Return to Video

Co się wydarzyło, kiedy w USA próbowano zakazać alkoholu - Rod Phillips

  • 0:07 - 0:13
    17. stycznia 1920 roku sześciu ludzi
    obrabowało pociąg towarowy z Chicago.
  • 0:13 - 0:16
    Jednak nie chodziło im o pieniądze.
  • 0:16 - 0:19
    W niespełna godzinę
    po zdelegalizowaniu alkoholu
  • 0:19 - 0:20
    w całych Stanach Zjednoczonych
  • 0:20 - 0:25
    rabusie zniknęli z whisky
    wartą tysiące dolarów.
  • 0:25 - 0:30
    Był to zaledwie przedsmak
    niezamierzonych skutków prohibicji.
  • 0:30 - 0:35
    Zakaz produkcji i sprzedaży alkoholu w USA
  • 0:35 - 0:38
    nastąpił tuż po podobnym zakazie w Rosji,
  • 0:38 - 0:41
    gdzie obowiązywał na czas
    pierwszej wojny światowej.
  • 0:41 - 0:44
    Ale w świecie zachodnim
    postrzeganie alkoholu
  • 0:44 - 0:48
    jako głównej przyczyny problemów
    społecznych miało dłuższą historię.
  • 0:48 - 0:52
    Najpierw zyskało popularność
    podczas rewolucji przemysłowej,
  • 0:52 - 0:55
    kiedy do miast napływały
    kolejne fale robotników,
  • 0:55 - 0:58
    a mężczyźni gromadnie pili w barach.
  • 0:58 - 1:02
    W XIX wieku grupy antyalkoholowe,
    znane jako ruch trzeźwości,
  • 1:02 - 1:06
    pojawiły się w USA i miejscami w Europie.
  • 1:06 - 1:09
    Zwolennicy abstynencji
    uważali alkohol za źródło
  • 1:09 - 1:13
    problemów takich jak ubóstwo
    czy przemoc domowa
  • 1:13 - 1:16
    i postanowili przekonać o tym rząd.
  • 1:16 - 1:18
    Niektórzy z nich namawiali do umiaru,
  • 1:18 - 1:22
    inni popierali całkowity zakaz alkoholu.
  • 1:22 - 1:26
    Ruch abstynencki zyskał szerokie poparcie.
  • 1:26 - 1:29
    Organizacje kobiece od początku
    aktywnie w nim uczestniczyły,
  • 1:29 - 1:34
    głosząc, że przez alkohol mężczyźni
    zaniedbują rodziny i źle traktują żony.
  • 1:34 - 1:37
    Autorytety religijne,
    zwłaszcza protestanckie,
  • 1:37 - 1:40
    potępiły alkohol jako drogę
    wiodącą do pokus i grzechu.
  • 1:40 - 1:44
    Postępowi działacze związkowi
    wierzyli, że konsumpcja alkoholu
  • 1:44 - 1:47
    przeszkadza robotnikom się zorganizować.
  • 1:47 - 1:50
    Idea prohibicji nie była też obca rządom.
  • 1:50 - 1:54
    W USA i Kanadzie biali osadnicy
    wprowadzili mocne trunki,
  • 1:54 - 1:56
    takie jak rum, do rdzennych społeczności,
  • 1:56 - 1:59
    po czym winili alkohol za ich zniszczenie,
  • 1:59 - 2:03
    a było też wiele innych
    zgubnych aspektów tych interakcji.
  • 2:03 - 2:07
    Rządy Kanady i USA
    zabroniły sprzedaży alkoholu
  • 2:07 - 2:11
    ludności tubylczej
    i na terenie rezerwatów.
  • 2:11 - 2:14
    Amerykański ruch abstynencki
    odniósł pierwsze zwycięstwa
  • 2:14 - 2:16
    na szczeblu stanowym i lokalnym.
  • 2:16 - 2:20
    Maine oraz kilka innych stanów
    zakazało sprzedaży i produkcji alkoholu
  • 2:20 - 2:22
    w latach 50. XIX wieku.
  • 2:22 - 2:26
    W roku 1919 XVIII poprawka
    do Konstytucji Stanów Zjednoczonych
  • 2:26 - 2:29
    zakazała produkcji, sprzedaży i transportu
  • 2:29 - 2:32
    wszelkich napojów alkoholowych.
  • 2:32 - 2:36
    Rok później, jako ustawa Volsteada,
    poprawka weszła w życie.
  • 2:36 - 2:39
    Ponieważ ustawa nie zakazała
    konsumpcji własnej,
  • 2:39 - 2:42
    bogaci skorzystali z szansy
    wykupienia zapasów
  • 2:42 - 2:46
    pospiesznie wyprzedawanych
    przez restauracje i bary.
  • 2:46 - 2:52
    Wraz z zamknięciem gorzelni, browarów
    i wytwórni win robotnicy tracili pracę.
  • 2:52 - 2:56
    Tymczasem grupy przestępcze
    rzuciły się zaspokajać popyt na alkohol,
  • 2:56 - 3:02
    zakładając dochodowy czarny rynek
    produkcji, przemytu i sprzedaży
  • 3:02 - 3:03
    nielegalnego alkoholu.
  • 3:03 - 3:06
    Często działali ramię w ramię
    ze skorumpowanymi policjantami
  • 3:06 - 3:07
    i urzędnikami państwowymi.
  • 3:07 - 3:12
    W 1928 roku zbombardowali nawet
    wybory prokuratora stanowego Illinois,
  • 3:12 - 3:16
    aby poprzeć pewną frakcję polityczną.
  • 3:16 - 3:20
    Dziesiątki tysięcy nielegalnych barów,
    tak zwanych "melin",
  • 3:20 - 3:22
    zaczęły serwować alkohol.
  • 3:22 - 3:26
    Były tam zarówno obskurne piwnice
    jak i wyszukane dansingi.
  • 3:26 - 3:30
    Wolno też było wytwarzać
    alkohol w domu na własne potrzeby
  • 3:30 - 3:35
    lub legalnie nabyć na receptę,
    lub dla celów religijnych.
  • 3:35 - 3:38
    Aby zapobiec konsumpcji
    alkoholu przemysłowego
  • 3:38 - 3:42
    rząd wymógł na producentach dodanie
    do niego szkodliwych chemikaliów,
  • 3:42 - 3:46
    co spowodowało tysiące
    zgonów z powodu zatrucia.
  • 3:46 - 3:50
    Dokładnie nie wiadomo,
    ile alkoholu pito podczas prohibicji,
  • 3:50 - 3:53
    ponieważ pokątny alkohol nie podlegał
    regulacjom ani opodatkowaniu.
  • 3:53 - 3:55
    Jednak pod koniec lat 1920.
  • 3:55 - 3:59
    stało się jasne, że prohibicja
    nie poprawiła warunków socjalnych,
  • 3:59 - 4:00
    jak obiecywała.
  • 4:00 - 4:04
    Zamiast tego przyczyniła się do korupcji
    i przestępczości zorganizowanej,
  • 4:04 - 4:07
    a miliony obywateli lekceważyły ją.
  • 4:07 - 4:13
    Podczas nalotu na piwiarnię w Detroit
    szeryf, burmistrz i kongresmen
  • 4:13 - 4:15
    trafili do aresztu za picie.
  • 4:15 - 4:18
    Z nadejściem wielkiego kryzysu 1929 roku
  • 4:18 - 4:22
    rząd potrzebując wpływów podatkowych
    ze sprzedaży alkoholu uznał,
  • 4:22 - 4:25
    że zniesienie prohibicji ożywi gospodarkę.
  • 4:25 - 4:31
    W 1923 roku XXI poprawką
    Kongres uchylił poprawkę XVIII,
  • 4:31 - 4:35
    nadal jedyną poprawkę,
    która została uchylona w całości.
  • 4:35 - 4:36
    Uczestnicy ruchu na rzecz trzeźwości
  • 4:36 - 4:40
    w alkoholu upatrywali źródło
    problemów społecznych,
  • 4:40 - 4:43
    ale rzeczywistość jest bardziej złożona.
  • 4:43 - 4:45
    Choć całkowity zakaz okazał się fiaskiem,
  • 4:45 - 4:50
    alkohol wciąż stanowi problem
    zdrowotny i społeczny.
Title:
Co się wydarzyło, kiedy w USA próbowano zakazać alkoholu - Rod Phillips
Speaker:
Rod Phillips
Description:

Cała lekcja: https://ed.ted.com/lessons/what-happened-when-the-united-states-tried-to-ban-alcohol-rod-phillips

17 stycznia 1920 roku, niespełna godzinę po zdelegalizowaniu alkoholu w całych Stanach Zjednoczonych, kilku uzbrojonych mężczyzn obrabowało pociąg towarowy z Chicago i ulotniło się z whiskey wartą tysiące dolarów.
Był to przedsmak niezamierzonych skutków prohibicji.
Czym dokładnie była prohibicja i jak do niej doszło? Rod Phillips zajął się zbadaniem tego rozdziału historii USA.

Lekcja: Rod Phillips, reżyseria: Gibbons Studio.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:54

Polish subtitles

Revisions Compare revisions