Өз тіліңді өлтірме!
-
0:01 - 0:03Қайырлы таң!
-
0:03 - 0:06Қалдарыңыз жақсы ма?
-
0:07 - 0:09Бейджикке атымды жазбапты,
сұрайын деп едім. -
0:09 - 0:12Араларыңызда есімін
арабша жазғандар бар ма? -
0:12 - 0:17Ешкім! Ешқайсыңыз?
Жақсы. Түсінікті. -
0:18 - 0:21Осыдан бірнеше жыл бұрын
-
0:22 - 0:26құрбыммен мейрамханада
тамаққа тапсырыс беріп отыр едік. -
0:26 - 0:30Даяшыға қарап:
-
0:30 - 0:33"Ас мәзірлеріңіз бар ма?" (арабша) дедім.
-
0:34 - 0:37Маған аңтарыла қарады.
-
0:38 - 0:40"Sorry?" деді.
-
0:40 - 0:44Мен оған: "Ас мәзірін беріңізші" дедім
(арабша). -
0:44 - 0:47"Бұның не деп аталатынын
білмейсіз бе?" деп жауап берді. -
0:48 - 0:49"Білемін".
-
0:49 - 0:53Ол болса: "Жоқ. Бұл меню" деді
ағылшынша. Немесе "меню" (французша) -
0:53 - 0:55Французша дұрыс айттым ба?
-
0:55 - 0:57"Жақсы. Мына біреуге қызмет көрсетіңіз"
деді даяшы. -
0:57 - 1:01Мені жақтырмай тұрғаны байқалды.
-
1:01 - 1:05"Жер бетіндегі соңғы қыз болса да
қарамас едім" дегендей. -
1:05 - 1:08Арабша "меню" дегеннің
астарында не бар? -
1:08 - 1:16Екі ауыз сөзіммен
ливиялық жігіт үшін -
1:16 - 1:18ақымақ әрі надан атандым.
-
1:19 - 1:24Бұлай сөйлеуге қандай хақысы бар?
-
1:24 - 1:27Болған жайтты көпке дейін
ұмыта алмадым. -
1:27 - 1:28Намысыма тиді.
-
1:28 - 1:29Шынымен де өкінішті.
-
1:29 - 1:32Өз елімде туған тілімде сөйлеуге
тиым салып отыр ма? -
1:32 - 1:34Қалайша?
-
1:34 - 1:38Бұған қалайша жол бердік?
-
1:38 - 1:42Дәл қазір көптеген адам
-
1:42 - 1:45өмірде жетістікке жеткенін көрсету үшін
-
1:45 - 1:47бұрынғы болғандарын бір сәтте
-
1:47 - 1:50ұмытып, өздерінің озық ойлы
-
1:50 - 1:52заманға сай екенін көрсеткісі келеді.
-
1:52 - 1:55Осы үшін өзімнің ділімнен,
-
1:55 - 1:59болмысымнан бас тартуым керек пе?
-
2:00 - 2:03Балалық шақтағы естелік -
өміріміздің ең қымбат тарихы. -
2:03 - 2:08Заманға сай болу үшін енді
күллі арабшамды ұмытайын ба? -
2:08 - 2:12Көптің біріне айналуым керек пе?
-
2:12 - 2:14Неге?
-
2:14 - 2:18Сөйте тұра, әлгі даяшыны
түсінуге тырыстым. -
2:18 - 2:24Мені жазғырғанындай
оған кінә артқым келмеді. -
2:24 - 2:28Араб тілі бүгінгі күн талабына
жауап бере алмайды. -
2:28 - 2:30Бұл ғылымның, зерттеудің
-
2:30 - 2:31тілі емес.
-
2:31 - 2:33Университетте арабша сөйлеспейміз,
-
2:33 - 2:35жұмыста да қолданбаймыз.
-
2:36 - 2:42Ғылыми-зерттеу жобаларымызда
араб тілін қолданбаймыз, -
2:42 - 2:45тиісінше, әуежайда да
қолданбаймыз. -
2:45 - 2:47Ал егер сөйлей қалсақ,
бізге таңырқап қарайды. -
2:49 - 2:52Сонда арабша қайда сөйлесеміз?
Осы сұраққа жауап іздейікші. -
2:52 - 2:56Арабша сөйлейік дейсіз.
Бірақ қай жерде? -
2:57 - 2:59Бұл мәселенің бір қыры.
-
2:59 - 3:04Екінші қыры
-
3:05 - 3:08Араб тілі - ана тіліміз.
-
3:08 - 3:14Ғалымдар адамның өзге тілді
жетік білуі -
3:14 - 3:17туған тілін дұрыс білумен
байланысты дейді. -
3:18 - 3:24Өз тілімізді жақсы білу арқылы
өзге тілде еркін сөйлей аламыз. -
3:25 - 3:26Қалайша?
-
3:26 - 3:28Джебран Халил Джебран
-
3:28 - 3:32әуелі арабша жаза бастаған.
-
3:33 - 3:39Оның барлық ойы, қиялы,
танымы -
3:39 - 3:43ауылдан шыққан кішкентай
баланың -
3:43 - 3:45ерекше түйсінуі
-
3:45 - 3:46ерекше дыбыстар естуі
-
3:46 - 3:48ерекше ойлана алуы содан.
-
3:48 - 3:53Ағылшынша жаза бастағанда
оның сүйенер білімі болды. -
3:53 - 3:55Тіпті ол ағылшынша жазса да,
-
3:55 - 3:59оның жазғанын оқып,
араб тілінің -
3:59 - 4:01дәмін сезесіз.
-
4:01 - 4:05Ағылшынша жазып отырған
адам -
4:05 - 4:10Ливияның бір қыратындағы ауылда
туып өскен бала екенін білесіз. -
4:11 - 4:17Бұған шәк келтіру қиын.
-
4:17 - 4:22Әдетте бір ұлтты жою үшін
-
4:22 - 4:25бір ғана тәсіл,
-
4:25 - 4:26тілін құрту жеткілікті дейді.
-
4:27 - 4:32Дамыған елдердің бәрі
бұдан хабардар. -
4:32 - 4:39Немістер, француздар, жапондар
және қытайлар бұны біледі. -
4:39 - 4:43Сол себептен олар
тілдерін қорғау үшін заң шығарады. -
4:43 - 4:45Олар тілдерін қастерлейді.
-
4:45 - 4:51Олар оны өндірісте қолданады,
сол үшін ақша жұмсайды. -
4:51 - 4:54Біздің олардан білеріміз көп пе?
-
4:54 - 4:55Жақсы.
-
4:55 - 4:57Біз дамыған ел емеспіз,
-
4:57 - 4:59санамыз кемеліне жетпеді,
-
4:59 - 5:02бірақ дамығандарды
қуып жеткіміз келеді. -
5:03 - 5:07Біз тәрізді болған елдер
кезінде -
5:08 - 5:09дамыған елдерді
-
5:09 - 5:11қуып жетеміз деп шешті.
-
5:11 - 5:14Бұлар Түркия, Малайзия
және тағы басқа елдер. -
5:14 - 5:18Олар жоғары өрмелеп бара жатып,
тілдерін сақтап қалды, -
5:18 - 5:21көздерінің қарашығындай қорғады.
-
5:21 - 5:23Киелі тұтты.
-
5:23 - 5:27Түркиядан немесе
басқа елден алған затыңызда -
5:27 - 5:29түрікше жазу тұрмаса,
-
5:30 - 5:32бұл өнім олардікі
емес деген сөз. -
5:32 - 5:35Бұл жергілікті өнім емес болар
деп күдіктене бастайсыз. -
5:35 - 5:38Бұл елдер өздерін
сатып алушы орнына қойды. -
5:38 - 5:43Біз тәрізді күмәншіл,
дөрекі сатып алушы көрді. -
5:43 - 5:49Олар жаңа тауар өндіру үшін
тілдерін қорғап жатыр. -
5:51 - 5:56Егер мен арабша:
"Еркіндік. Тәуелсіздік. Егемендік" -
5:56 - 5:59десем, не ойлайсыз?
-
6:01 - 6:02Бұл сөздердің арабшасында күш жоқ.
-
6:03 - 6:07Әлдекімнің сөзді қашан,
неге айтқанына қарамастан -
6:08 - 6:14тіл тек қана біздің аузымыздан
дыбыстар шығу үшін -
6:14 - 6:18ғана емес.
-
6:19 - 6:24Тіл қоғам дамуының кезеңдерін
көрсетеді -
6:24 - 6:26және соған байланысты
көңіл-күйімізді көрсетеді. -
6:26 - 6:30Біздер: "Еркіндік. Егемендік. Тәуелсіздік"
-
6:30 - 6:32сөздерін естігенде санамызда
ұғым пайда болады. -
6:32 - 6:35Ерекше сезім баурайды.
-
6:35 - 6:38Ел тарихындағы бір кезеңді
еске түсіреді. -
6:39 - 6:41Тіл екі-үш сөз не
әріптер жиынтығы емес. -
6:41 - 6:47Бұл біздің санамыздағы идеяны,
бір-бірімізді, өзгелерді -
6:47 - 6:49қалай танитынымызды
көрсетеді. -
6:49 - 6:51Біздің біліміміз не нәрсеге сүйенген?
-
6:52 - 6:59Егер, "Freedom, sovereignity,
Independence" десем -
7:00 - 7:02немесе ұлыңыз сізге келіп,
-
7:02 - 7:07"Әкешім, еркіндік ұраны дәуірлеген тұста
өмір сүрдіңіз бе?" десе -
7:07 - 7:09Не дейсіз?
-
7:10 - 7:13Егер ештеңе ұқпасаңыз
осы жерден доғарып, -
7:14 - 7:17сөзімді шығындамай
кете берейін. -
7:17 - 7:23Бұл ұғымдар біздерге
қасиетті мән үстейді. -
7:23 - 7:29Французға тұрмысқа шыққан құрбым
-
7:29 - 7:32бірде мынадай жайтты айтты:
-
7:32 - 7:34"Отбасымызда бәрі жақсы, тек
-
7:34 - 7:38бірде бір күн уақытымды
-
7:38 - 7:41taqborni деген сөзді түсіндіруге кетті"
дейді. -
7:41 - 7:42(Күлкі)
-
7:42 - 7:45(Қол шапалақтау)
-
7:50 - 7:53Абайсызда toqborni деп айтып қалып
-
7:53 - 7:56байғұс әйел түсіндіру үшін
бір күнін жұмсапты. -
7:56 - 8:00Ол: "Мұнша қатыгез болуға бола ма екен?
-
8:00 - 8:02Өле алмай жүр ме? деп ойлапты.
-
8:02 - 8:05"Мені көміп таста?"
-
8:05 - 8:08Бұл көп мысалдың біреуі ғана.
-
8:08 - 8:11Ол күйеуіне бұл сөзді айтпауы керек еді
-
8:11 - 8:13себебі ол түсінбейді,
-
8:13 - 8:16оның ойлауы басқаша ғой.
-
8:17 - 8:20Ол болса: "Ол менімен
Файрузды тыңдайды. -
8:20 - 8:25Бірде мен оған
аударып бермек болдым. -
8:25 - 8:28Файруздың не құдіреті барын
ұқсын дедім" -
8:28 - 8:30Байғұс әйел мына бір жолдарды
аудармақшы болды: -
8:31 - 8:35"Сөйтіп, қолымды созып,
сені ұрламақшы болдым" -
8:35 - 8:36(Күлкі)
-
8:36 - 8:37Мынау мүлдем керемет:
-
8:37 - 8:42"Сен соларға тиесілі болғандықтан
қолымды қайтарып, қалдырдым" -
8:42 - 8:43(Күлкі)
-
8:43 - 8:44Аударып беріңдерші.
-
8:44 - 8:52(Қол шапалақтау)
-
8:52 - 8:56Сонымен араб тілін сақтау үшін
не істедік? -
8:56 - 8:59Біз қоғам арасында пікірталқы
бастадық. -
8:59 - 9:02Араб тілін сақтап қалу қозғалысын
қолға алдық. -
9:02 - 9:06Көпшілігі: "Бұның не керегі бар?
-
9:06 - 9:09Басыңды қатырып қайтесің" десе де.
-
9:09 - 9:10Мәселе онда емес!
-
9:10 - 9:14Араб тілін сақтап қалу үшін
мынадай ұран қолдандық: -
9:14 - 9:16"Шығыстан тіл қаттым,
Батыстан жауап бердің" -
9:17 - 9:24Біз ештеңеден бас тартамыз демедік.
-
9:24 - 9:29Себебі бізді жұрт түсінбес те,
қабылдамас та еді. -
9:29 - 9:33Әлдебіреу маған: "Араб тілін жек көремін"
-
9:33 - 9:34дей бастаса, біз оған:
-
9:34 - 9:37(Қол шапалақ)
-
9:37 - 9:40Біз айналамызды өзгеркіміз келеді.
-
9:40 - 9:44Таңдаған жолымыз арманымызбен үндес
-
9:45 - 9:50екеніне көз жеткізгіміз келеді.
-
9:50 - 9:53"Мен Шығыстан үн қатамын,
Сен Батыстан жауап бересің" -
9:53 - 9:54деген үндеу бәріне
ұнап қалды. -
9:54 - 9:58Түсінікке де қабылдауға да
жеңіл. -
9:59 - 10:02Бұдан соң тағы бір жоба
бастадық. -
10:02 - 10:06Жер бетіне әріптерді шашып тастадық.
-
10:06 - 10:08Сырттан үлгісін көре аласыз.
-
10:08 - 10:13Әріптерді сары, қара жолақтармен
қоршап -
10:13 - 10:16"Өз тіліңді өлтірме!"
деп жазып қойдық. -
10:16 - 10:19Неге?
Неге тіліңді өлтіріп жатырсың? -
10:19 - 10:22Тілімізді өлтіруге болмайды.
-
10:22 - 10:27Егер тілімізді өлтірсек,
жаңа болмыс табуымыз керек. -
10:27 - 10:29Жаңа атау іздеу керек.
-
10:29 - 10:32Қауымдық кезеңге
қайта ораламыз. -
10:32 - 10:38Өзіміздің өркениетімізді
жоғалтамыз. -
10:39 - 10:45Содан кейін араб әріптерін киген
қыздар мен жігіттердің суреттерін шығардық -
10:46 - 10:48Сымбатты да әдемі жастар.
-
10:48 - 10:50Біз де әдеміміз!
-
10:51 - 10:55"Өзіңіз де ағылшынша
сөз қосасыз ғой" дейтіндерге -
10:55 - 10:59айтарым мынау:
"Бар болғаны "cool" сөзін бейімдедім" -
10:59 - 11:03Бүгінгі шындықты жақсы
суреттейтін -
11:03 - 11:06маған басқа сөз тауып берші.
-
11:06 - 11:08"Интернет" сөзін қолдана беремін.
-
11:08 - 11:10"Ғаламторға кетіп бара жатырмын"
демеймін. -
11:10 - 11:12(Күлкі)
-
11:12 - 11:15Мағынасын бермейді.
Өзімізді алдап керек емес. -
11:16 - 11:19Бірақ осы түсінікке жету үшін
-
11:20 - 11:22Мына жайтқа бәріміз келісейік
-
11:22 - 11:25Бізден жоғары яки астам тұрғандар,
мәселе тілге қатысты келгенде, -
11:25 - 11:31біздің ойымыз бен сезімімізде
шаруалары болмасын. -
11:32 - 11:35Шығармашылық бәріне жауап
бола алады. -
11:36 - 11:38Біз ғарышты игермесек те,
кемесін құрастырмасақ та -
11:38 - 11:40шығармашылығымызды
ешкім тежей алмайды. -
11:40 - 11:44Бүгіннен бастап, әрқайсыңыз
шығармашылық жобасыз. -
11:44 - 11:46Туған тіліңіздегі шығармашылық
ең даңғыл жол. -
11:47 - 11:50Осы сәттен, бүгіннен бастайық.
-
11:51 - 11:53Кітап жазайық,
шағын кино түсірейік. -
11:53 - 11:56Бір кітаптың өзі бізді әлемге танытады.
-
11:56 - 12:00Араб тілін қайтадан
бірінші тілге айналдыра алады. -
12:00 - 12:04Мәселенің шешімі жоқ
дейтіндердікі - өтірік. -
12:04 - 12:08Бірақ біз мәселенің шешімі
бар екеніне, әрі сол шешімнің -
12:08 - 12:11бір бөлшегі екенімізге
жауапты екенімізді мойындайық. -
12:12 - 12:15Қорыта айтсақ, біз бүгін не істей аламыз?
-
12:15 - 12:18Қазір, туиттер, тиуттер жазып отырған
кім бар? -
12:20 - 12:25Уақытым аяқталып қалса да
-
12:25 - 12:30арабша, ағылшынша, французша
немесе қытайша жаз. -
12:31 - 12:36Бірақ арабшаны латын әріптерімен
және сандарымен жазбашы! -
12:36 - 12:40(қол шапалақтау)
-
12:40 - 12:44Бұл - масқара!
Бұл тіл емес. -
12:44 - 12:47Виртуалды әлемге виртуалды тілмен ендік.
-
12:48 - 12:50Бір көтеріліп, бір құлап,
қайта тұру оңай емес. -
12:51 - 12:53Бірақ бұл алғашқы қадамымыз.
-
12:53 - 12:55Екіншіден, істер шаруа шаш етектен.
-
12:55 - 12:58Бұл жерге бір-бірімізді
көндіру үшін келмедік. -
12:58 - 13:01Бұл жерге тілімізді сақтап қалуға
назар аударту үшін жиналдық. -
13:01 - 13:04Сіздермен бір құпияммен бөлісейін.
-
13:05 - 13:10Нәресте ең бірінші әкесін
-
13:10 - 13:13тілі арқылы таниды.
-
13:13 - 13:18Қызым туғанда: "Алтыным,
мынау сенің әкең" дедім. -
13:18 - 13:22Ағылшыншалап:
"This is your dad, honey" демедім. -
13:23 - 13:26Супермаркетте жүргенде
қызым Нұрға уәде бердім. -
13:26 - 13:28Егер маған арабша
"Рахмет" десе, -
13:28 - 13:33Мен оған "Dis, 'Merci, Maman"
демеймін. -
13:33 - 13:36(Қол шапалақтау)
-
13:44 - 13:49Бұл масқарадан құтылайық.
-
13:49 - 13:52(Қол шапалақтау)
- Title:
- Өз тіліңді өлтірме!
- Speaker:
- Сюзанна Талхуқ
- Description:
-
Сюзана Талхуқ араб тілін күнделікті қолданысқа енгізудің және оны көркем ойды жеткізудің құралы ретінде қолданудың қажеттілігін баяндайды. Ол араб тілінде сөйлейтін елдердегі тілдік болмыстан және оның күрделілігінен қашып жатқандарға тоқталады.
- Video Language:
- Arabic
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:12
Asqat Yerkimbay approved Kazakh subtitles for من قال بأن الحديث بالعربية ينزع عنا صفة "الكوول" | ||
Asqat Yerkimbay edited Kazakh subtitles for من قال بأن الحديث بالعربية ينزع عنا صفة "الكوول" | ||
Nursultan Aubakirov accepted Kazakh subtitles for من قال بأن الحديث بالعربية ينزع عنا صفة "الكوول" | ||
Nursultan Aubakirov edited Kazakh subtitles for من قال بأن الحديث بالعربية ينزع عنا صفة "الكوول" | ||
Asqat Yerkimbay edited Kazakh subtitles for من قال بأن الحديث بالعربية ينزع عنا صفة "الكوول" | ||
Asqat Yerkimbay edited Kazakh subtitles for من قال بأن الحديث بالعربية ينزع عنا صفة "الكوول" | ||
Asqat Yerkimbay edited Kazakh subtitles for من قال بأن الحديث بالعربية ينزع عنا صفة "الكوول" | ||
Asqat Yerkimbay edited Kazakh subtitles for من قال بأن الحديث بالعربية ينزع عنا صفة "الكوول" |