Beynimiz konuşmayı nasıl işler? - Gareth Gaskell
-
0:07 - 0:1420 yaşındaki biri 27.000
ile 52.000 farklı kelime bilir. -
0:14 - 0:2060 yaşına geldiğinde, bu sayı
35.000 ile 56.000 arasındadır. -
0:20 - 0:24Yüksek sesle söylenen bu kelimelerin
çoğu bir saniyeden az sürer. -
0:24 - 0:29Yani her kelimede beyin
hızlı bir karar alır: -
0:29 - 0:32bu binlerce seçenekten
hangisi sinyale uyuyor? -
0:33 - 0:36Beyin, %98 oranında doğru kelimeyi seçer.
-
0:36 - 0:37Ama nasıl?
-
0:37 - 0:41Konuşulan kelime tanımanın işaret dilinden
-
0:41 - 0:44daha fazla incelenmesine rağmen
konuşma anlama, -
0:44 - 0:49okuduğunu anlamadan farklıdır,
ancak işaret dili kavrayışına benzer. -
0:49 - 0:51Konuşmayı anlama yeteneğimizin anahtarı
-
0:51 - 0:55beynin paralel bir işlemcisi
olarak rol oynar, -
0:55 - 0:59yani aynı anda birden fazla
farklı şey yapabilir. -
0:59 - 1:02Çoğu teori, bildiğimiz her kelimenin
sadece bir işi olan -
1:02 - 1:06ayrı bir işlem birimi tarafından
temsil edildiğini varsayar: -
1:06 - 1:11söz konusu sözcükle eşleşen yeni
konuşma olasılığını değerlendirmek. -
1:11 - 1:15Beyin bağlamında, bir kelimeyi temsil eden
-
1:15 - 1:19işlem birimi muhtemelen
beynin korteksindeki -
1:19 - 1:22bir grup nörondaki bir ateşleme
aktivitesi modelidir. -
1:22 - 1:25Bir kelimenin başlangıcını duyduğumuzda,
-
1:25 - 1:27bu tür binlerce birim
aktif hale gelebilir, -
1:27 - 1:29çünkü bir kelimenin başlangıcında
-
1:29 - 1:32birçok olası eşleşme vardır.
-
1:32 - 1:36Daha sonra, kelime ilerledikçe
giderek daha fazla birim -
1:36 - 1:41bazı hayati bilgilerin eksik olduğunu
ve aktivitesini kaybettiğini gösterir. -
1:41 - 1:43Kelimenin sonundan çok önce,
-
1:43 - 1:48sadece bir ateşleme kalıbı aktif kalır,
bir kelimeye karşılık gelir. -
1:48 - 1:51Buna "tanıma noktası" denir.
-
1:51 - 1:54Tek bir kelimeye odaklanma sürecinde,
-
1:54 - 1:57aktif birimler başkalarının
aktivitesini baskılayarak -
1:57 - 1:59önemli milisaniyeler kazandırır.
-
1:59 - 2:04Çoğu insan saniyede yaklaşık
8 heceyi kavrayabilir. -
2:04 - 2:07Ancak, amaç sadece kelimeyi
tanımakla kalmayıp -
2:07 - 2:10aynı zamanda kayıtlı anlamına erişmektir.
-
2:10 - 2:14Beyin, kelimenin tam olarak
tanımlanmasından önce, -
2:14 - 2:17birçok olası anlama ulaşır.
-
2:17 - 2:21Bunu, "kap-" gibi bir kelime
parçasını duyduktan sonra bile, -
2:21 - 2:23dinleyenlerin tam kelimenin
ortaya çıkmasından önce -
2:23 - 2:27kaptan veya kapital gibi
birden fazla olası anlamı kaydetmeye -
2:27 - 2:32başlayacağını gösteren
çalışmalardan biliyoruz. -
2:32 - 2:35Bu, her kelimeyi duyduğumuzda aklımızda
-
2:35 - 2:38kısa bir anlam patlaması olduğunu
ve tanıma noktasında -
2:38 - 2:43beynin bir yoruma ayak
uydurduğunu gösterir. -
2:43 - 2:46Tanıma süreci, bize rastgele
bir kelime dizisinden ziyade -
2:46 - 2:51bağlam veren bir cümle ile
daha hızlı hareket eder. -
2:51 - 2:55Bağlam ayrıca "bat" veya "crane" gibi
birden fazla yorum içeren kelimelerin -
2:55 - 2:59amaçlanan anlamında
veya "no" ya da "know" gibi -
2:59 - 3:03sesteş sözcüklerde bizi
yönlendirmeye yardımcı olur. -
3:03 - 3:07Çok dilli insanlar için dinledikleri dil,
dil içeriğiyle eşleşmeyen -
3:07 - 3:13potansiyel kelimeleri ortadan kaldırmak
için kullanılan başka bir ipucudur. -
3:13 - 3:17Peki, bu sisteme tamamen yeni kelimeler
eklemeye ne dersiniz? -
3:17 - 3:21Yetişkin olarak bile, birkaç günde bir
yeni bir kelimeyle karşılaşabiliriz. -
3:21 - 3:25Ancak, her kelime birçok nöron
üzerine dağıtılmış ince ayarlanmış -
3:25 - 3:27bir aktivite modeli olarak
temsil edilirse, -
3:27 - 3:32yeni kelimelerin eskilerinin üzerine
yazılmasını nasıl önleyebiliriz? -
3:32 - 3:34Bu problemden kaçınmak için,
-
3:34 - 3:39yeni kelimelerin başlangıçta beynin
hipokampus adı verilen bir bölümünde, -
3:39 - 3:43korteksteki ana kelime deposundan
çok uzakta saklandığını, -
3:43 - 3:46böylece nöronları başka kelimelerle
paylaşmadıklarını düşünüyoruz. -
3:46 - 3:49Ardından, birden fazla gece uykusunda,
-
3:49 - 3:54yeni kelimeler yavaş yavaş aktarılır
ve eskileriyle iç içe geçer. -
3:54 - 3:58Araştırmacılar, bu kademeli
edinim sürecinin -
3:58 - 4:01mevcut kelimeleri bozmamaya
yardımcı olduğunu düşünüyor. -
4:01 - 4:03Bu yüzden gündüz
-
4:03 - 4:07bilinçsiz aktivite, sohbet ederken
anlam patlamaları yaratır. -
4:07 - 4:12Geceleri dinleniriz, ama beynimiz
yeni bilgiyi kelime ağına -
4:12 - 4:14entegre etmekle meşgul olur.
-
4:14 - 4:18Uyandığımızda, bu süreç sürekli değişen
-
4:18 - 4:21dil dünyasına hazır olmamızı sağlar.
- Title:
- Beynimiz konuşmayı nasıl işler? - Gareth Gaskell
- Speaker:
- Gareth Gaskell
- Description:
-
Tam dersi görüntülemek için: https://ed.ted.com/lessons/how-do-our-brains-process-speech-gareth-gaskell
20 yaşındaki biri ortalama 27.000 ile 52.000 arasında farklı kelime bilir. Yüksek sesle söylenen bu kelimelerin çoğu bir saniyeden az sürer. Her kelimede, beyin hızlı bir karar alır: Bu binlerce seçenekten hangisi sinyale uyuyor? Zamanın %98'inde, beyin doğru kelimeyi seçer. Bu nasıl mümkün olabilir? Gareth Gaskell konuşmayı anlamanın karmaşıklıklarını ortaya çıkartıyor.
Ders Gareth Gaskell, animasyon Art Shot tarafından yapılmıştır.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:21
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Miraç Şendil accepted Turkish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Miraç Şendil edited Turkish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Miraç Şendil edited Turkish subtitles for How do our brains process speech? | ||
Nihal Aksakal edited Turkish subtitles for How do our brains process speech? |