Con trai một người cha khốn khó

Colin Grant đã dành một thời gian để tìm hiểu về đời sống tình cảm trong thế giới của cha anh và chính anh. Sinh ra tại Anh bởi cặp cha mẹ gốc Jamaica, Grant đã tường thuật lại những câu chuyện để chia sẻ những trải nghiệm trong cộng đồng những người nhập cư - và từ đó phản ánh cách mà anh tìm thấy sự thứ tha dành cho một người cha đã từng chối bỏ anh.

Đây là một bức ảnh

một người đàn ông mà nhiều năm nay

tôi đã ngấm ngầm muốn giết đi.

Đây là cha tôi.

Clinton George Grant "mắt húp".

Ông ấy được gọi là "Mắt húp" bởi ông ấy có

những chỗ húp lên ở dưới mắt.

Khi tôi lên 10, cùng với các anh chị em,

tôi mơ được cạo chất độc

từ giấy giết ruồi vào ly cà phê của ông

rồi đập vỡ ly thủy tinh và rắc

vào bữa sáng của ông ấy,

làm thảm trên cầu thang long ra

cho ông ấy trượt ngã gãy cổ.

Nhưng ông luôn luôn

nhảy qua bậc thang lỏng đó,

ông luôn chui ra khỏi căn nhà

dễ dàng như uống ngụm cà phê

hay một bữa ăn nhỏ.

Và cứ thế trong nhiều năm,

tôi đã lo sợ rằng cha tôi sẽ chết

trước khi tôi có cơ hội giết ông ấy.

(Cười lớn)

Trước khi mẹ tôi đuổi ông ta đi

và đừng quay trở lại,

Mắt Húp từng là một gã quái vật.

Ông ta suốt ngày tỏ ra giận dữ

giống như tôi, các bạn thấy đấy.

Ông ấy làm đêm ở Vauxhall Motors, Luton

yêu cầu im lặng tuyệt đối trong căn nhà,

vì thế khi chúng tôi tan học về nhà

lúc 3:30 chiều, chúng tôi hay
nằm rúc vào nhau

cạnh cái TV, giống như những tên trộm két,

chúng tôi xoay cái nút chỉnh âm lượng

trên TV cho nó gần như im lặng

Và thỉnh thoảng, khi như thế,

rất nhiều tiếng "Shhh", "Shhh"

phát ra trong căn nhà

đến nỗi mà tôi tưởng chúng tôi như là

đội quân tàu ngầm Đức

len lỏi men theo bờ đại dương

Khi đó trên mặt nước

HMS "Mắt húp" đi tuần tra

và sẵn sàng gieo cái chết vào thứ gì

gây tiếng động gây xao nhãng.

Vậy nên bài học là

"Đừng tự gây nên sự chú ý

khi ở trong nhà hay ở bên ngoài."

Có lẽ nó là một bài học của dân di cư.

Chúng tôi ở bên dưới sóng rada,

nên không có liên lạc nào

giữa Mắt Húp và chúng tôi hoặc ngược lại

và âm thanh mà chúng tôi mong mỏi nhất,

bạn biết đó khi bạn còn bé, bạn muốn

cha của bạn về nhà
và điều đó thật sự hạnh phúc

và bạn đang
mong chờ tiếng cửa mở.

Còn âm thanh mà chúng tôi
mong mỏi

là tiếng đóng cửa,

nó đồng nghĩa với việc ông ta đi khỏi
và không quay trở lại.

Vì thế trong ba thập kỉ,

tôi chưa từng đưa mắt nhìn cha tôi
và ông cũng vậy.

Chúng tôi chưa từng nói chuyện
với nhau trong ba thập kỉ

sau đó hai năm trước,
tôi quyết định

gây sự chú ý lên ông ta.

"Chúng mày đang bị theo dõi.

Đúng vậy.

Chúng mày đang bị theo dõi."

Đó là câu thần chú ông dành cho
chúng tôi

Ngày qua tháng lại ông đều
nói câu này.

Đó là vào những năm 70,
ở Luton,

nơi ông ta làm cho
Vauxhall Motors,

và ông là một người Jamaica.

Điều mà ông ta ngụ ý
là

mày, đứa con một người nhập cư
gốc Jamaica

đang bị theo dõi

xem mày quay đường nào, xem liệu

mày có tuân theo định kiến
của nước sở tại đối với mày hay không,

bị coi là vô tích sự,
lười biếng,

định mệnh gắn liền với cuộc đời
tù tội.

Mày đang bị theo dõi đấy,

nên là dẹp
cái sự mong đợi của mày đi.

Cuối cùng, Mắt húp và bạn ông ta

hầu hết người Jamaica,

đã đưa ra một phương châm
của người Jamaica:

Quay mặt tốt nhất về thế giới,

cho thế giới thấy phần đẹp nhất của bạn.

Nếu các bạn từng xem hình ảnh

của những người di cư đến Ca-ri-bê

những năm 40, năm 50

bạn có lẽ sẽ thấy rất nhiều
người đàn ông

đội mũ nỉ mềm.

Giờ thì không còn tục
đội mũ nỉ mềm ở Jamaica nữa.

Họ đã tạo ra phong tục đó cho
những người di cư đến đây.

Họ muốn tự thiết lập bản thân

theo cách mà họ muốn được lĩnh hội,

thế nên cái cách họ nhìn

và những cái tên họ đặt cho mình

đã định nghĩa họ.

Theo đó thì Mắt Húp là một gã hói
và có đôi mắt sưng húp.

Tidy Boots thì rất cầu kì về giày dép.

Anxious thì luôn luôn lo lắng.

Clock thì có một cánh tay dài hơn
cánh tay kia.

(Cười lớn)

Và cái tên tôi thích thú nhất là
gã có tên Summerwear.

Khi Summerwear đến đất nước này

đầu những năm 60,
anh ta cứ khăng khăng

mặt bộ quần áo mùa hè sáng màu,

không quan tâm tới thời tiết,

trong khi tìm hiểu
đời sống của họ,

tôi đã hỏi mẹ tôi, "Rồi Summerwear sẽ
ra sao?"

Và bà trả lời, "Ông ta bị cảm và chết."
(Cười lớn)

Nhưng những người giống Summerwear

đã dạy chúng tôi
tầm quan trọng của phong cách.

Có lẽ họ đã phóng đại phong cách của họ

bởi họ nghĩ rằng họ không được cho là

tương đối văn minh,

và họ đã truyền đạt cho các thế hệ sau
thái độ này

và những nỗi buồn bực vào chúng tôi,
thế hệ kế tiếp,

nhiều đến nỗi mà khi tôi trưởng thành,

nếu trên TV hay báo đài

xuất hiện một bản tin về
một người da đen

bị kết án -

buôn lậu, giết người, đột nhập -

chúng tôi tỏ ra khó chịu với
cha mẹ chúng tôi,

bởi họ cứ để mặc cái xấu tiếp diễn.

Bạn không chỉ đại diện
cho bản thân.

Bạn đại diện cho cả một tập thể,

và thật khó khăn khi phải chấp nhận

rằng bạn sẽ bị đánh đồng

với số đông tập thể đó.

Đó là những thứ cần được thử thách.

Cha tôi và nhiều đồng nghiệp của ông

cho ra đời một loại cần chuyển số xe
tự động

Chúng được tạo ra để
chuyển số xe tự động

Chúng tôi giữ im lặng.

Khi ông nói với chúng tôi,

nó bắt nguồn từ sâu thẳm đáy lòng.

Chúng đã củng cố thêm niềm tin

rằng sự nghi ngờ sẽ làm
hao mòn chúng.

Khi tôi đang làm việc tại nhà

và viết lách, sau một ngày liền,
tôi vội xuống nhà

tôi thực sự thích thú khi nói về
Marcus Garvey hay Bob Marley,

từ ngữ cứ tuôn ra từ miệng tôi
như ong bướm

và tôi rất bất ngờ khi các con tôi
chặn lại,

chúng nói "Bố, chẳng ai quan tâm đâu."

(Cười lớn)

Nhưng chúng có thực sự quan tâm đấy.

Chúng đi lướt qua.

Bằng cách nào đó chúng tìm thấy
đường đến với bạn.

Chúng định hình cuộc sống
theo trình tự cuộc đời bạn,

như tôi đã làm với cha mẹ tôi, có lẽ

Mắt Húp đã làm thế với bố của ông.

Và rõ ràng là

trong khi nhìn vào cuộc đời ông ấy

và thấu hiểu, như họ nói,

những người thổ dân Châu Mỹ nói,

"Đừng chỉ trích người da đỏ

trừ phi bạn có thể đi giày của họ"

Nhưng khi nhớ về cuộc đời ông ấy,

thật bình thường và giản đơn
để hình dung

cuộc đời một người Ca-ri-bê ở Anh
những năm 70

với những cái bát hoa quả nhựa

mái ngói polystyren,

ghế trường kỷ được bọc chắc chắn

trong những cái vỏ trong suốt
mà chúng được chuyển đến.

Nhưng cái khó khăn hơn để định hướng

là mặt bằng tình cảm

giữa các thế hệ,

và câu ngạn ngữ cổ nói
"gừng càng già càng cay"

là không đúng.

Tuổi tác đi liền với sự che giấu
lòng trân trọng

và những sự thật phũ phàng.

Nhưng một thứ luôn đúng là cha mẹ tôi,

họ là minh chứng cho điều đó,

họ không tin sự giáo dục của nhà nước
đối với tôi.

Vậy hãy lắng nghe xem tôi thế nào.

Họ đã cố gắng đưa tôi vào học
một trường tư thục,

nhưng cha tôi lại làm ở Vauxhall Motors.

Khá là khó khăn cho việc chu cấp

học phí và nuôi nấng đàn con của ông.

Tôi còn nhớ hồi đến trường

để thi đầu vào, cha tôi đã nói

với nhà mục sư - nó là ngôi trường
công giáo-

ông muốn một kiểu giáo dục tốt hơn
cho đứa trẻ,

và ông ấy, cha tôi, cũng

dường như chẳng bao giờ
cố vượt qua những thứ vớ vẩn,

không bao giờ để tâm đến
các kì thi đầu vào.

Nhưng để chu cấp học hành cho tôi,

ông ấy sẽ phải sử dụng đến mưu mẹo

để có đủ tiền cho việc học của tôi

bằng cách buôn thứ hàng hóa cấm
chứa ở sau xe ông ấy

và nó ngày càng tinh vi hơn

bởi cha tôi, đó không còn
là xe của ông nữa.

Ông luôn khao khát có
một chiếc xe như thế,

dù cha tôi đã có một chiếc Mini,

và ông chưa bao giờ,
là một người Jamaia nhập cư,

ông chưa bao giờ có bằng lái,

ông chưa từng có bất kì bảo hiểm
hay thuế đường bộ hay kì thi sát hạch nào.

Ông ấy nghĩ, "Tao biết lái xe thế nào;

tại sao tao cần phải có sự cấp phép
của nhà nước?"

Nhưng nó trở thành dối trá khi chúng tôi

bị cảnh sát ngăn chặn, rất nhiều cảnh sát,

và tôi cũng rất ấn tượng bởi cái cách

cha tôi thương thảo với cảnh sát.

Ông ấy sẽ ngay lập tức về phe
ngài cảnh sát,

có thể Hạ sĩ Bloggs trở thành
Thanh tra Bloggs

trong khi nói chuyện

và vẫy chào chúng tôi rất thân thiện.

Cha tôi đang cho thấy cái mà ở Jamaica

chúng tôi gọi là "giả ngu để lợi dụng."

Nhưng nó cũng thêm vào cái ý niệm

rằng ông ấy đang bị bó hẹp

hoặc bị coi thường bởi viên cảnh sát-

như một đứa trẻ lên 10, tôi đã thấy -

nhưng cũng tồn tại một sự mâu thuẫn
theo sau quyền lực.

Một đằng là

chơi khăm quyền lực

nhưng đằng khác lại là chiều theo

quyền lực,

và những người Ca-ri-bê này

có một sự phục tùng quá sức
chịu đựng với quyền lực,

điều này rất nổi bật và khác lạ,

bởi những người di cư rất dũng cảm.

Họ bỏ nhà ra đi. Bố và mẹ tôi

rời Jamaica và rong ruổi suốt 4000 dặm,

và tuy nhiên họ bẩm sinh là dân du mục.

Họ nhút nhát,

và đâu đó trên dòng đời,

trật tự tự nhiên bị đảo ngược.

Những đứa con bỗng trở thành
bố mẹ của bố mẹ chúng.

Những người Ca-ri-bê đến đất nước này
với một kế hoạch năm năm:

họ sẽ làm việc, có ít tiền, và rồi trở về,

nhưng 5 năm thành 10, 10 thành 15,

và trước khi bạn hiểu thì
bạn đang thay đổi cục diện,

và lúc đó, bạn biết đây là nơi bạn ở lại.

Mặc dù vẫn có kiểu sống tạm thời

mà cha mẹ chúng tôi cảm thấy khi ở đây,

nhưng chúng tôi biết rằng trò chơi đã kết thúc.

Tôi nghĩ họ có cảm giác

rằng họ sẽ không thể tiếp tục với
những lí tưởng

về cuộc sống mà họ mong đợi.

Thực tế rất khác.

Thêm nữa, đúng là hiện thực

đang cố dạy dỗ tôi.

Vừa bắt đầu hành trình,
cha tôi đã dừng lại.

Mẹ tôi bị bỏ lại một mình nuôi dạy tôi,

và như George Lamming nói,

mẹ tôi đồng thời cũng là cha tôi.

Mặc dù vắng bóng ông ấy, câu thần chú
vẫn tiếp diễn:

Mày đang bị theo dõi.

Nhưng tính cảnh giác ấy dễ dẫn
tới ưu phiền,

nhiều năm sau, khi tôi khám phá ra

tại sao nhiều người da đen trẻ tuổi

bị chẩn đoán mắc bệnh tâm thần phân liệt,

gấp 6 lần so với bình thường,

tôi không bất ngờ khi nghe
nhà tâm thần học nói rằng

"Người da đen được giáo dục trong ảo tưởng."

Và tôi nghĩ Mắt Húp cũng đã như thế.

Giờ tôi cũng đã có một đứa con trai 10 tuổi,

và quay sang nhìn Mắt Húp

và tôi đi tìm ông.

Ông đã trở lại Luton,
giờ đã 82 tuổi,

tôi đã không gặp ông suốt 30 năm nay,

khi ông mở cửa,

tôi thấy người đàn ông nhỏ bé
với ánh mắt biết cười trìu mến,

ông ấy đang cười, và tôi chưa từng
thấy điều đó.

Tôi bị bối rối.

Chúng tôi ngồi xuống, cạnh ông
là một người đồng hương,

kể lại mấy chuyện cũ,

và cha tôi nhìn tôi,

ông nhìn tôi như thể tôi sẽ

biến đi một cách thần kì
như tôi vừa xuất hiện.

Ông quay sang bạn ông, nói:

"Chàng trai này và tôi có sự gắn bó
rất sâu đậm,

gắn bó rất rất sâu đậm"

Nhưng tôi chưa bao giờ
cảm nhận được nó.

Nếu có xuất hiện một cảm xúc

thì nó rất yếu và gần như không có.

Tôi cảm thấy trong cuộc hội ngộ này

tôi đang thử vai làm con trai của ông.

Khi quyền sách được xuất bản,

có nhiều bài viết công tâm
về những trang báo toàn quốc

nhưng ở Luton trang báo được chọn
không phải là The Guardian,

mà là the Luton News,

the Luton News chạy như dòng
tin chính của quyển sách,

"Quyển sách có thể hàn gắn kẽ nứt 32 năm."

Tôi hiểu nó đại diện cho

khoảng cách giữa thế hệ này
với thế hệ sau,

giữa những người như tôi và thế hệ cha tôi

nhưng nó không được nhắc tới
trong những bút kí

hay tự truyện về
cuộc đời người Ca-ri-bê

Giống truyền thống không tán gẫu
về nghề nghiệp của mình chỗ đông người.

Nhưng tôi vô tư với điều đó, và tôi nghĩ,
chắc chắn rồi,

có một khả năng là

nó sẽ gợi mở cuộc hội thoại
mà chúng tôi chưa từng có.

Có lẽ nó sẽ lấp đầy khoảng cách thế hệ.

Nó có thể là công cụ sửa chữa.

Tôi thậm chí còn bắt đầu cảm thấy
quyển sách này

có thể được cha tôi lĩnh hội

như một hành động cổ vũ con cái.

Buồn rằng, đó là sự nhầm lẫn ngu ngốc.

Mắt Húp bị chọc tức bởi
những gì ông nhận thức được

từ sự phóng khoáng của xã hội
về khiếm khuyết của ông.

Ông ấy bị chọc tức bởi
sự phản bội của tôi,

và hôm sau ông đến sạp báo

yêu cầu quyền được hồi âm,

và ông ấy được toại nguyện
với dòng tiêu đề

"Mắt Húp đáp trả"

Nó như thể là một sự đáp trả
đối với sự phản bội của tôi.

Tôi đã không còn là con trai ông.

Ông ấy nhận ra trong tâm trí
rằng gam màu của ông

bị kéo lê qua bùn lấy,
và ông không cho phép điều đó.

Ông ấy phải phục hồi lại danh dự,
ông đã làm vậy

ban đầu, dù tôi thấy thất vọng

nhưng tôi dần biết tôn trọng
cái quan niệm đó.

Vẫn còn ánh lửa bập bùng cháy
trong mạch máu của ông ấy,

dù ông đã 82 tuổi.

Nếu chúng tôi trở lại lúc này

về với 30 năm im lặng,

cha tôi sẽ nói "Đâu sẽ vào đấy thôi"

Người Jamaica sẽ nói cho bạn biết
rằng không có gì gọi là sự thật,

chỉ có các phiên bản của nó.

Chúng ta đểu tự kể những
phiên bản của câu chuyện

mà chúng ta có thể sống tốt nhất với nó.

Mỗi thế hệ đều tự xây nên một công trình

cái mà họ miễn cưỡng hoặc có lúc

không thể tháo dỡ,

nhưng trong văn viết, phiên bản
câu chuyện của tôi

đã bắt đầu thay đổi,

và nó được tách ra khỏi tôi.

Tôi đã không còn căm thù cha.

Tôi không còn muốn ông ấy chết đi hay
cố giết ông,

và tôi cảm thấy tự do,

tự do hơn tôi cảm thấy trước đây.

Tôi nghĩ rằng liệu sự tự do này

có thể truyền sang ông được không.

Trong cuộc hội ngộ đầu tiên đó,

tôi bị kìm hãm bởi ý tưởng rằng tôi có

rất ít ảnh của chính mình

khi còn là một đứa trẻ.

Đây là một bức ảnh chụp tôi,

9 tháng tuổi.

Trong tấm hình gốc,

tôi được bồng bế bởi cha tôi, Mắt Húp.

nhưng khi bố mẹ chia tay, mẹ tôi

đã cắn xén ông khỏi mọi khía cạnh
đời sống chúng tôi.

Mẹ tôi đã lấy một chiếc kéo
và cắt hình ông khỏi mọi bức ảnh,

trong nhiều năm, tôi tự nhủ
sự thật về bức ảnh này

là mày đang cô đơn,

mày không được ai giúp đỡ.

Nhưng có một cách nhìn khác
về bức ảnh.

Đây là một bức ảnh
được nhìn thấy trước

về một cuộc đoàn tụ,

khả năng tôi sẽ được đoàn tụ cha tôi,

và tôi khao khát được cha nâng đỡ,

dìu ông với tới ánh sáng.

Trong hôm đoàn tụ đầu tiên,

nó thực sự là những thời khắc
vụng về và căng thẳng

để giảm bớt căng thẳng,

chúng tôi đi dạo.

Khi chúng tôi đi, tôi đã nảy ra

ý nghĩ rằng tôi đã trở về
làm một đứa trẻ

mặc dù lúc đó tôi cao hơn bố tôi nhiều.

Tôi gần như cao hơn bố tôi 1 foot.

Ông ấy vẫn còn to béo,

tôi cố bước đều theo ông.

Và tôi nhận ra rằng ông đang bước

như thể ông đang bị giám sát,

nhưng tôi ngưỡng mộ bước chân ông.

Ông bước như một người đàn ông

trên con đường thất bại
của vòng chung kết F.A Cup

trèo lên trên bậc để nhận lấy
huy chương động viên.

Đó là danh dự của kẻ chiến bại.

Cám ơn.

(Vỗ tay)