Dünyayı kim yönetiyor? | James B. Glattfelder |TEDxZurich
-
0:18 - 0:21" Kriz başladığında
-
0:21 - 0:25mevcut ekonomik ve finansal
modellerin ciddi sınırlandırmaları -
0:25 - 0:28hemen görünür hâle gelir"
-
0:30 - 0:34Ayrıca, benim de paylaştığım
güçlü bir kanı daha var, -
0:34 - 0:39" Kötü veya aşırı basitleşmiş
ve aşırı özgüvenli ekonomiler -
0:39 - 0:41kriz çıkmasına yardım eder."
-
0:41 - 0:43Kapitalizme şüpheyle bakan kişilerden
-
0:43 - 0:46benzer eleştiriler işitmişsinizdir.
-
0:47 - 0:48Fakat bunlar farklı.
-
0:48 - 0:52Bu eleştiriler finansın kalbinden geliyor.
-
0:52 - 0:55İlk alıntı Jean-Claude Trichet'den,
-
0:55 - 0:58Avrupa Merkez Bankası
Başkanı iken söyledi. -
0:59 - 1:04İkinci alıntı ise İngiltere Finansal
Faaliyetler Düzenleme Kurulu Başkanından. -
1:05 - 1:07Bu insanlar,
-
1:07 - 1:10modern toplumları yöneten
ekonomik sistemleri -
1:10 - 1:12bizim anlamadığımızı mı ima ediyor?
-
1:13 - 1:14Daha kötü sözler de var.
-
1:15 - 1:18"Henüz, istikralı bir toplum,
-
1:18 - 1:22işleyen bir ekonomi ve barış için
gerekli koşulları bile anlamamışken, -
1:22 - 1:26evrenin başlangıcını anlamak için
-
1:26 - 1:30milyarlarca dolar harcadık.
-
1:34 - 1:36Burada ne oluyor?
Bu nasıl mümkün olabilir? -
1:36 - 1:40Hakikaten de, gerçekliğin yapısı,
dokusu hakkında anladıklarımız, -
1:40 - 1:44insani etkileşimlerimizin dokusu
hakkındaki anladıklarımızdan fazla mı? -
1:44 - 1:46Maalesef, cevap evet.
-
1:47 - 1:49Ama büyüleyici bir çözüm mevcut
-
1:49 - 1:54ve karmaşıklık bilimi
olarak bilinen şeyden geliyor. -
1:55 - 1:58Bu ne anlama geliyor ve
bu top gibi şey ne, açıklamak için -
1:58 - 2:01izin verin biraz geriye gideyim.
-
2:02 - 2:04Fizik okumam tesadüfen oldu.
-
2:04 - 2:07Gençliğimde tesadüfen
karşılaştığım bir şeydi -
2:07 - 2:12ve o zamandan beri fiziğin
gündelik gerçeklikleri açıklamada -
2:12 - 2:15gösterdiği büyüleyici başarıya
sık sık hayranlık hissederim. -
2:16 - 2:19En özet hâliyle,
fiziği şöyle düşünebilirsiniz. -
2:19 - 2:22Anlamak istediğiniz bir
gerçeklik parçasını alır -
2:23 - 2:26ve onu matematik diline
tercüme edersiniz. -
2:26 - 2:29Kodlayıp eşitlik hâline getirir
-
2:29 - 2:33ve sonra da, öngörüler yapıp
onları sınayabilirsiniz. -
2:35 - 2:37İşe yaraması bizim için
gerçekten çok büyük şans -
2:37 - 2:40çünkü; kafamızdaki düşüncelerin
evrenin temel işleyişi ile -
2:40 - 2:45neden ilişkili olması gerekiyor,
yanıtı gerçekten kimse bilmiyor. -
2:46 - 2:49Başarılarına karşın
fiziğin de sınırları var. -
2:50 - 2:53Dirk Helbing'in belirttiği gibi,
-
2:53 - 2:59bizimle ilgili olan ve etrafımızı saran
bu karmaşıklığı gerçekten anlamıyoruz. -
3:00 - 3:04Beni karmaşık sitemlerle
ilgilenmeye iten şey bu paradokstu. -
3:04 - 3:06Bu sistemler, birbiriyle bağlantılı
-
3:06 - 3:09veya etkileşim hâlindeki pek çok
parçadan oluşan sistemlerdir: -
3:09 - 3:12Kuş veya balık sürüleri,
-
3:12 - 3:17karınca kolonileri, ekosistemler
beyin, finans piyasaları. -
3:17 - 3:19Bunlar yalnızca birkaç örnek.
-
3:21 - 3:26İlginç biçimde, karmaşık sistemlerin
matematik eşitlikler -
3:26 - 3:29biçiminde haritalanması çok zor
-
3:29 - 3:32ve bu nedenle alışılmış fizik yaklaşımları
burada işe yaramıyor. -
3:33 - 3:36Peki, karmaşık sitemler
hakkında ne biliyoruz? -
3:36 - 3:41Öyle anlaşılıyor ki, dışarıdan
karmaşık davranışlar gibi görünen şeyler -
3:41 - 3:45aslında birkaç basit
etkileşim kuralının sonucu. -
3:47 - 3:51Bunun anlamı;
eşitlikleri boş verip -
3:51 - 3:53sistemi sadece etkileşimlere bakarak
-
3:53 - 3:55anlamaya başlayabilirsiniz.
-
3:55 - 3:58Hatta daha da ötesini,
çünkü çoğu karmaşık sistemin, -
3:58 - 4:01oluşma denen
hayret verici bir özelliği var. -
4:01 - 4:06Bunun anlamı, sistem aniden bir bütün
olarak bir davranış sergilemeye başlar -
4:06 - 4:09ve bu davranış,
sistemin bileşenlerine bakılarak -
4:09 - 4:11anlaşılamaz veya kestirilemez.
-
4:11 - 4:15Yani, bütün, gerçek anlamda
parçalarının toplamından fazlasıdır. -
4:15 - 4:17Bunun diğer anlamı
-
4:17 - 4:21sistemin tek tek parçalarının
karmaşıklığına -
4:21 - 4:23boş verebilirsiniz.
-
4:23 - 4:28Yani bu bir hücre, termit veya kuşsa,
-
4:28 - 4:32sadece etkileşim kurallarına
(yasalarına) odaklanırsınız. -
4:33 - 4:38Sonuç olarak, karmaşık sistemlerin
ideal örneği ağlardır (networks). -
4:40 - 4:45Ağ örgüsündeki düğümler
sistemin parçalarıdır -
4:46 - 4:49ve etkileşimler de
bağlantıları oluşturur. -
4:49 - 4:52Yani fiziğin bu konudaki eşitliği;
-
4:52 - 4:56karmaşık ağ sitemleri, karmaşık
sistemler alanının çalışma konusudur. -
4:56 - 5:00Bu yaklaşım, fizik, biyoloji,
bilgisayar bilimleri -
5:00 - 5:03ve sosyal bilimler gibi pek çok alanda
-
5:03 - 5:06çok başarıyla uygulandı,
-
5:06 - 5:08peki ama ya ekonomide?
-
5:08 - 5:11Ekonominin ağları nerede?
-
5:11 - 5:15Literatürdeki bu boşluk
şaşkınlık verici ve dikkat çekici. -
5:16 - 5:22Geçen yıl yayınladığımız
" Küresel Şirketler Kontrol Ağı" -
5:22 - 5:27adlı çalışma, ekonomik ağların
ilk kapsamlı analiziydi. -
5:28 - 5:31Çalışma internette gündem yarattı
-
5:31 - 5:34ve uluslarararası medyanın
çok ilgisini çekti. -
5:36 - 5:41Bu da yine çok dikkat çekici, çünkü
neden daha önce hiç kimse buna bakmadı? -
5:41 - 5:43Bir süredir ortalıkta
benzer veriler dolaşıyor. -
5:43 - 5:48Neyse, bizim ayrıntılı olarak
incelediğimiz şey sahiplik ağlarıydı. -
5:49 - 5:56Bu ağ örgüsündeki düğümler; şirketler
insanlar, hükümetler, kuruluşlar vb.dir, -
5:57 - 6:01aradaki bağlantılar ise
hissedarlık ilişkileridir. -
6:01 - 6:05Yani A hissedarı, B şirketinin,
yüzde x, hissesine sahiptir. -
6:06 - 6:10Ayrıca şirketlere faaliyet gelirlerine
göre bir değer saptadık. -
6:12 - 6:17Böylece sahiplik ağları, hissedarlık
ilişkilerinin örüntülerini ortaya çıkardı. -
6:18 - 6:22Bu küçük örnekte,
birkaç finans kuruluşunun -
6:22 - 6:25pek çok bağlantıda
öne çıktığını görebilirsiniz. -
6:27 - 6:30Şimdi, siz bununla daha önce hiç
kimsenin ilgilenmeme nedeninin, -
6:30 - 6:34sahiplik ağının çok çok sıkıcı bir çalışma
konusu olduğunu düşünebilirsiniz. -
6:35 - 6:39Şey, sahiplik kontrol etmekle
ilgili olduğundan, -
6:39 - 6:40daha sonra açıklayacağım gibi
-
6:40 - 6:42sahiplik ağına bakmak size,
-
6:42 - 6:45önemli aktörler kim?
gibi soruların -
6:45 - 6:46cevaplarını verebilir.
-
6:46 - 6:48Organize biçimleri nasıl?
Onlar tek başına mı? -
6:48 - 6:50Birbirleriyle bağlantılılar mı?
-
6:50 - 6:53Ve bütün kontrol
nasıl bir dağılım gösteriyor. -
6:54 - 6:57Diğer bir ifadeyle,
dünyayı kim kontrol ediyor? -
6:57 - 6:59Sanırım bu ilginç bir soru.
-
6:59 - 7:04Ve bunun sistemsel riskle ilgili yönleri
var. [Çökemeyecek kadar bağlantılı] -
7:05 - 7:10Bu ölçüt, sistemin bütün olarak
ne kadar kırılgan olduğunu gösteriyor. -
7:10 - 7:14Yüksek seviyede karşılıklı bağlanmışlık
istikrar (denge) için kötü olabilir -
7:14 - 7:20çünkü o zaman, gerilim bütün
sisteme salgın hastalık gibi yayılabilir. -
7:21 - 7:24Bilim insanları bazen ekonomistlerin
-
7:24 - 7:29fikir ve kavramı deneysel (bilimsel)
veriden daha önemli saymasını eleştirir, -
7:29 - 7:32çünkü bilimin temel prensibi şudur:
-
7:33 - 7:36Bırak veriler koşuşsun.
Haydi biz de bunu yapalım. -
7:36 - 7:42İşe, 2007'ye ait 13 milyon sahiplik
ilişkisi içeren veri tabanı ile başladık. -
7:43 - 7:47Bu veri çok fazlaydı ama biz de
"dünyayı kim yönetiyor" -
7:47 - 7:49onu bulmak istiyorduk.
-
7:49 - 7:52Uluslararası şirketlere veya
kısaca TNC'lere -
7:52 - 7:54odaklanmaya karar verdik.
-
7:54 - 7:57Bunlar birden fazla ülkede
faaliyet yapan şirketlerdi -
7:57 - 8:00ve 43.000 şirket bulduk.
-
8:01 - 8:04Bir sonraki adımda, bu şirketlerin
etrafındaki ağı haritaladık -
8:04 - 8:06yani bütün uluslararası şirket
hissedarlarını aldık -
8:06 - 8:08ve hissedarların hissedarlarını vs.
-
8:08 - 8:11Bunu hem yukarıya doğru
hem aşağıya doğru yaptık -
8:11 - 8:15ve sonunda 600.000 düğümden
ve bir milyon bağlantıdan oluşan -
8:16 - 8:17bir ağ elde ettik.
-
8:17 - 8:20Bu bizim analiz ettiğimiz
uluslararası şirket ağı. -
8:21 - 8:24Ortaya çıkan ise şöyle bir yapıydı:
-
8:24 - 8:26Bir dış kuşak ve bir merkez vardı.
-
8:26 - 8:30Bütün aktörlerin %75 'i
dış kuşağı oluşturuyordu -
8:31 - 8:35ve merkezin içinde ise
birbirleriyle yüksek oranda bağlantılı -
8:35 - 8:39şirketlerden oluşan minik
ama baskın bir çekirdek vardı. -
8:39 - 8:42Size bir örnekle açıklayayım;
-
8:42 - 8:43bir metropol kent düşünün.
-
8:43 - 8:45Dış mahalleler ve bir dış kuşak var
-
8:45 - 8:48ve bir de şehir merkezi var,
finans, ticaret bölgesi gibi, -
8:48 - 8:50çekirdek ise şöyle bir şey;
-
8:50 - 8:53merkezdeki en yüksek binalar.
-
8:54 - 8:58Bir organizasyon olduğunun
işaretlerini burada görebiliyoruz. -
8:59 - 9:04Uluslararası şirketlerin
sadece %36'sı çekirdekte -
9:04 - 9:10ama bütün toplam faaliyet
gelirlerinin %95'ini elde ediyorlar. -
9:11 - 9:14Tamam, şimdi yapıyı analiz ettik
-
9:14 - 9:17peki bunun kontrolle ilişkisi nasıl?
-
9:18 - 9:22Şey, sahiplik hissedarlara
oy verme hakkı tanıyor. -
9:22 - 9:24Bu olağan bir kontrol anlayışı.
-
9:24 - 9:26Sahiplikten gelen kontrolü
-
9:26 - 9:29hesaplamamıza imkan veren
farklı modeller var. -
9:30 - 9:33Bir şirketin hisselerinin %50'den
fazlasına sahipseniz -
9:33 - 9:35kontrol sizdedir.
-
9:35 - 9:38Ama genellikle durum hisselerin
nispi dağılımına bağlıdır -
9:40 - 9:42ve ağ gerçekten çok fark yaratır.
-
9:43 - 9:4610 yıl önce, Tronchetti Provera
-
9:46 - 9:49daha büyük bir şirketin hissedarı
olan ve kontrole sahip -
9:49 - 9:52küçük bir şirkete
ve kontrolüne sahip oldu. -
9:52 - 9:54Anladınız.
-
9:54 - 10:00Sonunda Telecom Italia da 26 kaldıraçlık
( misli etkin) bir kontrole sahip oldu. -
10:01 - 10:04Bunun anlamı,
sahiplik ilişkileri zinciri yoluyla -
10:04 - 10:08yatırdığı her avroya karşılık
26 avroluk bir pazar değeri -
10:08 - 10:11etki kabiliyeti elde etti.
-
10:12 - 10:18Çalışmamızda hesapladığımız asıl şey bu
şirketlerin değeri üzerindeki kontroldü. -
10:19 - 10:23Bu bize, her hissedar için bir etki
derecesi belirleme olanağı verdi. -
10:24 - 10:28Max Weber'in potansiyel güç
dediği, "bir kişinin isteğini, -
10:29 - 10:33diğer kişilerin karşı çıkmasına
rağmen uygulayabilme olasılığı", -
10:33 - 10:36fikrine göre bu çok fazlaydı.
-
10:37 - 10:42Bir sahiplik ağındaki akışı
hesaplamak istiyorsanız -
10:42 - 10:43yapmanız gereken budur.
-
10:43 - 10:45Aslında anlaması o kadar da zor değil.
-
10:45 - 10:49Size şöyle bir benzetmeyle açıklayayım.
-
10:49 - 10:53Suyun kalınlıkları farklı borular
içinde aktığını düşünün. -
10:54 - 10:59Benzer bir biçimde, kontrol de
sahiplik ağı içinde akar -
10:59 - 11:02ve düğümlerde birikir.
-
11:04 - 11:08Peki bütün bu kontrol ağını
hesaplayınca ne bulduk? -
11:08 - 11:13Şey, tepedeki 737 hissedar,
Uluslararası Şirketlerin -
11:13 - 11:19değerlerinin %80'ini kolektif
olarak kontrol etme potansiyeline sahipti. -
11:20 - 11:23Hatırlayalım, 600.000
düğümle başlamıştık, -
11:23 - 11:30yani bu 737 tepe hissedar
binde 1 den azıcık fazla yapıyor. -
11:31 - 11:35Bunların çoğu ABD ve İngiltere'de
finans kurumları. -
11:36 - 11:38Ve iş daha da ölçüsüzleşiyor.
-
11:39 - 11:42Çekirdekte 146 tepe aktör var
-
11:43 - 11:47ve bunlar kolektif olarak uluslararası
şirketlerin değerlerinin %40'ını -
11:47 - 11:51kontrol etme potansiyeline sahip.
-
11:53 - 11:55Şimdi, özetle ne anlamalıyız?
-
11:56 - 12:03Gördüğünüz bu yüksek kontrol gücü
her türlü ölçüte göre son derece aşırı. -
12:04 - 12:09Çekirdekteki bu tepe aktörlerin
birbirine olan yüksek bağlanmışlığı -
12:09 - 12:14küresel ekonomi için ciddi ve
sistemik bir risk oluşturuyor. -
12:15 - 12:18Birkaç basit kural uygulayarak
-
12:18 - 12:20Uluslararası Şirketler ağını
tekrar üretebiliyoruz. -
12:20 - 12:24Bunun anlamı, bu yapı muhtemelen
kendiliğinden böyle gelişti. -
12:24 - 12:30Bu mülkiyet oluşumu, sistem içindeki
etkileşim kurallarına dayanıyor, -
12:30 - 12:34yani muhtemelen küresel
komplo (gizli anlaşma) benzeri -
12:34 - 12:37tepeden inme hiyerarşik bir
şeyin sonucu değil. -
12:37 - 12:40Bizim çalışmamız "ay yüzeyinin
bir görüntüsüdür, -
12:40 - 12:42sokak haritası değildir."
-
12:42 - 12:45Bu nedenle, bizim çalışmamızdaki
rakamlara ihtiyatla yaklaşmalısınız -
12:45 - 12:52ama yine de " bize cesur yeni finans
dünyasının kışkırtıcı bir resmini veriyor" -
12:53 - 12:58Bu yönde yapılacak diğer araştırmalara
kapıyı açtığımızı umuyoruz -
12:58 - 13:02ve böylece arazinin bilinmeyen diğer
bölümlerinin haritası çıkarılacaktır. -
13:02 - 13:04Yavaş yavaş başladı.
-
13:04 - 13:09Ağlarla örülü dünyamızı,
karmaşıklık bakış açısından -
13:09 - 13:13anlamayı amaçlayan, uzun dönemli
ve yüksek bütçeli programların -
13:13 - 13:15ortaya çıktığını görüyoruz.
-
13:15 - 13:21Örneğin Zurich'den öncülük yapan
FuturICT Flagship girişimi gibi. -
13:22 - 13:24Bu yolculuk daha yeni başladı,
-
13:24 - 13:29o nedenle, ilk sonuçları görmek
için beklememiz gerekiyor. -
13:30 - 13:33Benim düşünceme göre
yine de büyük bir sorun var. -
13:34 - 13:40Finans, ekonomi, siyaset ve
toplumla ilgili fikirleri -
13:40 - 13:45kişiler çoğu kez kişisel ideolojileri
yüzünden çarpıtıyor. -
13:46 - 13:50Umuyorum ki
bu karmaşıklık bakış açısı -
13:50 - 13:54bizim bir ortak zemin
bulmamızı sağlayacaktır. -
13:56 - 13:58Eğer güç, küreselleşen
dünyamızı felç eden -
13:58 - 14:03fikir çatışmalarının
yarattığı tıkanıklıkları -
14:03 - 14:07aşmaya yardım edebilirse
bu çok güzel bir şey olur. -
14:08 - 14:12Gerçeklik çok karmaşık,
dogmalardan uzaklaşmamız gerekiyor -
14:13 - 14:16ama bu sadece benim kişisel ideolojim.
-
14:16 - 14:17Teşekkürler.
-
14:17 - 14:23(Alkışlar)
- Title:
- Dünyayı kim yönetiyor? | James B. Glattfelder |TEDxZurich
- Description:
-
James Glattfelder karmaşıklık çalışmaları yapıyor: Birbiri ile bağlantılı bir sistem, örneğin bir kuş sürüsü, parçalarının toplamından fazlasıdır. Öyle görünüyor ki, karmaşıklık teorisi ekonominin nasıl işlediği konusunda da pek çok şey açığa çıkarabilir. Glattfelder, küresel ekonomi içinde kontrolün nasıl aktığı ve gücün şok edici derecede az sayıdaki birkaç elde yoğunlaşmasının bizi ne kadar savunmasız bıraktığını anlatıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDxTalks
- Duration:
- 14:39
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for Who controls the world? | James B. Glattfelder | TEDxZurich | ||
Figen Ergürbüz accepted Turkish subtitles for Who controls the world? | James B. Glattfelder | TEDxZurich | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for Who controls the world? | James B. Glattfelder | TEDxZurich | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for Who controls the world? | James B. Glattfelder | TEDxZurich | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for Who controls the world? | James B. Glattfelder | TEDxZurich | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for Who controls the world? | James B. Glattfelder | TEDxZurich | ||
berat güven edited Turkish subtitles for Who controls the world? | James B. Glattfelder | TEDxZurich | ||
berat güven edited Turkish subtitles for Who controls the world? | James B. Glattfelder | TEDxZurich |