Si mund të përmirësojmë kujdesin shëndetësor maternal -- para, gjatë dhe pas shtatzënisë.

Shokuese, por e vërtetë: Shtetet e Bashkuara kane nivelin më të lartë të vdekjeve për nënat e reja nga cdo shtet tjetër i zhvilluar--dhe 60% të tyre janë të parandalueshme.
Me qartësi dhe urgjencë, mjekja Elizabeth Howell shpejgon shkaqet e vdekshmërisë maternale dhe tregon mënyrat si spitalet dhe doktorët të bëjnë shtatzëninë më të sigurt për gratë para, gjatë dhe pas lindjes.

Ishte kaos sapo zbrita nga ashensori.

Isha duke u rikthyer në detyrë
si një mjeke rezidente

për të mbuluar njësinë e lindjeve.

Dhe gjithçka që munda të shihja, ishte
një turmë mjekësh dhe infermieresh

duke qëndruar mbi një pacient
në sallën e lindjes.

Ata ishin duke u
përpjekur të shpëtonin jetën e një gruaje.

Pacientja ishte në gjendje shoku.

Ajo kishte lindur një djalë të shëndetshëm
pak orë para se unë të mbërrija.

Papritur, humbi ndjenjat,
nuk po reagonte,

dhe kishte gjakderdhje të madhe uterine.

Para se të arrija ne sallë

aty ndodheshin doktorë, infermierë dhe pacientja e pajetë.

Skuadra e kujdesit intensiv
u mundua ta risillte në jetë,

por pavarësisht përpjekjeve maksimale të gjithkujt

ajo ndërroi jetë.

Ajo çfarë kujtoj më tepër nga ajo ditë
ishte e qara therrëse e të atit.

Ajo depërtoi në zemrën time
dhe të kujtdo që ishte i pranishëm.

Supozohet se ajo duhet të ishte dita
më e bukur e jetës së tij,

por u kthye në ditën më të keqe.

Do dëshiroja të mund të thoja se kjo
tragjedi ishte një rast i vecantë,

por fatkeqësisht, nuk është ky rasti.

Çdo vit, në Shtetet e Bashkuara

diku ndermjet 700 dhe 900 grave vdesin

nga nje shkak i lidhur me shtatzëninë.

Dhe ajo që më habit

është se shkalla e vdekshmërisë maternale
është në fakt më e lartë

se çdo shtet tjetër me të ardhura të larta,

dhe shkalla jonë është shumë herë më keq
për gratë me ngjyrë.

Shkalla jonë e vdekshmërisë maternale
faktikisht u rrit gjatë dekadës së kaluar,

ndërkohë që vendet e tjera e ulën.

Dhe paradoksi i gjithë kësaj?

Ne shpenzojmë më shumë për kujdesin ndaj
shëndetit se çdo shtet tjetër në botë.

Afërsisht në të njëjtën kohë që kjo
mama e re humbi jetën e saj në rezidencë,

unë u bëra vetë nënë.

Dhe pavarsisht njohurive dhe trajnimet
e mia në këtë fushë,

u befasova nga sa pak vëmendja që
iu kushtua

shpërndarjes se kujdesit cilësor
për nënat e reja.

Dhe mendova se çfarë kjo do të thoshte,
jo vetëm për mua

po per shumë gra të tjera.

Ndoshta sepse babai im ishte avokat
për mbrojtjen e të drejtave të njeriut

dhe prindërit e mi ishin të ndergjegjshëm

dhe kërkonin që ne të ngriheshim
për atë që besonim.

Ose fakti se prindërit e mi
kanë lindur në Xhamaika,

erdhën në Shtetet e Bashkuara

dhe ishin të aftë të kuptonin
ëndrrën amerikane.

Ose ndoshta ishte trajnimi im mjekësor,

ku fillimisht pashë

se sa keq trajtoheshin gratë
me të ardhura të pakta

nga sistemi ynë i kujdesit shëndetësor.

Cilado qoftë aryseja,
ndjeja një përgjegjësi të çohesha,

jo vetëm për vete,

po për të gjitha gratë,

dhe veçanërisht ato të perjashtuara
nga sistemi ynë i kujdesit shëndetsor.

Dhe vendosa ta fokusoj karrierën time
në përmirësimin e kujdesit shëndetësor maternal.

Pra, çfarë po i vret nënat?

Sëmundjet kardiovaskulare, hemorragjia,

presioni i lartë i gjakut
që shkakton goditje ose hemoragji,

mpiksja e gjakut dhe infeksioni

janë disa nga shkaqe madhore të
vdekshmërisë maternale në këtë shtet.

Por një vdekje maternale është
vetëm maja e ajsbergut.

Për çdo vdekje, mbi 100 gra
vuajnë një komplikim të rëndë

lidhur me shtatzëninë apo lindjen,

duke rezultuar që mbi 60 000 gra çdo vit
të përjetojnë një nga këto evente.

Këto komplikacione,
të quajtura sëmundje të rënda maternale,

janë në rritje ne Shtetet e Bashkuara
dhe janë jetë-ndryshuese.

Është vlerësuar se diku mes
1.5 dhe 2 përqind

e 4 milion lindjeve që ndodhin çdo vit
në këtë shtet

janë të lidhur me një nga këto ngjarje.

Kjo do të thotë që 5 ose 6 gra çdo orë
që përjetojnë mpiksje gjaku, kriza epileptike, goditje,

që marrin transfuzion gjaku

që kanë dëmtim të organeve fundore
si psh dëmtim të veshkave,

apo ndonjë tjetër ndodhi tragjike.

Tani, pjesa e kësaj historie që
është sinqerisht e pafalshme

është fakti se 60% e këtyre vdekjeve dhe
komplikacioneve të rënda

mendohet të jenë të parandalueshme.

Kur them se 60% janë të parandalueshme,

nënkuptoj se ekzistojnë hapa konkretë
dhe procedura standarte

që mund të aplikohen

për të parandaluar ndodhinë
e këtyre rezultate të këqija

dhe të shpëtojnë jetët e grave.

Dhe kjo nuk kërkon ndonjë teknologji
të re të sofistikuar.

Ne thjesht duhet të aplikojmë atë
çfarë dimë

dhe të sigurojmë standarte të barabarta
në spitale.

Për shembull, nëse një grua shtatzënë
në punë ka presion të lartë të gjakut

dhe e kurojmë me mjekimin
e duhur kundër tensionit të lartë

në kohën e duhur,

mund të parandalojmë goditjen.

Nëse mund të gjurmojmë saktësisht
humbjen e gjakut gjatë lindjes,

mund të zbulojmë hemorragjinë më shpejt
dhe të shpëtojmë jetën e gruas.

Ne faktikisht mund të ulim nivelet e këtyre
ngjarjeve katastrofike në të ardhmen,

por kjo kërkon që ne të vlerësojmë
cilësinë e kujdesit

që shpërndajmë drejt grave shtatzëna

përpara, gjatë dhe pas shtatzënisë.

Nëse risim cilësinë e kujdesit universalisht
drejt asaj që supozohet të jetë standarti,

ne mund çojmë drejt uljes se shkallës së
vdekshmërisë dhe komplkacioneve të rënda.

Epo, ka edhe disa lajme të mira.

Ka edhe disa histori suksesi.

Ekzistojnë në fakt disa vende që kanë
adoptuar këto standarte,

dhe kanë bërë ndryshime.

Disa vite më parë, Universiteti Amerikan i
Obstetërve dhe Gjinkelogëve

bashkëpunoi me organizata të tjera
shndetësore,

studiues si unë dhe
organziatave komunitare.

Ata donin të implementonin praktika
standarte të kujdesit

në spitale dhe në sistemet shëndetësore
në të gjithë shtetin.

Dhe mjeti që po përdorim është
një program i quajtur

Alenaca për Inovacion në Shëndetin Maternal,
programi AIM.

Objektivi i tyre është të ulin vdekshmërinë
dhe sëmunfjet e rënda maternale

nëpërmjet disa iniciativave cilësore
dhe të sigurta në të gjithë vendin.

Grupi ka zhvilluar një numër
paketash sigurie

që targetojnë disa nga shkaqet më të
parandalueshme te vdekjes maternale.

Programi AIM momentalisht gëzon
potencialin për të arritur

mbi 50% lindjeve në SHBA.

Pra, çfarë është një paketë sigurie?

Praktikat e bazuara në evidenca,
protokolle, procedura,

mjekime, pajisje

dhe artikuj të tjerë për gjurmimin
e këtyre kushteve.

Le të marrim shembullin e
një pakete hemorragjie.

Për hemorragjinë,
ju nevojitet një kuti

që ka në të gjithçka që një doktor apo infermiere
mund të ketë nevojë në rast emergjence:

një tub intravenoz, maskë oksigjeni, mjekime,

listat e plota kontrolluese,
ose pajisje të tjera.

Më pas nevojitet diçka
për të matur humbjen e gjakut:

sfungjera dhe fasho.

Dhe në vend që thjesht t'i shohin,

doktorët dhe infermierët
i mbledhin këto sfungjera dhe fasho

dhe ose i peshojnë

ose përdorin teknologji të reja që
të përcaktojnë se sa gjak është humbur.

Paketa e hemorragjisë përfshin gjithashtu
protokollet e krizave për transfuzionet masive

dhe trajnimet dhe stërvitjet e rregullta.

Tani, Kalifornia ka qene lider
në përdorimin e këtyre lloj paketash,

dhe kjo është arsyeja pse Kalifornia
pa nje reduktim me 21%

në vdekjet e afërta prej hemorragjisë

nëpër spitalet që implementuan
këtë paketë vitin e parë.

Përsëri përdorimi i këtyre paketave përgjatë
gjithë vendit është i pabarabartë ose mungues.

Njësoj si fakti që përdorimi i
praktikave të bazuara në prova

dhe fokusimi te siguria

ndryshon nga njëri spital në tjetrin,

sic ndryshon edhe cilësia e kujdesit.

Cilësia e kujdesit ndryshon masivisht
për gratë me ngjyrë në Shtetet e Bashkuara.

Gratë me ngjyrë që lindin në këtë vend

kanë 3-4 herë më tepër gjasa për
të vuajtur nga një vdekje e lidhur me shtatzëninë

sesa kanë gratë e bardha.

Kjo statistikë është e vërtetë për të
gjitha gratë me ngjyrë në këtë vend,

qofshin të lindura në Shtetet e Bashkuara

ose në ndonjë shtet tjetër.

Shume duan të mendojnë që ndryshimet
në të ardhura shkaktojnë keto pabarazi,

por kjo shkon përtej klasave shoqërore.

Një grua me ngjyrë me edukim universitar

ka afërsisht dy herë më tepër gjasa të vdesë
krahasuar me një grua të bardhë

me një edukim jo më të lartë
se arsimi i mesëm.

Dhe ajo ka 2-3 herë më tepër gjasa
të vuajë nga një komplikacion i rëndë

gjatë lindjes.

Më kanë mësuar gjithmonë të mendoj
se edukimi ishte shpëtimi yne,

por në këtë rast, nuk është e vërtetë.

Kjo pabarazi mes njerëzve të bardhë dhe
me ngjyrë

është pabarazia më e madhe

në masat shendetsore të paralidjeve

sipas CDC.

Dhe këto pabarazi janë më tepër
të theksuara

në disa nga qytetet tona.

Për shembull, në New York,

një grua me ngjyrë ka më tepër gjasa
të vdesë

nga një shkak i lidhur me shtatzëninë
sesa ka një grua e bardhë.

Tani, mendoj se shumë prej jush
ka mundësi të jenë familjarizuar me

historinë pikëlluese të
Dr. Shalon Irving,

një epidemologe e CDC
që vdiq pas lindjes.

Historia e saj u publikua
te ProPublica dhe NPR

më pak se një vit më parë.

Së fundmi, isha në një konferencë

dhe kisha privilegjin të dëgjoja
mamanë e saj teksa fliste.

Preku të gjithë publikun.

Shalon ishte një epidemologe
e shkëlqyer,

e angazhuar me studimin e pabarazive
etnike dhe racore në çështjet shëndetësore.

Ajo ishte 36 vjeç,
ky ishte fëmija i saj i parë,

dhe ajo ishte Afrikano-Amerikane.

Shalon kishte një shtatzëni
të komplikuar,

por ajo lindi një vajzë të shëndetshme
dhe doli nga spitali.

Tre jave më vonë, ajo vdiq
nga presioni i lartë i gjakut.

Shalon ishte kontrolluar 4-5 herë
nga profesionistët e kujdesit shëndetësor

në ato tre javë.

Ajo nuk u dëgjua,

dhe askush se kuptoi
gjëndjen e saj të rënde.

Tani, historia e Shalon
ishte një nga shumë historitë

për pabarazitë etnike dhe racore në çështjet
e shëndetit dhe kujdesit shëndetsor

në Shtetet e Bashkuara,

dhe ka një njohje në rritje se
determinantët socialë të shëndetit,

si racizmi, varfëria, edukimi,
strehimi i veçuar,

kontribuojnë te këto pabarazi.

Por, historia e Shalonit vë në pah
një nënçështje shtesë:

cilësinë e kujdesit.

Mungesa e standarteve në kujdesin
pas lindjes.

Shalon u kontrollua disa herë
nga mjekët në ato tre javë,

dhe përsëri ajo vdiq.

Cilësia e kujdesit
në mjedisin e lindjes

është një nënshkak i pabarazive
etnike dhe racore

në vdekshmërinë dhe sëmundjet
e rënda maternale

në Shtetet e Bashkuara,

dhe është diçka që mund ta adresojmë tani.

Kërkimet nga skuadra jonë dhe të tjerë

kanë dokumentuarse, për një varg arsyesh,

gratë me ngjyrë kanë tendencën të lindin
në një grup të veçntë spitalesh

dhe këto spitale shpesh kanë rezultate
më të këqija për gratë e bardha dhe me ngjyrë

së bashku, pavarësisht faktorëve
riskues të pacientes.

Kjo është e vërtetë në gjithë Shtetet e Bashkuara,

ku rreth 3/4 e të gjitha grave me ngjyrë

lindin në një grup të veçantë spitalesh,

ku më pak se 1/5 e grave të bardha
lindin në të njëjtat spitale.

Në New York, rreziku për një grua që të ketë
një komplikacion jetë-rrezikues

gjatë lindjes

mund të jetë 6 herë më i lartë
në një spital sesa në një tjetër.

Jo çuditërisht, gratë me ngjyrë
kanë më tepër gjasa të lindin

në spitale me rezultate më të
këqija.

Në fakt, diferencat në spitalet e lindjes

shpjegojnë afërsisht gjysmën
e pabarazive te gratë me ngjyrë.

Ndërkohë që ne duhet të adresojmë
determinantët socialë të shëndetit

nëse ne ndonjëherë do të kemi me të vërtetë
kujdes të paanshëm shëndetësor në vend

shumë prej tyre janë rrënjosur thellë
dhe do të marrin kohë për t'u zgjidhur.

Ndërkohë, ne mund të punojmë
me cilësinë e kujdesit.

Sigurimi i kujdesit cilësor
në gjithë vazhdimësinë e kujdesit

nënkupton sigurimin e aksesit të sigurt
dhe kontraceptivë të sigurtë

gjatë jetës ripordhuese të gruas.

Para shtatzënisë, nënkupton
sigurimin e kujdesit paraprak,

që të mund të menaxhojmë sëmundjet
kronike dhe të optimizojmë shëndetin.

Përgjatë shtatzënisë, përfshin kujdesin
cilësor para lindjes dhe gjatë lindjes

që të mund të nxjerrim mama dhe beba
të shëndetshëm.

Dhe në fund, pas shtatzënisë, përfshin
kujdesin postpartum dhe ndër-shtatzënor

që t'u mundësojmë mamave
lindjen e shëndetshme të bebave të tjerë

dhe një jetë të shëndetshme.

Dhe mund literalisht të përcaktojë
diferencën mes jetës dhe vdekjes,

siç bëri në rastin e Marias,

që u kontrollua në spital pasi
pati ngritje të presionit të gjakut

gjatë një vizite prenatale.

Maria ishte 40, dhe kjo ishte
shtatzënia e saj e dytë.

Gjatë shtatzënisv së saj të parë
që ndodhi dy vite më parë,

përsëri nuk u ndje mirë në javët e fundit
të shtatzënisë së saj,

dhe pati disa ngritje të
presionit të gjakut,

por askush nuk u pa të kushtonte
vëmendje.

Ata thjesht thanë "Maria ,
mos u shqetëso, do të jesh mirë.

Kjo është shtatzënia jote e parë.
Je thjesht pak nervoze."

Por gjërat nuk përfunduan mirë
për herën e fundit të Marias.

Ajo pati një krizë gjatë punës.

Epo, këtë herë skuadra e saj me
të vërtetë e dëgjoi.

Ata i bënë pyetje të zgjuara dhe ekzaminuese.

Doktori i saj e këshilloi për
shenjat dhe simptomat e pre-eklampsisë

dhe i shpjegoi se nëse ajo nuk
po ndjehej mirë,

ajo kishte nevojë të shkonte dhe të
kontrollohej.

Dhe herën e fundit , Maria erdhi,

dhe doktori i saj e dërgoi menjëherë në
spital.

Në spital, doktori i saj urdhëroi teste
urgjente laboratorike.

Ata e lidhën me disa monitorë

dhe i kushtuan vëmendje të veçantë
presionit të lartë të gjakut,

gjurmimit të rrahjeve të zemrës së fetusit

dhe i dhane mjekin intravenoz për të
parandaluar ndonjë krizë.

Dhe kur presioni i gjakut të Marias u rrit
aq shumë saqë kishte rrezik për goditje në zemër,

doktorët dhe infermieret e saj
u hodhën në veprim.

Ata përsëritën presionin e saj të gjakut
në 15 minuta

dhe deklaruan një emergjencë hipertensive.

Ata i dhanë mjekimin e duhur intravenoz
sipas protokollit korrekt më të fundit.

Ata punuan pa probleme së bashku
si një grup i koordinuar

dhe në mënyrë të suksseshme e ulën
presionin e saj të gjakut.

Si rezultat, ajo që mund të rezultonte në një tragjedi
u shndërrua në histori suksesi.

Simptomat e rrezikshme të Marias
u kontrolluan,

dhe ajo lindi një vajzë të shëndetshme.

Dhe para se Maria të dilte nga spitali,

doktori e këshilloi atë përsëri për simptomat
dhe shenjat e pre-eklampsisë,

dhe rëndësisë së të paturit
nën kontroll të presionit të gjakut,

veçanërisht në javën e parë pas lindjes

dhe i dha asaj edukimin për shëndetin
postpartum dhe se çfarë duhet të priste.

Dhe në javët dhe muajt që pasuan,

natyrshëm,Maria pati vizita të mëtejshme
me mjekun pediatër

për të kontrolluar shëndetin e fëmijës.

Por, po aq e rëndësishme,

ajo pati vizita pasuese me mjekun obstetër
dhe gjinekologun

për të kontrolluar shëndetin e saj,
presionin e saj të gjakut,

dhe kujdesin dhe shqetësimet e saj
si një mama e re.

Kjo është ajo se si kujdesi cilësor duket
përgjatë kudjesit të vazhdueshëm,

dhe se si duhet të duket.

Nëse çdo grua shtatzënë në çdo komunitet

do merrte këtë lloj kujdesi cilësor

dhe do lindte me facilitetet që përdorin
praktika standarte kujdesi,

shkalla e vdekshmërisë dhe sëmundshmërisë
së rëndë maternale do të binte menjëherë.

Rankimi ynë ndërkombëtar nuk do
të ishte kaq turpërues për ne.

Por, e vërteta është se, ne kemi pasur
dekada të niveleve papranueshmërisht të larta

të vdekjeve dhe komplikacioneve jetë-kërcënuese
maternale gjatë lindjeve

dhe dekada të pasojave shkatërruese për
mamat, bebat dhe familjet,

dhe nuk kemi lëvizur për të vepruar.

Vëmendja së fundmi e medias në performancën
tonë të vakët në vdekshmërinë maternale

ka ndihmuar publikun të kuptojë:

kujdesi shëndetësor cilësor maternal
është i ofrueshëm brenda mundësive.

Pyetja është:

A jemi ne si shoqëri gati të vlerësojmë gratë
shtatzëna nga çdo komunitet?

Sa për pjesën time, jam duke bërë gjithçka
mundem për t'u siguruar që po, ne jemi,

ne kemi mjetet dhe bazën evidenciale gati

për të ecur përpara.

Faleminderit!

(Duartrokitje)