Küresel sorunları çözmek istiyorsanız gelişmekte olan ülkelere bakın
-
0:02 - 0:05Ben bir fikir aktivistiyim.
-
0:06 - 0:07Bu demek oluyor ki
-
0:07 - 0:13inandığım fikirlerin,
amacına ulaşması için -
0:13 - 0:18Ekvator'un hangi tarafında doğduklarına
bakmaksızın savaşıyorum. -
0:19 - 0:20Böyle de yapmalıyım.
-
0:20 - 0:22Bizzat kendim
-
0:23 - 0:26kibar tabirle "Küresel Güney"
-
0:26 - 0:29veya "gelişen dünya" denilen
yerden geliyorum. -
0:29 - 0:30Ama bu konuda dürüst olalım,
-
0:30 - 0:33bu kelimeleri söylerken
asıl kastettiğimiz yoksul dünya, -
0:33 - 0:34hazır konteynırlar,
-
0:34 - 0:36başka yerlere,
-
0:36 - 0:38başka insanlara ait
-
0:38 - 0:42ikinci el fikirleri kastediyoruz.
-
0:45 - 0:49Ama senaryodan biraz uzaklaşacağım
-
0:49 - 0:51ve sizi bu yerlerin canlı
ve yeni fikirlerle -
0:51 - 0:54dolu olduğuna ikna etmeye çalışacağım.
-
0:55 - 0:58Bahsetmek istediğim konu:
Nereden başlarım? -
0:59 - 1:02İskenderiye, Mısır
-
1:03 - 1:05Rizwan ile tanıştığımız yer.
-
1:05 - 1:07Çarşıda yürürken,
-
1:07 - 1:10arterlerindeki kanın
pıhtılaşmasını önleyen -
1:10 - 1:12bir kalp ilacı almak için
bir eczaneye girer -
1:12 - 1:15ve şöyle bir gerçekle karşılaşır,
-
1:17 - 1:20Mısır'daki ölümlerin %82'sinden sorumlu
-
1:20 - 1:26büyüyen bir salgın olmasına rağmen,
-
1:26 - 1:29bu tür durumlarda kullanılan ilaçlar,
-
1:29 - 1:33şimdiye kadarki en dahi sahtekarların
-
1:33 - 1:34hedefi haline geldi.
-
1:35 - 1:38Bu sahtekarlar sahte ilaçlar üretiyorlar.
-
1:40 - 1:42Neyse ki Rizwan için, ben ve takımım
-
1:42 - 1:44Afrika'daki en büyük
-
1:44 - 1:49ilaç şirketi ile ortak çalışıyoruz.
-
1:50 - 1:55Mısır'ın en çok satan
kalp ilacının kutusuna, -
1:55 - 2:00tek kullanımlık şifreler koyduk.
-
2:00 - 2:05Böylece Rizwan kalp ilacı satın aldığında,
-
2:05 - 2:07bu tek kullanımlık şifreleri
-
2:07 - 2:10Afrika'daki tüm telekom
şirketleriyle yaptığımız -
2:10 - 2:13anlaşma sayesinde
-
2:14 - 2:16ücretsiz olarak
bu kısa koda girebilir. -
2:16 - 2:20Sonra ona güvence veren
-
2:20 - 2:22Mısır'daki tüm ilaçların %12'sini kapsayan
-
2:22 - 2:27sahte ilaçlardan olmadığına dair
bir mesaj alır, -
2:28 - 2:30buna hayat mesajı da denebilir.
-
2:31 - 2:34Muhteşem Nil Nehri kıyılarından
-
2:34 - 2:39Kenya'daki Rift Vadileri'ne uzanalım.
-
2:39 - 2:43Narok'ta saygıdeğer
Ole Lenku ile tanıştık. -
2:43 - 2:45Ole Lenku tarım ürünleri
dükkanına girdiğinde, -
2:45 - 2:49eğer onları dikecek olsaydı, tek isteği
-
2:49 - 2:50çocuklarının okul masraflarını
-
2:50 - 2:53ödemeye yetecek kadar hasat verecek
-
2:53 - 2:55onaylı ve düzgün lahana
tohumu satın almak. -
2:55 - 2:57Tek isteği bu.
-
2:57 - 2:59Maalesef,
-
2:59 - 3:02uluslararası organizasyonların
hesaplarına göre -
3:02 - 3:07Doğu ve Güney Afrika'da satılan tohumların
-
3:07 - 3:08%40'ının kalitesi yetersiz,
-
3:08 - 3:10bazıları ise tamamen sahte.
-
3:11 - 3:12Neyse ki Ole için,
-
3:12 - 3:16takımımız yine işinin başındaydı,
-
3:16 - 3:20Kenya'daki önde gelen tarım regülatörü ile
-
3:20 - 3:24çalışarak ülkedeki bütün tohumların
-
3:24 - 3:25onay sürecini dijitalleştirdik,
-
3:25 - 3:29buna her bir tohum, sorgum,
darı, mısır dahil, -
3:29 - 3:36böylece Ole Lenku
darı paketindeki kodu girdiğinde -
3:36 - 3:41aldığı tohumun sertifikalı olduğuna dair
-
3:41 - 3:44bir teminat mesajı alacak.
-
3:45 - 3:48Kenya'dan Hindistan, Noida'ya uzanıyoruz.
-
3:48 - 3:51Durdurulamayan Ambika
-
3:51 - 3:54orada elit bir atlet olma
hayaline tutunuyor -
3:54 - 3:58çünkü biliyor ki, bileşen
sınıflandırma teknolojisi sayesinde -
3:58 - 4:00doping testlerini alt üst edecek
-
4:00 - 4:03ve onu sevdiği spordan uzaklaştıracak
-
4:03 - 4:05herhangi bir şeyi
-
4:07 - 4:10kazara da olsa tüketmeyecek.
-
4:11 - 4:14Son olarak, Gana'ya geçiyoruz,
-
4:14 - 4:16değinilmesi gereken
başka bir sorunun olduğu, -
4:16 - 4:19kendi memleketime,
-
4:19 - 4:22orada aşı azlığı
ya da kalitesiz aşı sorunu var. -
4:22 - 4:28Bir bebeğe aşı yaptığınızda,
-
4:28 - 4:31ona, onu öldürebilecek
veya sakat bırakabilecek -
4:31 - 4:35hastalıklardan korunacağına
dair sigorta veriyorsunuz. -
4:35 - 4:36Bu bazen ömür boyu olabilir.
-
4:36 - 4:42Problem, aşıların narin
organizmalar olması -
4:42 - 4:45ve 2 ile 8 derece arasında
saklanması gerektiği. -
4:45 - 4:49Bunu yapmazsanız etkileri azalır
-
4:49 - 4:51ve çocuğun hak ettiği bağışıklığı
-
4:51 - 4:53daha fazla sağlayamazlar.
-
4:54 - 4:56Bilgisayar görüsü bilimcileriyle çalışarak
-
4:56 - 5:01aşı şişelerindeki basit işaretleri
-
5:01 - 5:04ham bir termometreye dönüştürdük.
-
5:04 - 5:08Şekil zamanla dereceye göre değişiyor,
-
5:08 - 5:11ta ki aşıda belirgin bir iz görünene dek.
-
5:11 - 5:15Böylece hemşire telefonunda tarama yaparak
-
5:15 - 5:18aşının doğru bir şekilde
-
5:18 - 5:20muhafaza edilip edilmediğini bulabilir,
-
5:20 - 5:23böylece çocuğu aşılamadan önce
aşıdan emin olmuş olur. -
5:25 - 5:27Bu tam anlamıyla gelecek nesli korumaktır.
-
5:27 - 5:31Bunlar, dünyanın bu bölümündeki
-
5:31 - 5:35hayatları ve toplumları
kurtaran bazı çözümler. -
5:35 - 5:36Ancak size hatırlatırım ki,
-
5:36 - 5:39bunların arkasında güçlü fikirler var
-
5:39 - 5:40ve ben birkaçına değineceğim.
-
5:41 - 5:45İlki, sosyal güven ile kişiler arası
güven aynı şey değildir. -
5:46 - 5:49İkincisi, tüketim
ve düzenleme arasındaki fark, -
5:49 - 5:51gittikçe birbirine bağlanan dünyamızda
-
5:51 - 5:53artık uygulanabilir değil.
-
5:54 - 5:56Üçüncü olarak,
merkezsizleştirilmiş özerklik, -
5:56 - 5:59çokça saygı duyduğum Batı'daki
blok zinciri sevdalılarının -
5:59 - 6:00ne dediğine bakmaksızın
-
6:00 - 6:06sosyal sorumluluk geri bildirim
döngülerini artırmak kadar önemli değil. -
6:06 - 6:07Bunlar fikirlerden bazıları.
-
6:08 - 6:11Gittiğim yerlerde bu konuşmayı
-
6:11 - 6:15ve bu yorumları yapıp
bu örnekleri ne zaman versem -
6:15 - 6:17insanlar, "eğer fikirler bu kadar parlaksa
-
6:17 - 6:20neden her yerde değiller?
Ben hiç duymadım." diye soruyorlar. -
6:20 - 6:21Sizi temin ederim ki,
-
6:22 - 6:25bu fikirleri duymamış olmanızın sebebi
-
6:25 - 6:27başta değindiğim şeyin ta kendisi.
-
6:28 - 6:32Bu da dünyada, iyi fikirlerin
doğdukları coğrafyada -
6:32 - 6:34doğru bir şekilde değerlendirilemeyen
-
6:34 - 6:37yerlerin olmasından kaynaklanıyor.
-
6:37 - 6:39Ben buna "zihinsel coğrafi
emperyalizm" diyorum. -
6:39 - 6:41(Gülüşmeler)
-
6:42 - 6:43Gerçek sebep bu.
-
6:43 - 6:46Ama karşı koyup,
"Belki de önemli bir problem -
6:46 - 6:49ama bu dünyanın belli bir
kısmında olan sıradan bir problem. -
6:49 - 6:51Niye bunları
küreselleştirmek istiyorsun? -
6:51 - 6:53Bunlar yerel sorunlar." diyebilirsiniz.
-
6:53 - 6:55Yanıt olarak,
-
6:56 - 6:58size açıkladığım bu sorunların
-
6:58 - 7:00piyasalara ve kurumlara olan
-
7:00 - 7:01güvenin çöküşünün
-
7:01 - 7:02temel bir sorunu olduğunu
-
7:02 - 7:04ve güven sorunundan daha küresel,
-
7:04 - 7:07daha evrensel, daha yakın
-
7:07 - 7:09başka bir şey olmadığını söylesem.
-
7:10 - 7:16Mesela, ABD'de satılan deniz ürünlerinin
dörtte biri yanlış etiketlenmektedir. -
7:16 - 7:19Manhattan'da aldığınız ton balıklı
veya somonlu sandviç -
7:19 - 7:22zehirli olduğu için
Japonya'da yasaklanmış olabilir. -
7:23 - 7:24Tam olarak böyle.
-
7:24 - 7:28Birçoğunuz at etinin Avrupa'da hamburger
köftesinde sığır eti yerine -
7:28 - 7:30kullanıldığı zamanları biliyorsunuzdur.
-
7:30 - 7:31Evet biliyorsunuz.
-
7:31 - 7:37Bilmediğiniz şey, bu sahte köfte
etinin büyük bir kısmının da -
7:37 - 7:41böbreklerinize zarar verebilecek
kadmiyum ile dolu olmasıdır. -
7:41 - 7:42Avrupa böyleydi.
-
7:43 - 7:47Birçoğunuz uçak kazalarından haberdardır
ve bu konuda endişelisinizdir -
7:47 - 7:50çünkü arada bir, bunlardan
biri sizin bilincinize giriyor. -
7:50 - 7:52Ama bahse girerim ki,
-
7:52 - 7:57tek bir soruşturmanın
ABD'deki havacılık tedarik zincirinde -
7:57 - 7:59bir milyon sahte olayı ortaya
çıkardığını bilmiyorsunuz. -
7:59 - 8:02Yani bu bir küresel problem, nokta.
-
8:03 - 8:04Küresel bir problem.
-
8:04 - 8:07Hak ettiği aciliyeti
göstermememizin sebebi, -
8:07 - 8:09en iyi çözümlerin,
-
8:09 - 8:12en gelişmiş, en planlı çözümlerin
-
8:12 - 8:15maalesef ki, dünyanın çözümlerin
ölçeklenmediği yerlerinde olmasıdır. -
8:15 - 8:17Bu nedenle,
aynı doğrulama modellerini -
8:17 - 8:20yaratma girişimleri Nijerya'da mevcutken,
-
8:20 - 8:24ABD ve Avrupa'da on yıl geride kalması
-
8:24 - 8:26hiç de şaşırtıcı değildir.
-
8:26 - 8:2810 yıl ve belki yüz katı daha pahalı.
-
8:28 - 8:31Bu yüzden New York'ta eczaneye
girdiğiniz zaman -
8:31 - 8:33ilacınızın kaynağını kontrol edemezsiniz
-
8:33 - 8:35ama Kuzey Nijerya, Maiduguri'de
edebilirsiniz. -
8:35 - 8:36Gerçek bu.
-
8:36 - 8:37(Alkışlar)
-
8:37 - 8:38Gerçek bu.
-
8:38 - 8:40(Alkışlar)
-
8:41 - 8:43Fikirler konusuna geri dönelim.
-
8:43 - 8:47Unutmayın, çözümler sadece
paketlenmiş fikirlerdir, -
8:47 - 8:49yani en önemli fikirlerdir.
-
8:49 - 8:52Küresel Güney'in fikirlerini
marjinalleştirdiğimiz bir dünyada, -
8:52 - 8:57küresel olarak kapsayıcı problem
çözme modelleri yaratamayız. -
8:57 - 9:00"Bu kötü bir şey
ama birçok problemin olduğu -
9:00 - 9:03böyle bir dünyada başka bir soruna
-
9:03 - 9:06ihtiyacımız var mı?" diyebilirsiniz.
-
9:06 - 9:07Evet, ihtiyacımız var.
-
9:07 - 9:10Aslında, bu sorun sizi şaşırtacak:
entelektüel adalet sorunu. -
9:10 - 9:11"Ne? Entelektüel adalet mi?
-
9:11 - 9:14İnsan hakları ihlallerinin
olduğu dünyada mı?" diyebilirsiniz. -
9:14 - 9:16Şöyle açıklayayım:
-
9:16 - 9:20Bizi etkileyen ve karşı karşıya
olduğumuz diğer tüm sorunların -
9:20 - 9:21çözümlere ihtiyacı var.
-
9:21 - 9:23Öyle ki çözüm için en iyi
fikirlere ihtiyaç var. -
9:23 - 9:25Bu yüzden bugün sizlerden rica ediyorum,
-
9:25 - 9:29entelektüel adalet için hepimiz gerekeni
yapabilir miyiz? -
9:30 - 9:34(Alkışlar)
- Title:
- Küresel sorunları çözmek istiyorsanız gelişmekte olan ülkelere bakın
- Speaker:
- Bright Simons
- Description:
-
Sahte ürünler sorununu çözmek için Bright Simons gibi Afrikalı girişimciler, ürünlerin orijinal olduğunu doğrulamak için yenilikçi ve etkili yollar bulmuşlardır. Şimdi soruyor: Bu çözümler neden her yerde değil? Parola korumalı ilaçlardan dijital sertifikalı ürünlere kadar, Simons yerel fikirlerin gücünü gösteriyor ve dünyanın geri kalanını dinlemeye çağırıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 09:48
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for To help solve global problems, look to developing countries | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for To help solve global problems, look to developing countries | ||
Can Boysan accepted Turkish subtitles for To help solve global problems, look to developing countries | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for To help solve global problems, look to developing countries | ||
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for To help solve global problems, look to developing countries | ||
Emre Çakır edited Turkish subtitles for To help solve global problems, look to developing countries | ||
Emre Çakır edited Turkish subtitles for To help solve global problems, look to developing countries | ||
Emre Çakır edited Turkish subtitles for To help solve global problems, look to developing countries |