Return to Video

Küresel sorunları çözmek istiyorsanız gelişmekte olan ülkelere bakın

  • 0:02 - 0:05
    Ben bir fikir aktivistiyim.
  • 0:06 - 0:07
    Bu demek oluyor ki
  • 0:07 - 0:13
    inandığım fikirlerin,
    amacına ulaşması için
  • 0:13 - 0:18
    Ekvator'un hangi tarafında doğduklarına
    bakmaksızın savaşıyorum.
  • 0:19 - 0:20
    Böyle de yapmalıyım.
  • 0:20 - 0:22
    Bizzat kendim
  • 0:23 - 0:26
    kibar tabirle "Küresel Güney"
  • 0:26 - 0:29
    veya "gelişen dünya" denilen
    yerden geliyorum.
  • 0:29 - 0:30
    Ama bu konuda dürüst olalım,
  • 0:30 - 0:33
    bu kelimeleri söylerken
    asıl kastettiğimiz yoksul dünya,
  • 0:33 - 0:34
    hazır konteynırlar,
  • 0:34 - 0:36
    başka yerlere,
  • 0:36 - 0:38
    başka insanlara ait
  • 0:38 - 0:42
    ikinci el fikirleri kastediyoruz.
  • 0:45 - 0:49
    Ama senaryodan biraz uzaklaşacağım
  • 0:49 - 0:51
    ve sizi bu yerlerin canlı
    ve yeni fikirlerle
  • 0:51 - 0:54
    dolu olduğuna ikna etmeye çalışacağım.
  • 0:55 - 0:58
    Bahsetmek istediğim konu:
    Nereden başlarım?
  • 0:59 - 1:02
    İskenderiye, Mısır
  • 1:03 - 1:05
    Rizwan ile tanıştığımız yer.
  • 1:05 - 1:07
    Çarşıda yürürken,
  • 1:07 - 1:10
    arterlerindeki kanın
    pıhtılaşmasını önleyen
  • 1:10 - 1:12
    bir kalp ilacı almak için
    bir eczaneye girer
  • 1:12 - 1:15
    ve şöyle bir gerçekle karşılaşır,
  • 1:17 - 1:20
    Mısır'daki ölümlerin %82'sinden sorumlu
  • 1:20 - 1:26
    büyüyen bir salgın olmasına rağmen,
  • 1:26 - 1:29
    bu tür durumlarda kullanılan ilaçlar,
  • 1:29 - 1:33
    şimdiye kadarki en dahi sahtekarların
  • 1:33 - 1:34
    hedefi haline geldi.
  • 1:35 - 1:38
    Bu sahtekarlar sahte ilaçlar üretiyorlar.
  • 1:40 - 1:42
    Neyse ki Rizwan için, ben ve takımım
  • 1:42 - 1:44
    Afrika'daki en büyük
  • 1:44 - 1:49
    ilaç şirketi ile ortak çalışıyoruz.
  • 1:50 - 1:55
    Mısır'ın en çok satan
    kalp ilacının kutusuna,
  • 1:55 - 2:00
    tek kullanımlık şifreler koyduk.
  • 2:00 - 2:05
    Böylece Rizwan kalp ilacı satın aldığında,
  • 2:05 - 2:07
    bu tek kullanımlık şifreleri
  • 2:07 - 2:10
    Afrika'daki tüm telekom
    şirketleriyle yaptığımız
  • 2:10 - 2:13
    anlaşma sayesinde
  • 2:14 - 2:16
    ücretsiz olarak
    bu kısa koda girebilir.
  • 2:16 - 2:20
    Sonra ona güvence veren
  • 2:20 - 2:22
    Mısır'daki tüm ilaçların %12'sini kapsayan
  • 2:22 - 2:27
    sahte ilaçlardan olmadığına dair
    bir mesaj alır,
  • 2:28 - 2:30
    buna hayat mesajı da denebilir.
  • 2:31 - 2:34
    Muhteşem Nil Nehri kıyılarından
  • 2:34 - 2:39
    Kenya'daki Rift Vadileri'ne uzanalım.
  • 2:39 - 2:43
    Narok'ta saygıdeğer
    Ole Lenku ile tanıştık.
  • 2:43 - 2:45
    Ole Lenku tarım ürünleri
    dükkanına girdiğinde,
  • 2:45 - 2:49
    eğer onları dikecek olsaydı, tek isteği
  • 2:49 - 2:50
    çocuklarının okul masraflarını
  • 2:50 - 2:53
    ödemeye yetecek kadar hasat verecek
  • 2:53 - 2:55
    onaylı ve düzgün lahana
    tohumu satın almak.
  • 2:55 - 2:57
    Tek isteği bu.
  • 2:57 - 2:59
    Maalesef,
  • 2:59 - 3:02
    uluslararası organizasyonların
    hesaplarına göre
  • 3:02 - 3:07
    Doğu ve Güney Afrika'da satılan tohumların
  • 3:07 - 3:08
    %40'ının kalitesi yetersiz,
  • 3:08 - 3:10
    bazıları ise tamamen sahte.
  • 3:11 - 3:12
    Neyse ki Ole için,
  • 3:12 - 3:16
    takımımız yine işinin başındaydı,
  • 3:16 - 3:20
    Kenya'daki önde gelen tarım regülatörü ile
  • 3:20 - 3:24
    çalışarak ülkedeki bütün tohumların
  • 3:24 - 3:25
    onay sürecini dijitalleştirdik,
  • 3:25 - 3:29
    buna her bir tohum, sorgum,
    darı, mısır dahil,
  • 3:29 - 3:36
    böylece Ole Lenku
    darı paketindeki kodu girdiğinde
  • 3:36 - 3:41
    aldığı tohumun sertifikalı olduğuna dair
  • 3:41 - 3:44
    bir teminat mesajı alacak.
  • 3:45 - 3:48
    Kenya'dan Hindistan, Noida'ya uzanıyoruz.
  • 3:48 - 3:51
    Durdurulamayan Ambika
  • 3:51 - 3:54
    orada elit bir atlet olma
    hayaline tutunuyor
  • 3:54 - 3:58
    çünkü biliyor ki, bileşen
    sınıflandırma teknolojisi sayesinde
  • 3:58 - 4:00
    doping testlerini alt üst edecek
  • 4:00 - 4:03
    ve onu sevdiği spordan uzaklaştıracak
  • 4:03 - 4:05
    herhangi bir şeyi
  • 4:07 - 4:10
    kazara da olsa tüketmeyecek.
  • 4:11 - 4:14
    Son olarak, Gana'ya geçiyoruz,
  • 4:14 - 4:16
    değinilmesi gereken
    başka bir sorunun olduğu,
  • 4:16 - 4:19
    kendi memleketime,
  • 4:19 - 4:22
    orada aşı azlığı
    ya da kalitesiz aşı sorunu var.
  • 4:22 - 4:28
    Bir bebeğe aşı yaptığınızda,
  • 4:28 - 4:31
    ona, onu öldürebilecek
    veya sakat bırakabilecek
  • 4:31 - 4:35
    hastalıklardan korunacağına
    dair sigorta veriyorsunuz.
  • 4:35 - 4:36
    Bu bazen ömür boyu olabilir.
  • 4:36 - 4:42
    Problem, aşıların narin
    organizmalar olması
  • 4:42 - 4:45
    ve 2 ile 8 derece arasında
    saklanması gerektiği.
  • 4:45 - 4:49
    Bunu yapmazsanız etkileri azalır
  • 4:49 - 4:51
    ve çocuğun hak ettiği bağışıklığı
  • 4:51 - 4:53
    daha fazla sağlayamazlar.
  • 4:54 - 4:56
    Bilgisayar görüsü bilimcileriyle çalışarak
  • 4:56 - 5:01
    aşı şişelerindeki basit işaretleri
  • 5:01 - 5:04
    ham bir termometreye dönüştürdük.
  • 5:04 - 5:08
    Şekil zamanla dereceye göre değişiyor,
  • 5:08 - 5:11
    ta ki aşıda belirgin bir iz görünene dek.
  • 5:11 - 5:15
    Böylece hemşire telefonunda tarama yaparak
  • 5:15 - 5:18
    aşının doğru bir şekilde
  • 5:18 - 5:20
    muhafaza edilip edilmediğini bulabilir,
  • 5:20 - 5:23
    böylece çocuğu aşılamadan önce
    aşıdan emin olmuş olur.
  • 5:25 - 5:27
    Bu tam anlamıyla gelecek nesli korumaktır.
  • 5:27 - 5:31
    Bunlar, dünyanın bu bölümündeki
  • 5:31 - 5:35
    hayatları ve toplumları
    kurtaran bazı çözümler.
  • 5:35 - 5:36
    Ancak size hatırlatırım ki,
  • 5:36 - 5:39
    bunların arkasında güçlü fikirler var
  • 5:39 - 5:40
    ve ben birkaçına değineceğim.
  • 5:41 - 5:45
    İlki, sosyal güven ile kişiler arası
    güven aynı şey değildir.
  • 5:46 - 5:49
    İkincisi, tüketim
    ve düzenleme arasındaki fark,
  • 5:49 - 5:51
    gittikçe birbirine bağlanan dünyamızda
  • 5:51 - 5:53
    artık uygulanabilir değil.
  • 5:54 - 5:56
    Üçüncü olarak,
    merkezsizleştirilmiş özerklik,
  • 5:56 - 5:59
    çokça saygı duyduğum Batı'daki
    blok zinciri sevdalılarının
  • 5:59 - 6:00
    ne dediğine bakmaksızın
  • 6:00 - 6:06
    sosyal sorumluluk geri bildirim
    döngülerini artırmak kadar önemli değil.
  • 6:06 - 6:07
    Bunlar fikirlerden bazıları.
  • 6:08 - 6:11
    Gittiğim yerlerde bu konuşmayı
  • 6:11 - 6:15
    ve bu yorumları yapıp
    bu örnekleri ne zaman versem
  • 6:15 - 6:17
    insanlar, "eğer fikirler bu kadar parlaksa
  • 6:17 - 6:20
    neden her yerde değiller?
    Ben hiç duymadım." diye soruyorlar.
  • 6:20 - 6:21
    Sizi temin ederim ki,
  • 6:22 - 6:25
    bu fikirleri duymamış olmanızın sebebi
  • 6:25 - 6:27
    başta değindiğim şeyin ta kendisi.
  • 6:28 - 6:32
    Bu da dünyada, iyi fikirlerin
    doğdukları coğrafyada
  • 6:32 - 6:34
    doğru bir şekilde değerlendirilemeyen
  • 6:34 - 6:37
    yerlerin olmasından kaynaklanıyor.
  • 6:37 - 6:39
    Ben buna "zihinsel coğrafi
    emperyalizm" diyorum.
  • 6:39 - 6:41
    (Gülüşmeler)
  • 6:42 - 6:43
    Gerçek sebep bu.
  • 6:43 - 6:46
    Ama karşı koyup,
    "Belki de önemli bir problem
  • 6:46 - 6:49
    ama bu dünyanın belli bir
    kısmında olan sıradan bir problem.
  • 6:49 - 6:51
    Niye bunları
    küreselleştirmek istiyorsun?
  • 6:51 - 6:53
    Bunlar yerel sorunlar." diyebilirsiniz.
  • 6:53 - 6:55
    Yanıt olarak,
  • 6:56 - 6:58
    size açıkladığım bu sorunların
  • 6:58 - 7:00
    piyasalara ve kurumlara olan
  • 7:00 - 7:01
    güvenin çöküşünün
  • 7:01 - 7:02
    temel bir sorunu olduğunu
  • 7:02 - 7:04
    ve güven sorunundan daha küresel,
  • 7:04 - 7:07
    daha evrensel, daha yakın
  • 7:07 - 7:09
    başka bir şey olmadığını söylesem.
  • 7:10 - 7:16
    Mesela, ABD'de satılan deniz ürünlerinin
    dörtte biri yanlış etiketlenmektedir.
  • 7:16 - 7:19
    Manhattan'da aldığınız ton balıklı
    veya somonlu sandviç
  • 7:19 - 7:22
    zehirli olduğu için
    Japonya'da yasaklanmış olabilir.
  • 7:23 - 7:24
    Tam olarak böyle.
  • 7:24 - 7:28
    Birçoğunuz at etinin Avrupa'da hamburger
    köftesinde sığır eti yerine
  • 7:28 - 7:30
    kullanıldığı zamanları biliyorsunuzdur.
  • 7:30 - 7:31
    Evet biliyorsunuz.
  • 7:31 - 7:37
    Bilmediğiniz şey, bu sahte köfte
    etinin büyük bir kısmının da
  • 7:37 - 7:41
    böbreklerinize zarar verebilecek
    kadmiyum ile dolu olmasıdır.
  • 7:41 - 7:42
    Avrupa böyleydi.
  • 7:43 - 7:47
    Birçoğunuz uçak kazalarından haberdardır
    ve bu konuda endişelisinizdir
  • 7:47 - 7:50
    çünkü arada bir, bunlardan
    biri sizin bilincinize giriyor.
  • 7:50 - 7:52
    Ama bahse girerim ki,
  • 7:52 - 7:57
    tek bir soruşturmanın
    ABD'deki havacılık tedarik zincirinde
  • 7:57 - 7:59
    bir milyon sahte olayı ortaya
    çıkardığını bilmiyorsunuz.
  • 7:59 - 8:02
    Yani bu bir küresel problem, nokta.
  • 8:03 - 8:04
    Küresel bir problem.
  • 8:04 - 8:07
    Hak ettiği aciliyeti
    göstermememizin sebebi,
  • 8:07 - 8:09
    en iyi çözümlerin,
  • 8:09 - 8:12
    en gelişmiş, en planlı çözümlerin
  • 8:12 - 8:15
    maalesef ki, dünyanın çözümlerin
    ölçeklenmediği yerlerinde olmasıdır.
  • 8:15 - 8:17
    Bu nedenle,
    aynı doğrulama modellerini
  • 8:17 - 8:20
    yaratma girişimleri Nijerya'da mevcutken,
  • 8:20 - 8:24
    ABD ve Avrupa'da on yıl geride kalması
  • 8:24 - 8:26
    hiç de şaşırtıcı değildir.
  • 8:26 - 8:28
    10 yıl ve belki yüz katı daha pahalı.
  • 8:28 - 8:31
    Bu yüzden New York'ta eczaneye
    girdiğiniz zaman
  • 8:31 - 8:33
    ilacınızın kaynağını kontrol edemezsiniz
  • 8:33 - 8:35
    ama Kuzey Nijerya, Maiduguri'de
    edebilirsiniz.
  • 8:35 - 8:36
    Gerçek bu.
  • 8:36 - 8:37
    (Alkışlar)
  • 8:37 - 8:38
    Gerçek bu.
  • 8:38 - 8:40
    (Alkışlar)
  • 8:41 - 8:43
    Fikirler konusuna geri dönelim.
  • 8:43 - 8:47
    Unutmayın, çözümler sadece
    paketlenmiş fikirlerdir,
  • 8:47 - 8:49
    yani en önemli fikirlerdir.
  • 8:49 - 8:52
    Küresel Güney'in fikirlerini
    marjinalleştirdiğimiz bir dünyada,
  • 8:52 - 8:57
    küresel olarak kapsayıcı problem
    çözme modelleri yaratamayız.
  • 8:57 - 9:00
    "Bu kötü bir şey
    ama birçok problemin olduğu
  • 9:00 - 9:03
    böyle bir dünyada başka bir soruna
  • 9:03 - 9:06
    ihtiyacımız var mı?" diyebilirsiniz.
  • 9:06 - 9:07
    Evet, ihtiyacımız var.
  • 9:07 - 9:10
    Aslında, bu sorun sizi şaşırtacak:
    entelektüel adalet sorunu.
  • 9:10 - 9:11
    "Ne? Entelektüel adalet mi?
  • 9:11 - 9:14
    İnsan hakları ihlallerinin
    olduğu dünyada mı?" diyebilirsiniz.
  • 9:14 - 9:16
    Şöyle açıklayayım:
  • 9:16 - 9:20
    Bizi etkileyen ve karşı karşıya
    olduğumuz diğer tüm sorunların
  • 9:20 - 9:21
    çözümlere ihtiyacı var.
  • 9:21 - 9:23
    Öyle ki çözüm için en iyi
    fikirlere ihtiyaç var.
  • 9:23 - 9:25
    Bu yüzden bugün sizlerden rica ediyorum,
  • 9:25 - 9:29
    entelektüel adalet için hepimiz gerekeni
    yapabilir miyiz?
  • 9:30 - 9:34
    (Alkışlar)
Title:
Küresel sorunları çözmek istiyorsanız gelişmekte olan ülkelere bakın
Speaker:
Bright Simons
Description:

Sahte ürünler sorununu çözmek için Bright Simons gibi Afrikalı girişimciler, ürünlerin orijinal olduğunu doğrulamak için yenilikçi ve etkili yollar bulmuşlardır. Şimdi soruyor: Bu çözümler neden her yerde değil? Parola korumalı ilaçlardan dijital sertifikalı ürünlere kadar, Simons yerel fikirlerin gücünü gösteriyor ve dünyanın geri kalanını dinlemeye çağırıyor.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
09:48

Turkish subtitles

Revisions