Φτιάχοντας μια ελληνική εκπαίδευση ανοιχτή στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα | Πέτρος Σαπουντζάκης | TEDxPanteionUniversity

Ο Πέτρος Σαπουντζάκης μιλά για τους τρόπους με τους οποίους η ελληνική εκπαίδευση μπορεί να γίνει πιο ανοιχτή στα ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Τονίζει το πόσο σημαντικό είναι να συμπεριληφθούν οι γονείς, οι δάσκαλοι και οι μαθητές σ' αυτήν τη διαδικασία.

O Πέτρος Σαπουντζάκης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1971. Δουλεύει ως δάσκαλος δημοτικού τα τελευταία 17 χρόνια. Για να ικανοποιήσει τις θεολογικές του ανησυχίες, πήγε στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας και συμμετείχε στον αντιαιρετικό αγώνα της Ελληνικής Εκκλησίας καθώς και σε άλλες εκκλησιαστικές δραστηριότητες. Όταν μπήκε στο Παιδαγωγικό Τμήμα, άρχισε να αποκτά νέα ενδιαφέροντα. Απ' το 1995 έως το 2008, οργάνωνε την παιδική ορειβατική κατασκήνωση 'Ψηλά Βουνά' και από το 2009 ασχολείται με ζητήματα Σεξουαλικού Προσανατολισμού, Ταυτότητας Φύλου και Χαρακτηριστικών Φύλου στην Εκπαίδευση. Είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Πολύχρωμου Σχολείου.

Αυτή η ομιλία έγινε σε μια εκδήλωση TEDx, η οποία χρησιμοποιεί τη μορφή των συνεδρίων TED αλλά διοργανώνεται ανεξάρτητα, από μια τοπική κοινότητα/ομάδα. Διαβάστε περισσότερα στο http://ted.com/tedx

Γεια σας.

Ευχαριστώ πάρα πολύ που μου δίνετε
τον χώρο και τον χρόνο να μιλήσω.

Είμαι ο Πέτρος Σαπουντζάκης.

Λίγο μεγάλος ο τίτλος
«Σεξουαλικός προσανατολισμός,

ταυτότητα φύλου, έκφραση φύλου,
χαρακτηριστικά φύλου», πάει πολύ.

Το λέμε συνήθως «Φύλο
και σεξουαλικότητα στην εκπαίδευση».

Είμαι δάσκαλος,
φέτος έχω πέμπτη δημοτικού,

στο δημοτικό, λοιπόν,

και γενικά λέω
ότι είμαι ένας καλός άνθρωπος.

Λέω το «καλός άνθρωπος»
και το χρησιμοποιώ γενικά...

Για ποιο λόγο;
Θα το μάθουμε στη συνέχεια.

Έχω το εξής πρόβλημα κάθε φορά
που πάω σ' ένα νέο σχολικό περιβάλλον,

άμα αλλάξω σχολείο
κι έχω αλλάξει μέχρι τώρα 6-7 φορές.

Όταν μπαίνω, συνήθως με ρωτάνε

«Είσαι παντρεμένος;
Έχεις παιδιά; Πώς είναι η ζωή σου;»

Και εκεί η απάντηση
είναι λίγο προβληματική.

Συνήθως λέω το αυτονόητο.

«Παιδιά, θα το ήθελα πάρα πολύ,
αγαπάω πάρα πολύ τα παιδιά,

γι' αυτό και δουλεύω κι είμαι δάσκαλος,

αλλά ξέρετε, δεν επιτρέπεται,
δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο».

Εκεί υπάρχουν διαφορετικές αντιδράσεις.

Συνήθως, δεν καταλαβαίνουν τι λέω.

Άμα καταλάβουν τι λέω, μπορεί
να νομίζουν ότι μιλάω για το κρεβάτι μου.

Ενώ εγώ δεν μιλάω για το κρεβάτι μου,
μιλάω για τη ζωή μου.

Οπότε είμαι γκέι και δάσκαλος.

Κι αυτό δεν ξέρω αν σπάει
τη φόρμα, αυτό που περιμένουμε,

ή αν είναι πιθανώς κάτι
πάρα πολύ συνηθισμένο,

είναι όμως κάτι,
το οποίο είναι λιγάκι αμήχανο

και χρειάζεται κάθε φορά
σε κάθε σχολικό πλαίσιο που βρίσκομαι

να το τοποθετώ σωστά.

Με βάζει λοιπόν, σε μια αγωνία
με βάζει σ' ένα άγχος.

Το πού πήγαινε, λοιπόν,
το «καλός άνθρωπος».

Από μικρό παιδί, η μητέρα μου,
πολύ καλή δασκάλα κι αυτή,

κι ο πατέρας μου
πολύ καλός δάσκαλος,

οπότε κι οι δύο μου έλεγαν

«Δε μας νοιάζει
τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις,

αν θα είσαι πλούσιος,
αν θα είσαι πετυχημένος.

Το σημαντικό είναι
να είσαι καλός άνθρωπος».

Και τι σήμαινε «καλός άνθρωπος»
για εκείνη την περίοδο;

Μεταπολίτευση, η φάση
που η Ελληνική Κοινωνία

προσπαθούσε να βγει από
τις πολύ κλειστές νόρμες, από τον γύψο,

προσπαθούσαμε να σταματήσουμε
να είμαστε υποκριτές.

Αυτό σήμαινε κυρίως
να είσαι αγωνιστής στη ζωή σου,

να είσαι ειλικρινής
και να είσαι γνήσιος.

Οπότε κι εγώ αυτό εφάρμοσα,
το άκουσα, μ' άρεσε σαν ιδέα,

και στα δώδεκά μου, πρέπει να ήταν 1983,

έγινα κι εγώ ειλικρινής,
γνήσιος κι αγωνιστής, 12 χρονών.

Και λέω, «Μαμά, δε μου αρέσουν
τα κοριτσάκια, μ' αρέσουν τ' αγοράκια».

Κι από 'κει, αρχίζουν κάποια προβλήματα.

Με παίρνει η μαμά,
με πηγαίνει σ' έναν ιερέα

και καταλαβαίνω και μαθαίνω σιγά σιγά

ότι μπορείς να είσαι γνήσιος
κι ειλικρινής για πολλά πράγματα

και για κάποια δεν πρέπει
να είσαι γνήσιος κι ειλικρινής.

Θα έχεις πρόβλημα.

Αυτό για κάποιους λόγους

και κυρίως, ο βασικός λόγος είναι
τα στερεότυπα της περιόδου εκείνης

αλλά νομίζω δεν έχουν αλλάξει
και πολύ σήμερα,

μ' έβαλε σε προβληματισμό,
γιατί λέω μάλλον θα μου το λένε αυτό

γιατί δε θα μπορώ να ζήσω
σαν καλός άνθρωπος έτσι.

Θα πεθάνω σ' ένα υπόγειο μόνος μου.

Αυτή είναι η συνέχεια της ιστορίας.

Εγώ δε θέλω κάτι τέτοιο,
θέλω να είμαι ένας καλός άνθρωπος,

οπότε θ' αγωνιστώ να γίνω
κάποιος άλλος τύπος ανθρώπου.

Οπότε ακολούθησα τις διδαχές της Εκκλησίας
για περίπου δέκα χρόνια, συνειδητά.

Κι αυτό ήταν κάτι πολύ επώδυνο,
που το πλήρωσα και για όσο το ακολουθούσα,

και για τα επόμενα χρόνια της ζωής μου.

Μου κόστισε και χρηματικά,
και στις επιλογές της ζωής μου,

και στις προσωπικές μου σχέσεις,
σε πολλά θέματα,

και το πλήρωσα και χρηματικά.

Κάποια στιγμή λοιπόν, στα 23,
λέω αυτό δε βγάζει κάπου,

πρέπει να ξαναδω λίγο,
να κάνω μια νέα εκκίνηση στη ζωή μου.

Κάνω το update στη μαμά,

της λέω, «Μαμά, θυμάσαι,
τότε πίσω όταν ήμουν 12 χρονών,

σου είχα πει κάτι, αυτό ισχύει».

Και προσπαθώ να δω τα πράγματα
ξανά απ' την αρχή.

Τότε ήτανε 1993.

Προσπαθώ να έρθω
σε επικοινωνία με άλλα άτομα,

να δω τι γίνεται.

Σπούδαζα, ήμουν φοιτητής
στο Παιδαγωγικό Τμήμα.

Να δω τι γίνεται, με ποιους
άλλους ανθρώπους θα μιλήσω,

με ποιους θα βρεθώ,

αλλά όμως ήμουν πολύ καλό παιδί.

Και το μόνο περιθώριο τότε για μένα
ήταν ή το πάρκο ή το γκέι μπαρ,

που δε μου ταίριαζαν.

Οπότε, παρέμεινα σε κάτι μεταξύ
ντουλάπας και ανοιχτής ντουλάπας,

που δεν ήταν και τόσο ευχάριστο,

για τουλάχιστον άλλα πέντε χρόνια
αν θυμάμαι καλά.

Δηλαδή, περίμενα
ν' αλλάξει το κοινωνικό πλαίσιο.

Και τι ήταν αυτό που άλλαξε;
Ήταν το διαδίκτυο.

Όταν το 1997 θυμάμαι, είδα
την πρώτη ελληνική ιστοσελίδα

όπου μπορούσε κάποιος να συνδεθεί
και να μιλήσει με άλλα άτομα,

κατάφερα να βγω κι εγώ
για τον πρώτο καφέ,

να μιλήσω με κάποιον άνθρωπο
που θα είχε τις ίδιες σκέψεις

και τις ίδιες ανησυχίες.

Μέχρι τότε, το παράδοξο είναι ότι
δεν είχα μπορέσει να επικοινωνήσω

με κάποιον άλλο άνθρωπο
αν και τέτοιοι άνθρωποι υπήρχαν γύρω μου,

αλλά τους έβλεπα σαν να είναι τα τέρατα,

κι εγώ ο ίδιος έβλεπα τους άλλους,

όποιοι φαινόντουσαν, ας το πούμε έτσι,
για μένα ήτανε τέρατα.

Και αυτό συνεχίζει μετά για κάποια χρόνια,

να προσπαθώ να καταλάβω
τι είμαι, τι δεν είμαι,

έχω τελειώσει, έχω αρχίσει
να δουλεύω σα δάσκαλος.

Ο πανικός ο μεγάλος,
«Τι θα γίνει αν το μάθουν;

Θα με κρεμάσουν. Θα με απαγχονίσουν.
Θα ζητήσουν την απόλυσή μου σίγουρα»,

δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο...

Κάπου το 2009, αποφασίζουμε
με κάποια άλλα άτομα

που είχα γνωρίσει στον ακτιβιστικό χώρο

να το δούμε λίγο το θέμα σοβαρά.

Και φτιάξαμε την πρώτη τότε οργάνωση

που είναι η ίδια οργάνωση που τώρα
έχει ονομαστεί «Πολύχρωμο Σχολείο»

τότε ονομαζόταν «Ομοφοβία
και Τρανσφοβία στην Εκπαίδευση».

Πιο μακρύς τίτλος, διεκδικούσε
ορατότητα, πιο αγωνιστικός τίτλος.

Φτιάξαμε λοιπόν την ομάδα,

κι είπαμε ότι πρέπει να το δούμε αυτό
με πολύ άγχος κι ανησυχία και πάλι.

Το 2009 μπορεί να φαίνεται αρκετά κοντά,
αλλά και τότε ήταν ένα θέμα

με πολύ έντονο ταμπού,
όπως και σήμερα, πολύ ισχυρό ταμπού.

Αρχίσαμε λοιπόν να το συζητάμε,

προσπαθήσαμε να δούμε ποιοι είναι
οι στόχοι μας, τι μπορούμε να κάνουμε,

δεν ξέραμε κι εμείς
πολλά πράγματα γι' αυτό το θέμα,

να μελετάμε τι γίνεται σε άλλες χώρες.

Σιγά σιγά να δικτυωνόμαστε με φορείς

και συνειδητοποιήσαμε
ότι αυτό είναι ένα θέμα το οποίο,

όσοι άνθρωποι έχουν
ασχοληθεί με την εκπαίδευση,

έχουν σπουδάσει κάτι παραπάνω,

έχουν έρθει σε επικοινωνία
με άλλες χώρες από την ΕΕ,

και τα προγράμματα εκεί,

ήξεραν και περισσότερα πράγματα από εμάς.

Οπότε, ο βασικός στόχος της ομάδας μας

δεν ήταν τόσο να παρέχουμε εμείς
την ενημέρωση γι' αυτά τα θέματα,

γιατί η ενημέρωση υπήρχε,
μπορούσε όποιος θέλει να τη βρει.

Ο βασικός στόχος ήταν ότι εμείς έπρεπε
να βγούμε μπροστά, να σπάσουμε το ταμπού,

να κάνουμε την κίνηση
που δεν την έκαναν οι άλλοι

που είχαν γνώση γι' αυτά τα θέματα.

Οπότε φτιάξαμε την ομάδα που σας είπα

και τα πρώτα χρόνια
λειτουργούσαμε περισσότερο ακτιβιστικά.

Κάναμε και μια έρευνα,

μαζεύαμε πολλά περιστατικά
ομοφοβικά και τρανσφοβικά,

και σιγά σιγά, αρχίσαμε
να παράγουμε κάποιο υλικό,

να συνεργαζόμαστε
με γραφεία εκπαίδευσης,

και όλο αυτό προχωρούσε.

Παρακολουθώ και τον χρόνο
γιατί χάνομαι εύκολα.

Είδαμε, λοιπόν,
ότι το ταμπού άρχισε να σπάει,

δεν έχει σπάσει ακόμα,

και πάντα υπήρχε το αγωνιώδες ερώτημα,

το γιατί τώρα;

Γιατί τώρα, ρε παιδιά;

Τώρα η Ελλάδα έχει κρίση,
τώρα έχουμε τόσα άλλα προβλήματα.

Δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και αυτό.

Αυτό το γιατί τώρα, βεβαίως,
αν το σκεφτούμε λίγο,

θα συνειδητοποιήσουμε
ότι συνόδευε κάθε κίνημα,

κάθε αγώνα απελευθέρωσης,
διεκδίκησης δικαιωμάτων,

είτε μιλάμε για το γυναικείο ζήτημα,

είτε μιλάμε για το κίνημα της διεκδίκησης
δικαιωμάτων των μαύρων στην Αμερική.

Υπήρχε πάντα η ίδια απάντηση,
γιατί τώρα θέλετε δικαιώματα;

Και η απάντηση είναι
ότι τα δικαιώματα πάνε όλα μαζί.

Δεν μπορεί μια κοινωνία
να λέει σε κάποιους ανθρώπους,

«Περιμένετε να περάσει η κρίση».

Τα παιδιά που είναι στο σχολείο
και αντιμετωπίζουν ζητήματα

προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου

έχουν όλα τα προβλήματα που
θα αντιμετωπίσουν και τα υπόλοιπα παιδιά.

Και την κρίση και τις κοινωνικές δυσκολίες

και θα έχουνε και αυτά από πάνω
να τα επιβαρύνουν.

Επίσης, υπήρχε το ερώτημα
τι γίνεται και πώς τώρα πολλαπλασιάζεστε.

Γιατί ξαφνικά στην κοινωνία μας
αρχίζουν και βγαίνουν περισσότερα άτομα;

Ήδη έκανα μια νύξη
ότι ο βασικός λόγος είναι

ότι μέσα από το διαδίκτυο
έχουμε δυνατότητα πλέον

να μιλάμε, να συζητάμε, να συνεργαζόμαστε,

να διεκδικούμε μαζί πράγματα,
να αποκτάμε γνώση

η οποία ήταν πιο δύσκολα
προσβάσιμη παλιότερα

και να ερχόμαστε σε επικοινωνία,
να δικτυωνόμαστε, δηλαδή.

Αυτός είναι ο βασικός λόγος,
αλλά υπάρχει κι ένας άλλος λόγος

που είναι μάλλον πιο σοβαρός.

Είναι το πώς η κοινωνία μας σήμερα
κανονίζεται, πώς ρυθμίζεται.

Ποια είναι η αυθεντία η οποία μας βοηθάει

στο να φτιάχνουμε τους κοινωνικούς νόμους
της καθημερινής μας επικοινωνίας,

το να προσδιορίζουμε
τον εαυτό μας, τις σχέσεις μας.

Δεν είναι σίγουρα πλέον
η αυθεντία η θεϊκή.

Αυτό το έχουμε κατανοήσει
εδώ και πολλά χρόνια

ότι δεν μπορεί να είναι αυτό
σε μια σύγχρονη κοινωνία,

γιατί υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί θεοί, να το πούμε απλά.

Δεν είναι επίσης κάποιος φυσικός νόμος.

Τα πράγματα στην κοινωνία
δε λειτουργούν με βάση έναν φυσικό νόμο.

Είναι το πως τα άτομα,
η ατομικότητα ας το πούμε,

συνειδητοποιούν μέσα στην κοινωνία
που αλλάζει συνέχεια, τις ανάγκες τους

και πώς αυτές τις ανάγκες,
μέσα στις διαφορετικές κοινωνίες

προσπαθούν και καταφέρνουν
να τις κάνουν επιθυμίες,

συμβατές όμως
με τις δυνατότητες της εποχής

και με τα δεδομένα
της συγκεκριμένης περιόδου.

Οπότε, είναι πάρα πολύ έντονο
το θέμα της ατομικότητας και της επιθυμίας

έτσι ώστε να μπορούμε
να οργανώσουμε μια κοινωνία

και να φτιάξουμε τους κανόνες της.

Κι εδώ κατανοούμε ότι μπαίνει
το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,

το οποίο, δυστυχώς, στην εκπαίδευση,
δεν το αναλύουμε πάρα πολύ,

ειδικά παλιότερα,

και δεν το αναλύουμε και σε βάθος

για να κατανοούμε τι σημαίνει τελικά
για την κοινωνία μας,

ανθρώπινα ή ατομικά δικαιώματα.

Δεν είναι τόσο, όπως τα αντιλαμβανόμαστε,

η απαίτηση, «Έχω δικαίωμα
να κάνω αυτό που θέλω».

Δεν είναι το επιφανειακό,

«Θα κάνω ό,τι μου περάσει απ' το κεφάλι,
αρκεί να μην ενοχλώ τον άλλον».

Τα ατομικά δικαιώματα είναι η εκκίνηση

για να μπορέσουμε
να οργανώσουμε την κοινωνία μας.

Γιατί μέσα απ' αυτά θα μπορέσουμε
να φτιάξουμε το πλαίσιο, το νομοθετικό,

αλλά και στο επίπεδο
των διαπροσωπικών σχέσεων,

να συμπεριφερθούμε σωστά.

Να σημειώσω εδώ
ότι πριν από κάποιες δεκαετίες

ακόμα και στην Ελλάδα,

για να έχει νομιμοποίηση ηθική
και κοινωνική αλλά και νομική

ένα παντρεμένο ζευγάρι,
έπρεπε να έχει τελέσει τον γάμο.

Για να είναι ζευγάρι, να θεωρείται
στα μάτια της κοινωνίας και του νόμου,

ότι αυτοί οι δύο έχουν δικαίωμα
να είναι μαζί και να ζουν μαζί.

Σήμερα όμως, για μας
δεν είναι το ιερό μυστήριο, η τελετή.

Είναι η αγάπη.

Δηλαδή, αν δούμε ένα ζευγάρι
να είναι μαζί και να έχει οικογένεια

και να μην αγαπιέται,
για μας είναι σα να μην είναι ζευγάρι.

Άρα λοιπόν, η επιθυμία των ανθρώπων
για εμάς είναι πολύ πιο ισχυρή,

σαν κοινωνική παράμετρος,
από κάποια τελετή ή από τη θεία βούληση.

Και άμα το κατανοήσουμε αυτό
συνειδητοποιούμε αμέσως

ότι ενώ αυτό το κατανοούμε
για όλη την κοινωνία,

για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα δεν το κατανοούμε.

Είναι σαν να λέμε ότι
όλοι έχουν δικαίωμα να αγαπάνε

και να ρυθμίζουν τη ζωή τους με βάση
την αγάπη και τα γνήσια συναισθήματά τους

αλλά κάποιοι πρέπει
να κρίνονται και να ορίζονται

σύμφωνα με τοn θείο νόμο
ή σύμφωνα με έναn νόμο φυσικό

όπως εμείς κατανοούμε στο μυαλό μας και
χρησιμοποιούμε την έννοια της φυσικότητας.

Ακόμα μάλιστα και οι ίδιοι...

Άμα έχετε διαβάσει αντιδράσεις
μητροπολιτών, ατόμων της ιεραρχίας

για το σύμφωνο συμβίωσης, θα δείτε
ότι ακόμα και οι ιεράρχες κατανοούν

και σου λέει ότι «ΟΚ, δεν μπορώ να βγάλω
τον νόμο της παλαιάς ή της καινής διαθήκης

για να τους πείσω, θα προσπαθήσω
να χρησιμοποιήσω κάποια ορολογία

που να τονίζει τη φυσιολογία,
να χρησιμοποιήσω κάποιους ιατρικούς όρους,

να βρω μια άλλη αυθεντία
για να πείσω ότι αυτό είναι κάτι κακό

και πρέπει να περιορίσουμε
τα δικαιώματα των ανθρώπων».

Αλλά πάντως, δε δεχόμαστε
ότι η επιθυμία τους είναι αυτή

που θα καθορίσει τη ζωή τους.

Και πηγαίνουμε μετά λοιπόν,
κατευθείαν στις κοινωνικές αντιλήψεις.

Σε ποιο επίπεδο βρισκόμαστε σήμερα
και πώς αυτές αλλάζουν.

Τα μεγάλα ερωτήματα, πού οφείλεται,

αν τους χρηματοδοτούν,
αν μας δίνουν κάρτες κάποιοι

και γι' αυτόν τον λόγο έχουμε χρήματα
κι αγοράζουμε φαντεζί ρούχα

και γινόμαστε ξέρω γω, κάτι,
ακούγονται κι αυτά.

Ή τις ανησυχίες και τα άγχη
που έχουν οι γονείς.

Έφταιξα σε κάτι,
μήπως δεν ήταν σωστό το πρότυπο

που είχα απέναντι στο παιδί μου,
το γονεϊκό πρότυπο που λέμε;

Και υπάρχουν κι εκεί ένα σωρό
από ερμηνείες, παλιότερες και Φροϋδικές

για το πώς πρέπει να είναι ο μπαμπάς
και η μαμά, οι ρόλοι των φύλων κτλ.

Όλα αυτά, όμως, τα ερωτήματα
πρέπει να κατανοούμε ότι έχουν βγει...

Μάλλον, το ερώτημα
αναδεικνύει τις αντιλήψεις

και το ίδιο το ερώτημα
δεν μπορεί να μας δώσει την απάντηση

και δεν έχουμε καταφέρει
να βρούμε απάντηση

και μάλλον έχει πρόβλημα
το ίδιο το ερώτημα.

Αυτό πρέπει να αναθεωρήσουμε.

Και φτάνουμε και σε ακραίες αντιλήψεις,
σαν αυτή που διάβασα προχθές.

Στην Τσετσενία μάθαμε
για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης

και το μήνυμα που προσπαθεί
να περάσει η κυβέρνηση είναι

«Σκοτώστε τα παιδιά σας».

Μην ξεχνάμε, μας φαίνεται τρομακτικό αυτό,
μας φαίνεται πολύ απομακρυσμένο,

αλλά μέχρι δεκαετία '70
και στην Ελλάδα και αρχές '80

τα εγκλήματα τιμής δεν ήταν κάτι άγνωστο.

Το παιδί, δηλαδή,
που με τη συμπεριφορά του

κατέστρεφε την τιμή της οικογένειας,
όπως την ονόμαζε η κοινωνία,

κινδύνευε ακόμα κι η ζωή του.

Τέτοια περιστατικά
έχουμε ακόμα και σήμερα.

Μέσα απ' αυτές τις ιδεολογίες
που παλιότερα μπορεί να ήταν οι θρησκείες,

σήμερα μπορεί να είναι
άλλου τύπου ιδεολογίες,

κατανοούμε ότι πάντα κάθε κοινωνία
έχει ένα πολύ ισχυρό φαντασιακό,

που είναι ο «identifier»,
ο «ταυτοτητοποιητής» της.

Και στη σύγχρονη Ελληνική κοινωνία,
δεν είμαστε σίγουροι ποιος είναι αυτός.

Μπλεκόμαστε και δεν μπορεί να γίνει
πολύ καλά ο κοινωνικός διάλογος.

Έχουμε πρόβλημα στον κοινωνικό διάλογο.

Γενικά, θέλουμε να λέμε ότι δεν είμαστε
μια κοινωνία ολοκληρωτικού τύπου,

ότι δεν έχουμε πολύ συγκεκριμένους ρόλους

για το πώς ο άνθρωπος
πρέπει να ζήσει τη ζωή του,

αλλά παρ' όλα αυτά δε μπορούμε να κάνουμε
έναν ανοιχτό κι ειλικρινή διάλογο.

Και υπάρχει, αν διαβάσετε τα σχόλια
και στη δημόσια διαβούλευση

που έχουν βγει τώρα για τη νομική
αναγνώριση της ταυτότητας φύλου,

ή τα σχόλια που ήταν
για το σύμφωνο συμβίωσης επίσης,

υπάρχει πάντα αυτός ο φόβος
ότι είναι τα ύστερα του κόσμου.

Ο Θεός θα μας τιμωρήσει,
Σόδομα και Γόμορρα,

η κοινωνία μας καταστρέφεται...

Και ποια είναι τελικά
η κοινωνία που καταστρέφεται;

Είναι η κοινωνία που είχε
τους έμφυλους διαχωρισμούς παγιωμένους.

Αυτή η κοινωνία όντως καταστρέφεται.

Το θέμα είναι να δούμε πώς
θα μετασχηματιστεί σε κάτι διαφορετικό.

Δηλαδή, βιώνουμε
έναν θάνατο σαν κοινωνία,

τον φαντασιακό, εννοώ,
το βιώνει τον θάνατο της κοινωνίας,

και δεν είμαστε έτοιμοι να δούμε

πώς θα δουλέψουμε
για να φέρουμε κάτι καινούριο.

Κι ειδικά μέσα στον χώρο της εκπαίδευσης.

Τι γίνεται στην εκπαίδευση;

Είμαστε εμείς, οι εκπαιδευτικοί,
επιμορφωμένοι και ικανοί

να κάνουμε προγράμματα
για τις έμφυλες ταυτότητες;

Μήπως δεν είμαστε;
Είμαστε τελικά επιστήμονες ή δεν είμαστε;

Περιμένουμε από το κράτος
να μας επιμορφώσει

και να μας πει «Αυτό θα διδάσκετε»,

ή έχουμε τη δυνατότητα μόνοι μας
να το διερευνήσουμε, να αλληλομορφωθούμε,

να καλέσουμε ειδικούς

και να μπορέσουμε εμείς
να το συζητήσουμε στα παιδιά;

Γιατί πίσω από τις έμφυλες ταυτότητες
δεν είναι κάτι σύνθετο.

Είναι η αγωνία οποιουδήποτε
ανθρώπου στη ζωή.

Τι σημαίνει να είσαι άντρας, γυναίκα,
ή οποιοδήποτε φύλο.

Και τι επιπτώσεις έχει αυτό
και πώς μπορώ να χτίσω τη ζωή μου.

Από την εμπειρία μας, λοιπόν,
σαν Πολύχρωμο Σχολείο,

έχουμε δει ότι αυτά τα προγράμματα
είναι πάρα πολύ απλά στη βάση τους.

Πάρα πολύ ενδιαφέροντα,

καμιά σχέση με τον ηθικό πανικό
που έχει επικρατήσει στη δημόσια συζήτηση.

Κι είναι κάτι που ενδιαφέρει
απίστευτα τα παιδιά

γιατί απαντά στα άμεσα ερωτήματά τους

και σχετίζεται με την πραγματική
ζωή που θα ζήσουν.

Για όλα τα παιδιά, όχι για κάποια παιδιά.

Τα προγράμματα αυτά
δε γίνονται για να είναι ΟΚ

και να ενταχθούν κάποια ΛΟΑΤΚΙ παιδιά.

Αυτό βελτιώνει την αυτοαποδοχή
και την αυτοεικόνα όλων των παιδιών.

Άρα γνωρίζουμε εμείς οι εκπαιδευτικοί
ότι σίγουρα τους βοηθάει

ακόμα και στη γνωστική τους εξέλιξη

και στις σημαντικές αποφάσεις
που θα πάρουν στη ζωή τους.

Αυτό το ξέρουμε,
είναι γνωστά πράγματα αυτά.

Όποιος μελετήσει λίγο,

έχουν βγει και τ' αποτελέσματα
από τη διεθνή εμπειρία,

ότι φτιάχνοντας ένα σχολείο συμπεριληπτικό
σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού,

ταυτότητας φύλου,
χαρακτηριστικών φύλου, έκφρασης φύλου,

τα θετικά αποτελέσματα
είναι για όλα τα παιδιά

και μάλιστα δεν είναι απροσδιόριστα.

Μπορούμε να τα μετρήσουμε
και στο επίπεδο καθαρά της επίδοσης.

Πάνω στο μαθησιακό, στους βαθμούς τους.

Τι είναι αυτό που μπλοκάρει σ' εμας

και δεν μπορούμε να σταθούμε
ως επιστήμονες στην εκπαίδευση;

Ο χρόνος τελείωσε και το κλείνω.

Αυτό που μας εμποδίζει είναι
αυτό το φαντασιακό που έχουμε από πίσω.

Είναι τελικά η Εκκλησία,
είναι η θρησκεία το φαντασιακό;

Αξίζει να γνωρίζουμε ότι στην Ελληνική
ακόμα και Ορθόδοξη Εκκλησία

υπάρχουν πάρα πολλές φωνές διαφορετικές,
κυριαρχούν ίσως οι πιο ακραίες.

Δεν πρέπει να μας επηρεάζουν.

Υπάρχουν πολλές φωνές
και θεολόγων και πιστών ανθρώπων

που επενδύουν και στη θεολογία
της απελευθέρωσης.

Υπάρχει ακόμα
και το Ευαγγέλιο που μας λέει

ότι δεν υπάρχει άντρας και γυναίκα,
«οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ».

Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις
και το βασικότερο είναι αυτή...

Ίσως στον Χριστιανισμό έχουμε
και τη δυνατότητα να κατανοήσουμε

πως είναι άλλο πράγμα το γράμμα του νόμου
κι άλλο πράγμα η ουσία και το πνεύμα.

Παρ' όλα αυτά όμως, ξέρουμε
ότι οι εκπαιδευτικοί διστάζουν.

Στα περισσότερα σχολεία
δεν έχει γίνει κανένα πρόγραμμα

και μάλιστα,
από προσωπική μου παρατήρηση

έχουν ενισχυθεί τα προγράμματα
θεολογικής κατεύθυνσης,

ειδικά με τον φόβο των αντιδράσεων,
επισκέψεις σε μοναστήρια κλπ.

Βρισκόμαστε τώρα σε μια φάση, λοιπόν,
που έχει υπάρξει ένας κοινωνικός πανικός.

Έχουμε τρία νομοσχέδια
απ' το 2005 μέχρι σήμερα

που έχουν διεκδικήσει κάποια δικαιώματα
αλλά περιμένουμε γενικά την ισότητα.

Και το νομοσχέδιο
για την ισότητα στον γάμο,

περιμένουμε τώρα και το νομοσχέδιο
με τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου

και ευελπιστούμε ότι αυτό
θα οδηγήσει σε μια κοινωνία

που θα αρχίσει
να αμφισβητεί τις ιεραρχίες.

Ίσως η πιο φυσικοποιημένη ιεραρχία
που υπάρχει στην κοινωνία μας,

είναι η ιεραρχία
που στηρίζεται πάνω στο φύλο.

Τις υπόλοιπες μπορούμε
να τις κατανοήσουμε,

που στηρίζονται πάνω στο χρήμα
ή στη μόρφωση ή οποιαδήποτε άλλη ιεραρχία.

Κλείνοντας να πω το εξής:

Ακόμα κι απ' τον προοδευτικό κόσμο
υπάρχει ο προβληματισμός

«Τι είναι όλο αυτό το θέμα
με τον ακτιβισμό των ταυτοτήτων,

με τις πολλές ταμπέλες,
μήπως αυτοπεριθωριοποιείστε,

μήπως δημιουργείτε γκέτο,
μήπως τελικά τα παιδιά

τα βάζετε σε διαδικασίες αμφισβήτησης
του εαυτού τους και της πορείας τους

που θα τους οδηγήσουν
σε ένα προσωπικό μπέρδεμα».

Εδώ θα πω κάτι που διάβασα
τις τελευταίες μέρες στο Ίντερνετ

και μου φάνηκε αρκετά πετυχημένο.

Οι γάτες μας δίνουν ένα σοφό παράδειγμα.

Είναι άλλο πράγμα τελείως
να σε βάζουν μέσα σ' ένα κουτί με τη βία

και να σε κρατούν εκεί κλεισμένο/η

κι άλλο πράγμα το να μπαίνεις σ' ένα κουτί
για να το εξερευνήσεις,

για να μείνεις, για να καλύψεις
τις ανάγκες σου, για οποιοδήποτε λόγο,

και να ξέρεις ότι μπορείς να βγεις
από αυτό το κουτί οποιαδήποτε στιγμή.

Αυτά τα κουτιά, δυστυχώς, είναι απαραίτητα
ακόμα για να μπορούμε να επικοινωνήσουμε.

Κι αν ξέρουμε και μας φρικάρει
κι ανατριχιάζουμε με το ενδεχόμενο

ότι υπάρχουν κοινωνίες που απαγορεύουν
αυτούς τους προσδιορισμούς,

όπως είναι το Ιράν, σου λέει «Εμείς δεν
έχουμε γκέι, ΛΟΑΤ, λεσβίες, οτιδήποτε»,

ή η Τσετσενία, το πρόσφατο παράδειγμα,

φρικάρουμε, ανατριχιάζουμε
γιατί καταλαβαίνουμε τι σημαίνει αυτό

για τις ζωές των ανθρώπων που ζουν εκεί,

τι επιπτώσεις έχει για τη ζωή τους
και είναι πραγματικά κάτι τρομακτικό.

Να συνειδητοποιήσουμε όμως ότι και
για τη δική μας εκπαίδευση ισχύει αυτό.

Εμείς δεν έχουμε
στην εκπαίδευσή μας ΛΟΑΤΚΙ παιδιά,

δεν έχουν τα βιβλία μας ΛΟΑΤΚΙ παιδιά,
δεν έχουν τα μαθήματά μας,

δεν υπάρχει κανένα πρότυπο,

και τα παιδιά περνώντας
το πιο σημαντικό στάδιο της ζωής τους

που θα μπορέσουν να χτίσουν
τις προσδοκίες τους για το μέλλον,

μια θετική αυτοεικόνα,
να μη ζήσουν τη ζωή τους μέσα στο στρες,

μες στον πανικό, μέσα στην άμυνα,

δεν μπορούν να το κάνουν
κι αυτό γίνεται ακόμα και σήμερα.

Όπως το είχα βιώσει εγώ
πριν από τέσσερις δεκαετίες

το βιώνουν και σήμερα τα παιδιά
και πρέπει επιτέλους κάτι να κάνουμε.

Ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)