New Yorker'ın ikonik kapaklarının ardındaki hikâyeler

New Yorker dergisinin görsel yönetmeni Françoise Mouly ile tanışın. 11 Eylül saldırısından bir hafta sonra siyah üstüne siyah ikiz kulelerin tasvirinden şimdiki haline ve derginin Rusya'dan etkilenen zarif karikatürü Eustace Tilly'ye kadar son 24 yıldır, o ünlü dergi kapağında ne göründüğüne karar verilmesine yardımcı oldu. Mouly, basit bir çizimin her gün gürdüğümüz yüzlerce görsel arasından nasıl sıyrılıp özel bir anın his ve duygusal etkisini yansıtabildiğini anlatıyor.

24 yıl önce

The New Yorker'a sanat editörü
olarak getirilme sebebim,

o zamana kadar bir şekilde kalıplaşmış
olan çalışmalarını yenilemek,

yeni sanatçıları dâhil etmek

ve dergiyi hayal âleminden çıkartıp
zamanımıza uygun hâle getirmekti.

Bu iş tam bana göreydi

çünkü her gün gördüğümüz
yüzlerce görsel arasından

basit bir çizimin bu kadar dikkat çekmesi
beni her zaman çok etkilemiştir.

Bir anı nasıl yakalayabildiği,

bir sosyal trendi ya da karmaşık bir olayı
çok fazla kelime kullanmadan

nasıl belirginleştirebildiği

ve onu özüne indirgeyerek
bir karikatüre çevirmesi.

Kütüphaneye gitmiştim

ve 1925'te Rea Irvin tarafından çizilen
ilk dergi kapağına baktım --

zarif bir adamın tek camlı gözlüğüyle
kelebeğe bakması

ve biz ona Eustce Tilley diyoruz.

Dergi, derin araştırma ve raporlarıyla
bilinir hâle geldikçe

mizahın bir kısmının da
kaybolduğunu fark ettim.

Çünkü şimdi Eustace Tilley
kibirli bir adam gibi görülüyordu

ama aslında, 1925'te
Rea Irvin bu görseli ilk çizdiğinde

zamanın gençliğini eğlendirme amacıyla
bir mizah dergisini için tasarlamıştı,

1920'lerin Batı kültürü için.

Kütüphanede, gerçekten Büyük Buhran'dan
zamanın ruhunu yakalayan resimler buldum.

Bize sadece insanların nasıl giyindiğini

veya arabalarının modellerini değil

onları güldüren şeyleri
ve önyargılarını da gösterdi.

Gerçekten de 30'lı yıllarda
yaşıyor olmanın hissini yaratmıştı.

Bu yüzden modern sanatçıları çağırdım,

mesela aramızda olan Adrian Tomine.

Sık sık öykücüleri, karikatüristleri,
çocuk kitabı yazarlarını çağırırım

ve onlara konular veririm,

metroda olmak nasıl bir duygu
ya da Sevgililer Günü gibi.

Onlar da bana skeçler gönderir.

Skeçler editör David Remnic
tarafından onaylanınca iş tamamlanır.

Bu görsellerin size ne düşüneceğinizi
söylemiyor olmasını da çok seviyorum.

Sizi gerçekten düşündürtüyorlar

çünkü sanatçı bunu yansıtıyor --

neredeyse bir yap-boz;
sanatçı noktaları çiziyor

ve sen, okuyucu olarak
resmi tamamlamak zorundasın.

Öyleyse Anita Kunz'un solundaki görüntüyle
veya Tomer Hanuka'nın sağındakini alıp

farklılıkları fark etmek zorundasın.

Bu öyle bir şey ki bu parçaların
okuyucuyla nasıl bütünleştiğini

görsellerin anı yakalayarak
basmakalıplarla nasıl oynadığını görmek

gerçekten heyecan verici.

Görseli anladığınızda aklınızdaki
basmakalıp tip yeniden düzenleniyor.

Ancak görsellerin bunu insanlara
gösterme zorunluluğu yok,

bazen bu bir his de olabilir.

11 Eylül'den hemen sonra
diğer herkes gibi

yaşadıklarımızla tam olarak
nasıl başa çıkabileceğimizi bilemiyordum.

Ve hiçbir görselin
bu anı yansıtamayacağını düşündüm,

sadece yeni bir tarzda
siyah bir kapak yapmak istedim,

Karikatürist eşim
Art Spiegelman'la konuştum

ve ona bu düşüncemden bahsettim,

O da ''madem siyah bir kapak
yapacaksın,

neden ikiz kulelerin bir silüetini
yapmıyorsun?'' dedi,

''Siyah üstüne siyah.''

bunu çizmek için oturdum

gördüğüm an bir titreme geldi

ve fark ettim ki
bir görsel yapmayı reddederek

kayıp, yokluk ve yas tutmayı anlatan
bir görsel seçmenin yolunu bulmuştuk.

Bu süreçte öğrendiğim çok değerli şey;

çok şey anlatan görsellerin pek çoğu
bunu en sade araçlarla yapıyor.

Basit bir görsel çok şey anlatabilir.

Barack Obama'nın seçilmesinin
hemen ardından yayınladığımız

Bob Staake'in yaptığı görsel

ve o tarihi anı yakaladık.

Ancak bunu planlayamıyoruz,

bunu yapabilmek için

bunlar yaşanırken hissettiklerimizi
ressamın da tecrübe etmesi lazım.

Kasım 2016'da

geçen yıl seçim esnasında
yayınlayabildiğimiz tek görsel buydu,

herkesin oy verdiği hafta
raflarda bu vardı.

(Kahkahalar)

Çünkü sonuçlar ilan edildiğinde

(Kahkahalar)

birilerinin böyle
hissedeceğini biliyorduk.

Sonucu öğrendiğimizde de

bir kayıptaydık,

Bob Staake tarafından gönderilen
bu görsel de gerçekten çok ses getirdi.

Yine söyleyeyim, devamında ne olacağını
bir türlü kestiremiyoruz

ama burada nasıl ilerleyeceğimizi
hiç bilmiyor gibiydik

ama ilerledik

ve işte Donald Trump'ın seçilmesi sonrası

Tüm ABD'de Kadın Yürüyüşü varken
yayınladığımız görsel.

Bu 24 yıl boyunca,

her hafta 1.000'in üzerinde görselin
hayata geçişini izledim,

kendime en çok hangisini
sevdiğimi sordum

ama seçemiyorum

çünkü her bir görselin birbirinden
bu kadar farklı olmasından gururlanıyorum.

Bunu da ressamlarımızın
yetenek ve çeşitliliğine borçluyuz.

Şimdi de Rusya bizi sahiplenmiş görünüyor,

o yüzden --

(Kahkahalar)

Barry Blitt'ten bir çalışma sonucunda

Eustace artık
Eustace Vladimirovich Tilley oldu.

Bu kelebek de kanat çırpan
şaşırmış bir Donald Trump'ın ta kendisi.

Kelebek etkisini nasıl kontrol altına
alacağını anlamaya çalışıyor

ve 1925'te Rae Irvin tarafından yapılan
ünlü logo Kiril Alfabesinde yazılmış.

Bana bu görselin yaşattığı heyecan
öyle bir şey ki...

Basın özgürlüğünün demokrasi için
çok önemli olduğunu biliyorsunuz.

Olağanüstüden komediye kadar

ellerinde yalnızca hint mürekkebi,
suluboya olan ressamların,

o anları eşsiz bir şekilde yakalayıp

kültürel diyaloğa
aktardıklarını görebiliyoruz.

Bu yeti onları o kültürün
merkezine yerleştiriyor

ve bence olmaları gereken yer de
tam olarak orası.

Çünkü ihtiyacımız olan asıl şey
iyi bir karikatür.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)