De kracht van gif -- en hoe het ooit je leven kan redden
-
0:01 - 0:04Hoe vangt een zeeslak een vis?
-
0:04 - 0:07Want het is een slak, dus langzaam,
-
0:07 - 0:10en een vis is dat niet.
-
0:10 - 0:12Maar toch gebeurt het.
-
0:13 - 0:15Onder het zand
verbergt zich een kegelslak. -
0:15 - 0:18En dat oranje dingetje daar is een tong.
-
0:18 - 0:20Die noemen we de proboscis.
-
0:20 - 0:25Ze gebruikt die om een argeloze vis
op te sporen en uit te schakelen. -
0:26 - 0:28Deze predator-prooi-interactie
-
0:28 - 0:31zal je duidelijk niet doen denken
aan de slakken in je tuin. -
0:31 - 0:34Dit zijn de moordenaars van de zee.
-
0:35 - 0:38En hun voorkeurswapen is gif.
-
0:38 - 0:42Gif, zoals het gif
van gifslangen en schorpioenen, -
0:42 - 0:47gebruiken deze slakken
voor het uitschakelen van vissen, wormen -
0:47 - 0:48en andere slakken.
-
0:48 - 0:51Het gif van deze slangen
is niet één enkele substantie, -
0:51 - 0:55maar een cocktail van giftige moleculen
-
0:55 - 0:59die verzameld en afgeleverd worden
via een valse tand die de radula heet. -
0:59 - 1:02Je kan die radula zien
als een onderhuidse naald. -
1:02 - 1:03Maak je niet ongerust,
-
1:03 - 1:06want die slakken hebben
een goede naaldhygiëne. -
1:06 - 1:08Elke radula wordt
slechts één keer gebruikt. -
1:08 - 1:11Uit wat je zelf weet
over giftige organismen -
1:11 - 1:15en van die akelige video van het doden
van die vis die ik net liet zien, -
1:15 - 1:19zou je kunnen besluiten dat gif
gevaarlijk en alleen maar slecht is. -
1:19 - 1:21Ja en nee.
-
1:21 - 1:23Je kan gif beter bekijken
-
1:23 - 1:27als zowel een superbooswicht
en een superheld. -
1:27 - 1:31In mijn lab bestuderen we de evolutie
van het gif van deze zeeslakken -
1:31 - 1:33als een kracht ten goede.
-
1:33 - 1:34Lijkt wat vergezocht,
-
1:34 - 1:36of misschien wel slangenolie,
-
1:36 - 1:37maar in feite is het --
-
1:37 - 1:40ook al gaat het over slangen --
een goed product. -
1:40 - 1:42Een reden waarom het gif zo succesvol is,
-
1:42 - 1:47is omdat het fysieke oorlogsvoering
herleidt tot een biochemische. -
1:47 - 1:52Waar predator-prooi-interactie
meestal berust op brute kracht, -
1:52 - 1:54herleidt gif het
tot op moleculaire schaal. -
1:54 - 1:56Het gaat niet meer om grootte,
-
1:56 - 1:58maar om het mengsel van je gifarsenaal.
-
1:58 - 2:01De chemie van de toxinen in je arsenaal
-
2:01 - 2:04maakt het David mogelijk
om Goliath te overwinnen. -
2:04 - 2:07In ons scenario
is David duidelijk de slak. -
2:07 - 2:11Nog iets dat gif zo succesvol maakt,
-
2:11 - 2:15is dat de toxinen werken
met de precisie van een Zwitsers zakmes. -
2:15 - 2:17En dus vallen deze toxinen
juist de sterke punten aan -
2:17 - 2:20die een organismen helpen functioneren.
-
2:20 - 2:23Ze richten zich op bloed,
brein en membranen. -
2:23 - 2:26Of het nu om slakken- of slangengif gaat,
-
2:26 - 2:28ze hebben allemaal componenten
-
2:28 - 2:31die bijvoorbeeld je bloed
kunnen laten stollen, -
2:31 - 2:32wat we 'hemotoxisch' noemen;
-
2:32 - 2:36of ze verstoren de werking
van neuronen in je brein, -
2:36 - 2:38wat we 'neurotoxisch' noemen;
-
2:38 - 2:42of ze hebben toxinen die gaten prikken
in de membranen van je cellen, -
2:42 - 2:46waardoor ze barsten
en, zeg maar, ontploffen, -
2:46 - 2:47wat we 'cytotoxisch' noemen.
-
2:47 - 2:50Cellulaire explosie, mensen.
-
2:50 - 2:53Nou, als dat niet almachtig
en alomtegenwoordig is, -
2:53 - 2:54is niets het.
-
2:54 - 2:56Nu iets over mij
-
2:56 - 2:58en waarom ik zo geobsedeerd ben door gif.
-
2:59 - 3:00Ik groeide op in New York
-
3:00 - 3:03met verplichte toegang
tot het Natural History Museum. -
3:03 - 3:05Ik zeg 'verplichte toegang'
-
3:05 - 3:07omdat ik één van vijf kinderen ben,
-
3:07 - 3:10en mijn ouders musea gebruikten
als een vorm van kinderoppas. -
3:10 - 3:11Er waren twee regels:
-
3:11 - 3:13raak niemand kwijt
-
3:13 - 3:15en wacht op mam en pap
bij de Afrikaanse olifanten -
3:15 - 3:17om 5:30, als het museum sluit.
-
3:18 - 3:23Die dagen zonder enig toezicht
lopend door de hallen van het museum -
3:23 - 3:26zaten vol met avontuur en ontdekking.
-
3:26 - 3:29En zo voelt ook
het bestuderen van gif aan. -
3:29 - 3:30Een wetenschappelijk avontuur.
-
3:30 - 3:36We onderzoeken moedig dit ding,
een link tussen natuur en mensheid. -
3:36 - 3:38Ik ben ook geobsedeerd door gif
-
3:38 - 3:40door de dualiteit ervan.
-
3:40 - 3:43Als je de stoffen van een gifarsenaal
in een organisme spuit, -
3:43 - 3:46kan dat zowel doden als helen.
-
3:46 - 3:48Op moleculaire schaal
kunnen er allerlei dingen gebeuren. -
3:49 - 3:52Je zag er al één,
de verlamming van de vis. -
3:52 - 3:55Dat gebeurde omdat de toxinen in het gif
een aanval uitvoerden -
3:55 - 3:59op de manier waarop de cellen van de vis
met elkaar communiceerden, -
3:59 - 4:00waardoor hij niet meer weg kon.
-
4:00 - 4:03En zijn er andere dingen
die gif kan aanvallen? -
4:04 - 4:05Zeker.
-
4:05 - 4:07En één ervan is kanker.
-
4:07 - 4:09Kankertumoren zijn cellen.
-
4:09 - 4:10En zoals bij alle cellen
-
4:10 - 4:13communiceren ze met elkaar
en met hun omgeving. -
4:13 - 4:15Daarom willen we
zo graag gifstoffen vinden -
4:15 - 4:19die goed zijn in het verstoren
van hoe de tumorcellen communiceren, -
4:19 - 4:24net zoals het gif de communicatie
tussen de cellen van de vis verstoorde -
4:24 - 4:26en hij niet meer kon wegzwemmen.
-
4:26 - 4:30In mijn lab bestuderen we kanker
als een kanalopathie. -
4:30 - 4:33Dit betekent in feite
dat we zoeken naar gifbestanddelen -
4:33 - 4:37die kanalen aanpakken
die meer ontwikkeld zijn in kankercellen -
4:37 - 4:39dan in normale cellen.
-
4:39 - 4:41De kanker waarmee we ons nu
het meest bezig houden -
4:41 - 4:42is leverkanker.
-
4:42 - 4:45Omdat sinds de jaren 80
-
4:45 - 4:48de sterfte aan leverkanker is verdubbeld
-
4:48 - 4:50en het in de VS
een toenemende bedreiging vormt. -
4:50 - 4:52In een test waarbij we baarmoederhals-,
-
4:52 - 4:55neuroblastoom-, prostaat-
en leverkankercellen onderzochten, -
4:55 - 4:58vonden we een verbinding
afkomstig van een terebride slak -
4:58 - 5:01die leverkankercellen
leek aan te pakken, -
5:01 - 5:05en alleen leverkankercellen,
en geen van de overige geteste. -
5:05 - 5:10Toen we deze stof injecteerden
in muizen met leverkanker, -
5:10 - 5:14remde dat merkbaar
de groei van de tumoren. -
5:14 - 5:16We weten nog niet helemaal hoe dit werkt,
-
5:16 - 5:18we onderzoeken het mechanisme nog
-
5:18 - 5:20en hoe we de stof
effectiever kunnen maken. -
5:20 - 5:23Je kan dus nog niet
gelijk naar de apotheek -
5:23 - 5:27om een leverkankerbehandeling
van de killerslak te bestellen. -
5:27 - 5:28Nog niet.
-
5:28 - 5:30We denken
-
5:30 - 5:34dat de stof een specifiek
kanaal blokkeert. -
5:34 - 5:37Dat zou de transmissie verhinderen
van een specifieke stof -
5:37 - 5:39die verderop signaleert
-
5:39 - 5:43dat de tumor mag groeien
en bloed naar zich toe trekken. -
5:43 - 5:46Wat wij doen bij het bestuderen
van de componenten van gif -
5:46 - 5:49om behandelingen te vinden
voor menselijke ziekten en kwalen -
5:49 - 5:50is niet nieuw.
-
5:50 - 5:53Het heet de ontdekking
van natuurlijke geneesmiddelen -
5:53 - 5:55en gebeurt al eeuwenlang
-
5:55 - 5:57door culturen over de hele wereld.
-
5:57 - 6:00Giffen voorzien ons niet alleen
van coole nieuwe stoffen, -
6:00 - 6:02maar ze geven ons ook
nieuwe manieren van denken -
6:02 - 6:05over hoe we menselijke ziekten
en kwalen kunnen behandelen. -
6:06 - 6:07Ik geef drie voorbeelden.
-
6:07 - 6:10Het eerste is natuurlijk de killerslak.
-
6:10 - 6:14Het eerste geneesmiddel
afkomstig van deze slakken -
6:14 - 6:17heet ziconotide, of Prialt,
-
6:17 - 6:21en wordt gebruikt tegen chronische pijn
bij hiv- en kankerpatiënten. -
6:21 - 6:24Prialt is een pijntherapie
die niet verslavend is. -
6:24 - 6:28Drie magische woorden als je bedenkt
hoe we nu pijn behandelen. -
6:28 - 6:32We gebruiken zaken
met een hoge kost aan verslaving. -
6:32 - 6:33Denk aan morfine
-
6:33 - 6:36of denk aan andere favoriete opioïde.
-
6:36 - 6:38De slakken hebben ons de weg getoond
-
6:38 - 6:41naar pijnbehandeling zonder verslaving.
-
6:41 - 6:43Dat is geweldig.
-
6:43 - 6:46Het volgende voorbeeld komt
van de Braziliaanse groefkopadder. -
6:46 - 6:49Van deze slangen hebben we
een verbinding afgeleid -
6:49 - 6:50die captopril heet.
-
6:50 - 6:53Captopril wordt gebruikt
tegen hoge bloeddruk. -
6:53 - 6:55Captopril is een doorbraak.
-
6:55 - 6:58Niet alleen op zichzelf,
-
6:58 - 7:01maar omdat het aan de basis lag
van een hele klasse middelen -
7:01 - 7:03die we nu kennen als ACE-inhibitoren,
-
7:03 - 7:06de meest gebruikte tegen hoge bloeddruk
-
7:06 - 7:08en hartfalen.
-
7:08 - 7:11Het laatste voorbeeld
komt van het Gila monster. -
7:11 - 7:15Een boeiend voorbeeld
over het begrijpen van de ecologie -
7:15 - 7:16van deze organismen
-
7:16 - 7:19en het combineren met efficiënt
ontdekken van geneesmiddelen. -
7:19 - 7:21Gila monsters zijn slokkers.
-
7:21 - 7:24Als ze in een grote hap bijten,
-
7:24 - 7:27bevat hun gif stoffen
die de bloedsuikerspiegel doen dalen. -
7:27 - 7:31Wat voor een geneesmiddel
vonden we in het Gila monster? -
7:31 - 7:35Een stof die de bloedsuikerspiegel
van diabetespatiënten verlaagde. -
7:35 - 7:37Dat zijn drie prachtige voorbeelden,
-
7:37 - 7:39maar we staan nog maar aan het begin.
-
7:39 - 7:42Er valt nog zoveel
meer gif te bestuderen. -
7:42 - 7:46In feite denken we dat 15%
van alle dieren op de planeet -
7:46 - 7:47giftig zijn.
-
7:47 - 7:49Ik denk dat die schatting
nog te laag is, -
7:49 - 7:52omdat we nog niet
alle dieren hebben bestudeerd. -
7:52 - 7:55Maar de natuur lijkt iets
gevonden te hebben waar ze van houdt -
7:55 - 7:58en ze herhaalt dat keer op keer
-
7:58 - 8:01tot het grote aantal dieren rondom ons
-
8:01 - 8:03en doorheen de boom van het leven.
-
8:03 - 8:06Of we het nu hebben
over mijn favoriet de killerslak -
8:06 - 8:07of over kwallen
-
8:07 - 8:10of over de larven van vlinders en motten
-
8:10 - 8:13of over het vogelbekdier
of de plompe lori's, -
8:13 - 8:16of het nu te land,
ter zee of in de lucht is, -
8:16 - 8:19overal kom je giftige schepsels tegen.
-
8:19 - 8:20Herinner je dat ik zei
-
8:20 - 8:24dat gif zowel een superheld
als een superbooswicht kan zijn -
8:24 - 8:26en je me niet geloofde?
-
8:26 - 8:27Mhm.
-
8:27 - 8:30We haasten ons om te profiteren
van al die voordelen van gifstoffen -
8:30 - 8:33voordat we de meesten van
die dieren op onze planeet kwijt zijn. -
8:33 - 8:35Het is een holistisch gebeuren.
-
8:35 - 8:39Je kunt de therapeutische behandelingen
niet hebben zonder de dieren. -
8:39 - 8:41Je kunt die dieren ook niet hebben
-
8:41 - 8:43zonder hun ecosystemen.
-
8:43 - 8:46Voor mijzelf en de slakken betekent dat
-
8:46 - 8:47dat we de oceanen moeten redden.
-
8:47 - 8:50En vermits je overal
giftige dieren vindt, -
8:50 - 8:52moeten we dus de planeet redden.
-
8:52 - 8:54Doe het dus voor de giftige dieren
-
8:54 - 8:55als je het niet wil doen voor jezelf.
-
8:56 - 8:57En wie weet
-
8:57 - 9:00zou slakkengif ooit wel eens
je leven kunnen redden. -
9:01 - 9:02Bedankt.
- Title:
- De kracht van gif -- en hoe het ooit je leven kan redden
- Speaker:
- Mandë Holford
- Description:
-
Gif kan doden ... of het kan genezen. In deze fascinerende talk deelt bioloog Mandë Holford, gespecialiseerd in mariene scheikunde, haar onderzoek naar dierlijk gif, van dodelijke zeeslakken tot vogelbekdieren en plompe lori's -- en verkent ze het potentieel ervan om ooit menselijke ziekten zoals kanker te behandelen. Het mechanisme achter deze krachtige substanties is nog steeds mysterieus, zegt Holford, maar: "Ooit kan slakkengif je leven redden."
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 09:16
Peter van de Ven approved Dutch subtitles for The power of venom -- and how it could one day save your life | ||
Peter van de Ven accepted Dutch subtitles for The power of venom -- and how it could one day save your life | ||
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for The power of venom -- and how it could one day save your life | ||
Rik Delaet edited Dutch subtitles for The power of venom -- and how it could one day save your life | ||
Rik Delaet edited Dutch subtitles for The power of venom -- and how it could one day save your life | ||
Rik Delaet edited Dutch subtitles for The power of venom -- and how it could one day save your life | ||
Rik Delaet edited Dutch subtitles for The power of venom -- and how it could one day save your life | ||
Rik Delaet edited Dutch subtitles for The power of venom -- and how it could one day save your life |