Return to Video

Ta bësh të pamundurën - duke mposhtur frikën | Dan Meyer | TEDxMaastricht

  • 0:08 - 0:10
    Faleminderit.
  • 0:16 - 0:21
    Ishte një herë një mbret në Indi, dhe për
    ditëlindjen e tij, u dha urdhër
  • 0:21 - 0:24
    qe të gjithë prijësit duhej të sillnin
    dhurata për mbretin.
  • 0:24 - 0:28
    Disa sollën mëndafshe të buta,
    disa shpata të zbukuruara,
  • 0:28 - 0:29
    disa sollën ar.
  • 0:29 - 0:33
    Në fund të radhës po vinte
    një plak i vogël e i rrudhur
  • 0:33 - 0:37
    i cili kishte ecur disa ditë nga
    fshati i tij deri në breg të detit.
  • 0:37 - 0:41
    Dhe ndërsa po vinte, biri i mbretit pyeti:
    "Çfarë dhurate po sjell për mbretin?"
  • 0:41 - 0:45
    Plaku hapi dalngadalë
    dorën e tij për të zbuluar
  • 0:45 - 0:50
    një guackë shumë të bukur me rrathë
    vjollcë e të verdhë, të kuq e të kaltër.
  • 0:50 - 0:51
    Biri i mbretit tha:
  • 0:51 - 0:54
    "Kjo nuk është dhuratë për një mbret!
    Ç'dhuratë është ajo?"
  • 0:55 - 0:57
    Plaku e shikoi ngadalë dhe i tha:
  • 0:58 - 1:01
    "Rruga që bëra në këmbë...
    pjesë e dhuratës"
  • 1:01 - 1:03
    (Të qeshura)
  • 1:03 - 1:06
    Për pak çaste do t’ju jap një dhuratë,
  • 1:06 - 1:08
    një dhuratë që besoj se ia
    vlen të përhapet.
  • 1:08 - 1:10
    Por më parë, më lejoni t’ju marr
  • 1:10 - 1:12
    në rrugëtimin tim të gjatë.
  • 1:12 - 1:14
    Ashtu si shumica prej jush,
  • 1:14 - 1:15
    fillova jetën si fëmijë i vogël.
  • 1:15 - 1:17
    Sa prej jush nisët jetën
    si fëmijë të vegjël?
  • 1:17 - 1:19
    Lindët të rinj?
  • 1:19 - 1:20
    Rreth gjysma prej jush.. Mirë..
  • 1:21 - 1:22
    (Të qeshura)
  • 1:22 - 1:25
    Kurse ju të tjerët, ... çfarë?
    Keni lindur të rritur?
  • 1:25 - 1:28
    Do doja ta takoja nënën tuaj!
  • 1:28 - 1:29
    Flisni për të pamundurën!
  • 1:31 - 1:35
    Si i vogël, gjithmonë jam mahnitur
    pas gjërave të pamundura.
  • 1:36 - 1:39
    Sot është dita që kam pritur vite të tëra,
  • 1:39 - 1:41
    sepse sot është dita që unë do përpiqem
  • 1:41 - 1:44
    të bëj të pamundurën këtu, para syve tuaj
  • 1:44 - 1:45
    në TEDxMaastricht.
  • 1:46 - 1:48
    Do të filloj
  • 1:49 - 1:51
    duke ju treguar fundin:
  • 1:51 - 1:53
    Dhe do t'ju dëshmoj
  • 1:53 - 1:55
    se e pamundura nuk është e pamundur.
  • 1:55 - 1:58
    Do ta përfundoj duke ju dhënë
    një dhuratë që ia vlen të përhapet
  • 1:58 - 2:01
    Do t'ju tregoj se mund ta bëni
    të pamundurën në jetën tuaj.
  • 2:03 - 2:05
    Gjatë kërkimit tim për të bërë të
    pamundurën, kam kuptuar se
  • 2:05 - 2:08
    dy gjëra janë universale
    për njerëzit gjithandej botës.
  • 2:08 - 2:10
    Të gjithë kanë frika,
  • 2:10 - 2:12
    dhe të gjithë kanë ëndërra.
  • 2:13 - 2:18
    Gjatë kërkimit tim për të bërë
    të pamundurën, kam kuptuar se tri gjëra
  • 2:18 - 2:20
    më kanë shtyrë gjatë viteve
  • 2:20 - 2:23
    që të bëj të pamundurën.
  • 2:24 - 2:27
    Loja Dodgeboll, qe ju e quani "trefbal",
  • 2:27 - 2:28
    Supermeni,
  • 2:28 - 2:29
    dhe Mushkonja.
  • 2:29 - 2:31
    Këto janë tri fjalët kyçe.
  • 2:31 - 2:34
    Tani e dini përse bëj të
    pamundurën në jetën time.
  • 2:34 - 2:36
    Kështu do t'ju marr në
    rrugëtimin tim të gjatë,
  • 2:36 - 2:39
    nga frikat deri te ëndërrat,
  • 2:39 - 2:41
    nga fjalët deri te shpatat,
  • 2:41 - 2:43
    nga doxhbolli
  • 2:43 - 2:44
    deri te Supermeni
  • 2:44 - 2:45
    e te Mushkonja.
  • 2:46 - 2:47
    Dhe shpresoj t'ju tregoj
  • 2:47 - 2:50
    se si ta bëni të pamundurën në jetën tuaj.
  • 2:52 - 2:55
    4 tetor 2007.
  • 2:56 - 2:58
    Zemra më rrihte shpejt,
    gjunjët më dridheshin
  • 2:58 - 2:59
    tek po ngjitesha në skenë
  • 2:59 - 3:01
    në Teatrin Sanders
  • 3:01 - 3:03
    në Universitetin e Harvard për të pranuar
  • 3:03 - 3:06
    çmimin Ig Nobël në Mjekësi 2007
  • 3:06 - 3:09
    për një hulumtim shkencor
    që kisha bashkë-shkruar
  • 3:09 - 3:10
    titulluar "Gëlltitja e shpatës...
  • 3:10 - 3:12
    ...dhe efektet e saj anësore".
  • 3:12 - 3:13
    (Të qeshura)
  • 3:14 - 3:18
    Ishte publikuar në një buletin të vogël
    të cilin nuk e kisha lexuar më parë,
  • 3:18 - 3:20
    Buletini Britanik Mjekësor.
  • 3:21 - 3:25
    Dhe për mua, ajo ishte një
    ëndërr e pamundshme që u bë realitet,
  • 3:25 - 3:28
    Ishte një befasi e
    papritur për dikë si unë,
  • 3:28 - 3:31
    ishte një nder që nuk do ta harroj kurrë.
  • 3:31 - 3:35
    Por nuk ishte pjesa më
    e paharrueshme e jetës sime.
  • 3:36 - 3:38
    Më 4 tetor 1976,
  • 3:38 - 3:40
    ky fëmijë i frikësuar, i turpshëm,
    e i dobët,
  • 3:41 - 3:43
    vuante nga frika ekstreme.
  • 3:43 - 3:46
    Ndërsa po bëhej gati të ngjitej në skenë,
  • 3:46 - 3:47
    zemra po i rrihte shpejt,
  • 3:48 - 3:49
    gjunjtë po i dridheshin.
  • 3:50 - 3:52
    Hapi gojën të fliste,
  • 3:56 - 3:58
    por fjalët nuk i dolën dot.
  • 3:58 - 4:00
    Qëndroi duke u dridhur në lot.
  • 4:01 - 4:02
    Ishte paralizuar nga paniku,
  • 4:02 - 4:04
    kishte ngrirë nga frika.
  • 4:04 - 4:06
    Ky fëmijë i frikësuar, i turpshëm,
    i dobët,
  • 4:06 - 4:08
    vuante nga frika ekstreme.
  • 4:09 - 4:10
    Vuante nga errësirra,
  • 4:11 - 4:12
    nga lartësia,
  • 4:12 - 4:13
    nga merimangat e gjarpërinjtë
  • 4:13 - 4:15
    Ndokush nga ju frikësohet nga
    merimangat e
  • 4:15 - 4:17
    gjarpërinjtë? Disa nga ju...
  • 4:17 - 4:19
    Ai frikësohej nga uji dhe peshkaqenët
  • 4:19 - 4:22
    frikësohej nga doktorët, infermieret e
    dentistët,
  • 4:22 - 4:25
    nga gjilpërat dhe mjetet e mprehta.
  • 4:25 - 4:27
    Por më shumë se gjithçka, frikësohej
  • 4:27 - 4:28
    nga njerëzit.
  • 4:29 - 4:32
    Ai fëmijë i frikësuar, i turpshëm,
    e i dobët,
  • 4:32 - 4:33
    isha unë.
  • 4:33 - 4:36
    Vuaja nga frika nga dështimi dhe refuzimi,
  • 4:37 - 4:40
    vetbesimi i ulët, kompleksi i
    inferioritetit,
  • 4:40 - 4:43
    dhe diçka që atëherë as
    nuk e dinim që mund të kishe
  • 4:43 - 4:45
    çrregullim ankthi shoqëror.
  • 4:45 - 4:49
    Për shkak se kisha frika, fëmijët e tjerë
    me ngacmonin dhe me rrihnin.
  • 4:49 - 4:52
    Më tallnin e më shanin.
    Asnjëherë nuk më linin të luaja
  • 4:52 - 4:54
    në lojërat e tyre.
  • 4:55 - 4:58
    Ah, ishte një lojë ku më linin të luaja
  • 4:58 - 4:59
    Doxhboll -
  • 5:00 - 5:01
    dhe nuk isha lojtar i mirë.
  • 5:02 - 5:04
    Të fortit më thërrisnin emrin,
  • 5:04 - 5:06
    dhe unë ngrija kokën
    dhe shihja topa të kuq
  • 5:06 - 5:08
    që përplaseshin në fytyrën time
    me shpejtësi
  • 5:08 - 5:10
    bam, bam, bam!
  • 5:11 - 5:13
    Dhe mbaj mend shumë ditë duke u
    kthyer nga shkolla
  • 5:13 - 5:18
    me fytyrë të skuqur që thumbonte,
    veshët e skuqur që kumbonin.
  • 5:18 - 5:21
    Sytë më digjnin nga lotët,
  • 5:21 - 5:24
    dhe fjalët e tyre që digjeshin
    në veshët e mi.
  • 5:24 - 5:25
    Dhe kushdo që ka thënë:
  • 5:25 - 5:29
    Shkopinjtë dhe gurët mund t'më thyejnë
    eshtrat, fjalët kurrë s'do m'lëndojnë
  • 5:29 - 5:30
    Është gënjeshtër.
  • 5:30 - 5:32
    Fjalët mund të shpojnë si thika.
  • 5:32 - 5:34
    Fjalët mund të përshkojnë si shpata.
  • 5:34 - 5:36
    Fjalët mund të krijojnë plagë aq thellë
  • 5:36 - 5:38
    sa nuk mund të shihen.
  • 5:38 - 5:41
    Pra, unë kisha frika. Dhe fjalët ishin
    armiku im më i madh.
  • 5:41 - 5:42
    Dhe ende janë.
  • 5:43 - 5:45
    Por, unë kisha edhe ëndërra.
  • 5:45 - 5:48
    Shkoja në shtëpi e iu
    futesha librave komike
  • 5:48 - 5:50
    dhe lexoja librat komik të Supermenit
  • 5:50 - 5:53
    dhe ëndërroja të isha superhero
    si Supermeni.
  • 5:53 - 5:56
    Doja të luftoja për të vërtetën
    dhe drejtësinë.
  • 5:56 - 5:59
    Doja të luftoja të këqinjtë,
  • 5:59 - 6:03
    Doja të fluturoja rreth botës të bëhesha
    hero e të shpëtoja jetë.
  • 6:03 - 6:06
    Po ashtu, me mahnisnin edhe gjërat reale.
  • 6:06 - 6:09
    Lexoja "Librin e Rekordeve Guiness" dhe
    Librin e Ripley-t "Besoni apo jo"
  • 6:09 - 6:13
    Dikush nga ju ka lexuar Librin
    e Rekordeve Guinesses or te Ripley-t?
  • 6:13 - 6:14
    Unë i dua ato libra!
  • 6:14 - 6:16
    Njerëz të vërtetë, heroizma të vërtetë.
  • 6:16 - 6:18
    Dhe thashë, dua ta bëj këtë.
  • 6:18 - 6:19
    Nëse fëmijët që më ngacmonin s'do
  • 6:19 - 6:21
    më linin të luaja sport me ata,
  • 6:21 - 6:23
    dua të bëj magji të vërtetë,
    heroizma të vërtetë.
  • 6:23 - 6:27
    Dua të bëj diçka të jashtëzakonshme
    që ata nuk mund ta bëjnë.
  • 6:27 - 6:29
    Dua të gjej qëllimin e jetës sime,
  • 6:29 - 6:31
    dua të di që jeta ime ka kuptim,
  • 6:31 - 6:33
    dua të bëj diçka të jashtëzakonshmë
    ta ndryshoj botën;
  • 6:33 - 6:37
    dua të dëshmoj se e pamundura nuk është e
    pamundur.
  • 6:38 - 6:40
    Shkojmë 10 vite më pas -
  • 6:40 - 6:43
    Ishte java para ditëlindjes sime të 21-të
  • 6:43 - 6:47
    Dy gjëra ndodhën atë ditë që ndryshuan
    jetën time përgjithmonë.
  • 6:47 - 6:49
    Jetoja në Tamil Nadu, në Indinë Jugore
  • 6:50 - 6:51
    isha misionar,
  • 6:51 - 6:53
    dhe miku im më pyeti,
  • 6:53 - 6:55
    "A ke 'Throms', Daniel?"
  • 6:55 - 6:57
    Dhe unë i thashë, "'Throms'?
    Çfare janë 'Throms'?"
  • 6:57 - 7:00
    Ai tha, "Throms" janë synimet kryesore
    të jetës.
  • 7:00 - 7:05
    Ato janë kombinim i ëndërrave dhe
    synimeve, p.sh. po të mund
  • 7:05 - 7:07
    të bëje çfarëdo doje,
    të shkoje kudo
  • 7:07 - 7:08
    të ishe cilido që doje,
  • 7:08 - 7:10
    ku do shkoje? Çfare do bëje?
  • 7:10 - 7:11
    Kush do ishe?
  • 7:11 - 7:14
    I thashë, "Nuk mund ta bëj atë!
    Frikësohem shumë! Kam shume frika!
  • 7:14 - 7:18
    Atë natë mora qilimin e orizit e u ngjita
    në catine e shtëpizës,
  • 7:18 - 7:19
    u shtriva nën yjet,
  • 7:19 - 7:22
    dhe shikoja lakuriqët tek i vërsuleshin
    mushkonjave.
  • 7:22 - 7:26
    Dhe mendoja vetëm për "Throms"
    dhe ëndërrat e synimet
  • 7:26 - 7:28
    dhe fëmijët që më gjuanin me topat.
  • 7:29 - 7:31
    Disa orë më vonë u zgjova.
  • 7:31 - 7:34
    Zemra më rrihte shpejt.
    Gjunjët më dridheshin.
  • 7:34 - 7:36
    Kësaj here nuk ishte nga frika.
  • 7:36 - 7:38
    Gjithë trupi më dridhej.
  • 7:38 - 7:40
    Dhe 5 ditët në vijim
  • 7:40 - 7:44
    isha herë me vetëdije e herë pa,
    në shtrat t'vdekjes duke luftuar për jetën
  • 7:44 - 7:48
    truri po më digjej në temperaturë 40
    nga ethet e malaries.
  • 7:48 - 7:52
    Dhe sa herë që isha i vetëdijshëm,
    mendoja vetëm për 'Throms'
  • 7:52 - 7:54
    Mendoja,
    "Çfarë dua të bëj me jetën time?"
  • 7:54 - 7:56
    Përfundimisht, natën para ditëlindjes sime
    të 21-të,
  • 7:56 - 7:58
    në një moment qartësie,
  • 7:58 - 8:00
    kuptova
  • 8:00 - 8:02
    se ajo mushkonjë e vogël,
  • 8:03 - 8:05
    Anopheles Stephensi,
  • 8:05 - 8:07
    ajo mushkonjë e vogël
  • 8:07 - 8:08
    që peshonte më pak se 5 mikrogram
  • 8:08 - 8:10
    më pak se një kokërr kripe,
  • 8:10 - 8:13
    nëse ajo mushkonjë mund
    ta rrëzojë një njeri 80 kg
  • 8:13 - 8:15
    e kuptova se ajo ishte dobësia ime.
  • 8:15 - 8:17
    Pastaj kuptova se,
    jo jo, nuk ishte mushkonja
  • 8:17 - 8:19
    ishte paraziti që jeton brenda saj
  • 8:19 - 8:23
    Plasmodium Falciparum, që vret më shumë
    se një milion njerëz në vit.
  • 8:24 - 8:26
    Pastaj kuptova,
    jo, jo, është edhe më e vogël se aq,
  • 8:26 - 8:29
    por mua, më dukej aq e madhe.
  • 8:29 - 8:30
    Kuptova,
  • 8:30 - 8:31
    se frika ishte dobësia ime,
  • 8:31 - 8:32
    paraziti im,
  • 8:32 - 8:35
    që më ka gjymtuar e ka paralizuar
    tërë jetën time.
  • 8:35 - 8:38
    E dini, ka dallim mes rrezikut dhe frikës.
  • 8:38 - 8:40
    Rreziku është i vërtetë.
  • 8:40 - 8:42
    Frika është zgjedhje.
  • 8:42 - 8:44
    Dhe unë kuptova se kisha një zgjedhje:
  • 8:44 - 8:48
    Ose të jetoja me frikën,
    dhe të vdisja i mposhtur atë natë,
  • 8:49 - 8:52
    ose të mbysja frikat e mia, dhe
  • 8:52 - 8:56
    të ndiqja ëndërrat e mia,
    të guxoja të jetoja jetën.
  • 8:57 - 9:00
    E dini, ka diçka kur je në shtrat
    të vdekjes
  • 9:00 - 9:04
    dhe përballesh me vdekjen që të bën
    të duash të jetosh.
  • 9:04 - 9:07
    Kuptova që të gjithë vdesin,
    jo të gjithë jetojnë.
  • 9:08 - 9:10
    Është në vdekjen ku ne jetojmë.
  • 9:10 - 9:12
    E dini, kur mëson të vdesësh,
  • 9:12 - 9:13
    me të vërtetë mëson të jetosh.
  • 9:13 - 9:15
    Kështu vendosa të ndryshoja
  • 9:15 - 9:16
    historinë time atë natë.
  • 9:17 - 9:18
    Nuk doja të vdisja.
  • 9:18 - 9:20
    Dhe bëra një lutje të vogël, thashë,
  • 9:20 - 9:22
    "Zot, nëse më lë të jetoj ditëlindjen e
    21-të,
  • 9:22 - 9:25
    më nuk do lë frikën ta sundojë jetën time.
  • 9:25 - 9:27
    Do t'i mbys frikat e mia,
  • 9:27 - 9:30
    do të shkoj pas ëndërrave të mia,
  • 9:30 - 9:31
    dua ta ndryshoj qëndrimin tim,
  • 9:31 - 9:34
    dua bëj diçka të jashtëzakonshme
    me jetën time,
  • 9:34 - 9:36
    dua të gjej qëllimin e jetës sime,
  • 9:36 - 9:39
    dua ta dij që e pamundura nuk është
    e pamundur.
  • 9:39 - 9:43
    Nuk do t'ju tregoj a mbijetova atë natë;
    po ju lë ta kuptoni vetë.
  • 9:43 - 9:44
    (Të qeshura)
  • 9:44 - 9:47
    Por atë natë bëra listën time të
    10 'Throms-ave' të parë:
  • 9:47 - 9:50
    Vendosa që doja të vizitoja kontinentet
    kryesore
  • 9:50 - 9:52
    të shihja 7 Mrekullitë e Botës
  • 9:52 - 9:53
    të mësoja disa gjuhë,
  • 9:53 - 9:55
    të jetoja në një
    ishull të shkretë,
  • 9:55 - 9:56
    të jetoja në një anije në oqean,
  • 9:56 - 9:59
    të jetoja me një fis Indianësh në Amazon,
  • 9:59 - 10:01
    të ngjitesha në malin më të lartë në Suedi,
  • 10:01 - 10:03
    doja të shihja Malin Everest në agim,
  • 10:03 - 10:05
    të punoja në biznesin e
    muzikës në Nashville,
  • 10:05 - 10:07
    doja të punoja në cirk,
  • 10:07 - 10:09
    dhe doja të hidhesha nga aeroplani.
  • 10:09 - 10:12
    Gjatë 20 viteve të ardhshme, i arrita
    shumicën e atyre 'throm-save'
  • 10:12 - 10:15
    Cdo herë që arrija një 'throm',
  • 10:15 - 10:18
    i shtoja 5 ose 10 tjera në listë dhe
    kështu më rritej lista.
  • 10:19 - 10:23
    7 vitet në vijim, jetova në
    një ishull të vogël në Bahamas
  • 10:23 - 10:25
    për 7 vjet
  • 10:25 - 10:27
    në një kasolle kashteje,
  • 10:29 - 10:34
    duke gjuajtur peshq e peshkaqenë
    për të ngrënë, i vetmi në ishull,
  • 10:34 - 10:36
    vetëm në brekë,
  • 10:37 - 10:39
    dhe mësova të notoja me peshkaqenë.
  • 10:39 - 10:41
    Nga atje, u zhvendosa në Meksikë,
  • 10:41 - 10:45
    dhe pastaj u zhvendosa në limanin e lumit
    Amazon në Ekuador
  • 10:45 - 10:48
    Pujo Pongo Ekuador, ku jetova me një fis,
  • 10:48 - 10:52
    dhe dalngadalë fillova të fitoj
    besim vetëm nga 'throms-at' e mia
  • 10:52 - 10:55
    Kalova në biznesin e muzikës në Nashville,
    dhe pastaj Suedi,
  • 10:55 - 10:58
    lëviza në Stokholm, ku po ashtu
    punova në biznesin e muzikës,
  • 10:58 - 11:02
    u ngjita në majen e Malit Kebnekaise
    mbi Qarkun Arktik
  • 11:03 - 11:05
    Mësova të bëj kllounin,
  • 11:05 - 11:06
    xhoglimin me topa,
  • 11:06 - 11:07
    dhe të ecja mbi shkopa të mëdhenj,
  • 11:07 - 11:10
    t'i jepja biçikletës me një rrotë,
    të haja zjarrin, xhamin.
  • 11:10 - 11:14
    Në 1997, dëgjova se kishin mbetur
    më pak se 12 gëlltitës shpate
  • 11:14 - 11:15
    dhe thashë: "Duhet ta bëj atë!"
  • 11:15 - 11:18
    Takova një gëlltitës shpate, dhe
    i kërkova ca këshilla.
  • 11:18 - 11:20
    Tha: "Po, do të jap 2 këshilla:
  • 11:20 - 11:22
    Numër 1: është shumë e rrezikshme,
  • 11:22 - 11:24
    Njerëzit kanë vdekur nga kjo.
  • 11:24 - 11:25
    Numër 2:
  • 11:25 - 11:26
    Mos e provo!"
  • 11:26 - 11:28
    (Të qeshura)
  • 11:28 - 11:30
    Kështu e shtova në
    listën e 'throms-ave'.
  • 11:30 - 11:33
    Jam ushtruar 10 deri 12 herë
    në ditë, çdo ditë,'
  • 11:34 - 11:35
    për 4 vjet.
  • 11:35 - 11:37
    T'i kalkulosh ato
  • 11:37 - 11:40
    4 herë 365 herë 12 bëjnë
  • 11:40 - 11:43
    rreth 13 mijë herë prova të pasuksesshme
  • 11:43 - 11:45
    para se ta fusja për herë të parë
    shpatën në fyt në 2001.
  • 11:46 - 11:48
    Në atë kohë, i dhashë vetes qëllim
  • 11:48 - 11:51
    të bëhesha eksperti kryesor botëror në
    gëlltitjen e shpatës
  • 11:51 - 11:54
    Kështu kërkova për çdo libër,
    artikull reviste e gazete
  • 11:54 - 11:58
    çdo raport mjekësor, studiova
    fiziologjinë, anatominë,
  • 11:58 - 12:00
    bisedova me doktorë e infermieret,
  • 12:00 - 12:02
    i mblodha të gjithë gëlltitësit e shpatave
  • 12:02 - 12:04
    në Shoqatën Ndërkombëtare të
    Shpata-Gëlltitësve
  • 12:04 - 12:06
    dhe bëra një hulumtim dy vjeçar
    mjekësor
  • 12:06 - 12:09
    rreth gëlltitjes së shpatës
    e efekteve anësore
  • 12:09 - 12:11
    që është publikuar në Buletinin
    Mjekësor Britanik.
  • 12:11 - 12:12
    (Të qeshura)
  • 12:12 - 12:13
    Faleminderit.
  • 12:13 - 12:18
    (Duartrokitje)
  • 12:18 - 12:22
    Mësova gjëra të mahnitshme rreth
    gëlltitjes së shpatës.
  • 12:22 - 12:25
    Disa gjëra për të cilat besoj se nuk
    keni menduar më parë, por që sot po,
  • 12:25 - 12:29
    Herën tjetër kur shkoni në shtëpi
    dhe kur prisni mishin me thikë
  • 12:29 - 12:32
    ose shpatë, ose thikë "bestek"
    do mendoni për këtë...
  • 12:34 - 12:37
    Mësova se gëlltitja e
    shpatave filloi në Indi
  • 12:37 - 12:40
    atje ku e pashë gjithçka për
    herë të parë si 20 vjeçar
  • 12:40 - 12:42
    para 4 mijë vjetëve ose 2 mijë vjet
    para erës së re.
  • 12:42 - 12:46
    Para 150 vjetëve, shpata-gëlltitësit janë
    përdorur
  • 12:46 - 12:47
    në fushën e shkencës dhe mjekësisë
  • 12:47 - 12:51
    për të ndihmuar zhvillimin e endoskopisë
    në 1868
  • 12:51 - 12:54
    nga Dr. Adolf Kussmaul në
    Freiburg, Gjermani
  • 12:54 - 12:57
    Në 1906, elektrokardiogrami në Wells,
  • 12:57 - 13:00
    për të studjuar çrregullimet e gëlltitjes
    dhe tretjes
  • 13:00 - 13:02
    bronkoskopia, gjëra të tilla.
  • 13:02 - 13:04
    Por gjatë 150 viteve të fundit,
  • 13:04 - 13:08
    kemi dëgjuar rreth qindra lëndimeve
    dhe dhjetëra vdekjesh...
  • 13:08 - 13:15
    Kjo është endoskopia e zhvilluar nga
    Dr. Adolf Kussmaul.
  • 13:15 - 13:19
    Por zbuluam se ka pasur 29 vdekje në
    150 vitet e fundit
  • 13:19 - 13:22
    përfshirë gëlltitësin nga Londra i cili
    shpoi zemrën e tij me shpatë.
  • 13:23 - 13:25
    Po ashtu kuptuam se 3 deri në 8
  • 13:25 - 13:28
    lëndime ndodhin çdo vit gjatë
    gëlltitjes së shpatës.
  • 13:28 - 13:30
    E di sepse më marrin në telefon.
  • 13:30 - 13:31
    Sapo mora dy telefonata,
  • 13:31 - 13:34
    një nga Suedia, dhe një nga Orlando
    vetëm para disa javësh,
  • 13:34 - 13:37
    shpata-gëlltitës që janë në spital
    nga lëndimet.
  • 13:37 - 13:39
    Është jashtëzakonisht e rrezikshme.
  • 13:39 - 13:42
    Gjëja tjetër që mësova ishte se
    gëlltitja e shpatës
  • 13:42 - 13:44
    bën rreth 2 deri në 10 vjet ta mësosh
  • 13:44 - 13:46
    për shumë njerëz.
  • 13:46 - 13:48
    Por më e mahnitshmja që kam mësuar ishte
  • 13:48 - 13:51
    se gëlltitësit e shpatave mësojnë
    të bëjnë të pamundurën.
  • 13:51 - 13:53
    Dhe do t'ju tregoj një sekret të vogël:
  • 13:54 - 13:58
    Mos u fokusoni në 99.9% që është e
    pamundur.
  • 13:58 - 14:02
    Fokusohu në 0.1% që është e mundur,
    dhe mëso si ta bësh të mundur.
  • 14:03 - 14:06
    Tani do t'ju marr në rrugëtimin
    brenda mendjes së shpata-gëlltitësit.
  • 14:06 - 14:09
    Për ta gëlltitur shpatën, duhet
    meditimi 'mendja mbi çështjen'
  • 14:09 - 14:12
    koncentrim i mprehtë, gjetja me përpikëri
  • 14:12 - 14:16
    e organeve të brendshme të trupit dhe
    përballimi i reflekseve të trupit
  • 14:16 - 14:20
    përmes përforcimit të trurit,
    përmes përsëritjes së muskujve të memorjes
  • 14:20 - 14:24
    duke ushtruar mbi 10 mijë herë.
  • 14:24 - 14:28
    Tani më lini t'ju marr në rrugëtim brenda
    trupit të shpata-gëlltitësit.
  • 14:28 - 14:30
    Për ta gëlltitur një shpatë, më duhet
  • 14:30 - 14:32
    që tehun e shpatës ta rrëshqas mbi gjuhën
  • 14:32 - 14:35
    përmbaj refleksin gag
    (të vjelljes) në ezofagun qafor
  • 14:35 - 14:38
    bëj një kthesë 90 gradë
    poshtë epiglotisit,
  • 14:38 - 14:41
    përmes muskulit krikofaringeal
    sfinkteri i sipërm ezofageal
  • 14:41 - 14:43
    përmbaj refleksin peristaltik
  • 14:43 - 14:44
    fus tehun në zgavrën e kraharorit
  • 14:44 - 14:46
    ndërmjet mushkërive.
  • 14:46 - 14:48
    Në këtë çast,
  • 14:48 - 14:50
    duhet ta shtyj zemrën mënjanë.
  • 14:50 - 14:52
    Nëse shihni me kujdes,
  • 14:52 - 14:54
    mund ta shihni zemrën
    tek rreh tek shpata
  • 14:54 - 14:55
    sepse është duke u
    mbështetur në zemër
  • 14:55 - 14:58
    i ndarë vetëm tre milimetra
    nga indi ezofageal.
  • 14:58 - 15:00
    Nuk është që mund të shtiresh ta bësh.
  • 15:00 - 15:02
    Pastaj duhet ta kaloj përtej gjoksit,
  • 15:02 - 15:05
    përtej sfinkterit të poshtëm ezofageal,
    poshtë stomakut,
  • 15:05 - 15:09
    përmbaj refleksin e vjelljes në stomak
    e poshtë në duodenum.
  • 15:09 - 15:10
    Shumë e lehtë.
  • 15:10 - 15:11
    (Të qeshura)
  • 15:11 - 15:13
    Nëse shkoj më poshtë,
  • 15:13 - 15:18
    deri në fund tek tubat fallopiane
    (lidhja e mitrës në vezore dhe barkut)
  • 15:18 - 15:21
    Ju meshkuj, mund të pyesni gratë
    tuaja më vonë rreth kësaj
  • 15:22 - 15:24
    Njerëzit më pyesin, thonë,
  • 15:24 - 15:27
    "Do duhet shumë kurajo për ta
    rrezikuar jetën tënde,
  • 15:27 - 15:29
    te shtysh mënjanë zemren
    e të gëlltitësh shpatën
  • 15:29 - 15:30
    Jo. Çfarë kërkon më shumë kurajo
  • 15:30 - 15:33
    është për atë fëmijë të trembur
    të dobët e të turpshëm
  • 15:33 - 15:36
    të rrezikojë dështim dhe refuzim,
  • 15:36 - 15:37
    ta hapi zemrën,
  • 15:37 - 15:38
    të gëlltisi krenarinë e tij
  • 15:38 - 15:41
    dhe të qëndrojë këtu para një
    grupi të panjohurish
  • 15:41 - 15:44
    t'u tregojë historinë rreth
    frikave e ëndërrave të tij
  • 15:44 - 15:48
    të rrezikojë t'ju hapi barkun, në kuptimin
    e plotë të fjalës edhe figurativisht.
  • 15:48 - 15:49
    E shihni - faleminderit.
  • 15:49 - 15:54
    (Duartrokitje)
  • 15:54 - 15:56
    E shihni, është mahnitëse që unë gjithmonë
  • 15:56 - 15:59
    kam dashur të bëj të jashtëzakonshmen
  • 15:59 - 16:00
    dhe tani po e bëj.
  • 16:00 - 16:03
    Por gjëja më mahnitëse nuk është se mund
    të gëlltit
  • 16:03 - 16:05
    21 shpata përnjëherë,
  • 16:08 - 16:10
    ose 6 metra nën ujë në një
    tank me 88 peshkaqenë e stingrej
  • 16:10 - 16:12
    për Librin e Ripley-t "Besoni apo jo"
  • 16:14 - 16:18
    ose për Supernjerëzit e Stan Li
    në 1500 gradë
  • 16:18 - 16:19
    si "Njeriu i hekurt"
  • 16:20 - 16:22
    dhe ajo shpatë ishte e nxehtë.
  • 16:22 - 16:25
    Ose kur kam tërhequr makinën
    me shpatë për Ripley,
  • 16:25 - 16:26
    ose Guinnes-sin,
  • 16:26 - 16:29
    ose kur shkova të finale në
    America Got Talent,
  • 16:29 - 16:32
    ose kur fitova në 2007
    Çmimin Ig Nobël në Mjekësi.
  • 16:32 - 16:34
    Jo, kjo nuk është e jashtëzakonshmja.
  • 16:34 - 16:36
    Është çfarë të tjerët mendojnë.
    Jo. Nuk është ajo.
  • 16:36 - 16:38
    E jashtëzakonshmja është
  • 16:38 - 16:41
    se Zoti mori atë fëmijë të trembur
    të dobët e të turpshëm,
  • 16:41 - 16:42
    i cili frikësohej nga lartësitë,
  • 16:42 - 16:44
    nga uji dhe peshkaqenët,
  • 16:44 - 16:46
    nga mjekët e infermieret,
    gjilpërat e objektet e mprehta
  • 16:46 - 16:48
    dhe t'u fliste njerëzve.
  • 16:48 - 16:50
    Dhe tani ai më ka bërë të
    fluturoj rreth botës
  • 16:50 - 16:51
    në lartësi 9 mijë metrash,
  • 16:51 - 16:54
    duke gëlltitur objekte të mprehta nën
    ujë në tanke me peshkaqenë
  • 16:54 - 16:57
    duke folur me mjekë e infermiere
    dhe publik si ju rreth botës.
  • 16:57 - 17:00
    Kjo është e jashtëzakonshmja për mua.
  • 17:00 - 17:01
    Gjithmonë kam dashur të bëj të pamundurën.
  • 17:01 - 17:02
    Faleminderit.
  • 17:02 - 17:04
    (Duartrokitje)
  • 17:04 - 17:05
    Faleminderit.
  • 17:06 - 17:09
    (Duartrokitje)
  • 17:10 - 17:13
    Gjithmonë kam dashur ta bëj të
    pamundurën, dhe tani po e bëj
  • 17:13 - 17:16
    Doja të bëja diçka mahnitëse me jetën
    time dhe të ndryshoja botën
  • 17:16 - 17:17
    dhe tani po e bëj.
  • 17:17 - 17:20
    Përherë kam dashur t'fluturoj rreth
    botës t'bëj superheroizma
  • 17:20 - 17:21
    të shpëtoja jetë
    e tani po e bëj
  • 17:21 - 17:23
    Dhe e dini çfarë?
  • 17:23 - 17:26
    Ka ende një pjesë të vogël të
    ëndrrës së madhe të atij fëmije
  • 17:26 - 17:27
    thellë brenda.
  • 17:30 - 17:36
    (Të qeshura) (duartrokitje)
  • 17:37 - 17:40
    Dhe gjithmonë kam dashur
    ta gjeja qëllimin e jetës sime
  • 17:40 - 17:42
    dhe e kam gjetur.
  • 17:42 - 17:43
    Dhe e dini çfarë?
  • 17:43 - 17:46
    Nuk është në shpata, jo çfarë
    mendoni ju, jo në fuqitë e mia
  • 17:46 - 17:49
    është në fakt në dobësitë e mia
    në fjalët e mia
  • 17:49 - 17:51
    Qëllimi im është ta ndryshoj botën
  • 17:51 - 17:52
    duke mposhtur frikën,
  • 17:52 - 17:55
    me shpatë, me fjalë,
  • 17:55 - 17:57
    me thikë, me jetë,
  • 17:58 - 18:00
    të inspiroj njerëzit
    të bëhen superheronj
  • 18:00 - 18:02
    dhe të bëjnë ta pamundurën
    në jetën e tyre.
  • 18:02 - 18:05
    Qëllimi im është të ndihmoj të tjerët
    të gjejnë të tyrin.
  • 18:05 - 18:06
    Cili është i yti?
  • 18:06 - 18:07
    Cili është qëllimi yt?
  • 18:07 - 18:09
    Për çfarë je këtu?
  • 18:09 - 18:12
    Unë besoj se të gjithë jemi superheronj.
  • 18:12 - 18:14
    Cila është superfuqia jote?
  • 18:15 - 18:18
    Nga 7 miliardë njerëz rreth botës,
  • 18:18 - 18:20
    më pak se 12 shpata-gëlltitës
  • 18:20 - 18:22
    kanë mbetur në botë sot.
  • 18:22 - 18:23
    por ka vetëm një si ti.
  • 18:23 - 18:24
    Ti je i veçantë.
  • 18:24 - 18:26
    Cila është historia jote?
  • 18:26 - 18:28
    Çfarë të bën ndryshe?
  • 18:28 - 18:29
    Trego historinë tënde,
  • 18:29 - 18:32
    edhe kur të dridhet zëri.
  • 18:32 - 18:33
    Cilat janë 'throms-at' tua?
  • 18:33 - 18:36
    Po t'mund t'bëje çfarëdo
    t'ishe cilido, t'shkoje kudo-
  • 18:36 - 18:37
    Çfare do bëje? Ku do shkoje?
  • 18:37 - 18:38
    Çfare do bëje?
  • 18:38 - 18:40
    Çfare do të bësh me jetën tënde?
  • 18:40 - 18:42
    Cilat janë ëndërrat tua?
  • 18:42 - 18:44
    Cilat kanë qenë ëndërrat tua kur ishe
    fëmijë? Kujtoje.
  • 18:44 - 18:46
    S'ma merr mendja që ishte kjo, apo jo
  • 18:46 - 18:48
    Cilat ishin ëndërrat më të
  • 18:48 - 18:50
    çmendura që mendoje se ishin të çuditshme?
  • 18:50 - 18:54
    Me siguri kjo bën që ëndërra jote të mos
    duket edhe aq e çuditshme apo ajo?
  • 18:55 - 18:57
    Cila është shpata jote?
  • 18:57 - 18:59
    Secili prej jush ka një shpatë,
  • 18:59 - 19:01
    shpatë me dy teha me frika e ëndërra.
  • 19:01 - 19:04
    Gëlltite shpatën, cilado që është.
  • 19:04 - 19:06
    Nqiqni ëndërrat tuaja
    zonja e zotërinjë
  • 19:06 - 19:09
    asnjëherë nuk është vonë të
    jesh ai që do të jesh.
  • 19:10 - 19:13
    Për ata fëmijët që më gjuanin me topa,
    ata që mendonin
  • 19:13 - 19:15
    se kurrë nuk do ta bëja të pamundurën,
  • 19:15 - 19:18
    vetëm një gjë kam për t'ju thënë,
  • 19:18 - 19:19
    Faleminderit.
  • 19:19 - 19:22
    Sepse po t'mos kishte të këqinj,
    s'do të kishim superheronj.
  • 19:23 - 19:27
    Jam këtu t'ju dëshmoj se e pamundura
    nuk është e pamundur.
  • 19:28 - 19:32
    Kjo është shumë e rrezikshme dhe
    mund t'më mbysi.
  • 19:32 - 19:34
    Shpresoj se do t'ju pëlqejë.
  • 19:34 - 19:35
    (Të qeshura)
  • 19:36 - 19:39
    Do më duhet ndihma juaj tani.
  • 19:47 - 19:48
    Publiku: Dy, tre.
  • 19:48 - 19:52
    Dan Meyer: Jo, jo, jo. Më duhet ndihma
    juaj për të numëruar.
  • 19:52 - 19:53
    (Të qeshura)
  • 19:53 - 19:56
    Nëse i dini fjalët? Mirë?
    Numëroni me mua. Gati?
  • 19:56 - 19:57
    Një.
  • 19:57 - 19:58
    Dy.
  • 19:58 - 19:59
    Tre.
  • 19:59 - 20:01
    Jo ajo është dy, por e kuptoni ju.
  • 20:07 - 20:08
    Publiku: Një.
  • 20:08 - 20:09
    Dy.
  • 20:09 - 20:10
    Tre.
  • 20:11 - 20:13
    (Hap gojën)
  • 20:14 - 20:16
    (Duartrokitje)
  • 20:16 - 20:17
    DM: Po!
  • 20:17 - 20:23
    (Duartrokitje, brohoritje)
  • 20:23 - 20:25
    Shumë faleminderit.
  • 20:25 - 20:29
    Faleminderit, faleminderit, faleminderit.
    Ju falenderoj nga zemra.
  • 20:29 - 20:31
    Faktikisht, faleminderit nga stomaku.
  • 20:32 - 20:35
    Ju thashë që erdha këtu të bëja të
    pamundurën, dhe bëra.
  • 20:35 - 20:38
    Por kjo nuk ishte e pamundura
    sepse unë bëj këtë çdo ditë
  • 20:38 - 20:43
    E pamundura ishte që ai fëmijë i frikësuar
    e i turpshëm, të përballej me frikat e tij
  • 20:43 - 20:45
    të qëndronte në këtu në skenën e TEDx
  • 20:45 - 20:47
    dhe të ndryshonte botën me fjalët e mia,
  • 20:47 - 20:49
    me shpatën time, me jetën time.
  • 20:49 - 20:52
    Nëse ju kam shtyrë të mendoni ndryshe,
    e të besoni
  • 20:52 - 20:54
    se e pamundura nuk është e pamundur
  • 20:54 - 20:58
    nëse ju kam bërë t'kuptoni që mund t'bëni
    të pamundurën në jetën tuaj,
  • 20:58 - 21:01
    atëherë unë kam kryer punën time,
    dhe tani fillon e juaja.
  • 21:01 - 21:04
    Dhe kurrë mos ndaloni së ëndërruari
    Kurrë mos ndaloni së besuari
  • 21:05 - 21:06
    Faleminderit që besuat në mua
  • 21:06 - 21:08
    dhe që jeni pjesë e ëndrrës sime.
  • 21:08 - 21:10
    Dhe ja dhurata ime për ju:
  • 21:10 - 21:11
    E pamundura nuk është
  • 21:11 - 21:13
    Publiku: E pamundur.
  • 21:13 - 21:15
    Rruga e gjatë në këmbë... pjesë e dhuratës
  • 21:15 - 21:20
    (Duartrokitje)
  • 21:20 - 21:21
    Faleminderit.
  • 21:21 - 21:25
    (Duartrokitje)
  • 21:25 - 21:27
    (Brohoritje)
  • 21:28 - 21:30
    Prezantuesi: Faleminderit Dan Meyer, wow!
Title:
Ta bësh të pamundurën - duke mposhtur frikën | Dan Meyer | TEDxMaastricht
Description:

Keni dëshiruar ndonjëherë të jeni superhero dhe të bëni të pamundurën? Dan Meyer beson se nuk ka rëndësi se sa frikë mund të kemi ose sa të çuditshme janë ëndërrat tona, secili prej nesh ka potencialin të bëhet superhero, të bëjë të pamundurën, dhe të ndryshojë botën.
Drejtori i një agjencie humanitare për jetimë në Kazakistan, Dan ndan me ne si ai mposhti një fëmijëri me frika ekstreme, çrregullimin e ankthit shoqëror dhe bulizmin, për të bërë superheroizma, të bëhej finalist në America Got Talent, të fitojë Çmimin IgNobël 2007 në mjekësi në Harvard, dhe të bëhej 39 herë mbajtës rekordi botëror dhe ekspert kryesor në një nga artet më të vjetra dhe më të rrezikshme në botë - gëlltitjen e shpatës - dhe pasionin për të frymëzuar njerëzit për të bërë të pamundur në jetën e tyre.

Në prezantimin e tij të parë në TED, Dan merr publikum në rrugëtimin e tij të gjatë nga frikat ekstreme deri te superheroizmat e tij, nga një i dobët deri te një mbajtës rekordesh, nga humbës në fitues të çmimit Ig Nobël, dhe nga një frikacak në një finalist në America Got Talent. Dan zbulon shkencën prapa artit të lashtë të gëlltitjes së shpatës, dhe përshkruan kërkimin e tij për të kryer superheroizma, për mposhtur dështimin dhe kufijtë e trupit të njeriut për të bërë të pamundurën dhe për të ndryshuar botën. Ai na këshillon se si mund ta mposhtim frikën për të bërë të pamundur në jetën tonë!

Ky prezantim u dha në një TEDx lokale, i prodhuar në mënyrë të pavarur nga TED Konferencat.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDxTalks
Duration:
21:38

Albanian subtitles

Revisions