Return to Video

Ezinezkoa egitea, beldurrak errotik moztuz | Dan Meyer | TEDxMaastricht

  • 0:08 - 0:10
    Mila esker.
  • 0:16 - 0:21
    Bazen errege bat Indian, Maharaja bat, eta
    urtebetetzerako dekretu bat zabaldu zuen:
  • 0:21 - 0:24
    Buruzagi orok erregearentzako
    opari egokiak ekarri behar zituen.
  • 0:24 - 0:28
    Batzuk zeta fina ekarri zuten,
    beste batzuk ezpata zoragarriak,
  • 0:28 - 0:29
    beste batzuk, urrea.
  • 0:29 - 0:33
    Ilararen amaieran zimurrez beteriko
    gizon zahar bat zihoan ohinez,
  • 0:33 - 0:37
    bere herrixkatik abiatu eta itsasertzetik
    egun askotako ibilaldia egin zuena.
  • 0:37 - 0:41
    Iritsi zenean, erregearen semeak galdetu
    zion "Zer opari duzu Erregearentzat?"
  • 0:41 - 0:45
    Eta agureak oso mantso eskua
    zabaldu zuen erakusteko
  • 0:45 - 0:50
    txirla eder bat, kolore more,
    hori, gorri eta urdinekin.
  • 0:50 - 0:52
    Eta Erregearen semeak esan zuen,
  • 0:52 - 0:54
    "Hori ez da Erregearentzako opari bat!
    Zer opari da hori?"
  • 0:55 - 0:57
    Agureak poliki begirada jaso
    eta erantzun zion,
  • 0:58 - 1:01
    "Ibilbide luzea... opariaren zati."
  • 1:01 - 1:03
    (Barreak)
  • 1:03 - 1:06
    Une batean,
    opari bat emango dizuet,
  • 1:06 - 1:08
    nire ustez, zabaltzea
    merezi duen opari bat.
  • 1:08 - 1:11
    Baina aurrez, utzidazue
    nire ibilbide luzea kontatzen.
  • 1:12 - 1:14
    Zuetako asko bezala,
  • 1:14 - 1:15
    bizitza haurtzaroan hasi nuen.
  • 1:15 - 1:17
    Zuetako zenbatek hasi zuten
    bizitza haurtzaroan?
  • 1:17 - 1:19
    Gazte jaio zineten?
  • 1:19 - 1:20
    Zuen erdia edo... ados...
  • 1:21 - 1:22
    (Barreak)
  • 1:22 - 1:25
    Eta gainontzekoak, zer?
    Helduak jaio zineten?
  • 1:25 - 1:28
    Ene! Zuen ama ezagutu nahi dut!
  • 1:28 - 1:29
    Hori bai ezinezkoa!
  • 1:31 - 1:35
    Haurtzaroan, beti erakarri ninduen
    ezinezkoa egiteak.
  • 1:36 - 1:39
    Gaurkoa, urte askoz iristeko irrikaz
    egon naizen eguna da,
  • 1:39 - 1:41
    izan ere, gaur da eguna
    saiatuko naizena
  • 1:41 - 1:44
    ezinezkoa egiten
    zuen begien aurrean,
  • 1:44 - 1:45
    hementxe, TEDxMaastricht-en.
  • 1:46 - 1:48
    Hasteko, opari bat emango dizuet:
  • 1:49 - 1:52
    amaiera kontatuz ikusaraziko dizuet
  • 1:53 - 1:55
    ezinezkoa ez dela ezinezko.
  • 1:55 - 1:58
    Eta amaitzeko, zabaltzea
    merezi duen opari bat emango dizuet:
  • 1:58 - 2:01
    erakutsiko dizuet zuen bizitzan
    ezinezkoa egin dezakezuela.
  • 2:03 - 2:05
    Ezinezkoa egiteko nire saiakeran,
    aurkitu dut badirela
  • 2:05 - 2:08
    munduko jende guztiarentzat
    unibertsalak diren bi gauza:
  • 2:08 - 2:10
    guztiok ditugu beldurrak,
  • 2:10 - 2:12
    eta guztiok ditugu ametsak.
  • 2:13 - 2:18
    Ezinezkoa egiteko saiakera horretan,
    aurkitu dut badirela hiru gauza
  • 2:18 - 2:20
    nire bizitzan zehar egin ditudanak
  • 2:20 - 2:23
    eta ezinezkoa egitera eraman nautenak:
  • 2:24 - 2:27
    Dodgeball, edo zuentzako "Trefbal",
  • 2:27 - 2:28
    Superman,
  • 2:28 - 2:29
    eta Eltxoa.
  • 2:29 - 2:31
    Nire hiru hitz gakoak.
  • 2:31 - 2:34
    Orain badakizue zergatik
    egiten dudan ezinezkoa nire bizitzan.
  • 2:34 - 2:36
    Beraz, nire bidaia kontatuko
    dizuet, ibilaldi luzea
  • 2:36 - 2:39
    beldurretatik ametsetara,
  • 2:39 - 2:41
    hitzetatik ezpatetara,
  • 2:41 - 2:43
    Dodgeballetik
  • 2:43 - 2:44
    Supermanera
  • 2:44 - 2:45
    eta Eltxora.
  • 2:46 - 2:47
    Eta espero dut erakustea
  • 2:47 - 2:50
    zuek nola egin dezakezuen
    ezinezkoa zuen bizitzan.
  • 2:52 - 2:55
    2007ko urriaren 4a.
  • 2:56 - 2:58
    Bihotza taupaka,
    belaunak dardarka
  • 2:58 - 2:59
    taula gainera irtetean,
  • 2:59 - 3:01
    Sanders Antzokian,
  • 3:01 - 3:03
    Harvard Unibertsitatean,
  • 3:03 - 3:06
    2007ko Medikuntzako
    Ig Nobel Saria jasotzeko
  • 3:06 - 3:09
    elkarlanean idatzitako medikuntza
    ikerketa lanagatik.
  • 3:09 - 3:10
    Izenburua: "Ezpata irensketa...
  • 3:10 - 3:12
    ...eta haren ondorioak"
  • 3:12 - 3:13
    (Barreak)
  • 3:14 - 3:18
    Inoiz irakurri ez nuen aldizkari
    txiki batean argitaratu zen,
  • 3:18 - 3:20
    British Medical Journal-ean.
  • 3:21 - 3:25
    Eta niretzat, hori ezinezko amets
    bat gauzatzea izan zen,
  • 3:25 - 3:28
    ustekabekoa izan zen
    ni bezalako norbaitentzat,
  • 3:28 - 3:31
    inoiz ahaztuko ez dudan ohore bat.
  • 3:31 - 3:35
    Baina ez zen nire bizitzako zati
    gogoangarriena.
  • 3:36 - 3:38
    1967ko urriaren 4ean,
  • 3:38 - 3:40
    haur beldurti, lotsati, argal, ahul honek
  • 3:41 - 3:43
    beldur ikaragarriak pairatzen zituen.
  • 3:43 - 3:46
    Taula gainera irteteko prestatzen zela,
  • 3:46 - 3:47
    bihotza taupaka,
  • 3:48 - 3:49
    belaunak dardarka.
  • 3:50 - 3:52
    Ahoa ireki eta hitz egiten saiatu zen,
  • 3:56 - 3:58
    baina ez zen hitzik atera.
  • 3:58 - 4:00
    Negarrez dardarka geratu zen.
  • 4:01 - 4:02
    Beldurrak zurrunduta geratu zen,
  • 4:02 - 4:04
    izuak izoztuta.
  • 4:04 - 4:06
    Haur beldurti, lotsati, argal, ahul hark
  • 4:06 - 4:08
    beldur itzelak pairatzen zituen.
  • 4:09 - 4:10
    Iluntasunari beldurra zion,
  • 4:11 - 4:12
    altuerari beldurra,
  • 4:12 - 4:13
    armiarma eta sugeei...
  • 4:13 - 4:15
    Zuetako norbait armiarma eta sugeen
    beldur da?
  • 4:15 - 4:17
    Bai, zuetako batzuk...
  • 4:17 - 4:19
    Urari eta marrazoei beldurra zien...
  • 4:19 - 4:22
    Sendagileei, erizainei eta dentistei,
  • 4:22 - 4:25
    orratzei eta taladroei eta
    tresna zorrotzei.
  • 4:25 - 4:27
    Baina beste ezer baino gehiago,
    beldurra zion
  • 4:27 - 4:28
    jendeari.
  • 4:29 - 4:32
    Haur beldurti, lotsati, argal, ahul hura
  • 4:32 - 4:33
    ni nintzen.
  • 4:33 - 4:36
    Huts egiteari eta baztertua
    izateari beldurra nion,
  • 4:37 - 4:40
    autoestimu baxua nuen,
    gutxiagotasun-konplexua,
  • 4:40 - 4:43
    eta orduan pairatu zitekeenik
    ez genekien zerbait ere:
  • 4:43 - 4:45
    Jendarteko Antsietate Sindromea.
  • 4:45 - 4:49
    Beldurrak nituelako, adarra
    jotzen zidaten eta jo egiten ninduten.
  • 4:49 - 4:52
    Barre eta iseka egiten zidaten.
    Ez zidaten jolasten uzten
  • 4:52 - 4:54
    beren taldeko jolasetan.
  • 4:55 - 4:58
    Ah, bazen jolas bat parte hartzen
    uzten zidatena...
  • 4:58 - 4:59
    Dodgeball,
  • 5:00 - 5:01
    eta ez nintzen saihesle ona.
  • 5:02 - 5:04
    Iseka egiten zidaten,
  • 5:04 - 5:06
    gorantz begiratu
    eta baloi gorriak ikusten nituen
  • 5:06 - 5:08
    abiadura supersonikoan nire aurpegirantz
  • 5:08 - 5:10
    bam, bam, bam!
  • 5:11 - 5:13
    Eta gogoan dut egun askotan
    etxerako bidean oinez,
  • 5:13 - 5:18
    aurpegia gorri eta minez,
    belarriak gorri eta burrunbaka.
  • 5:18 - 5:21
    Begiak malkoz sutan nituen,
  • 5:21 - 5:24
    eta haien hitzek belarriak
    erretzen zizkidaten.
  • 5:24 - 5:25
    Eta norbaitek esan zuen:
  • 5:25 - 5:27
    "Makilek eta harriek
    hezurrak hauts ditzakete,
  • 5:27 - 5:29
    baina hitzek ez naute zaurituko"...
  • 5:29 - 5:30
    Gezurra da.
  • 5:30 - 5:32
    Hitzek labanak bezala ebaki dezakete.
  • 5:32 - 5:34
    Hitzek ezpatak bezala zula dezakete.
  • 5:34 - 5:36
    Hitzen zauriak hain sakonak izan daitezke
  • 5:36 - 5:38
    ez direla ikusten.
  • 5:38 - 5:41
    Beraz, beldurrak nituen, eta hitzak
    nire etsai nagusienak ziren.
  • 5:41 - 5:42
    Oraindik ere badira.
  • 5:43 - 5:45
    Baina ametsak ere banituen.
  • 5:45 - 5:48
    Etxera joan eta
    Supermanen komikietan galtzen nintzen,
  • 5:48 - 5:50
    eta Supermanen komikiak irakurriz
  • 5:50 - 5:53
    Superman bezalako superheroi bat
    izan nahi nuela amesten nuen.
  • 5:53 - 5:56
    Egia eta justiziaren alde
    borroka egin nahi nuen,
  • 5:56 - 5:59
    maltzurren eta kriptonitaren
    aurka borrokatu,
  • 5:59 - 6:03
    munduan zehar hegan egin nahi nuen
    balentriak eginez eta biziak salbatuz.
  • 6:03 - 6:06
    Bestalde benetako gauzek
    ere liluratzen ninduten.
  • 6:06 - 6:07
    Errekorren Guinness Liburua
  • 6:07 - 6:10
    eta Ripley-ren Believe it or Not
    irakurtzen nituen.
  • 6:10 - 6:13
    Inork irakurri du Errekorren
    Guiness Liburua edo Ripley-ren liburua?
  • 6:13 - 6:14
    Maite ditut liburu horiek!
  • 6:14 - 6:16
    Benetako jendea
    benetako balentriak egiten.
  • 6:16 - 6:18
    "Hori egin nahi dut", esaten nuen.
  • 6:18 - 6:21
    Bulliek ez badidate uzten
    beren jolasetan parte hartzen,
  • 6:21 - 6:23
    benetako magia, balentriak egingo ditut.
  • 6:23 - 6:27
    Benetan aparteko zerbait egin nahi dut
    bulli horiek egin ezin dutena.
  • 6:27 - 6:29
    Nire zeregina eta deia
    aurkitu nahi ditut,
  • 6:29 - 6:31
    nire bizitzak zentzua duela
    jakin nahi dut,
  • 6:31 - 6:33
    mundua aldatuko duen zerbait
    egin nahi dut;
  • 6:33 - 6:37
    frogatu nahi dut
    ezinezkoa ez dela ezinezko.
  • 6:38 - 6:40
    Aurrera 10 urte.
  • 6:40 - 6:43
    Nire 21. uretebetetzearen
    aurreko astea zen.
  • 6:43 - 6:47
    Bi gauza gertatu ziren egun berean
    bizitza betirako aldatuko zidatenak.
  • 6:47 - 6:49
    Tamil Nadu-n bizi nintzen,
    India hegoaldean
  • 6:50 - 6:51
    misiolaria nintzen han,
  • 6:51 - 6:53
    eta nire begiraleak,
    lagunak, galdetu zidan:
  • 6:53 - 6:55
    "Ba al duzu Throme-ik, Daniel?"
  • 6:55 - 6:57
    Esan nion, "Throme?
    Zer dira Throme-ak?"
  • 6:57 - 7:00
    Esan zidan: "Throme-ak bizitzako
    helburu nagusiak dira.
  • 7:00 - 7:04
    Ametsen eta helburuen batura,
  • 7:04 - 7:06
    adibidez, edozer egiteko gai bazina,
  • 7:06 - 7:08
    edonora joateko aukera bazenu,
    edonor izateko gai bazina,
  • 7:08 - 7:11
    nora joango zinake? Zer egingo zenuke?
    Nor izango zinake?
  • 7:11 - 7:14
    Esan nion, "Ezin dut hori egin!
    Beldur naiz! Beldur gehiegi ditut!"
  • 7:14 - 7:18
    Gau hartan nire arroz-esterilla
    bungalowaren teilatura eraman nuen,
  • 7:18 - 7:19
    izarren azpian etzan nintzen
  • 7:19 - 7:22
    eta saguzaharrak eltxoak
    harrapatzen ikusi nituen.
  • 7:22 - 7:26
    Eta buruan nuen bakarra throme-ak ziren,
    ametsak eta helburuak,
  • 7:26 - 7:28
    eta zapaltzaile eta baloi haiek.
  • 7:29 - 7:31
    Ordu batzuk geroago esnatu nintzen.
  • 7:31 - 7:34
    Bihotza taupaka,
    belaunak dardarka.
  • 7:34 - 7:36
    Oraingoan ez zen beldurragatik.
  • 7:36 - 7:38
    Gorputz osoa dardarka nuen.
  • 7:38 - 7:40
    Eta ondorengo bost egunetan
  • 7:40 - 7:44
    konortea galdu eta irabazi egon nintzen,
    heriotz-ohean bizirik irauntzeko borrokan.
  • 7:44 - 7:48
    Garuna sutan nuen,
    40,5 °C graduko malaria sukarrarekin.
  • 7:48 - 7:52
    Eta esnatzen nintzen bakoitzean
    throme-ak soilik nituen buruan.
  • 7:52 - 7:54
    Pentsatzen nuen:
    "Zer egin nahi dut bizitzan?"
  • 7:54 - 7:56
    Azkenean, 21. urtebetetzearen
    aurreko gauean,
  • 7:56 - 7:58
    argitasun une batean,
  • 7:58 - 8:00
    ohartu nintzen:
  • 8:00 - 8:02
    Ikusi nuen eltxo txiki hark,
  • 8:03 - 8:05
    Anopheles Stephensi,
  • 8:05 - 8:08
    eltxo txiki hark 5 microgramo
    baino gutxiago pisatzen zuen,
  • 8:08 - 8:10
    gatz ale batek baino gutxiago,
  • 8:10 - 8:13
    eltxo hark 80 kiloko gizon bat
    gainditu bazezakeen,
  • 8:13 - 8:15
    ohartu nintzen hura zela nire kriptonita.
  • 8:15 - 8:17
    Orduan ohartu nintzen ez zela eltxoa bera,
  • 8:17 - 8:19
    eltxoaren barruan zegoen
    bizkarroi txikia baizik,
  • 8:19 - 8:23
    Plasmodium Falciparum, urtean
    milioi bat pertsona hiltzen dituena.
  • 8:24 - 8:26
    Orduan ohartu nintzen
    are eta txikiagoa zela,
  • 8:26 - 8:29
    baina niretzak, askoz handiagoa zirudien.
  • 8:29 - 8:31
    Ohartu nintzen
    beldurra zela nire kriptonita,
  • 8:31 - 8:32
    nire bizkarroia,
  • 8:32 - 8:35
    nire bizi osoan mugatu
    eta zurrundu ninduena.
  • 8:35 - 8:38
    Badakizue, aldea dago arriskuaren
    eta beldurraren artean.
  • 8:38 - 8:40
    Arriskua benetakoa da.
  • 8:40 - 8:42
    Beldurra aukera bat da.
  • 8:42 - 8:44
    Eta jabetu nintzen aukera bat nuela:
  • 8:44 - 8:48
    beldurrez bizi nintekeen, eta
    huts eginez hil gau hartan,
  • 8:49 - 8:52
    edo nire beldurrak erahil nitzakeen
  • 8:52 - 8:56
    eta nire ametsak lortzen saiatu,
    bizitza bizitzeko saiakera egin nezakeen.
  • 8:57 - 9:00
    Eta badakizue, zure heriotz-ohean egoteak
  • 9:00 - 9:04
    eta heriotzari aurrez aurre begiratzeak
    benetan bizitzeko gogoa ematen dizu.
  • 9:04 - 9:08
    Jabetu nintzen guztiok hiltzen garela,
    baina guztiok ez garela osoki bizi.
  • 9:08 - 9:10
    Heriotzean bizi gara.
  • 9:10 - 9:12
    Hau da, hiltzen ikasten duzunean,
  • 9:12 - 9:13
    benetan bizitzen ikasten duzu.
  • 9:13 - 9:15
    Hala, erabaki nuen gau hartan
  • 9:15 - 9:17
    nire istorioa aldatuko nuela.
  • 9:17 - 9:18
    Ez nuen hil nahi.
  • 9:18 - 9:19
    Eta otoi labur bat esan nuen:
  • 9:19 - 9:22
    "Jauna, 21. urtebetetze eguna
    bizitzen uzten badidazu
  • 9:22 - 9:25
    ez diot beldurrari nire bizitza
    zuzentzen utziko aurrerantzean.
  • 9:25 - 9:27
    Nire beldurrak erahilko ditut,
  • 9:27 - 9:30
    nire ametsak eskuratzen saiatuko naiz,
  • 9:30 - 9:31
    nire jokabidea aldatu nahi dut,
  • 9:31 - 9:33
    zerbait sinesgaitza egin nahi dut,
  • 9:33 - 9:35
    nire zeregina eta deia aurkitu nahi ditut,
  • 9:35 - 9:39
    jakin nahi dut ezinezkoa
    ez dela ezinezko."
  • 9:39 - 9:43
    Gau hartan bizirik irten ote nintzen
    ala ez begi bistan dago.
  • 9:43 - 9:44
    (Barreak)
  • 9:44 - 9:47
    Baina gau hartan egin nuen
    nire 10 Throme-ko zerrenda.
  • 9:47 - 9:50
    Erabaki nuen kontinente nagusiak
    ezagutu nahi nituela,
  • 9:50 - 9:52
    Munduko 7 Mirariak bisitatu,
  • 9:52 - 9:53
    zenbait hizkuntza ikasi,
  • 9:53 - 9:55
    uharte desertu batean bizi,
  • 9:55 - 9:56
    ozeanoaren erdian ontzi batean bizi,
  • 9:56 - 9:59
    Amazonako tribuetako indioekin bizi,
  • 9:59 - 10:01
    Suediako mendirik altuena igo,
  • 10:01 - 10:03
    Everesten eguzkia irteten ikusi,
  • 10:03 - 10:05
    Nashvilleko musika munduan lan egin,
  • 10:05 - 10:07
    zirko batean lan egin,
  • 10:07 - 10:09
    eta hegazkin batetik jauzi egin.
  • 10:09 - 10:12
    Hurrengo hogei urteetan throme horietako
    gehienak egitea lortu nuen.
  • 10:12 - 10:15
    Zerrendako throme bat
    zirriborratzen nuenean,
  • 10:15 - 10:18
    5 edo 10 gehitzen nituen
    eta zerrenda gero eta luzeagoa zen.
  • 10:19 - 10:23
    Hurrengo zazpi urteetan, Bahametako uharte
    txiki batean bizi nintzen
  • 10:23 - 10:25
    zazpi urte inguru
  • 10:25 - 10:27
    lastozko etxola batean,
  • 10:29 - 10:34
    marrazoak eta bastangak harrapatuz jateko,
    uharteko pertsona bakarra,
  • 10:34 - 10:36
    gerripeko zapi batekin,
  • 10:37 - 10:39
    eta marrazoekin igeri egiten ikasi nuen.
  • 10:39 - 10:41
    Eta handik Mexikora joan nintzen,
  • 10:41 - 10:45
    eta ondoren Amazonia Ibaira Ekuadorren,
  • 10:45 - 10:48
    Pujo Pongo-ko tribu
    batekin bizitu nintzen,
  • 10:48 - 10:52
    eta piskanaka konfiantza irabazten joan
    nintzen nire throme-ei esker.
  • 10:52 - 10:55
    Nashvilleko musika munduan sartu nintzen,
    ondoren Suediara,
  • 10:55 - 10:58
    Stockholm-era joan nintzen,
    eta bertako musika industrian lan egin nuen,
  • 10:58 - 11:02
    eta Kebnekaise mendia igo nuen
    Zirkulu Artikoan.
  • 11:03 - 11:05
    Pailazo izaten ikasi nuen,
  • 11:05 - 11:06
    eta malabareak,
  • 11:06 - 11:07
    eta zankoekin ibiltzen,
  • 11:07 - 11:10
    unizikloa, sua eta jaten.
  • 11:10 - 11:14
    1997an entzun nuen dozena bat baino
    ezpata irensle gutxiago zeudela
  • 11:14 - 11:15
    eta esan nuen: "Hori egin behar dut!"
  • 11:15 - 11:18
    Ezpata irensle bat ezagutu nuen,
    eta aholkuak eskatu nizkion.
  • 11:18 - 11:20
    Esan zidan: "Bi aholku emango dizkizut:
  • 11:20 - 11:22
    Lehena: oso arriskutsua da,
  • 11:22 - 11:24
    hau egiten hil direnak badira.
  • 11:24 - 11:25
    Bigarrena:
  • 11:25 - 11:26
    Ez saiatu!"
  • 11:26 - 11:28
    (Barreak)
  • 11:28 - 11:30
    Beraz, throme-en zerrendan sartu nuen.
  • 11:30 - 11:33
    Eta egunean 10 edo 12 aldiz
    praktikatzen nuen, egunero,
  • 11:34 - 11:35
    lau urtez.
  • 11:35 - 11:37
    Kalkuluak botata...
  • 11:37 - 11:40
    4 x 365 [x 12]
  • 11:40 - 11:43
    Gutxi gorabehera,
    13.000 saiakera hutsal.
  • 11:43 - 11:45
    2001ean nire lehen ezpata
    eztarrian behera sartu arte.
  • 11:46 - 11:48
    Tarte hartan, throme bat finkatu nuen
  • 11:48 - 11:51
    munduko aditu nagusia bihurtzea
    ezpata irensketan.
  • 11:51 - 11:54
    Liburu, aldizkari, egunkari artikulu
    guztiak bilatu nituen,
  • 11:54 - 11:58
    osasun txosten guztiak,
    fisiologia eta anatomia ikasi nituen,
  • 11:58 - 12:00
    sendagile eta erizainekin hitz egin nuen,
  • 12:00 - 12:02
    ezpata irensle guztien sarea sortu nuen,
  • 12:02 - 12:04
    Nazioarteko Ezpata Irensleen Elkartea,
  • 12:04 - 12:06
    eta bi urteko medikuntza ikerketa
    lan bat egin nuen,
  • 12:06 - 12:09
    Ezpata irensketa eta haren ondorioak,
  • 12:09 - 12:11
    eta British Medical Journal-ean
    argitaratu zuten.
  • 12:11 - 12:12
    (Barreak)
  • 12:12 - 12:13
    Mila esker.
  • 12:13 - 12:18
    (Txaloak)
  • 12:18 - 12:22
    Eta ezpata irensketari buruzko gauza
    harrigarriak ikasi nituen.
  • 12:22 - 12:25
    Inoiz pentsatu ez dituzuenak, baina
    gaurtik aurrera gogoan izango dituzuenak.
  • 12:25 - 12:29
    Etxean, xerra edo "bestek" bat
    labanarekin edo ezpatarekin
  • 12:29 - 12:32
    mozten ari zaren hurrengo aldian,
    hau pentsatuko duzu...
  • 12:34 - 12:37
    Ikasi nuen ezpata irensketa Indian
    hasi zela -
  • 12:37 - 12:40
    justu lehen aldiz 20 urterekin
    ikusi nuen leku berean -
  • 12:40 - 12:42
    duela 4000 urte, K.A. 2000. urtean.
  • 12:42 - 12:46
    Azken 150 urteetan ezpata irensleak
    erabili izan dituzte
  • 12:46 - 12:47
    medikuntza eta zientzia arloetan,
  • 12:47 - 12:51
    endoskopio zurruna garatzen
    laguntzeko 1868an,
  • 12:51 - 12:54
    Dr. Adolf Kussmaul-en eskutik
    Freiburg-en, Alemanian.
  • 12:54 - 12:57
    1906an, elektrokardigrama Galesen,
  • 12:57 - 13:00
    irensteko arazoak
    eta liseriketa ikertzeko,
  • 13:00 - 13:02
    bronkoskopioa, eta halakoak.
  • 13:02 - 13:04
    Baina azken 150 urteotan,
  • 13:04 - 13:08
    ehunka zauritu eta dozena bat heriotz
    ezagutzen dira...
  • 13:08 - 13:15
    Hona endoskopio zurruna,
    Dr. Adolf Kussmaul-ek garatua.
  • 13:15 - 13:19
    Baina aurkitu genuen 29 hildako egon
    zirela azken 150 urteotan
  • 13:19 - 13:22
    Londresen ezpatarekin bihotza zulatu
    zuen ezpata irensle hau barne.
  • 13:23 - 13:26
    Baita 3 eta 8 zauritu larri izaten direla
    ezpatak irensteagatik.
  • 13:28 - 13:30
    Badakit, deiak jasotzen ditudalako.
  • 13:30 - 13:31
    Bi dei izan berri ditut,
  • 13:31 - 13:34
    bat Suedian eta bestea Orlandon
    azken bi asteotan.
  • 13:34 - 13:37
    Zauriengatik hospitalera dauden
    ezpata irensleak.
  • 13:37 - 13:39
    Beraz, oso arriskutsua da.
  • 13:39 - 13:42
    Ikasi dudan beste gauza
    ezpata irensketak
  • 13:42 - 13:45
    2 eta 10 urteko praktika
    eskatzen duela gehienontzat.
  • 13:46 - 13:48
    Baina aurkikuntza
    harrigarriena izan zen
  • 13:48 - 13:51
    nola ezpata irensleek ikasten duten
    ezinezkoa egiten.
  • 13:51 - 13:53
    Eta sekretu txiki bat kontatuko dizuet:
  • 13:54 - 13:58
    Ez jarri arreta ezinezkoa den
    %99,9 horretan.
  • 13:58 - 14:02
    %0,1 horretan jarri arreta,
    eta aurkitu nola gauzatu daitekeen.
  • 14:03 - 14:06
    Orain utzidazue ezpata irensle baten
    buruan gertatzen dena azaltzen.
  • 14:06 - 14:09
    Ezpata bat irensteko, meditazioa behar
    da burua materia gainditzeko,
  • 14:09 - 14:12
    konzentrazio zorrotza,
    muturreko zehaztasuna
  • 14:12 - 14:16
    gorputzeko organuak isolatu eta
    erreflexu automatikoak gainditzeko,
  • 14:16 - 14:20
    garunaren sinapsi indartuen bidez,
    giharren memoria errepikatuaren bidez,
  • 14:20 - 14:24
    10.000 bider baino gehiagotan
    gogobetez praktikatuz.
  • 14:24 - 14:28
    Orain utzidazue ezpata irensle baten
    gorputzean gertatzen dena azaltzen.
  • 14:28 - 14:30
    Ezpata bat irentsi ahal izateko,
  • 14:30 - 14:32
    xafla mihiaren gainean igaro behar dut,
  • 14:32 - 14:35
    goragale-ereflexua oztopatu
    esofagoan,
  • 14:35 - 14:38
    90 graduko bira egin epiglotian behera,
  • 14:38 - 14:41
    krikofaringearen eta esofagoaren
    goiko esfinterra zeharkatu
  • 14:41 - 14:43
    Peristaltismo erreflexua oztopatu,
  • 14:43 - 14:45
    xafla bular kaxan behera pasa
    biriken artean.
  • 14:46 - 14:48
    Une horretan,
  • 14:48 - 14:50
    bihotzari alde batera bultza behar diot.
  • 14:50 - 14:52
    Arretaz begiratzen baduzue,
  • 14:52 - 14:54
    bihotzaren taupada ikus dezakezue ezpatan,
  • 14:54 - 14:56
    bata bestearen kontra baitaude,
  • 14:56 - 14:59
    pulgada baten zortziren bateko
    esofagoaren ehunak bereizita.
  • 14:59 - 15:01
    Hori ez da itxuratan
    egin daitekena.
  • 15:01 - 15:03
    Hor, esternoiaren ondoan pasa behar dut,
  • 15:03 - 15:06
    esofagoaren beheko esfinterra igaro,
    estamuaren barrura,
  • 15:06 - 15:09
    estamuaren erreflexua oztopatu eta
    duodenoan behera egin arte.
  • 15:09 - 15:10
    Erraza.
  • 15:10 - 15:11
    (Barreak)
  • 15:11 - 15:13
    Beherago jarraituko banu,
  • 15:13 - 15:18
    Falopioren hodietaraino,
    (Nehelanderrez) Falopioren hodiak!
  • 15:18 - 15:21
    Gizonok, galdetu zuen emazteei
    horri buruz geroago...
  • 15:22 - 15:24
    Jendeak galdetzen dit:
  • 15:24 - 15:27
    "Ausardia handia beharko da
    zure bizitza arriskuan jarriz
  • 15:27 - 15:29
    bihotzaren ondotik,
    ezpata bat irensteko..."
  • 15:29 - 15:33
    Ez, bbenetako ausardia haur beldurti,
    lotsati, argal eta ahul hark huts egiteko
  • 15:33 - 15:36
    eta baztertua izateko arriskua hartu
  • 15:36 - 15:37
    bihotza biluztu,
  • 15:37 - 15:38
    harrokeria irentsi
  • 15:38 - 15:41
    eta ezezagun batzuen aurrean
    hemen zutik jarri,
  • 15:41 - 15:44
    eta bere beldurrei eta ametsei
    buruzko istorioa kontatzea,
  • 15:44 - 15:48
    tripak literalki eta figuratiboki
    agerian jartzeko arriskua hartzea da.
  • 15:48 - 15:50
    Ikusten duzue - mila esker.
  • 15:50 - 15:52
    (Txaloak)
  • 15:54 - 15:56
    Benetan harrigarria dena
  • 15:56 - 16:00
    beti egin nahi izan nuen zerbait
    gogoangarria eta orain egiten ari naiz.
  • 16:00 - 16:03
    Baina benetan aipagarria dena
    ez da aldi bakarrean
  • 16:03 - 16:05
    21 ezpata irentsi ditzakedala,
  • 16:08 - 16:10
    edo 88 marrazo eta bastangaz batetako
    ontzi batean 22 oin urpean
  • 16:10 - 16:12
    Ripley-ren Believe it or Not libururako,
  • 16:14 - 16:18
    edo 815 ºC goritutako ezpata,
    Stan Lee-ren Superhumans telesailerako,
  • 16:18 - 16:19
    "Altzairuzko gizona" gisa,
  • 16:20 - 16:22
    eta alu hura beroa zegoan!
  • 16:22 - 16:25
    Edo auto bati tira egitea
    ezpataren bidez Ripley-rako,
  • 16:25 - 16:26
    edo Guinesserako,
  • 16:26 - 16:29
    edo America's Got Talent saioan
    finalera iristea,
  • 16:29 - 16:32
    edo 2007ko Medikuntzako
    Ig Nobel Saria irabaztea.
  • 16:32 - 16:34
    Ez, hori guztia ez da
    benetan gogoangarria.
  • 16:34 - 16:35
    Hori da jendeak uste duena.
  • 16:35 - 16:36
    Ez, ez, ez. Ez da hori.
  • 16:36 - 16:38
    Benetan gogoangarria dena
  • 16:38 - 16:41
    Jainkoak haur beldurti, lotsti,
    argal eta ahul hura hartu izana
  • 16:41 - 16:42
    altueren beldur zena,
  • 16:42 - 16:44
    uraren eta marrazoen beldur zena,
  • 16:44 - 16:46
    sendagile, erizain, orrats,
    tresna zorrotz
  • 16:46 - 16:48
    eta jendaurrean hitzegitearen beldur,
  • 16:48 - 16:50
    eta horain, munduan zehar
    hegan narabil
  • 16:50 - 16:52
    30.000 oineko altueran
    tresna zorrotzak irensten
  • 16:52 - 16:53
    urpean marrazoez inguratuta,
  • 16:53 - 16:57
    eta sendagile, erizain eta zuek bezalako
    entzuleekin hitz egiten munduan zehar.
  • 16:57 - 17:00
    Hori da niretzat harrigarria dena.
  • 17:00 - 17:01
    Beti egin nahi izan nuen ezinezkoa -
  • 17:01 - 17:02
    Mila esker.
  • 17:02 - 17:04
    (Txaloak)
  • 17:04 - 17:05
    Mila esker.
  • 17:06 - 17:09
    (Txaloak)
  • 17:10 - 17:13
    Beti egin nahi izan nuen ezinezkoa,
    eta orain horretan ari naiz.
  • 17:13 - 17:15
    Zerbait gogoangarria egin nahi nuen
    eta mundua aldatu,
  • 17:15 - 17:17
    eta orain horretan ari naiz.
  • 17:17 - 17:21
    Beti munduan zehar hegan egin
    balentriak egiten eta bizitzak salbatzen
  • 17:21 - 17:23
    Eta, badakizue zer?
  • 17:23 - 17:26
    Bada oraindik haur haren ametsaren
    zati bat barru barruan.
  • 17:30 - 17:33
    (Barreak eta txaloak)
  • 17:37 - 17:40
    Beti aurkitu nahi izan nuen
    nire bizitzan zeregina eta deia,
  • 17:40 - 17:42
    eta orain aurkitu dut.
  • 17:42 - 17:43
    Baina, ezetz asmatu...
  • 17:43 - 17:46
    Ez da ez da ezpatekin,
    ez da uste duduzena, ez nire indarrekin.
  • 17:46 - 17:49
    Baizik eta nire ahuldadeekin: hitzekin.
  • 17:49 - 17:51
    Nire zeregina eta deia mundua aldatzea da
  • 17:51 - 17:52
    beldurrak errotik moztuz,
  • 17:52 - 17:55
    ezpata bat aldiko, hitz bat aldiko,
  • 17:55 - 17:57
    laban bat aldiko, bizitza bat aldiko,
  • 17:58 - 18:00
    jendea superheroi izatera eta
  • 18:00 - 18:02
    euren bizitzetan ezinezkoak
    gauzatzera bultzatu.
  • 18:02 - 18:05
    Nire helburua besteei eurena
    aurkitzen laguntzea da.
  • 18:05 - 18:06
    Zein da zurea?
  • 18:06 - 18:07
    Zein da zure helburua?
  • 18:07 - 18:09
    Zer egiteko jarria izan zinen hemen?
  • 18:09 - 18:12
    Guztiok superheroiak garela uste dut.
  • 18:12 - 18:14
    Zein da zure super-indarra?
  • 18:15 - 18:18
    7 bilioi pertsonako
    munduko biztanleriatik,
  • 18:18 - 18:20
    dozena gutxi batzuk dira ezpata irensleak
  • 18:20 - 18:22
    gaur egun munduan,
  • 18:22 - 18:23
    baina zu bakarra dago.
  • 18:23 - 18:24
    Zu bakarra zara.
  • 18:24 - 18:26
    Zein da zure istorioa?
  • 18:26 - 18:28
    Zerk bereizten zaitu?
  • 18:28 - 18:29
    Kontatut zure istorioa,
  • 18:29 - 18:32
    ahotsa dardartia eta ahula bada ere.
  • 18:32 - 18:33
    Zein dira zure throme-ak?
  • 18:33 - 18:36
    Edozer egin ahalko bazenu,
    edonor izan, edonora joan,
  • 18:36 - 18:38
    Zer egingo zenuke?
    Nora joango zinateke?
  • 18:38 - 18:39
    Zer egingo zenuke?
  • 18:39 - 18:40
    Zer egingo zenuke zure bizitzarekin?
  • 18:40 - 18:42
    Zein dira zure amets handiak?
  • 18:42 - 18:43
    Eta txikia zinenean?
  • 18:43 - 18:44
    Gogoratu.
  • 18:44 - 18:46
    Apustu ez zela hau, ezta?
  • 18:46 - 18:48
    Zein ziren zure amets eroenak
  • 18:48 - 18:51
    hain arraro eta hain ezkutukoak
    iruditzen zitzaizkizunak?
  • 18:51 - 18:54
    Apustu honek ikusarazi dizula zure ametsak
    ez zirela hain arraroak, ezta?
  • 18:55 - 18:57
    Zein da zure ezpata?
  • 18:57 - 18:59
    Gutako bakoitzak ezpata bat du,
  • 18:59 - 19:01
    bi ertzeko ezpata, beldur eta ametsekin.
  • 19:01 - 19:04
    Irentsi zure ezpata, dena dela ere.
  • 19:04 - 19:06
    Jarraitu zure ametsak, jaun andreok,
  • 19:06 - 19:09
    Inoiz ez da beranduegi izan
    nahi zenuen hura izateko.
  • 19:10 - 19:13
    Eta bully eta dodgeball haiei,
    haur haiei pentsatu zutenak
  • 19:13 - 19:15
    ez nuela inoiz ezinezkoa egingo,
  • 19:15 - 19:18
    gauza bakarra esan behar diet:
  • 19:18 - 19:19
    Mila esker.
  • 19:19 - 19:22
    Izan ere, maltzurrengatik ez balitz,
    ez genuke superheroirik izango.
  • 19:23 - 19:27
    Hemen nago erakusteko
    ezinezkoa ez dela ezinezko.
  • 19:28 - 19:31
    Hau oso arriskutsua da.
  • 19:31 - 19:32
    Hil naiteke.
  • 19:32 - 19:34
    Espero dut atsegingo duzuela.
  • 19:34 - 19:35
    (Barreak)
  • 19:36 - 19:39
    Zuen laguntza beharko dut hau egiteko.
  • 19:47 - 19:48
    Entzuleak: bi, hiru.
  • 19:48 - 19:52
    Ez, ez, ez. Zuen laguntza behar dut
    zenbatzeko zatian, denok, ados?
  • 19:52 - 19:53
    (Barreak)
  • 19:53 - 19:55
    Badakizkizue hitzak? Ados?
  • 19:55 - 19:56
    Zenbatu nirekin. Prest?
  • 19:56 - 19:57
    Bat.
  • 19:57 - 19:58
    Bi.
  • 19:58 - 19:59
    Hiru.
  • 19:59 - 20:01
    Ez, hori 2 zen, baina tira
    harrapatu duzue ideia.
  • 20:07 - 20:08
    Entzuleak: Bat.
  • 20:08 - 20:09
    Bi.
  • 20:09 - 20:10
    Hiru.
  • 20:11 - 20:13
    (Arnasotsa)
  • 20:14 - 20:16
    (Txaloak)
  • 20:16 - 20:17
    Bai!
  • 20:17 - 20:21
    (Txaloak eta txistuak)
  • 20:23 - 20:25
    Mila mila esker.
  • 20:25 - 20:28
    Mila esker, mila esker, bihotz bihotzez.
  • 20:29 - 20:31
    Egia esan, mila esker
    estamu estamutik.
  • 20:32 - 20:35
    Esan dizuet ezinezkoa egitera
    etorri naizela, eta egin dut.
  • 20:35 - 20:38
    Baina ez zen hau,
    hau egunero egiten dut.
  • 20:38 - 20:43
    Ezinezkoa zen haur beldurti, lotsati,
    argal eta ahul hark beldurrei aurre egin,
  • 20:43 - 20:45
    eta hemen TEDx taulagainean jarri
  • 20:45 - 20:47
    eta mundua aldatzea,
    hitz bat aldiko,
  • 20:47 - 20:49
    ezpata bat aldiko,
    bizitza bat aldiko.
  • 20:49 - 20:52
    Modu berrian pentsarazi badizuet,
    sinestarazi badizuet,
  • 20:52 - 20:54
    ezinezkoa ez dela ezinezko,
  • 20:54 - 20:58
    ikusarazi badizuet zuen bizitzan
    ezinezkoa egin dezakezuela,
  • 20:58 - 21:01
    orduan nire lana egina da,
    eta zuena hasi besterik ez da egin.
  • 21:01 - 21:04
    Ez inoiz utzi amets egiteari,
    ez utzi sinesterari.
  • 21:05 - 21:06
    Mila esker nigan sinesteagatik
  • 21:06 - 21:08
    eta nire ametsaren parte izateagatik.
  • 21:08 - 21:10
    Eta hona nire oparia:
  • 21:10 - 21:11
    Ezinezkoa ez da...
  • 21:11 - 21:13
    Entzuleak: ezinezko.
  • 21:13 - 21:15
    Ibilbide luzea... opariaren zati.
  • 21:15 - 21:18
    (Txaloak)
  • 21:20 - 21:21
    Mila esker.
  • 21:21 - 21:23
    (Txaloak eta ohiuak)
  • 21:28 - 21:30
    Aurkezlea: Mila esker, Dan Meyer, uau!
Title:
Ezinezkoa egitea, beldurrak errotik moztuz | Dan Meyer | TEDxMaastricht
Description:

Inoiz izan nahi al zenuen superheroi bat eta ezinezkoa egin? Dan Meyerren ustez, gure beldurrak muturrekoenak izanda ere, edo gure ametsak eroenak izangatik ere, gutako bakoitzak superheroi bat izateko, ezinezkoa egiteko eta mundua aldatzeko gaitasuna du. Kazakhstaneko umezurtzei babesten dien laguntza humanitariorako agentzia baten zuzendari den Dan Meyerrek bere haurtzaroko beldur itzelak, jendaurreko antsietate sindromea eta bullyinga nola gainditu zituen kontatuko digu. Baina baita nola heldu zen super-gizakien balentriak egitera, America's Got Talent saioko finalera, Harvarden 2007ko Medikuntzako Ig Nobel Saria irabaztera, 39 bider munduko errekorra lortzera eta aditu nagusia bilakatzera ezpata irensketan - munduko arte arriskutsu eta zaharrenetariko bat - eta jendea norbere ezinezkoak gauzatzera bultzatzeako pasioa izatera.

Bere lehen TEDx hitzaldian, Danek entzulegoa ibilaldi luze batean barneratzen du beldur handietatik balentria itzeletara, gauzeztena izatetik munduko errekorrak izatera, galtzaile izatetik Ig Nobel Saria irabaztera, eta amore emaile izatetik America's Got Talent saioko finalista izatera. Danek ezpatak irensteko aintzinako artearen zientzia azalduko du eta super-gizakien balentriak egiteko bilaketa pertsonala deskribatuko du, hutsegiteak eta giza gorputzaren mugak gaindituz ezinezkoa egin eta mundua aldatzeko. Eta zuk ere zure beldurrak errotik moztu eta zure bizitzan ezinezkoa gauzatu ahal izateko aholkuak emango ditu.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDxTalks
Duration:
21:38

Basque subtitles

Revisions