А ці ёсць сапраўдны ты?

Што робіць цябе самім сабой? Тое, як ты думаеш пра сябе, як астатнія думаюць пра цябе, ці нешта зусім іншае? У гэтай прамове Джуліан Баггіні дае дзіўны адказ, абапіраючыся на філасофію і нейранавуку.

А ці ёсць сапраўдны ты?

Гэтае пытанне можа здацца
даволі незвычайным.

Таму што, вы можаце спытаць,

як можна знайсці сапраўднага сябе,

як можна зразумець, які ты -- сапраўдны?

І гэтак далей.

Але ідэя таго, што ёсць ты сапраўдны,

даволі відавочная.

Калі ў свеце ёсць нешта
рэальнае, то гэта ты.

Толькі я не вельмі ўпэўнены.

Прынамсі нам трэба лепш зразумець,
што гэта значыць.

Вядома, я думаю, што ў нашай культуры
нас акаляе шмат рэчаў,

якія нейкім чынам падтрымліваюць ідэю,

што ў кожнага з нас ёсць ядро,
свая сутнасць.

Ёсць нешта, што вызначае цябе,

і гэта быццам пастаяннае і нязменнае.

Самы просты гэтаму прыклад --

рэчы накшталт гараскопаў.

Ведаеце, людзі ім вельмі адданыя.

Яны посцяць іх у сваім Фэйсбуку,

як быццам у іх ёсць нейкі сэнс,

вы нават ведаеце і
свой кітайскі гараскоп.

У гэтага ёсць больш навуковыя версіі,

розныя варыянты апісання тыпу асобы,

напрыклад, тэсты Маерса-Брыгза.

Не ведаю, ці рабілі вы іх.

Імі карыстаюцца пры наборы персаналу.

Вы адказваеце на пытанні,

і гэта павінна нешта сказаць
пра вашу індывідуальнасць.

І, вядома, захопленасць гэтым
проста паўсюдная.

У часопісах можна ўбачыць,

як амаль у кожным нумары
злева ўнізе рэкламуюць

нешта, звязанае з індывідуальнасцю.

І калі вы возьмеце такі часопіс,

супраціўляцца цяжка, так?

Прайсці тэст, каб выявіць,
як вы вучыцеся,

як кахаеце ці як працуеце?

Вы такі чалавек ці іншы?

Такім чынам я думаю, ёсць
даволі распаўсюджаная ідэя,

што мы маем нейкае ядро, сваю сутнасць,

якія трэба адкрыць.

І што гэта нязменная ісціна пра нас,

нешта, што не змяняецца цягам жыцця.

І з гэтым я б хацеў паспрачацца.

І трэба зараз сказаць, і крыху пазней,

але я гэта раблю не толькі
таму, што я дзівак,

у гэтай спрэчкі даволі доўгая гісторыя.

Гэтая распаўсюджаная думка наступная.

Ёсць вы.

Вы індывідуальнасці са сваёй сутнасцю.

І ў сваім жыцці вы, вядома,

назапашваеце нейкі досвед і гэтак далей.

У вас ёсць успаміны,

і яны дапамагаюць вам быць самімі сабой.

Вы чагосьці жадаеце, магчыма, печыва,

магчыма, нешта, пра што не
хочацца размаўляць

аб 11 гадзіне раніцы ў школе.

У вас будуць перакананні.

Гэта нечы рэгістрацыйны знак у Амерыцы.

Не ведаю, ці гэты знак, на якім
напісана messiah 1,

значыць, што кіроўца верыць
у Месію,

ці што ён і ёсць Месія.

У любым выпадку, у яго ёсць
перакананні наконт Месіі.

У нас ёсць веды.

Таксама ёсць адчуванні і перажыванні.

Гэта не толькі інтэлектуальныя рэчы.

Гэта такая распаўсюджаная мадэль,

таго, што уяўляе чалавек

Чалавек з усім тым, што
складае жыццёвы вопыт.

Але тое, што я прапаную сёння вам,

цалкам супярэчыць гэтай мадэлі.

І я магу паказаць, што не так,
адным клікам.

Справа ў тым, што ў цэнтры ўсіх
гэтых уражанняў няма ніякага "вы".

Дзіўная думка? Магчыма, не.

Што ж тады там?

Дакладна, гэта ўспаміны, жаданні,
намеры, адчуванні,

і гэтак далей.

Але адбываецца так,
што ўсё гэта разам

нібыта аб'ядноўваецца,

перакрываецца, звязваецца
ўсімі магчымымі спосабамі.

Яны звязваюцца часткова,
магчыма, шмат у чым,

бо яны належаць аднаму целу
і аднаму мозгу.

Да таго ж ёсць аповед, гісторыя,
якую мы распавядаем пра сябе,

уражанні, якія пакінулі мінулыя рэчы.

На пэўныя учынкі нас матывуюць
розныя рэчы.

Таму нашыя жаданні -- часткова
вынік нашых перакананняў,

і нашы ўспаміны таксама кажуць
пра нашыя веды.

Такім чынам, ёсць усе гэтыя рэчы,

як перакананні, жаданні,
адчуванні, уражанні,

яны звязаныя адное з адным,

і разам ствараюць вас.

З аднаго боку, адрозненне ад
распаўсюджанай думкі маленькае.

З іншага, яно вялікае.

Гэта розніца ў тым, ці думаць пра сябе

як пра нешта асобнае, што мае
разнастайны жыццёвы досвед,

ці як пра сам збор

рознага жыццёвага досведу.

Вы -- сума вашых частак.

Яны таксама ўключаюць
вашыя фізічныя часткі:

мозг, цела, ногі і ўсё такое, --

але на самой справе яны не такія важныя.

Пасля трансплантацыі сэрца
вы ўсё яшчэ той самы чалавек.

Ці будзеце вы такім пасля
трансплантацыі ўспамінаў?

Пасля трансплантацыі перакананняў?

Так, гэтая ідэя, што мы -- самі,
спосаб зразумець сябе --

гэта не нязменная з'ява, у
якой ёсць пэўны досвед,

а з'яўляецца самой калекцыяй
гэтага досведу,

можа здацца даволі дзіўнай.

Але насамрэч, я не думаю,
што яна дзіўная.

У пэўным сэнсе, яна разумная.

Таму што я прапаноўваю падумаць
для параўнання

пра ўсё што заўгодна ў свеце,

магчыма акрамя самых фундаментальных сіл.

Напрыклад, пра ваду.

Я ў навуцы не вельмі сільны.

Можна сказаць, што ў вады ёсць
дзве малекулы вадароду

і адна кіслароду, так?

Мы ўсе гэта ведаем.

Спадзяюся, тут ніхто не думае,
што гэта значыць,

што існуе такая рэч, як вада,
да якой прымацаваныя

атамы вадароду і кіслароду,

і што гэта і ёсць вада.

Мы так не думаем.

Мы вельмі лёгка, проста разумеем,

што вада -- гэта нішто іншае,

як малекулы вадароду і кіслароду,
арганізаваныя ў пэўным парадку.

Гэта тычыцца і ўсяго астатняга ў свеце.

Вакол майго гадзінніка таксама
няма ніякай таямніцы.

Мы кажам, што ў гадзінніку
ёсць цыферблат, стрэлкі,

механізм, батарэя.

Але мы маем на ўвазе, што

мы не лічым, быццам
ёсць гадзіннік,

да якога прымацаваныя гэтыя часткі.

Мы разумеем, што ёсць
часткі гадзінніка,

якія складаюцца разам і
ствараюць гадзіннік.

Тады калі гэта тычыцца
ўсяго ў свеце,

то чым адрозніваемся мы?

Навошта думаць пра сябе

не проста як пра калекцыю
нашых частак,

а як пра асобную нязменную рэч,
да якой далучаныя гэтыя часткі?

Такі погляд не цалкам новы, насамрэч.

У яго даволі доўгая гісторыя.

Яго можна знайсці ў Будызме,

у філасофіі 17, 18 стагоддзяў,

аж да нашых дзён, да такіх людзей,
як Локк і Юм.

Таксама цікава, што гэтую думку

ўсё больш падтрымлівае нейранавука.

Гэта Пол Брокс,
клінічны нейрапсіхолаг,

і ён кажа наступнае:

"У нас ёсць глыбокае чуццё,
што існуе ядро,

сутнасць, і ад гэтага
цяжка пазбавіцца,

нават немагчыма, як я мяркую.

Але праўда ў тым, што нейранавука паказвае
адсутнасць у мазгу цэнтра,

які б аб'ядноўваў усе часткі".

Таму калі вы звернеце ўвагу на мозг,

і на тое, як робіцца магчымым
самасвядомасць,

вы зразумееце, што ў мозгу няма
цэнтральнай кантралюючай зоны.

Няма цэнтра, у якім бы ўсё адбывалася.

У мозгу адбываецца шмат розгых працэсаў,

якія, у вядомым сэнсе, даволі незалежныя.

Але дзякуючы таму, як яны звязаныя,

мы можам адчуваць сябе.

Тэрмін, які я выкарыстоўваю ў кнізе,
я называю хітрасцю эга.

Яна быццам неўсвядомленая.

Справа не ў тым, што мы не існуем,

а ў тым, што яна прымушае нас думаць,
што глыбока ўнутры

ёсць нешта больш аб'яднанае,
чым на самой справе.

Гэтая ідэя можа выклікаць неспакой.

Вы можаце падумаць, што калі гэта праўда,

то ніхто з нас не мае нязменнага ядра,

пастаяннай сутнасці,

ці значыць гэта, што "я" -- гэта ілюзія?

Ці значыць гэта, што нас насамрэч няма?

Сапраўднага цябе няма.

Так, шмат людзей кажуць пра існаванне
такой ілюзіі.

Тры псіхолагі -- Томас Метцынгер,
Брус Худ,

Сьюзан Блэкмор --

сапраўды кажуць пра ілюзію,

ілюзію свайго "я".

Але я не думаю, што гэты
погляд нам можа дапамагчы.

І зноў гадзіннік.

Гадзіннік не ілюзія, бо гэта
нішто іншае,

як калекцыя ўласных частак.

Такім жа чынам, мы таксама
не ілюзіі.

Тое, што ў некаторым родзе мы вельмі,
вельмі складаная калекцыя,

спарадкаваная калекцыя рэчаў,

не значыць, што мы не рэальныя.

Прывяду спрошчаную метафару.

Возьмем нешта накшталт вадаспаду.

Гэта -- вадаспады Ігуазу ў Аргентыне.

З дапамогай гэтага прыкладу

вы зможаце зразумець той факт,
што ў многіх адносінах

у іх няма нічога нязменнага.

З аднаго боку, яны змяняюцца.

Плынь вады заўсёды стварае новыя каналы.

са зменамі, прылівамі, умовамі надвор'я,

нешта высыхае, замест з'яўляецца новае.

Вядома, вада ў вадаспадах

розная кожнае імгненне.

Але гэта не значыць, што
вадаспады Ігуазу -- ілюзія.

Не значыць, што яны не рэальныя.

Гэта значыць, што мы павінны зразумець,
што яны --

гэта нешта са сваёй гісторыяй,

з часткамі, што разам іх складаюць,

але гэта працэс, які пастаянна змяняецца.

Гэта я лічу мадэллю, якая дапаможа
зразумець сябе.

і я думаю, гэта вызваленчая мадэль.

Бо калі вы думаеце, што вашая
сутнасць зафіксаваная, пастаянная,

і не змяняецца цягам жыцця,
нягледзячы ні на што,

у пэўным сэнсе вы ў пастцы.

Вы нарадзіліся са сваёй сутнасцю,

вы такія да смерці,

калі верыце ў замагільнае жыццё,
то і пасля смерці.

Але калі вы думаеце пра сябе
як пра сутнасць,

не як пра рэч, а як пра нейкі працэс,

нешта, што змяняецца,

то тады я лічу, гэта дае волю.

Бо ў адрозненні ад вадаспадаў,

у нас ёсць магчымасць

у пэўнай ступені змяняць напрамак
свайго развіцця.

Таму трэба быць асцярожнымі, ці не так?

Калі вы зашмат глядзіце X-Factor,
можна сур'ёзна паверыць,

што ўсе мы можам быць тымі, кім мы хочам.

Гэта не так.

Раніцай я пачуў нейкіх
фантастычных музыкаў,

і я цалкам упэўнены, што ніколі
не змог бы стаць такім, як яны.

Я мог бы шмат практыкавацца і
стаць добрым музыкам,

але ў мяне няма сапраўдных
прыродных здольнасцяў.

У таго, што мы можам дасягнуць,
ёсць межы.

У таго, кім мы можам стаць,
ёсць межы.

Але тым не менш у нас ёсць магчымасць,

у пэўным сэнсе, змяніць сябе.

Мы сапраўдныя -- гэта

не тое, што можна для сябе адкрыць,

вы не заглядваеце ў сваю душу
і не знаходзіце там сябе.

Тое, што вы робіце, прынамсі, --

гэта ствараеце сапраўдных сябе.

І гэта, я лічу, вельмі, вельмі важна,

асабліва на гэтым жыццёвым этапе.

Вы даведаецеся,

як вы змяніліся цягам апошніх год.

Калі ў вас ёсць нейкія відэа сябе,
зробленыя 3-4 гады таму,

вам, магчыма, сорамна, бо
вы сябе не пазнаяце.

Я хачу данесці да вас, што трэба
ўспрымаць сябе

як нешта,
што можна сфармаваць,

накіраваць і змяніць.

І зноў Будда:

"Будаўнікі каналаў пускаюць ваду,

лучнікі выгінаюць стралу,

цесляры падпарадкоўваюць сабе дрэва,

мудрацы робяць саміх сябе."

І з гэтым я хачу вас пакінуць:

вашая сутнасць не тое, што
трэба пайсці шукаць,

як таямніцу, і можа ніколі не знайсці.

Ваша сапраўдная сутнасць --

гэта нешта, што вы часткова знаходзіце,

але часткова ствараеце.

І такая перспектыва, здаецца,
вызваляе і хвалюе.

Вялікі дзякуй.