Return to Video

چۆن ڤایرۆسەکان لە ئاژەڵەکانەوە دەگوازرێتەوە بۆ مرۆڤەکان؟-بێن لۆنگدن

  • 0:08 - 0:11
    لە پێشانگایەکی وڵاتی
    مەریلەندا لە ساڵی ٢٠١٧،
  • 0:11 - 0:14
    نرخی بەرازەکان زۆر باش نەبوو.
  • 0:14 - 0:18
    جووتیارەکان دەربارەی تای بەرازەکان و
    سوربوونەوەی چاویان و ئاوهاتن لە لوتیان
  • 0:18 - 0:19
    ڕاپۆرتیان پێشکەش کرد.
  • 0:19 - 0:22
    بەرپرسان نیگەرانی ئەم کێشەیە بوون،
  • 0:22 - 0:28
    بەشی تەندروستی مەریلەند چاودێری
    گروپێک نەخۆشی دەکرد.
  • 0:28 - 0:32
    هەندێکیان بێچووە بەرازیان هەبوو
    و هەندێکیان لە نزیک کێڵگەکان بوون،
  • 0:32 - 0:38
    بەڵام زوو،٤٠ لەو کەسانەی چاودێریان دەکرد
    نیشانەکانی ئەنفلۆزای بەرازیان لێ دەرکەوت.
  • 0:38 - 0:41
    لە زۆربەی کاتەکان ، ئاژەڵە نەخۆشەکان
    مرۆڤەکان تووش ناکەن.
  • 0:41 - 0:45
    بەڵام کە مرۆڤ تووش دەکەن، ئەو دیاریدانەت
    دەبێت،
  • 0:45 - 0:47
    یان بازدانی ڤایرۆسی خانەخوێ،
  • 0:47 - 0:50
    دەشێ پەتایەکی کوشندە بەرهەم بهێنێت.
  • 0:50 - 0:54
    هەروەها چۆن دەتوانێت ببێتە هۆکاری تووشبوون
    لەکەسێکەوە بۆ کەسێکی تر،
  • 0:54 - 0:58
    و چ شتێکی خانەخوێی بازدان زۆر مەترسیدارە؟
  • 0:58 - 1:03
    ڤایرۆسەکان جۆرێکی مشەخۆری ئەندامین
    تووشی هەموو زیندەوەرێک دەبن.
  • 1:03 - 1:07
    بۆ زاڵبوون و زیادبوونیان،
    :ئەوان پێویستە بەسێ قۆناغ تێبەڕبن
  • 1:07 - 1:11
    پەیوەندی کردن بە خانەخوێیەکی لاواز،
    تووشکردنی و لەبەرگرتنەوەی،
  • 1:11 - 1:15
    و گواستنەوەی بۆ خانەیەکی تر.
  • 1:15 - 1:18
    بۆ نموونە، سەیری ئەنفلۆزای مرۆڤ بکە.
  • 1:18 - 1:21
    یەکەم جار،ڤایرۆسی ئەنفلۆنزاکە بەرەوڕووی
    خانەخوێیەکی نوێ دەبێتەوە
  • 1:21 - 1:24
    و لەڕێگای بۆڕی هەناسەیان دەگوازرێتەوە.
  • 1:24 - 1:27
    ئەوە زۆر قورس نیە،بەڵام بۆ مانەوە
    لە جەستە نوێیەکە،
  • 1:27 - 1:31
    ڤایرۆسەکە پێویستە خێرا تووشی بکات
  • 1:31 - 1:34
    پێش ئەوەی بگیرێت وتێکبشکێنرێت
    لەلایان وەڵامدانەوەیەکی سیستەمی بەرگری.
  • 1:34 - 1:36
    بۆ تەواوکردنی ئەو کارە،
  • 1:36 - 1:40
    ڤایرۆسەکان بە کارلێکێکی دیاری کراو
    گەشەیان کردووە لەگەڵ جۆری خانەخوێکانیان.
  • 1:40 - 1:43
    ڤایرۆسی ئەنفلۆنزای مرۆڤ
    بە پڕۆتین داپۆشراوە
  • 1:43 - 1:49
    خۆی دەگونجێنێ بۆ بەستنەوەی لەگەڵ
    هەستەئەندام لەسەر خانەکانی هەناسەدانی مرۆڤ
  • 1:49 - 1:54
    یەکەم جار لەناو خانەیەک،ڤایرۆسەکە
    خۆگونجاندنێک زیاددەکات
  • 1:54 - 1:56
    بۆ دەست بەسەرداگرتنی بەرگری
    خانەخوێیەکە
  • 1:56 - 1:59
    و گۆڕینی بۆماوە بابەتەکەی.
  • 1:59 - 2:04
    ئێستا ڤایرۆسەکە تەنها پێویستی
    بەخۆشاردنەوەیەیان خۆلادان لەسیستەمی بەرگری
  • 2:04 - 2:08
    دابەشبوونی تەواو بۆئاستێکی بەشکردوو
    تووشکردنی خانەی زیاتر.
  • 2:08 - 2:12
    لەم خالەدا، ئەنفلۆزاکە لەوانەیە توشتبێت بە
    قوربانیەکی داهاتوو
  • 2:12 - 2:16
    بەهۆی هەر گواستنەوەیەکی شلەی تووشبووی
    جەستەت.
  • 2:16 - 2:21
    هەرچەندە، ئەوە پەسیوێکی سادەی ڤایرۆسەکەیە
    بۆ پەیوەندی کردن لەگەڵ گیانەوەرەماڵیەکان،
  • 2:21 - 2:23
    ڕووەکەکان،یان نانی نیوەڕۆت.
  • 2:23 - 2:29
    ڤایرۆسەکان هەمیشە بەشیوەیەکی نوێ خۆیان
    دەگۆڕن هەوڵدان بۆئەوەی تووشیان بکەن.
  • 2:29 - 2:31
    زۆر ناخایەنێت، کۆتایەکەی شکست دێنێت.
  • 2:31 - 2:37
    زۆربەی کات، بۆماوەیەکە چوونیەک نیە لەنێوان
    دووخانە خوێیەکەدا زۆر گەورەیە.
  • 2:37 - 2:39
    بۆ گونجاندنی ڤایرۆسێک بۆ تووشکردنی مرۆڤ،
  • 2:39 - 2:43
    خانەیەکی خاس ببێتە بێگانەیەک ودیمەنێکی
    سروشتی نەخوازراو.
  • 2:43 - 2:48
    بەڵام ژمارەیەکی یەکجار زۆر ڤایرۆسی
    بڵاوهەیە لەژینگەدا،
  • 2:48 - 2:51
    لەگەڵ هەمووی دەشێت خانەخوێیەکی نوێ ببینێت.
  • 2:51 - 2:55
    و لەبەرئەوەی ڤایرۆسەکان بەخێرای زیاددەکەن
    دەبن بە ملیۆنەها،
  • 2:55 - 2:58
    ئەوان بەخێرای دەتوانن بۆماوەیان بگۆڕن
    بەهەڕەمەکی گەشە بکەن.
  • 2:58 - 3:02
    زۆربەی گۆڕینی بۆماوەی کاریگەری نیە، یان
    هەرچەندە ئازار دەگەیەنێت؛
  • 3:02 - 3:08
    بەڵام ڕێژەیەکی بچووک ڕەنگە بتوانێت ببێتە
    هۆی گواستنەوەی جۆرێکی نەخۆشی نوێی باشتر.
  • 3:08 - 3:13
    چانسی بردنەوەی بۆماوەی ئەو وێرانکردنە
    هەمیشە زیاد دەکات،
  • 3:13 - 3:18
    یان ئەگەر جۆرێکی نوێ نزیک بێت بە
    پەیوەندیکردن بە خانەخوێی ئاسای ڤایرۆسەکە.
  • 3:18 - 3:20
    بۆ گواستەوەی ڤایرۆسێک بۆ گیانلەبەرێکی تر،
  • 3:20 - 3:24
    تووشبوونی مرۆڤ ڕەنگە تەنها گۆڕینی بۆماوەی
    کەم بێت.
  • 3:24 - 3:27
    و گواستەوەی ڤایرۆسێک بۆ مەیمونی شمپانزی،
  • 3:27 - 3:33
    یەکێکە لەنزیکترین بۆماوەی لە ئێمە،ڕەنگە
    پێویستی بە گۆڕینێکی کەم بێت.
  • 3:33 - 3:36
    کاتی زیاتری دەوێت بۆماوەی هاوشێوە
  • 3:36 - 3:38
    بۆ بازدانی خانەخوێ بەسەرکەوتووی.
  • 3:38 - 3:42
    هەندێک ڤایرۆس بە ئاسانی خانەی خانەخوێک
    تووش دەکات،
  • 3:42 - 3:46
    بەڵام دواتر بێتوانا دەبێت بۆ ڕزگاربوونی
    لە وەڵامدانەوەیەکی سیستەمی بەرگری.
  • 3:46 - 3:50
    ئەوانی تر ڕەنگە کاتێکی زەحمەتیان بوێت
    بۆبڵاوبوونەوە لە خانەخوێیەکی نوێ.
  • 3:50 - 3:53
    بۆ نموونە، ئەوان لەخانەخوێیەکی خوێن ڕەنگە
    تەشەنەبکەن،
  • 3:53 - 3:55
    بەڵام نەک لەلیکیان.
  • 3:55 - 3:59
    هەرچەندە ،یەکەم جار پازدانی خانەخوێیەک کە
    دەگاتە قۆناغی یەکەمی تووشبوون،
  • 3:59 - 4:01
    ڤایرۆسەکە زیاتر مەترسیدارتر دەبێت.
  • 4:01 - 4:04
    ئێستا دوو خانەخوێی هەڵگرتووە،
  • 4:04 - 4:09
    ڤایرۆسەکە چانسی دووگۆڕانی بۆماوەی هەیە
    بۆ ڤایرۆسێکی سەرکەتووی زیاتر.
  • 4:09 - 4:14
    و هەرخانەخوێیەکی نوێ زۆردەبێت توانای بۆ
    گەشەی تەواوی نەخۆشیەکە.
  • 4:14 - 4:17
    ڤارۆس ناسان هەمیشە بەدوای دۆزینەوەی
    گۆڕینی بۆماوەین
  • 4:17 - 4:21
    کە ڤارۆسەکان دروستی دەکەن وەکو ئەنفلۆنزا
    زیاتر بازدانی ڕوودەدات.
  • 4:21 - 4:26
    هەرچەندە، پێشبینی دەکرێت توانای نەخۆشی
    داهاتوو بەرەنگاربوونەوەیەکی سەرەکیە.
  • 4:26 - 4:31
    ژمارەیەکی هەمەجۆری ڤایرۆسەکان کە ئێمە
    تەنها دەست دەکەین بە ئاشکراکردنیان.
  • 4:31 - 4:35
    توێژەرەوان ماندوونەناسانە توێژینەوەی
    زیندەوەرزانین دەکەن بۆ ئەو ڤایرۆسانە.
  • 4:35 - 4:39
    و بە چاودێریکردنی دانیشتوان بەخێرای
    بۆدیاریکردنی ئاستی هەڵچوونی نوێی ڤیرۆسەکە،
  • 4:39 - 4:43
    ئەوان دەتوانن گەشە بە ڤاکسینەکان بکەن و
    جێبەجێکردنی پرۆتۆکۆڵەکان بۆ وەستاندنی
  • 4:43 - 4:45
    ئەو نەخۆشیە کوشندانە.
Title:
چۆن ڤایرۆسەکان لە ئاژەڵەکانەوە دەگوازرێتەوە بۆ مرۆڤەکان؟-بێن لۆنگدن
Speaker:
بێن لۆنگدن
Description:

بۆ بنینی تەواوی ڤیدۆکە: https://ed.ted.com/lessons/how-do-viruses-jump-from-animals-to-humans-ben-longdon
لە پێشانگایەکی وڵاتی مەریلاند لە ساڵی ٢٠١٧، جووتیارەکان ڕاپۆرتێکیان پێشکەشکرد دەربارەی تای بەرازەکان لەگەڵ سووربوونی چاویان وئاولێهاتن لە لووتیان. لەهەمنکاتدا جوتیارەکان نیگەران بوون دەربارەی بەرازەکان،بەشی تەندروستی چاودێری گروپێکی نەخۆشیان کرد بەیەکسانی ، ٤٠ لەو چاودێری کەرانە
دیاری کران بەتووشبوون بە ئەنفلۆنزای بەراز. چۆن ڤایرۆسەکان لە تووشبووەکەوە دەگوازرێتەوە یەکێکی تر،و چ شتێک ئەو بازدانە زۆر مەترسیدارە؟ بێن لۆنگدن ڕوونی دەکاتەوە بۆمان.
وانەکە لەلایان بێن لۆنگدن ، دەرهێنانی لەلایان ستۆدیۆی کابۆنگ.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:47

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.