Cách cải thiện chăm sóc sức khỏe sinh sản - trước, trong và sau khi mang thai

Kinh khủng, nhưng là sự thật: Hoa Kỳ có tỷ lệ tử vong ở mẹ cao nhất trong tất cả những quốc gia phát triển -- và 60% là có thể ngăn ngừa được. Với sự rõ ràng và khẩn cấp, bác sĩ Elizabeth Howell giải thích nguyên nhân gây tử vong ở mẹ và chia sẻ cách để bệnh viện và bác sĩ giúp việc mang thai trở nên an toàn hơn cho phụ nữ trước, trong và sau khi sinh.

Thật hỗn loạn lúc tôi ra khỏi thang máy.

Tôi quay lại ca trực với tư cách
một bác sĩ nội trú

tôi trực phòng đẻ.

Tất cả những gì tôi thấy là một nhóm
bác sĩ và y tá

vây quanh một bệnh nhân trong
phòng sinh.

Tất cả đang cố gắng hết sức để cứu sống
một người phụ nữ.

Bệnh nhân đang bị sốc.

Cô ấy vừa sinh một bé trai khoẻ mạnh
chỉ vài tiếng trước đó.

Bỗng nhiên, cô ấy suy sụp,
rồi bất tỉnh,

và bị chảy máu tử cung dữ dội.

Ngay khi tôi bước vào buồng bệnh đó,

căn phòng có nhiều bác sĩ và y tá,
còn bệnh nhân thì bất động.

Đội hồi sức cố gắng cứu sống cô ấy,

nhưng bất chấp mọi cố gắng,

cô ấy đã tử vong.

Điều tôi nhớ nhất ngày hôm đó
là tiếng khóc thấu tim của người cha.

Nó xuyên qua trái tim tôi
và những người ở đó.

Đó đáng lẽ là ngày hạnh phúc nhất
trong cuộc đời anh ấy,

nhưng thay vào đó lại là ngày tồi tệ nhất.

Tôi ước có thể nói bi kịch này
là sự cố hi hữu,

nhưng đáng buồn là không phải vậy.

Mỗi năm ở Hoa Kỳ,

khoảng 700 - 900 phụ nữ chết

vì nguyên nhân liên quan đến thai kì.

Điều gây sốc ở đây

là tỷ lệ tử vong bà mẹ nước ta lại cao hơn

so với tất cả các nước thu nhập cao khác,

và tỷ lệ này còn tệ hơn
ở phụ nữ da màu.

Tỷ lệ tử vong bà mẹ ở nước ta
đã tăng lên trong hơn thập kỷ qua,

trong khi các nước khác lại giảm.

Và nghịch lý lớn nhất là

chi phí cho y tế nước ta nhiều hơn
bất kì nước nào trên thế giới.

Và khoảng thời gian làm bác sĩ nội trú
khi người mẹ này tử vong,

tôi cũng trở thành một người mẹ.

Và dù với tất cả hiểu biết và thực hành
trong chuyên khoa này,

tôi sửng sốt bởi sự thiếu quan tâm

trong việc cung cấp y tế chất lượng cao
cho các bà mẹ.

Tôi nghĩ điều đó có ý nghĩa
không chỉ đối với tôi

mà còn rất nhiều phụ nữ khác.

Có lẽ vì cha tôi là một luật sư dân quyền

và cha mẹ tôi có ý thức xã hội

phải đấu tranh cho những
gì chúng ta tin tưởng.

Hay do sự thật là cha mẹ tôi
được sinh ra ở Jamaica,

rồi rời đến Hoa Kỳ

để có thể thực hiện giấc mơ Mỹ.

Hoặc có thể do khi làm bác sĩ nội trú,

tôi được tận mắt chứng kiến

những phụ nữ da màu thu nhập thấp
không được chăm sóc tốt

bởi hệ thống y tế của chúng ta.

Dù là lý do gì đi nữa, tôi cảm thấy
mình có trách nhiệm phải đứng lên,

không chỉ cho bản thân,

mà còn cho tất cả phụ nữ,

đặc biệt là những ai đang bị bỏ ngoài lề
bởi hệ thống y tế của chúng ta.

Và tôi quyết định tập trung sự nghiệp của
mình để cải thiện chăm sóc y tế cho bà mẹ.

Vậy nguyên nhân tử vong ở bà mẹ là gì?

Bệnh tim mạch, xuất huyết,

huyết áp cao dẫn đến co giật và đột quỵ,

máu đông và nhiễm trùng

là một số nguyên nhân chính gây
tử vong ở bà mẹ ở nước ta.

Nhưng tử vong ở bà mẹ chỉ là bề nổi của
tảng băng mà thôi.

Cứ mỗi một ca tử vong thì có hơn 100
phụ nữ bị biến chứng nặng

liên quan đến mang thai và sinh nở,

dẫn đến hơn 60,000 phụ nữ
bị biến chứng mỗi năm.

Những biến chứng này, được gọi là bệnh
nghiêm trọng ở bà mẹ,

đang tăng lên ở Hoa Kỳ, và chúng có thể
thay đổi cuộc sống.

Ước tính có khoảng 1.5 - 2%

trong bốn triệu ca sinh nở mỗi năm
tại nước ta

liên quan đến các biến chứng này.

Tức là mỗi giờ có năm đến sáu phụ nữ
bị máu đông, co giật, đột quỵ,

phải truyền máu,

bị tổn thương nội tạng như suy thận,

hay biến chứng nguy kịch khác.

Bây giờ, phần của câu chuyện mà thực sự
không thể tha thứ được

là thực tế rằng 60% ca tử vong và
biến chứng nặng này

được cho là có thể phòng ngừa.

Khi tôi nói 60% có thể phòng ngừa,

ý tôi là có các bước cụ thể và
phương pháp chuẩn mực

mà chúng ta có thể thực hiện

để ngăn ngừa những hậu quả tồi tệ xảy ra

và cứu sống phụ nữ.

Và không cần tới công nghệ mới tiên tiến.

Chúng ta chỉ cần vận dụng những gì ta biết

và đảm bảo tiêu chuẩn giống nhau giữa
các bệnh viện.

Ví dụ như nếu một người phụ nữ mang thai
đang lâm bồn bị cao huyết áp

và chúng ta điều trị cho cô ấy với thuốc
hạ huyết áp phù hợp

một cách kịp thời,

chúng ta có thể phòng đột quỵ.

Nếu chúng ta theo dõi chính xác sự
mất máu khi sinh,

chúng ta có thể phát hiện ra chứng xuất
huyết sớm hơn và cứu mạng một phụ nữ.

Chúng ta có thể giảm tỷ lệ xảy ra của
những bi kịch này ngay ngày mai,

nhưng nó đòi hỏi sự chú trọng
chất lượng chăm sóc y tế

cung cấp cho phụ nữ mang thai

trước, trong, và sau thai kỳ.

Nếu chúng ta nâng cao chất lượng phổ quát
lên mức độ tiêu chuẩn,

chúng ta có thể giảm tỷ lệ tử vong
và biến chứng nặng nề.

Có một vài tin tốt,

có những câu chuyện thành công,

có những nơi đã thực sự áp dụng những
tiêu chuẩn này,

và nó đang thực sự tạo ra khác biệt.

Mấy năm trước, Trường Đại học Hoa Kỳ về
Bác sĩ Sản khoa và Phụ khoa

hợp tác với những tổ chức chăm sóc
sức khoẻ khác,

những nhà nghiên cứu giống tôi và những
tổ chức cộng đồng.

Họ muốn thực hành những quy trình chăm sóc
sức khoẻ tiêu chuẩn

ở bệnh viện và những hệ thống sức khoẻ
trên toàn quốc.

Và phương tiện họ sử dụng là
một chương trình

gọi là Liên minh Đổi mới trong Sức khoẻ
Bà mẹ, chương trình AIM.

Mục tiêu của họ là giảm tỷ lệ tử vong và
bệnh trầm trọng ở bà mẹ

thông qua chất lượng và những sáng kiến
an toàn trên toàn quốc.

Liên minh này đã phát triển một số
tổ hợp an toàn

nhắm đến một vài những nguyên nhân có thể
phòng ngừa gây tử vong ở thai phụ.

Chương trình AIM hiện tại có khả năng
đạt đến

hơn 50% của những ca sinh sản ở Mỹ.

Vậy tổ hợp an toàn là gì?

thực hành dựa trên bằng chứng,
phương thức, quy trình,

thuốc, trang thiết bị

và những thứ khác nhắm đến tình trạng này.

Hãy lấy ví dụ với tổ hợp chữa xuất huyết.

Với xuất huyết, bạn cần một chiếc xe đẩy

có tất cả mọi thứ một bác sĩ hay y tá cần
trong trường hợp khẩn cấp:

đường truyền tĩnh mạch, mặt nạ ôxy, thuốc,

bảng kiểm, và những thiết bị khác.

Sau đó bạn cần thứ gì đó để đo
lượng máu mất:

miếng xốp và miếng lót.

Và thay vì ước chừng,

những bác sĩ và y tá thu thập những miếng
xốp và miếng lót

và cân chúng hoặc

sử dụng công nghệ mới hơn để đánh giá
chính xác lượng máu đã mất.

Tổ hợp xuất huyết cũng gồm các quy trình
đặc biệt cho các ca truyền máu lớn

cả sự đào tạo và luyện tập thường xuyên.

Hiện tại, California đang dẫn đầu trong
việc sử dụng các loại tổ hợp này,

và đó là lý do tại California đã giảm 21%

số ca tử vong do xuất huyết

ở các bệnh viện đã thực hành tổ hợp này
trong năm đầu tiên.

Tuy nhiên việc sử dụng những tổ hợp này
trên cả nước còn thưa thớt hoặc không có.

Giống như việc áp dụng thực hành
dựa trên bằng chứng

và tầm quan trọng của an toàn

đều có sự khác nhau giữa các bệnh viện,

chất lượng chăm sóc cũng khác nhau.

Và chất lượng chăm sóc khác biệt rõ rệt
đối với phụ nữ da màu tại Mỹ.

Phụ nữ da màu sinh nở tại nước ta

thường có tỉ lệ tử vong do nguyên nhân
liên quan đến thai kỳ cao gấp ba, bốn lần

so với phụ nữ da trắng.

Số liệu này đúng với mọi phụ nữ da màu
sinh nở tại nước ta

dù cho họ được sinh ra tại Mỹ

hay tại các nước khác.

Rất nhiều người nghĩ rằng thu nhập
tạo nên sự khác biệt này,

nhưng nó không chỉ có thế,

Một người phụ nữ da màu với
trình độ đại học

có khả năng tử vong gấp gần hai lần
so với một người phụ nữ da trắng

với trình độ giáo dục dưới cấp ba.

Và cô ấy phải chịu những biến chứng
nghiêm trọng với tỷ lệ cao gấp hai, ba lần

khi sinh.

Tôi luôn được dạy rằng giáo dục chính là
thứ cứu rỗi chúng ta,

nhưng trong trường hợp này,
điều đó không đúng.

Sự khác biệt màu da đen - trắng

là sự khác biệt lớn nhất

trong các đo đạc y tế về sinh sản

theo như CDC.

Và những khác biệt này còn
thể hiện rõ ràng hơn

tại một số thành phố nước ta.

Ví dụ, ở New York,

một phụ nữ da màu có tỷ lệ tử vong
cao gấp tám đến 12 lần

bởi các nguyên nhân liên quan đến
mang thai so với một phụ nữ da trắng.

Tôi nghĩ nhiều bạn có thể biết

câu chuyện vô cùng đau đớn của
tiến sĩ Shalon Irving,

một nhà dịch tễ học tại CDC
chết sau khi sinh.

Câu chuyện của cô ấy được kể lại
tại kênh radio ProPublica và NPR

chưa đầy một năm trước.

Gần đây, tôi tham dự một hội nghị,

và tôi có được đặc quyền
khi được nghe mẹ cô ấy nói.

Bà ấy đã khiến cả hội trường rơi nước mắt.

Shalon là một nhà dịch tễ học xuất sắc,

quyết tâm nghiên cứu về
phân biệt chủng tộc và dân tộc trong y tế.

Cô ấy mới 36 tuổi và đó là
đứa con đầu tiên của cô ấy,

và cô ấy là một người Mỹ gốc Phi.

Shalon đã trải qua một thời kỳ
mang thai phức tạp,

nhưng cô ấy đã hạ sinh một bé gái
khỏe mạnh và được ra viện.

Ba tuần sau, cô ấy chết vì biến chứng
huyết áp cao.

Shalon đã đến gặp những chuyên gia
sức khỏe bốn hoặc năm lần

trong ba tuần đó.

Cô ấy không được lắng nghe,

và tình trạng nghiêm trọng của cô ấy
không được phát hiện.

Giờ, chuyện của Shalon chỉ là một
trong số rất nhiều câu chuyện

về sự khác biệt chủng tộc và dân tộc
trong vấn đề chăm sóc y tế

tại Hoa Kỳ,

và ngày càng có nhiều yếu tố xã hội,

như phân biệt chủng tộc, nghèo đói,
giáo dục, tách biệt nhà ở,

tác động lên sự khác biệt này.

Nhưng câu chuyện của Shalon đã làm nổi bật
một nguyên nhân cơ bản:

chất lượng dịch vụ chăm sóc.

Sự thiếu tiêu chuẩn
trong chăm sóc sau sinh.

Shalon đã đến các phòng khám
nhiều lần trong 3 tuần đó,

và cô ấy vẫn chết.

Chất lượng chăm sóc đối với
vấn đề sinh nở

là một nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự
khác biệt chủng tộc và dân tộc

liên quan đến tử vong ở mẹ và những
bệnh nghiêm trọng ở mẹ

tại Hoa Kỳ,

và đó chính là điều chúng ta cần chỉ ra.

Nghiên cứu bởi nhóm của chúng tôi
và nhóm khác

đã dẫn chứng rằng, bởi một số các lý do,

phụ nữ da màu thường sinh tại một số
bệnh viện xác định,

và những bệnh viện đó thường rất tệ đối
với cả phụ nữ da màu và da trắng,

chưa kể những yếu tố nguy cơ
đối với bệnh nhân.

Điều này đúng trên toàn Hoa Kỳ,

nơi mà ba phần tư phụ nữ da màu

chọn sinh tại một vài bệnh viện xác định,

nơi mà ít hơn một phần năm phụ nữ da trắng
chọn sinh tại đó.

Tại New York, người phụ nữ có nguy cơ
gặp biến chứng đe dọa tính mạng

trong suốt kỳ sinh nở

có thể cao gấp sáu lần tại một bệnh viện
so với những bệnh viện khác.

Không ngoài dự đoán, phụ nữ da màu
thường chọn sinh nở

tại bệnh viện kém chất lượng hơn.

Thực tế, sự khác biệt về bệnh viện để sinh

đã giải thích một phần cho sự phân biệt
màu da đen - trắng.

Trong khi ta cần chỉ ra
yếu tố xã hội tác động sức khỏe

nếu chúng ta muốn có một hệ thống
chăm sóc sức khỏe bình đẳng trên đất nước,

rất nhiều những yếu tố này đã ăn sâu
bám rễ và cần thời gian để giải quyết.

Khi đó, ta có thể giải quyết
vấn đề chất lượng chăm sóc.

Cung cấp dịch vụ chăm sóc chất lượng cao
xuyên suốt quá trình sinh nở

nghĩa là cung cấp những biện pháp
tránh thai an toàn và đáng tin cậy

trong suốt cuộc đời sinh sản của phụ nữ.

Trước khi mang thai, nó nghĩa là cung cấp
sự chăm sóc trước khi thụ thai,

giúp chúng ta kiểm soát được bệnh
mãn tính và tối ưu hóa sức khỏe.

Trong thai kỳ, nó bao gồm sự chăm sóc
chất lượng cao trước và trong khi sinh

giúp chúng ta có được những người mẹ
và em bé khỏe mạnh.

Và cuối cùng, sau khi sinh, nó bao gồm sự
chăm sóc sau sinh và giữa các thai kỳ

giúp chúng ta chuẩn bị cho các
bà mẹ để có em bé khỏe mạnh tiếp theo

và có một cuộc sống mạnh khỏe.

Và điều này thực sự cho thấy sự khác biệt
giữa sống và chết,

như trong trường hợp của Maria,

người đã nhập viện sau khi
bị tăng huyết áp

trong một buổi kiểm tra sau sinh.

Maria 40 tuổi, và đây là lần mang thai
thứ hai của cô ấy.

Trong lần mang thai đầu tiên vào
hai năm trước,

cô ấy cảm thấy không khỏe
trong vài tuần cuối của thai kỳ,

và cô ấy chịu đựng vài đợt tăng huyết áp,

nhưng không ai chú ý cả.

Họ chỉ nói, "Maria, đừng lo,
bạn sẽ ổn thôi.

Đây là lần đầu bạn mang thai
Bạn đã hơi lo lắng quá."

Nhưng Maria không hề ổn lần đó.

Cô ấy bị co giật trong khi sinh.

Lần này, các bác sĩ đã lắng nghe.

Họ hỏi những câu hỏi thông minh và
thăm dò.

Bác sĩ của cô ấy khuyên về những dấu hiệu
và triệu chứng của tiền sản giật,

và giải thích vì sao cô ấy
cảm thấy không khỏe,

cô ấy cần đến để được chăm sóc.

Và lần này khi Maria đến,

và bác sĩ đã ngay lập tức đưa cô
đến bệnh viện.

Tại bệnh viện, bác sĩ đã tiến hành
xét nghiệm khẩn cấp.

Họ đưa cô ấy qua nhiều loại máy
khác nhau,

và chú ý đặc biệt đến huyết áp của cô ấy,

nhịp tim của thai nhi

và tiêm tĩnh mạch để phòng ngừa
cơn co giật.

Và khi huyết áp của Maria tăng cao
có khả năng gây đột quỵ,

bác sĩ và y tá ngay lập tức hành động.

Họ kiểm tra huyết áp của cô ấy
trong 15 phút

và thực hiện cấp cứu tăng huyết áp.

Họ tiêm tĩnh mạch đúng theo quy trình
tiêu chuẩn mới nhất.

Họ làm việc một cách nhịp nhàng
và có tổ chức

và thành công hạ huyết áp của cô ấy.

Vì vậy, điều có thể là bi kịch
đã trở thành câu chuyện thành công.

Triệu chứng nguy hiểm của Maria
được kiểm soát,

và cô ấy đã hạ sinh một bé gái khỏe mạnh.

Và trước khi Maria được xuất viện,

bác sĩ đã dặn dò cô ấy những dấu hiệu và
triệu chứng của tiền sản giật một lần nữa,

tầm quan trọng của việc kiểm tra
huyết áp,

đặc biệt trong tuần đầu tiên sau sinh

và hướng dẫn cô ấy thông tin về sức khỏe
sau sinh và những thứ có thể xảy ra.

Và trong những tuần và tháng sau đó,

Maria đều đến gặp bác sĩ nhi khoa
của mình

để kiểm tra sức khỏe của con cô ấy.

Nhưng không kém quan trọng,

cô ấy cũng có những buổi khám
với bác sĩ sản - phụ khoa

để kiểm tra sức khỏe, huyết áp của mình,

và sự quan tâm, lo ngại của cô ấy
với tư cách là người mẹ mới.

Đây chính là dịch vụ chăm sóc chất lượng
cao xuyên suốt quá trình sinh nở,

và cách mà nó hoạt động.

Nếu mọi phụ nữ mang thai
tại tất cả các cộng đồng

nhận được sự chăm sóc chất lượng cao
như vậy

và sinh nở tại những bệnh viện
thực hành chăm sóc theo tiêu chuẩn,

tỷ lệ tử vong và mắc phải
những bệnh nguy hiểm ở mẹ sẽ giảm mạnh.

Thứ hạng quốc tế của chúng ta
sẽ không là một điều đáng hổ thẹn nữa.

Nhưng sự thật là, chúng ta có hàng thập kỷ
có tỷ lệ cao một cách không chấp nhận được

liên quan đến tử vong ở mẹ và biến chứng
đe dọa mạng sống trong khi sinh

và hàng thập kỷ với những hậu quả tàn khốc
đối với người mẹ, em bé và gia đình,

và chúng ta vẫn chưa hề hành động.

Truyền thông gần đây chú ý tới
sự thiếu hiệu quả của vấn đề tử vong ở mẹ

đã giúp cộng đồng hiểu rằng:

chăm sóc sức khỏe sinh sản chất lượng cao
là có thể đạt được.

Câu hỏi đặt ra là:

Liệu xã hội chúng ta sẵn sàng trân trọng
phụ nữ mang thai từ mọi cộng đồng?

Bản thân tôi, tôi đang làm mọi thứ có thể
để đảm bảo rằng khi chúng ta sẵn sàng,

chúng ta sẽ có dụng cụ và cơ sở sẵn sàng

để tiến tới phía trước.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)