ژيانى شاراوە لە ژێر سەهۆڵى ئەنتاركتيكا (جەمسەرى بەستەڵەكى باشوور).
-
0:01 - 0:03دەتوانيت پێشبينى بكەيت ئەمە چييە؟
-
0:04 - 0:08چى ئەگەر پێم وتيت شوێنێگ هەيە
بوونەوەرانى لە شووشە دروستكراون؟ -
0:08 - 0:11يان شێوەيەكى ژيان هەيە
لەلاى ئێمە ناديارە، -
0:11 - 0:14بەڵام دەتوانين هەميشە وەك
ئاسمانەوانەكان بيان بينين؟ -
0:14 - 0:19ئەم بوونەوەرە نەبينراوە شووشەيانە
لەسەر هاسەرەيەكى دوور نامۆ نين. -
0:19 - 0:20ئەوان قەوزەى دەرياين:
-
0:20 - 0:24ڕۆشنە پێكهاتن، لە يەك خانە پێكهاتووە
لە بەرهەمهێنانى ئۆكسجين بەرپرسە -
0:24 - 0:27و يارمەتى توخمى ئاوێتەيى
لەسەر هەسارەيى دەدات -
0:27 - 0:31لەگەڵ پەيكەرە بچووكەكەى، پێكهاتە
ئەندازيە دەرەكيەكەى دروستكراوە لە -- -
0:31 - 0:32بەڵێ، لە شووشە.
-
0:33 - 0:37دەتوانيت لە خولانەوەى ڕەنگى ڕووكەشى
زەرياكان لە بۆشايى ئاسمانەوە بيانبينيت. -
0:37 - 0:38و كاتێك دەمرن،
-
0:38 - 0:40خانووە شووشەيەكانيان بۆ
قەڵاى زەرياكە نقووم دەبێت، -
0:40 - 0:42كاڕبۆن لە هەواوە هەڵدەمژن
-
0:42 - 0:43لەكەڵ ئەوانەوە بۆ خوارەوە،
-
0:43 - 0:48لە بە دەستخستنى بڕێكر زۆرى دووانە
ئۆكسيدى كاڕبۆن لى ئەقيانوسەكان بەرپرسن. -
0:48 - 0:50ئێمە لە هەسارەيەكى نامۆ دەژين.
-
0:50 - 0:53ژيانێكى زۆر لەسەر زەوى بۆ خوێندن هەيە،
-
0:53 - 0:56و زۆربەى ئەمەش لە گۆشەكانى
دونياى ئێمەدا هەيە ، -
0:56 - 0:59لە پێش چاوى خۆمان و لە تێگەيشتنمان.
-
0:59 - 1:01يەكێك لەم گۆشانە ناوچەى جەمسەرى باشوورە.
-
1:02 - 1:04كاتێك بير لە كيششوەرى
ئەنتاركتيكا دەكەيتەوە، -
1:04 - 1:07بير لە شوێنێكى بەتاڵ و بێ گيان دەكەينەوە..
-
1:07 - 1:09جگە لە هەندێك پەنگوين.
-
1:09 - 1:12بەڵام ئەنتاركتيكا دەبێت بە جەمسەرى
دوورگەى ژيان بناسرێت، -
1:12 - 1:15خانەخوێى بوونەوەرە بێشوومارە دڵ ڕفێننەكان.
-
1:16 - 1:19كەواتە بۆچى لە دوايين بەڵكەنامەدا
سەيرى ئەو بوونەوەرانەمان نەكرد؟ -
1:19 - 1:22بە سادەيى، چونكە لە ژێر بەفر
و سەهۆڵەكان خۆيان حەشاردابوو، -
1:22 - 1:24لەڕاستيدا بۆ ئێمە شاراوەن.
-
1:24 - 1:26ئەوان وردە گيانلەبەرن:
-
1:26 - 1:29ڕووەكى بچوك و ئاژەڵ لەناو
سەهۆڵلوەكان نيشتەجێن، -
1:29 - 1:31لە ژێر سەهۆڵى دەريايى
-
1:31 - 1:33و مەلە لە ژێر گۆمە سەهۆڵيەكان دەكەن.
-
1:33 - 1:36لە سەرنجڕاكێشيدا هيچى
لە ئاژەڵە گەورەكان كەمتر نييە -
1:36 - 1:38كە پێشتر لە بەڵگەنامەكان دەتانبينى.
-
1:39 - 1:44بەڵام چۆن خەڵك ناچار بكەين
بۆ دۆزينەوەى ئەوەى نايبينن؟ -
1:44 - 1:47بۆ ماوەى ٥ هەفتە گەشتێكم
بۆ ئەنتاركتيكا بەڕێوە برد -
1:47 - 1:51بۆ ئەوەى ببمە فليم دروستكەرى ژيانى
كێوى لە ئاستى بەكتريايى يان ئاستى ورد. -
1:51 - 1:53بە ١٨٥ پاوەند كەلووپەل،
-
1:53 - 1:55سوارى فڕۆكەيەكى سەربازى بووم
-
1:55 - 1:57ماكڕۆسكۆبم بۆ ناو كێڵگەكە هێنا
-
1:57 - 2:00بۆ فليم و پشكنينى ئەو ميكڕۆبە ئاويانە،
-
2:00 - 2:03بۆ ئەوەى زياتر ئاشناى سيستەمى
ژينگەيى بين كە بەباشى تێينەگەيشتووين -
2:04 - 2:05لەگەڵى لەسەر ئەو هەسارەيە دەژين.
-
2:06 - 2:09بۆ وێنە گرتنى بونەوەرە
ناديارەكان لەكاتى كاركردن، -
2:09 - 2:11پێويستە ماڵەكەيان ببينم --
-
2:11 - 2:13پێويستە لەژێر سەهۆڵەكە سەركێشى بكەم.
-
2:14 - 2:18هەموو ساڵێك، سەهۆڵى دەرياى
دوو ئەوەندە دەبێت لە ئەنتاركتيكا. -
2:18 - 2:21بۆ ئەوەى سەرنجێك لە ژێر
سەهۆڵى نۆ پێ ئەستوور بدەيت، -
2:21 - 2:25بە بۆڕييەكى ئاسنى درێژدا سەركەوتم
و چوومە ناو سەهۆڵى دەرياوە. -
2:25 - 2:28بۆ بينينى سيستەمى
ژينگەى شارەوەى پڕ لە ژيان، -
2:28 - 2:33لەنێوان بنەوەى دەرياكە و سەقفى
ڕووناكى سەهۆڵەكە ڕاگيرا بوون. -
2:34 - 2:36بزانە ئەمە لە دەرەوە چۆن دەبێت.
-
2:36 - 2:38ئەمە بەتەواوى دڵڕفێن بوو.
-
2:40 - 2:43هەندێك لەو بوونەوەرانەى
دۆزيمەوە وەك تۆوى ڕۆبيان بوون -
2:43 - 2:46لە ئەندازەى دياتۆمێك زۆر زياتر جوانترن.
-
2:46 - 2:49پاشان لە دۆڵە وشكەكان چوومە چادرێك
-
2:49 - 2:51بۆ ماوەى دوو هەفتە.
-
2:51 - 2:54٨٩% ئەنتاركتيكا بە سەهۆڵ داپۆشراوە
-
2:54 - 2:58دۆڵە وشكەكان گەورەترين ناوچەن
لە ئەنتاركتيكا كە دەتوانيت بيبنيت -
2:58 - 3:02چۆن كيشوەرەك لەژێر هەموو ئەمانەدا دەبێت.
-
3:02 - 3:04نموونەى تاڤگە خوێناويەكانم برد،
-
3:04 - 3:08دياريدەيەكى سروشتيە لەژێر ڕوبارە
سەهۆڵەكان ئەكسيدى ئاسنى لێدەردێت -
3:08 - 3:12تاوەكو ١٠ ساڵ لەمەوپێش
وا بيردەكراوە بێ گيان بێت. -
3:12 - 3:15بەسەر سەهۆڵاوێك سەركەوتن تا كونێكى تێبكەم،
-
3:15 - 3:19ئاشكراكرندنى ژمارەيەك لەو گياندارانەى
لەوێ دەژين خۆشترين ژيانيان هەيە -
3:19 - 3:21لە كاتێكدا لە سەهۆڵەكە جێگير كراوە.
-
3:21 - 3:23بە چاڵەكانى كۆنكريت ناسراوە،
-
3:23 - 3:26بە پارچەى بچوكى پيسى ڕەنگ تۆخ دروستكراوە
-
3:26 - 3:28كاتێك فوو لە بەستەڵەكەكە دەكەيت
-
3:28 - 3:31دەست بە توانەوە بۆ چاڵە لاوەكيەكان
دەكات و دواتر ڕەق دەبنەوە، -
3:31 - 3:34كێشەى سەدان دێوى پيس لەناو سەهۆڵەكە،
-
3:34 - 3:36وەك جيهانەكانى دوورگە بچوكەكە
-
3:36 - 3:39هەريەكێكيان سيستەمى
ژينگەيى تايبەتى خۆى هەيە. -
3:39 - 3:42لەوانەيە تۆ بتوانيت ئەو بوونەوەرانەى
دۆزيمەوە ديارى بكەيت، -
3:42 - 3:43ئەمە بوونەوەرێكى هێواشى جوانە --
-
3:43 - 3:44بێگومان خۆشمدەوێن،
-
3:44 - 3:47وەك ورچێكى لاستيكى بچووك چڕنوك دەردەكەن.
-
3:47 - 3:48و بە ورچى ئاوى ناسراوە،
-
3:48 - 3:51ئەم جۆرە بوونەوەرانە
لەلايەن زلهێزەكان تايبەتن، -
3:51 - 3:54تواناى هەيە لەژێر بارى سەختدا بژى،
-
3:54 - 3:56لە بۆشايى دەرەوە.
-
3:56 - 3:59بەڵام پێويستناكا بۆ بۆشايى يان
ئەنتاركتيكا تاوەكو بياندۆزيتەوە. -
3:59 - 4:02ئەم بوونەوەرانە لە هەموو شوێنەكاندا دەژين،
-
4:02 - 4:04لەناو هەموو ڕێڕەوە درزەكانى باخەكان.
-
4:04 - 4:08هەموو ڕۆژێك بەلاى ئەم
گيانەوەرە ناديارانە تێپەڕ دەبيت. -
4:08 - 4:10لەوانەيە ئەوانى تر ئاشنابن،
-
4:10 - 4:13بەڵام هەر نامۆيە، بۆ نموونە كرمى دەزولەيى.
-
4:13 - 4:14نە مار، نە كرمى زەوى،
-
4:14 - 4:17كرمى دەزوولەيى، بوونەوەرانێكن
شتى تايبەت بە خۆيان هەيە. -
4:17 - 4:20وەك كرمى زەوى تواناى نوێبوونەوەيان
نييە يان وەك مار بجوڵێن، -
4:20 - 4:23بەڵام ئەوان شتێكيان هەيە
وەك ئەو دەرزيەى دەميان -
4:23 - 4:27كە هەندێكجار بۆ ڕاوكرنى نێچيرەكانيان
بەكاري دەهێنن و دەيانمژن. -
4:28 - 4:30بۆ هەر مرۆڤێك لەسەر ئەم هەسارەيە،
-
4:30 - 4:33٥٧ بليۆن كرمى دەزووى هەيە.
-
4:34 - 4:36بۆ هەندێك بوونەوەر
لەوانەيە هيچى لێ نەزانيت -
4:36 - 4:38بەڵام ژيانێكى يەكسانى دڵڕفێنيان هەيە،
-
4:38 - 4:43وەك تاجە سەرسوڕهێنەرەكان
دەسوڕێتەوە بۆ دەمى ڕوومبا، -
4:43 - 4:47و دانانى ئامێرى هەرەسى
تاوەكو ئەوەى لەناخياندايى دەريبخەن، -
4:47 - 4:52و بەكتريا شينەكان لە قرتاندنى ئاهەنگەكان
دەچێت كە لە قاپێكى تاقيگەدا تەقيوەتەوە. -
4:53 - 4:55زۆر جار ئەوەى لە ميدياكاندا دەيبينين
-
4:55 - 4:59لە پشكنينى مايكڕۆسكۆبى ئەليكترۆن
لە وێنەى مايكڕۆئۆرگانيزمەكان -
4:59 - 5:01لە دڕندەى ترسناك دەچن.
-
5:01 - 5:05بەبێ ئەوەى بيانبينين ژيانيان
بۆ ئێمە بە ڕاڕايى دەمێنێتەوە -
5:05 - 5:08هەرچەندە لە هەموو ئەو شوێنانە
دەژين كە ئێمە هەنگاويان بۆ دەنێين. -
5:08 - 5:10ژيانى ڕۆژانەيان چۆنە؟
-
5:10 - 5:12چۆن لەگەڵ ژينگەكەيان كارلێك دەكەن؟
-
5:12 - 5:16ئەگەر وێنەى پەنگوپنێك
لە باخچەى ئاژەڵان ببينيت، -
5:16 - 5:20بەڵام يەكێكتان نەبينى بەدەوريدا بڕوات
و دواتر بەسەر سەهۆڵەكەدا بخليسكێت، -
5:20 - 5:22ناتوانى بەتەواوى لە ژيانى
پەنگوينەكان پێبگەيت. -
5:22 - 5:24بە بينينى جوڵەى مايكڕۆئۆرگانيزكەكان،
-
5:24 - 5:28باشتر ژيان دەبينين
بە پێچەوانەى ناديارەكان. -
5:28 - 5:32بەبێ ئەوەى ژيانى شاراوەى ئەنتاركتيكا
و جيهانى دواوەمان دۆكيۆمێنت بكەين، -
5:32 - 5:36نەماندەتوانى ژمارەى ئەو بوونەوەرانە بزانين
كە لە جيهاندا هاوبەشيان لەگەڵ دەكەين. -
5:36 - 5:38ئەمەش واتە ئێمە چيتر وێنەى پێويستمان نييە
-
5:38 - 5:42بۆ هەسارەى ماڵەوەى خۆمان.
-
5:42 - 5:43سوپاستان دەكەم.
- Title:
- ژيانى شاراوە لە ژێر سەهۆڵى ئەنتاركتيكا (جەمسەرى بەستەڵەكى باشوور).
- Speaker:
- ئاريل واڵدمان
- Description:
-
more » « less
لەم گەشتەى جيهانى مايكڕۆسكۆپ، دۆزەرەوە و هونەرمەند ئاريل واڵدمان بوونەوەرە كاريزمايەكان كە لەژێر بەستەڵەكى جەمسەرى باشوور خۆيان لولداوە دەناسێنێت، كە گەورەترينيان لەسەر زەوييە. لە "پێنوساوەكان" ورچە ئاويەكان بۆ قەوزە ئەندازەييە شووشەيەكان،واڵدمان نيشانى دەدات چۆن لەو ناوچە بەتاڵ و وشكە ژيايتن -- ئەگەر تەنها بزانين سەنجى بدەين.
https://amara.org/en/videos/BuiazBkmIWmA/info/the-invisible-life-hidden-beneath-antarcticas-ice/
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 05:56
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | |
|
mabbast chato accepted Kurdish (Central) subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | |
|
Bekhall Peshraw edited Kurdish (Central) subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | |
|
|
Bekhall Peshraw edited Kurdish (Central) subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | |
|
|
Bekhall Peshraw edited Kurdish (Central) subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | |
|
|
Bekhall Peshraw edited Kurdish (Central) subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | |
|
|
Bekhall Peshraw edited Kurdish (Central) subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | |
|
|
Bekhall Peshraw edited Kurdish (Central) subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice |