Kto powiedział, że arabski nie jest fajny?

W tej prelekcji Suzanne Talhouk nawołuje do wskrzeszenia języka arabskiego poprzez unowocześnienie i kreatywną ekspresję. Jej działania koncentrują się na przywoływaniu tożsamości arabskiego świata i odrzucaniu kompleksów niższości.

Dzień dobry!

Jesteście gotowi?

Zabrali moją plakietkę
z imieniem, więc zapytam:

Czy ktoś napisał imię
na plakietce po arabsku?

Ktoś? Nikt? Nie ma sprawy.

Pewnego razu, nie tak dawno temu,

zamawiałam z kolegą dania w restauracji.

Mówię do kelnera:

"Czy mogę prosić jadłospis?".

Popatrzył dziwnie,
myśląc, że się przesłyszał.

Odpowiedział: "Sorry?".

Powtórzyłam: "Jadłospis, poproszę".

Odpowiedział: "Nie wiesz,
jak to się nazywa?".

"Wiem."

On na to: "Nie!
To jest MEnu" (Po angielsku)

lub meNU" (Po francusku).

Dobrze wymawiam?

"Zajmij się stolikiem!"
- zawołał innego kelnera.

Był oburzony tą wymianą zdań,
jakby mówił do siebie:

"Choćby to była ostatnia kobieta na ziemi,
to bym na nią nie spojrzał!".

A morał mówienia MENU po arabsku?

Ten młody Libańczyk
ocenił mnie dwoma słowami:

zacofana ignorantka.

Jak mogłam użyć takiego słowa?

W tamtej chwili zaczęłam się zastanawiać.

Wściekłam się.

To naprawdę boli!

Nie wolno mi mówić we własnym
języku we własnym kraju.

Jak to mogło się stać?

Jak do tego doszliśmy?

Jest tu wiele osób takich jak ja,

które na pewnym etapie życia
nieumyślnie wyzbywają się

wszelkiej przeszłości,

tylko po to, by dowieść,

jacy są nowocześni i cywilizowani.

Mam zapomnieć swoją kulturę, myśli,

rozum i wspomnienia?

Wspomnienia z dzieciństwa, najlepsze
jakie mamy z czasów wojny.

Powinnam zapomnieć, czego się nauczyłam
po arabsku, tylko by się dopasować?

Być jedną z tłumu?

Gdzie tu logika?

Mimo wszystko próbowałam go zrozumieć.

Nie chciałam osądzać go tak okrutnie,
jak on osądził mnie.

Język arabski już dziś nie wystarcza.

Nie jest językiem nauki,

badań,

językiem uniwersyteckim,

językiem, którego używamy w pracy,

językiem, na którym oparte są badania

i zdecydowanie nie jest
używany na lotniskach.

Gdybyśmy go użyli, ochrona
natychmiast by nas przeszukała.

Gdzie więc go używać? Dobre pytanie.

Chcecie, byśmy używali arabskiego.
A ja pytam: gdzie?

To jeden punkt widzenia.

Jest jeszcze jeden
i tu należałoby się zastanowić.

Arabski to nasz język ojczysty.

Dowiedziono, że żeby dobrze
zrozumieć język obcy,

należy dobrze zrozumieć język ojczysty.

Jego zrozumienie jest warunkiem
sprawności w innych językach.

W jaki sposób?

Gibran Khalil Gibran,

kiedy zaczął pisać, używał arabskiego.

Wszystkie jego idee,
wyobrażenia i filozofie

zainspirował ten mały chłopiec ze wsi,

gdzie dorastał, czuł ten zapach

słyszał te odgłosy,

i myślał o tym, co czuł.

Zaczynając pisać po angielsku,
miał wystarczająco doświadczeń.

Nawet gdy pisał po angielsku,

czytając jego opisy,
czujesz te same zapachy,

odczuwasz te same uczucia.

Wyobrażasz go sobie
piszącego po angielsku,

tego samego chłopca z gór.

Z górskiej, libańskiej wioski.

To jest przykład, którego
nikt nie może podważyć.

Drugi, jak się często mówi:
"Jeśli chcesz wyeliminować naród,

jedynym sposobem pozbycia się go
jest zduszenie jego języka".

To rzeczywistość, której kraje rozwinięte
są bardzo świadome.

Niemcy, Francuzi, Japończycy, Chińczycy,
oni wszyscy są tego świadomi.

Dlatego wprowadzają ustawy
ochrony języka narodowego.

Czynią go nienaruszalnym.

Dlatego to robią
i płacą za to dużo pieniędzy.

Czy my mamy inne zdanie?

No dobrze, nie jesteśmy
krajem rozwiniętym,

te metody myślenia
jeszcze do nas nie dotarły,

ale chcielibyśmy dogonić
cywilizowany świat.

Kraje w podobnej sytuacji,
ale zdecydowane na rozwój,

badają, poszukują

i dorównują tamtym krajom.

Na przykład Turcja, Malezja czy inne,

oni trzymali się swego języka
podczas wspinaczki gospodarczej,

chronili go jak diament.

Trzymali blisko siebie.

Jeśli jakiś produkt z Turcji
nie jest opisany po turecku,

to nie jest produktem lokalnym.

Nikt by go nie wziął za produkt lokalny.

Zostaliby znów konsumentami,

ciemnymi konsumentami,
jak większość z nas.

By produkować i wprowadzać innowacje,
musieli chronić swój język.

Jeśli powiem: "Wolność, Suwerenność,
Niepodległość", (Po arabsku)

co wam to przypomina?

Niewiele, prawda?

Bez względu na kontekst.

Język to nie tyko rozmowa,
słowa płynące z ust.

Język reprezentuje etapy naszego życia

i słownictwo, które wyraża nasze emocje.

Mówiąc: "Wolność,
Suwerenność, Niepodległość",

każdy z was widzi specyficzny obraz,

zabarwiony uczuciami
tego szczególnego dnia w historii.

Język to nie jedno,
dwa czy trzy słowa zebrane razem.

To wewnętrzna koncepcja,
związana z tym, jak myślimy,

jak się postrzegamy i jak widzą nas inni.

Czym jest umysł?

Jak określić, czy ktoś nas zrozumiał?

Gdy mówię: "Wolność, Suwerenność,
Niepodległość", (Po angielsku)

albo jeśli wasz syn zapytałby:

"Tato, czy żyłeś w czasach «freedom»?".

Jak byście się poczuli?

Jeśli nie widzicie problemu,

lepiej wyjdę i przestanę gadać.

Chodzi o wspomnienia,
jakie przywołują te wyrażenia.

Moja koleżanka wyszła za Francuza.

Zapytałam kiedyś, jak im się układa.

Odpowiedziała: "Wyśmienicie,

tylko raz całą noc
próbowałam wytłumaczyć mu

znaczenie słowa «toqborni»".

(Śmiech)

(Brawa)

Przypadkiem użyła słowa "toqborni",

a później spędziła noc na wyjaśnieniach.

Intrygowała go myśl:
"Jak można być tak okrutnym?

Czy ona chce popełnić samobójstwo?

«Zakop mnie?»" (Po angielsku)

To jeden z wielu przykładów.

Poczułyśmy, że lepiej tego słowa
nie używać przy mężu,

bo on i tak nie zrozumie,

ale ma prawo.

Jego sposób myślenia jest inny.

Powiedziała też: "Słuchamy razem Fairuz,

i raz próbowałam mu przetłumaczyć,

by poczuł, co ja czuję, gdy jej słucham.

Próbowała mu przetłumaczyć:

"Od nich wyciągnęłam ręce
i cię skradłam..."

(Śmiech)

A oto haczyk:

"Ale skoro należysz do nich,
zabrałam ręce i odeszłam".

(Śmiech)

Przetłumaczcie to dla mnie.

(Brawa)

Co zrobiliśmy, by ochronić język?

Wzięliśmy to w swoje ręce

i rozpoczęliśmy kampanię
ochrony arabskiego.

Mimo, że słyszałam: "Szkoda fatygi.

Odpuść to sobie i baw się".

Nie ma sprawy!

Stworzyliśmy slogan:

"Mówię do ciebie ze Wschodu,
ty odpowiadasz z Zachodu".

Nic w stylu: "Nie akceptujemy
tego czy owego!".

Nie podjęliśmy tego stylu,
bo by nas nie zrozumiano.

I kiedy ktoś mówi mi:
"Nienawidzę arabskiego...",

my na to...

(Brawa)

Chcemy zmienić tę rzeczywistość,

by wyrażała nasze marzenia,
aspiracje i codzienne życie.

Ubierała się jak my i myślała tak, jak my.

By "Mówię do ciebie ze Wschodu,
a ty odpowiadasz z Zachodu"

uderzyło w czuły punkt.

Prosto. Jednak kreatywnie i przekonująco.

Po tym rozpoczęliśmy następną kampanię

z obrazami liter na ziemi.

Widzieliście ich przykłady na zewnątrz.

Obrazy liter otoczone żółto-czarną taśmą,

z napisem "Nie zabijaj swego języka!".

Dlaczego? Poważnie, nie zabijajcie języka.

Naprawdę, nie zabijajmy języka.

Gdybyśmy to zrobili, musielibyśmy
poszukać jakiejś tożsamości.

Zrozumieć nasze istnienie.

Wrócilibyśmy do początku.

To więcej, niż przegapienie szansy
na bycie nowoczesnym i cywilizowanym.

Następnie udostępniliśmy zdjęcia chłopców
i dziewcząt ubranych w arabskie litery.

"Cool"

My jesteśmy "cool"!

I do wszystkich wytykających:
"Ha! Użyłaś angielskiego słowa!"...

Mówię: "Nie! Zapożyczyłam słowo «cool»".

Niech sobie protestują, jak chcą,
ale dajcie mi słowo,

które przyjemniej i trafniej
odzwierciedla sytuację.

Nie przestanę mówić "Internet".

Bo przecież nie powiem:
"Używam Ogólnoświatowej Sieci"...

(Śmiech)

Nie oszukujmy się, to niezbyt pasuje!

Ale żeby tak o tym myśleć,
wszyscy musimy być przekonani,

że nikt większy

czy we własnym mniemaniu
bardziej kompetentny językowo

nie będzie nas kontrolował,
byśmy czuli i myśleli, jak oni chcą.

Chodzi o kreatywność.

Jeśli nawet nie sięgniemy kosmosu
i nie zbudujemy rakiet,

i tak możemy być kreatywni.

W tej chwili każdy z was
jest twórczym projektem.

Rozwiązanie to kreatywność
w języku ojczystym.

Zacznijmy od tej chwili.

Napiszmy powieść lub wyprodukujmy film.

Dzięki jednej powieści moglibyśmy
znów globalnie zaistnieć.

Arabski znów stałby się
językiem numer jeden.

To nieprawda, że rozwiązanie nie istnieje.

Ale musimy to wiedzieć i w to wierzyć,

mamy obowiązek być częścią
tego rozwiązania.

Na zakończenie: co możecie dziś zrobić?

Kto jest na Twitterze?

Błagam was, choć czas mi się już skończył,

piszcie po arabsku, angielsku,
francusku, chińsku,

byle nie po arabsku
z łacińską mieszanką liter i cyfr!

(Brawa)

To katastrofa! To nie język.

To jak wkraczać w wirtualny świat
z wirtualnym językiem.

Nie jest łatwo powrócić z takiego miejsca.

To pierwsze, co możemy zrobić.

Jest wiele innych rzeczy.

Ale nie jesteśmy tu,
żeby przekonywać się nawzajem.

Mówimy tu o konieczności
ochrony naszego języka.

Zdradzę wam tajemnicę.

Dziecko rozpoznaje ojca po języku.

Kiedy urodzi się moja córka powiem jej:
"To jest twój tatuś, słonko". (Po arabsku)

Nie powiem: "To twój tata, słońce".
(Po angielsku)

A w supermarkecie,
obiecałam swojej córce Noor,

że jeśli powie: "dziękuję"
(Po arabsku), nie powiem jej:

(Po francusku) "Powiedz dziękuję",

z nadzieją, że nikt jej nie słyszał.

(Brawa)

Pozbądźmy się tej kulturowej wstydliwości.

(Brawa)