Het is tijd om religie terug op te eisen
-
0:01 - 0:03Ik was een kersverse moeder
-
0:03 - 0:04en een jonge rabbijn
-
0:04 - 0:06in de lente van 2004
-
0:06 - 0:09en de wereld was een puinhoop.
-
0:09 - 0:11Je herinnert het je vast wel.
-
0:11 - 0:14Elke dag kregen we vreselijk
nieuws over de oorlog in Irak. -
0:14 - 0:18Over de hele wereld
greep angst om zich heen. -
0:18 - 0:20Het leek alsof de mensheid
de controle kwijtgeraakt was. -
0:21 - 0:23Ik herinner me de avond dat ik las
-
0:23 - 0:25over een reeks geplande bomaanslagen
-
0:25 - 0:28in het metronetwerk van Madrid.
-
0:28 - 0:30Ik stond op en liep naar de wieg
-
0:30 - 0:32waar mijn dochtertje van zes maanden
-
0:32 - 0:34lief lag te slapen.
-
0:34 - 0:36Ik hoorde het ritme van haar ademhaling
-
0:37 - 0:40en ik voelde een bepaalde drang
door mijn lichaam gaan. -
0:40 - 0:44We gingen door een periode van
grote veranderingen in ideologieën, -
0:44 - 0:47in politiek, in religie, in bevolkingen.
-
0:47 - 0:49Alles voelde zo dreigend.
-
0:49 - 0:51Ik weet nog dat ik dacht:
-
0:51 - 0:54"Mijn God, in wat voor een wereld
hebben wij dit kind neergezet?" -
0:55 - 0:58En wat was ik,
als moeder en als religieus leider, -
0:58 - 1:00bereid om eraan te doen?
-
1:03 - 1:06Natuurlijk was het meer dan duidelijk
-
1:06 - 1:09dat religie een cruciaal slagveld zou zijn
-
1:09 - 1:11in dit snel veranderende landschap.
-
1:11 - 1:13Ook was al duidelijk
-
1:13 - 1:15dat religie een aanzienlijk deel
van het probleem was. -
1:16 - 1:17Voor mij was de vraag:
-
1:17 - 1:20Zou religie ook een deel
van de oplossing kunnen zijn? -
1:20 - 1:22Door de geschiedenis heen
-
1:22 - 1:25hebben mensen afschuwelijke
misdrijven en gruweldaden gepleegd -
1:25 - 1:27in de naam van religie.
-
1:28 - 1:31Aan het begin van de 21e eeuw
-
1:31 - 1:35was het overduidelijk dat religieus
extremisme opnieuw in opkomst was. -
1:36 - 1:38Onderzoeken laten nu zien
-
1:38 - 1:40dat in de afgelopen 15 à 20 jaar
-
1:40 - 1:43vijandigheden en geweld rondom religie
-
1:43 - 1:45overal ter wereld zijn toegenomen.
-
1:45 - 1:48Maar onderzoek is niet nodig
om dat te bewijzen, -
1:48 - 1:51want, zeg nou zelf:
wie van ons is nog verbaasd -
1:51 - 1:55wanneer we horen over een
bomaanslag of een schietpartij, -
1:55 - 1:57waarbij het laatste dat werd gezegd
-
1:57 - 2:00voor de trekker werd overgehaald
of de bom afging -
2:00 - 2:02de naam van God was?
-
2:02 - 2:05We kijken er nog amper van op
-
2:05 - 2:07wanneer we horen dat weer iemand
-
2:07 - 2:09besloot zijn liefde voor God te verklaren
-
2:09 - 2:12door kinderen van God te vermoorden.
-
2:13 - 2:16In Amerika ziet religieus extremisme eruit
-
2:16 - 2:20als een blanke, christelijke
radicaal die tegen abortus is -
2:20 - 2:23die 'Planned Parenthood'
in Colorado Springs binnenloopt -
2:23 - 2:25en drie mensen vermoordt.
-
2:25 - 2:27Het ziet er ook uit als een koppel dat,
-
2:27 - 2:29geïnspireerd door Islamitische Staat,
-
2:29 - 2:33naar een kantoorfeestje in San Bernardino
gaat en veertien mensen vermoordt. -
2:33 - 2:38Zelfs wanneer religieus extremisme
niet tot geweld leidt, -
2:38 - 2:41wordt het nog steeds gebruikt
als een politieke kloofkwestie -
2:41 - 2:46die mensen aanzet tot het rechtvaardigen
van de ondergeschiktheid van vrouwen, -
2:46 - 2:48het stigmatiseren van de lhbt-gemeenschap,
-
2:48 - 2:52racisme, Islamofobie en antisemitisme.
-
2:52 - 2:55Dit zou verontrustend moeten zijn
voor diegenen onder ons -
2:55 - 2:57die geven om de toekomst van religie
-
2:57 - 2:59en de toekomst van het geloof.
-
3:00 - 3:02We moeten het noemen wat het is:
-
3:02 - 3:04een enorme mislukking van religie.
-
3:05 - 3:10Maar dit is niet eens de enige uitdaging
voor religie vandaag de dag. -
3:12 - 3:17Juist nu religie een sterke kracht
zou moeten zijn tegen extremisme -
3:17 - 3:21lijdt het onder een
tweede schadelijke trend -
3:21 - 3:23die ik religieus 'routinisme' noem.
-
3:24 - 3:26Dat is wanneer onze instituten
en onze leiders -
3:26 - 3:30vastzitten in een gedachtepatroon
van herhaling dat oppervlakkig is -
3:30 - 3:32zonder leven, zonder visie
-
3:32 - 3:34en zonder ziel.
-
3:35 - 3:37Ik zal uitleggen wat ik bedoel.
-
3:37 - 3:40Een van de mooiste zegens
voor een rabbijn -
3:40 - 3:44is staan onder een choepa, een
huwelijksoverkapping, met een koppel -
3:44 - 3:47en ze te helpen de liefde die ze
in elkaar hebben gevonden -
3:47 - 3:50publiekelijk te verklaren
en heilig te maken. -
3:50 - 3:52Maar ik vraag jullie
-
3:52 - 3:54om te denken aan je eigen ervaring
-
3:54 - 3:56of je voor te stellen
-
3:56 - 3:58hoe verschillend de intensiteit is
-
3:58 - 4:00van die ervaring onder
de huwelijksoverkapping -
4:00 - 4:03en de ervaring van het
zesde of zevende jubileum. -
4:03 - 4:06(Gelach)
-
4:06 - 4:10En als je het geluk hebt om er
zestien of zeventien jaar van te maken -
4:10 - 4:13word je, zoals zoveel mensen,
op een ochtend wakker en besef je -
4:13 - 4:16dat je vergeten bent te reserveren
bij jullie favoriete restaurant, -
4:16 - 4:18zelfs een kaart vergeten bent
-
4:18 - 4:21en je hoopt maar
dat je partner het ook is vergeten. -
4:22 - 4:25Religieuze rituelen en plechtigheden
-
4:25 - 4:28zijn in het leven geroepen
om te dienen als een jubileum, -
4:28 - 4:32als een reservoir waarin we
vasthouden aan de restanten -
4:32 - 4:35van die heilige, onthullende ontmoeting
-
4:35 - 4:37die religie ter wereld bracht.
-
4:37 - 4:40Het probleem is dat na een paar eeuwen
-
4:40 - 4:43de datum nog op de kalender staat,
-
4:43 - 4:46maar de liefdesaffaire allang dood is.
-
4:46 - 4:50Dan komen we terecht in
eindeloze, zinloze herhalingen -
4:50 - 4:52van woorden die niets
voor ons betekenen. -
4:52 - 4:56We gaan staan en zitten,
omdat iemand dat van ons vraagt, -
4:56 - 4:59houden vast aan een
haast jaloers bewaakte doctrine -
4:59 - 5:03die volledig uit de pas loopt
met onze huidige realiteit, -
5:03 - 5:05en doen we mee aan
oppervlakkige routine, -
5:05 - 5:09alleen omdat het zo altijd is gedaan.
-
5:10 - 5:13Religie is tanende in de Verenigde Staten.
-
5:14 - 5:16Overal klagen kerken,
-
5:16 - 5:18synagoges en moskeeën
-
5:18 - 5:24over hoe moeilijk het is
om relevant te blijven -
5:24 - 5:28voor een generatie jongeren die
totaal geen interesse lijkt te hebben -
5:28 - 5:32in zowel de instituten die
het hart van onze tradities vormen, -
5:32 - 5:34als in religie zelf.
-
5:35 - 5:37En wat zij moeten begrijpen
-
5:37 - 5:40is dat er vandaag de dag
een generatie mensen bestaat -
5:40 - 5:44die net zoveel afkeer hebben van
het geweld van religieus extremisme -
5:44 - 5:46als ze afkeer hebben
-
5:46 - 5:49van het levenloze karakter
van religieus 'routinisme'. -
5:51 - 5:54Natuurlijk bevat dit verhaal
ook een lichtpuntje. -
5:55 - 5:59Gezien de crisis van deze twee
parallele trends in het religieuze leven -
5:59 - 6:02ging ik zo'n twaalf of
dertien jaar geleden -
6:02 - 6:04eens kijken of er een manier was
-
6:04 - 6:09waarmee ik het hart van mijn eigen
Joodse traditie kon terugeisen -
6:09 - 6:11om die weer betekenisvol en
doelgericht te maken -
6:11 - 6:13in een wereld die in brand staat.
-
6:13 - 6:15Ik vroeg me af:
-
6:15 - 6:19wat als we een paar slimme koppen
van onze generatie zouden inschakelen -
6:19 - 6:22om op een dappere, krachtige
en creatieve manier na te denken -
6:22 - 6:26over hoe de volgende herneming
van het religieuze leven eruit zou zien? -
6:26 - 6:30We hadden geen geld, geen ruimte
en geen strategie, -
6:30 - 6:31maar we hadden wel e-mail.
-
6:31 - 6:35Dus mijn vriendin Melissa en ik
schreven samen een e-mail -
6:35 - 6:37die we naar een paar vrienden
en collega's stuurden. -
6:37 - 6:39Dit stond erin:
-
6:39 - 6:41"Voordat je religie opgeeft,
-
6:43 - 6:46zullen we aankomende vrijdagavond
samenkomen en kijken -
6:46 - 6:49wat we kunnen maken van
ons eigen Joodse erfgoed?" -
6:49 - 6:52We hoopten dat er misschien
twintig mensen zouden komen. -
6:52 - 6:55Er kwamen er 135.
-
6:55 - 6:58Cynische mensen, zoekende mensen,
-
6:58 - 6:59atheïsten en rabbijnen.
-
6:59 - 7:03Velen van hen zeiden dat het
voor het eerst in hun leven was -
7:03 - 7:06dat ze een betekenisvolle, religieuze
ervaring hadden meegemaakt. -
7:06 - 7:09En dus besloot ik
tot de enige rationele actie -
7:09 - 7:10voor iemand in zo'n situatie.
-
7:10 - 7:16Ik nam ontslag en probeerde
deze gedurfde droom op te zetten, -
7:16 - 7:19een heruitgevonden,
heroverwogen religieus leven. -
7:20 - 7:22We noemden het "IKAR",
-
7:22 - 7:24wat "de essentie" of
"het hart van iets" betekent. -
7:25 - 7:27IKAR staat niet alleen
-
7:27 - 7:30in het religieuze landschap
van vandaag de dag. -
7:30 - 7:33Er zijn joodse, christelijke, islamitische
en katholieke religieuze leiders, -
7:33 - 7:36onder wie trouwens veel vrouwen,
-
7:36 - 7:41die de kern van onze tradities
willen terugeisen en die geloven -
7:41 - 7:45dat nu het moment is voor religie
om onderdeel van de oplossing te zijn. -
7:46 - 7:48We gaan terug naar onze heilige tradities
-
7:48 - 7:52en erkennen dat al onze tradities
het rauwe materiaal bevatten -
7:52 - 7:55om geweld en extremisme
te rechtvaardigen -
7:55 - 7:59en tevens het rauwe materiaal
bevatten om compassie, -
7:59 - 8:02samenleven en goedwillendheid
te rechtvaardigen. -
8:02 - 8:05Zodat wanneer anderen
onze teksten willen lezen -
8:05 - 8:10als richtlijnen voor haat en vergelding,
wij kunnen kiezen om diezelfde teksten -
8:10 - 8:14te lezen als richtlijnen voor
liefde en vergiffenis. -
8:14 - 8:17Ik heb ontdekt dat in gemeenschappen
-
8:17 - 8:21variërend van joodse
indie startups aan de kust, -
8:21 - 8:23tot aan de moskee van een vrouw,
-
8:23 - 8:26tot aan zwarte kerken in
New York en North Carolina, -
8:26 - 8:29tot aan een heilige bus vol nonnen
-
8:29 - 8:33die dit land doorkruist met een boodschap
van rechtvaardigheid en vrede, -
8:33 - 8:36dat er een gedeeld religieus ethos bestaat
-
8:36 - 8:42dat nu in dit land opkomt
in de vorm van opgefriste religie. -
8:42 - 8:46En hoewel het gedachtegoed
en de rituelen onderling enorm verschillen -
8:46 - 8:49tussen deze onafhankelijke gemeenschappen
-
8:49 - 8:52zien we dat er onderling
gemeenschappelijke lijnen lopen. -
8:52 - 8:56Ik wil vier van die geloften
met jullie delen. -
8:56 - 8:58De eerste is waakzaamheid.
-
8:58 - 9:00We leven in een tijd
-
9:00 - 9:02waarin we ongekende toegang hebben
-
9:02 - 9:05tot informatie over elke
tragedie ter wereld -
9:05 - 9:08die in elke uithoek
van de aarde plaatsvindt. -
9:08 - 9:11Binnen twaalf uur zagen
twintig miljoen mensen -
9:11 - 9:13het beeld van het kleine
lichaam van Aylan Kurdi -
9:13 - 9:15dat was aangespoeld op de Turkse kust.
-
9:15 - 9:19We zagen allemaal deze foto.
-
9:19 - 9:21We zagen deze foto van
een vijfjarig kind dat -
9:21 - 9:25uit het puin van zijn gebouw
in Aleppo was gehaald. -
9:25 - 9:27Na het zien van deze beelden
-
9:27 - 9:31worden we opgeroepen tot
een bepaald soort actie. -
9:31 - 9:35Mijn traditie heeft een verhaal over een
reiziger die over een weg loopt -
9:35 - 9:38en een prachtig huis ziet
dat in brand staat. -
9:38 - 9:42Hij zegt: "Hoe kan
zoiets moois in brand staan -
9:42 - 9:45terwijl het niemand lijkt te bekommeren?"
-
9:45 - 9:48Precies zo ontdekken wij dat
de wereld in brand staat -
9:48 - 9:52en dat het onze taak is om onze
harten en ogen open te houden -
9:52 - 9:54en te erkennen dat het
onze verantwoordelijkheid is -
9:54 - 9:57om te helpen de brand te blussen.
-
9:57 - 9:59Dat is enorm moeilijk om te doen.
-
9:59 - 10:03Psychologen zeggen dat hoe meer we
beseffen wat er mis is met onze wereld, -
10:03 - 10:05hoe minder we in actie zullen komen.
-
10:05 - 10:07Dat heet geestelijke verlamming.
-
10:07 - 10:09Op een bepaald moment
sluiten we onszelf gewoon af. -
10:09 - 10:14Maar ergens zijn onze
religieuze leiders vergeten -
10:14 - 10:17dat het onze taak is om mensen
ongemakkelijk te maken, -
10:17 - 10:19het onze taak is om mensen
wakker te schudden -
10:19 - 10:21en ze uit hun
onverschilligheid te halen -
10:21 - 10:23en ze in het leed te storten
-
10:23 - 10:26en erop aan te dringen dat we
doen wat we niet willen doen -
10:26 - 10:29en zien wat we niet willen zien.
-
10:29 - 10:32Want we weten dat sociale verandering
alleen gebeurt -- -
10:32 - 10:33(Applaus)
-
10:33 - 10:37wanneer we wakker genoeg zijn
om te zien dat het huis in brand staat. -
10:38 - 10:40De tweede gelofte is hoop
-
10:40 - 10:41en daarover zeg ik graag dit.
-
10:41 - 10:43Hoop is niet naïef
-
10:43 - 10:45en hoop is geen opium.
-
10:46 - 10:49Hoop zou zelfs de grootste daad
kunnen zijn van opstandigheid -
10:49 - 10:52tegen een politiek van pessimisme
-
10:52 - 10:54en tegen een cultuur van wanhoop.
-
10:54 - 10:59Want hoop haalt ons uit de doos,
-
10:59 - 11:01die ons vasthoudt en
-
11:01 - 11:03alles van buiten afweert,
-
11:03 - 11:07en zegt: "Je kunt weer dromen
en vrijuit denken. -
11:07 - 11:09Dat kunnen zij in jou niet beheersen."
-
11:10 - 11:12Ik zag afgelopen zomer hoop opleven
-
11:12 - 11:15in een Afro-Amerikaanse kerk
in de South Side van Chicago, -
11:15 - 11:17waar ik heen ging met mijn meisje,
-
11:17 - 11:18die nu dertien
-
11:18 - 11:20en iets groter is dan ik,
-
11:20 - 11:23om mijn vriend eerwaarde
Otis Moss te horen preken. -
11:24 - 11:26Die zomer waren er al
-
11:26 - 11:333.000 mensen neergeschoten
tussen januari en juli in Chicago. -
11:33 - 11:36We gingen de kerk binnen
en hoorden eerwaarde Moss preken -
11:36 - 11:39en daarna stond een koor
-
11:39 - 11:42van 100 prachtige vrouwen op
-
11:42 - 11:44en begon te zingen.
-
11:45 - 11:48"Ik heb je nodig. Jij hebt mij nodig.
-
11:48 - 11:52Ik hou van je. Ik heb
je nodig om te overleven." -
11:52 - 11:54En op dat moment besefte ik
-
11:54 - 11:57dat dit is waar religie
om zou moeten draaien. -
11:57 - 12:02Het moet erom gaan om mensen
betekenis terug te geven, -
12:02 - 12:03een gevoel van hoop,
-
12:03 - 12:07een gevoel dat zij en hun dromen
van essentieel belang zijn -
12:07 - 12:11in deze wereld die hun vertelt
dat ze er niet toe doen. -
12:12 - 12:14De derde gelofte is het
principe van machtigheid. -
12:14 - 12:17Er is een rabbijnse traditie
waarbij we moeten rondlopen -
12:17 - 12:19met twee papiertjes in onze zakken.
-
12:20 - 12:23Op de ene staat:
"Ik ben alleen stof en as." -
12:23 - 12:24Het draait niet alleen om mij.
-
12:24 - 12:28Ik heb niet alles onder controle
en ik kan dit niet alleen doen. -
12:29 - 12:33Op het andere papiertje staat:
"De wereld is voor mij geschapen." -
12:33 - 12:37Het is inderdaad zo dat ik
niet alles kan doen, -
12:37 - 12:40maar ik kan wel íets doen.
-
12:40 - 12:42Ik kan vergeven.
-
12:42 - 12:43Ik kan liefhebben.
-
12:44 - 12:45Ik kan komen opdagen.
-
12:45 - 12:47Ik kan protesteren.
-
12:47 - 12:50Ik kan onderdeel
uitmaken van dit gesprek. -
12:50 - 12:53Ook nu hebben we een religieus ritueel,
-
12:53 - 12:54een lichaamshouding,
-
12:54 - 12:57dat de paradox tussen
machteloosheid en macht laat zien. -
12:58 - 13:00In de joodse gemeenschap
is de enige tijd in het jaar -
13:00 - 13:02dat we ons volledig
uitstrekken op de grond -
13:02 - 13:04tijdens de Hoge Feestdagen.
-
13:04 - 13:07Het is een teken van
volledige onderdanigheid. -
13:07 - 13:10Nu, in onze gemeenschap,
wanneer we weer opstaan, -
13:10 - 13:13staan we met onze handen
opgeheven naar de hemel -
13:13 - 13:19en zeggen we: "Ik ben sterk,
ik ben machtig en ik ben waardig. -
13:19 - 13:23Ik kan niet alles doen,
maar ik kan wel iets doen." -
13:24 - 13:27In een wereld die samenzweert
om ons te laten denken dat we -
13:27 - 13:30onzichtbaar en impotent zijn,
-
13:30 - 13:33kunnen religieuze gemeenschappen
en religieuze rituelen -
13:33 - 13:37ons eraan herinneren dat hoeveel tijd
we hier op aarde ook mogen hebben, -
13:37 - 13:39welke geschenken en zegeningen,
-
13:39 - 13:41en welke middelen we ook hebben,
-
13:41 - 13:43dat we deze kunnen en moeten gebruiken
-
13:43 - 13:46om de wereld een stukje rechtvaardiger
-
13:46 - 13:48en een beetje meer liefhebbend te maken.
-
13:48 - 13:51De vierde en laatste gelofte
is verbondenheid. -
13:51 - 13:54Een paar jaar geleden was een man
op een strand in Alaska aan het wandelen -
13:54 - 13:56toen hij een voetbal vond
-
13:56 - 13:58met Japanse letters erop.
-
13:59 - 14:02Hij nam er een foto van en
zette deze op sociale media -
14:02 - 14:05en een Japanse tiener
nam contact met hem op. -
14:05 - 14:09Hij had alles verloren in de tsunami
die zijn land verwoest had, -
14:09 - 14:11maar hij kreeg die voetbal terug,
-
14:11 - 14:14nadat deze de hele Stille Oceaan
overgestoken was. -
14:14 - 14:17Onze wereld is zo klein geworden.
-
14:17 - 14:20Het is zo moeilijk voor ons om te beseffen
-
14:20 - 14:24hoe verbonden we allemaal zijn als mensen.
-
14:25 - 14:30En toch weten we dat het
de systemen van onderdrukking zijn -
14:30 - 14:31die het meest hun voordeel doen
-
14:31 - 14:34met de leugen van
het radicale individualisme. -
14:34 - 14:35Ik zal je vertellen hoe dat werkt.
-
14:35 - 14:37Ik word niet geacht iets te geven
-
14:37 - 14:40wanneer de politie
zwarte jongeren lastigvalt, -
14:40 - 14:44omdat mijn blanke, joodse kinderen
waarschijnlijk nooit worden aangehouden -
14:44 - 14:46voor de misdaad van autorijden
als zwart persoon. -
14:46 - 14:50Nou, mooi niet, want
dit is ook míjn probleem. -
14:50 - 14:54En raad eens? Transfobie,
Islamofobie en racisme -
14:54 - 14:57in alle soorten en maten zijn
ook allemaal onze problemen. -
14:57 - 15:00En zo is ook het
antisemitisme ons probleem. -
15:00 - 15:02Want Emma Lazarus had gelijk.
-
15:02 - 15:06(Applaus)
-
15:08 - 15:11Emma Lazarus had gelijk, toen ze zei
dat niemand van ons vrij zal zijn -
15:11 - 15:13tot wij allemaal vrij zijn.
-
15:13 - 15:16Dit gaat ons allemaal aan.
-
15:16 - 15:19En ergens in het kruispunt
van deze vier trends, -
15:19 - 15:24van waakzaamheid en hoop
en machtigheid en verbondenheid, -
15:24 - 15:28bloeit een diverse geloofsbeweging
voor rechtvaardigheid op in dit land, -
15:28 - 15:31bakent zijn terrein af
tegenover een contrabeweging -
15:31 - 15:33met de boodschap dat religie
-
15:33 - 15:36een kracht van het goede
kan en moet zijn in de wereld. -
15:36 - 15:40Ons hart lijdt onder de mislukte
religie van het extremisme -
15:40 - 15:44en we verdienen meer dan de mislukte
religie van het 'routinisme'. -
15:44 - 15:48Het is tijd dat onze religieuze leiders
en religieuze gemeenschappen -
15:48 - 15:52het voortouw nemen
in de spirituele en culturele verschuiving -
15:52 - 15:55die dit land en deze wereld
zo ontzettend hard nodig hebben. -
15:55 - 15:57Een verschuiving richting liefde,
-
15:57 - 16:01richting rechtvaardigheid, gelijkheid
en waardigheid voor iedereen. -
16:01 - 16:05Ik geloof dat onze kinderen
niet minder dan dat verdienen. -
16:05 - 16:07Dankjewel.
-
16:07 - 16:09(Applaus)
- Title:
- Het is tijd om religie terug op te eisen
- Speaker:
- Sharon Brous
- Description:
-
Op het moment dat de wereld uit de hand lijkt te lopen, kan religie irrelevant lijken of juist onderdeel van het probleem. Maar Rabbijn Sharon Brous gelooft dat we religie opnieuw kunnen uitvinden om de behoeften van het moderne leven tegemoet te komen. In deze bevlogen talk deelt Brous vier principes voor een opgefriste religieuze routine en biedt religie, van welke soort ook, als een hoopvol contra-verhaal tegen de verdovende realiteit van geweld, extremisme en pessimisme.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 16:27
Axel Saffran approved Dutch subtitles for It's time to reclaim and reinvent religion | ||
Axel Saffran accepted Dutch subtitles for It's time to reclaim and reinvent religion | ||
Retired user edited Dutch subtitles for It's time to reclaim and reinvent religion | ||
Axel Saffran declined Dutch subtitles for It's time to reclaim and reinvent religion | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for It's time to reclaim and reinvent religion | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for It's time to reclaim and reinvent religion | ||
Retired user edited Dutch subtitles for It's time to reclaim and reinvent religion | ||
Axel Saffran declined Dutch subtitles for It's time to reclaim and reinvent religion |