.
  • 0:57 - 0:59
    Buluta taşınma mantıklı bir işlem
  • 0:59 - 1:02
    çünkü bu sistem, yazılım geliştiriciler
    ve servis sağlayıcılar için
  • 1:02 - 1:03
    çok daha kolay ve ucuz.
  • 1:03 - 1:07
    Fiziki sunucuların bakım ve onarımı
    için endişelenmeleri gerekmiyor.
  • 1:09 - 1:14
    Onları suçlayamam, fakat ben bu trendi
    çok tehlikeli buluyorum
  • 1:14 - 1:16
    çünkü bu şekilde, bu dev şirketler
  • 1:16 - 1:20
    yer sağlama servisleri üzerinde
    sınırsız kontrole erişiyorlar.
  • 1:21 - 1:24
    Bu gücü suistimal etmek çok kolay.
  • 1:25 - 1:29
    Örneğin, geçen sene,
    9 milyon web sitesi için
  • 1:29 - 1:34
    eşik bekçisi olan bir şirketin CEO'su
  • 1:34 - 1:36
    halktan gelen baskılar sonucunda,
  • 1:36 - 1:38
    yönettiği sitelerden bir tanesini,
  • 1:38 - 1:41
    aşırı sağ bir sayfayı
    durdurmaya karar verdi.
  • 1:43 - 1:45
    Sonrasında iş arkadaşlarına
    bir email gönderdi.
  • 1:47 - 1:49
    "Bu keyfi bir karardı.
  • 1:51 - 1:53
    Bu sabah kötü bir ruh hâliyle uyandım
  • 1:53 - 1:56
    ve onları internetin dışına
    göndermeye karar verdim."
  • 1:58 - 2:00
    Kendisi bile kabul ediyor,
  • 2:00 - 2:02
    "Hiç kimse bu güce sahip olmamalı."
  • 2:04 - 2:07
    Cevap olarak
    çalışanlardan biri şöyle sordu:
  • 2:07 - 2:09
    "Bugün internetin öldüğü gün mü?"
  • 2:12 - 2:14
    İnterneti gerçekten
    öldürdüğümüzü düşünmüyorum
  • 2:14 - 2:16
    fakat interneti daha kırılgan yapan,
  • 2:16 - 2:19
    bir tür sorumsuz merkezileştirme süreci
  • 2:19 - 2:22
    içinde olduğumuzu düşünüyorum.
  • 2:23 - 2:26
    Merkezi olmayan, insanlar arası ağ,
  • 2:26 - 2:30
    merkezi noktaları, web hosting
    hizmetlerini kaldırarak
  • 2:30 - 2:31
    bu sorunu çözmeye çalışıyor.
  • 2:32 - 2:34
    Bu da kullanıcılara
  • 2:34 - 2:38
    korumak istedikleri siteleri
    barındırma yetkisi veriyor.
  • 2:39 - 2:44
    Bu ağ üzerinde, siteler diğer ziyaretçiler
    tarafından doğrudan indiriliyor.
  • 2:45 - 2:47
    Şöyle ki eğer 100 ziyaretçili
    bir siteniz varsa
  • 2:47 - 2:51
    o site dünya genelinde
    100 bilgisayarda barındırılıyordur.
  • 2:52 - 2:57
    Esasen bu, internetin insanlar
    tarafından sunulan bir versiyonudur.
  • 2:59 - 3:03
    Bu ağın güvenliği, açık anahtarlı
    şifreleme ile sağlanır.
  • 3:03 - 3:06
    Bu da sitelerin
    sadece gerçek sahibi tarafından
  • 3:06 - 3:08
    değiştirilmesini sağlar.
  • 3:09 - 3:14
    Bunu, elektriği büyük elektrik
    santrallerinden almak yerine
  • 3:14 - 3:16
    evinizin çatısına güneş paneli
    koymak gibi düşünün.
  • 3:16 - 3:19
    Eğer komşunuz fazladan enerji isterse
  • 3:19 - 3:22
    sizin evden kolayca indirebilir.
  • 3:25 - 3:28
    Merkezi olmayan ağı kullanarak
  • 3:28 - 3:32
    içeriklerin diğer ziyaretçilere
    erişilebilir kalmasına yardım edebiliriz.
  • 3:33 - 3:35
    Bu aynı zamanda şu demektir ki
  • 3:36 - 3:39
    sansür gibi, adaletsiz olduğunu
  • 3:39 - 3:41
    düşündüğümüz şeylere karşı da
  • 3:42 - 3:43
    savaşabiliriz.
  • 3:44 - 3:47
    Çin'de, internet sıkı bir şekilde
    kontrol ediliyor.
  • 3:49 - 3:52
    İnsanlar hükûmeti eleştiremiyor,
  • 3:52 - 3:54
    protesto düzenleyemiyor,
  • 3:55 - 3:58
    ayrıca Tiananmen Meydanı Katliamı'nın
    kurbanlarını anmak için
  • 3:58 - 4:02
    bir tür emoticon paylaşmak da yasak.
  • 4:03 - 4:06
    Merkezi olmayan ağ ile
    neyin görülüp görünmeyeceğine
  • 4:06 - 4:08
    karar veren merci hükûmet olmayacak.
  • 4:09 - 4:11
    İnsanlar olacak.
  • 4:11 - 4:13
    Bu da interneti daha demokratik kılar.
  • 4:15 - 4:17
    Fakat aynı zamanda,
    bu ağı dünyanın her yerinde
  • 4:17 - 4:20
    açıkça yasa dışı olan şeyler için
  • 4:20 - 4:22
    kullanmak da zor olacak
  • 4:22 - 4:25
    çünkü insanlar bu sorunlu
    içeriği barındırarak
  • 4:25 - 4:27
    kendilerini tehlikeye atmak
    istemeyeceklerdir.
  • 4:30 - 4:33
    İnternet özgürlüğüne karşı
  • 4:33 - 4:34
    artan bir diğer tehdit de
  • 4:35 - 4:37
    aşırı düzenlemelerdir.
  • 4:39 - 4:41
    Şöyle bir izlenim edindim ki
  • 4:41 - 4:43
    internet regülasyon yasaları için
  • 4:43 - 4:46
    oy veren temsilcilerimiz,
  • 4:46 - 4:49
    kararlarının tamamen farkında değiller.
  • 4:50 - 4:53
    Örneğin, Avrupa Parlamentosu'nun
    önünde yeni bir yasa tasarısı var,
  • 4:53 - 4:55
    bir telif koruma yasası
  • 4:55 - 4:58
    ve bu yasanın 13. Madde'si var.
  • 5:00 - 5:04
    Eğer yasa geçerse
    bütün büyük web sitelerinin
  • 5:04 - 5:06
    büyük şirketlerin kontrol
    edeceği kurallara göre
  • 5:06 - 5:10
    otomatik olarak içerikleri engelleyen
  • 5:10 - 5:13
    bir filtre uygulamaları gerekecek.
  • 5:14 - 5:16
    Fikir temelde telif haklarını
    korumak için olsa da
  • 5:16 - 5:20
    bu internette yaptığımız
    pek çok şeyi tehlikeye atabilir:
  • 5:20 - 5:24
    blog yazmak, eleştirmek, tartışmak,
    bağlantılamak veya paylaşmak.
  • 5:25 - 5:29
    Google ve YouTube'un hâlihazırda
    benzer sistemleri var
  • 5:29 - 5:34
    ve saat başı 100.000
    içerik kaldırma talebi alıyorlar.
  • 5:35 - 5:39
    Bu büyüklükte bir veriyi
    tabii ki el ile işleyemiyorlar
  • 5:39 - 5:41
    ve telif hakkı ihlallerini saptamak için
  • 5:41 - 5:44
    makine öğrenimi
    teknolojisini kullanıyorlar.
  • 5:45 - 5:48
    Fakat bu filtreler de hata yapabiliyor.
  • 5:49 - 5:55
    İnsan hakları ihlalleri belgelerinden
    telif hakkı konferanslarına
  • 5:55 - 5:58
    ve bu yeni 13. Madde'ye karşı
  • 5:58 - 6:00
    eleştirilere kadar
  • 6:00 - 6:05
    her şeyi kaldırıyorlar.
  • 6:07 - 6:10
    Bunun dışında da pek çok
    başka şeyi de kaldırıyorlar.
  • 6:12 - 6:19
    Bazen bu filtreler sadece
    belirli içerikleri kaldırmıyor
  • 6:19 - 6:24
    fakat sizin bağlı olan hesaplarınızı da
    kaybetmenize sebep oluyor:
  • 6:24 - 6:28
    mail adresinizi, belgelerinizi,
    resimlerinizi
  • 6:28 - 6:30
    veya henüz tamamlanmamış kitabınızı,
  • 6:30 - 6:33
    ki bu yazar Denis Cooper'ın başına geldi.
  • 6:34 - 6:38
    Böyle bir sistemin, politikacılar
    veya kurumsal rakipler tarafından
  • 6:38 - 6:42
    suistimal edilebileceğini
    görmek zor değil.
  • 6:44 - 6:50
    Bu 13. Madde, bütün internet için
    olacak otomatik filtrelerin uzantısı
  • 6:50 - 6:52
    aralarında Wikipedia, Github, Mozilla
  • 6:52 - 6:58
    ve internetin ve World Wide Web'in
    hakiki kurucuları
  • 6:58 - 7:03
    Vint Cerf and Tim Berners-Lee'nin
    de bulunduğu pek çok kurum tarafından
  • 7:03 - 7:05
    güçlü bir muhalefetle karşılaştı.
  • 7:06 - 7:09
    Fakat bu güçlü muhalefete rağmen
  • 7:09 - 7:11
    son Avrupa Parlamentosu oylamasında
  • 7:11 - 7:15
    temsilcilerin üçte ikisi
    bu yasayı destekledi.
  • 7:17 - 7:20
    Son oylama 2019 başında olacak.
  • 7:21 - 7:23
    Sonuçlar önemli olsa da
  • 7:23 - 7:26
    ne olursa olsun
  • 7:26 - 7:31
    pek çok benzer teklifin
    dünyanın her tarafında
  • 7:31 - 7:32
    devam edeceğine eminim.
  • 7:33 - 7:36
    Bu tür regülasyonları
    merkezi olmayan bir ağ üzerinden
  • 7:36 - 7:38
    uygulamak fazlasıyla zor olurdu
  • 7:38 - 7:40
    çünkü hosting şirketleri yok.
  • 7:41 - 7:44
    Web siteleri ziyaretçilerin kendileri
    tarafından sunuluyor.
  • 7:46 - 7:50
    Bu ağı inşa etmeye
    üç yıl önce başladım.
  • 7:51 - 7:55
    O zamandan beri geliştirmeye binlerce,
  • 7:55 - 7:57
    on binlerce saat harcadım
  • 7:58 - 7:59
    Neden?
  • 7:59 - 8:03
    Neden birisi herkesin özgürce kopyalayıp
    yeniden adlandırabileceği
  • 8:03 - 8:06
    hatta satabileceği bir şeye
    binlerce saat harcar?
  • 8:08 - 8:09
    Benim durumumda
  • 8:09 - 8:12
    sebeplerden biri,
    anlamlı bir şey yapmaktı.
  • 8:13 - 8:15
    Web geliştiricisi olarak çalıştığım işimde
  • 8:15 - 8:18
    benden daha büyük olma ihtimali
    olan bir şey üzerinde
  • 8:19 - 8:21
    çalıştığımı hissetmiyordum.
  • 8:23 - 8:27
    Basitçe, bu dünyadaki
    kısa süreli varlığımı
  • 8:27 - 8:28
    anlamlı kılmak istedim.
  • 8:31 - 8:36
    Geçen sene, Çin'in Güvenlik Seddi
    yarattığım ağı engellemeye başladı.
  • 8:37 - 8:41
    Bu hareket beni resmi olarak
  • 8:41 - 8:44
    hükûmet destekli internet sansürünün
    düşmanı hâline getirdi.
  • 8:46 - 8:49
    O zamandan beri,
    işler kedi fare oyununa döndü.
  • 8:49 - 8:51
    Onlar güvenlik duvarına
    yeni kurallar ekledi
  • 8:51 - 8:54
    ben de kullanıcıların
    Çin'deki merkezi internetin
  • 8:55 - 8:59
    sansürleyeceği içerikleri barındırıp
    websiteleri yaratmaya devam edebilmeleri
  • 8:59 - 9:04
    için elimden geldiğince
    hızlı tepki vermeye çalıştım.
  • 9:06 - 9:10
    Bu ağı yaratmaktaki
    ikinci motivasyonum endişeydi.
  • 9:11 - 9:16
    İnternetimizin geleceğinin kontrolümüz
    dışında olmasından korkuyorum.
  • 9:16 - 9:20
    Artan merkezileşme ve yasa tasarıları
  • 9:20 - 9:22
    ifade özgürlüğümüzü tehdit ediyor
  • 9:22 - 9:25
    ve dolaylı olarak demokrasimizi de.
  • 9:25 - 9:29
    Benim için merkezi olmayan bir ağ yaratmak
  • 9:29 - 9:32
    güvenli bir liman yaratmak demek,
  • 9:32 - 9:39
    kuralların büyük şirketler ve
    politik partiler tarafından değil,
  • 9:39 - 9:41
    insanlar tarafından koyulduğu bir alan.
  • 9:42 - 9:43
    Teşekkür ederim.
  • 9:43 - 9:47
    (Alkışlar)
Title:
Merkezi olmayan internet konusu
Speaker:
Tamas Kocsis
Description:

İnterneti kim kontrol ediyor? Artan bir şekilde, bu sorunun cevabı büyük şirketler ve hükümetler -- web geliştiricisi Tamas Kocsis'e göre, dijital gizliliği ve çevrimiçi bilgiye erişimi tehdit eden bir trend. Bu bilgilendirici konuşmasında, Kocsis internet özgürlüğüne karşı farklı tehditleri analiz ediyor ve gücü, günlük kullanıcılara geri veren alternatif, merkezi olmayan bir ağ inşa etme planını paylaşıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
10:00

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.