Return to Video

Кој/а си ти, навистина? Загатката наречена личност

  • 0:01 - 0:04
    Колку интересна група на индивидуи
    сте вие --
  • 0:06 - 0:07
    за еден психолог.
  • 0:07 - 0:08
    (Смеа)
  • 0:08 - 0:12
    Изминативе неколку дена имав
    прилика
  • 0:12 - 0:14
    да слушнам дел од вашите разговори
  • 0:15 - 0:17
    и да ја набљудувам вашата интеракција.
  • 0:17 - 0:20
    Оправдано е ако кажам дека, веќе,
  • 0:20 - 0:25
    47 луѓе во публикава,
  • 0:25 - 0:27
    во овој момент,
  • 0:27 - 0:32
    демонстрираат психолошки симптоми
    за кои би сакал да зборувам денес.
  • 0:32 - 0:33
    (Смеа)
  • 0:33 - 0:36
    И си мислев можеби ќе сакате да знаете
    кои сте тие.
  • 0:36 - 0:37
    (Смеа)
  • 0:37 - 0:39
    Но, наместо да ве посочам,
  • 0:39 - 0:42
    што би било неоправдано и нападно,
  • 0:43 - 0:46
    си реков дај да ви кажам неколку
    факти и приказни,
  • 0:46 - 0:49
    во кои можеби ќе се препознаете.
  • 0:50 - 0:54
    Јас доаѓам од истражувачкото поле
    познато како психологија на личноста,
  • 0:54 - 0:58
    кое е пак дел од науката која
    ја изучува личноста
  • 0:58 - 1:03
    во која се зборува за многу нешта,
    од неврони па до наративи.
  • 1:03 - 1:05
    Она што се обидуваме,
  • 1:06 - 1:07
    е на наш начин,
  • 1:07 - 1:10
    да се обидеме да сфатиме
    како секој од нас --
  • 1:11 - 1:12
    секој од вас --
  • 1:12 - 1:15
    е, во одредени аспекти,
  • 1:15 - 1:16
    како сите луѓе,
  • 1:17 - 1:18
    како некои луѓе
  • 1:19 - 1:21
    и како ниту еден човек.
  • 1:23 - 1:26
    Можеби велите за себе,
  • 1:26 - 1:28
    "Не сум интересен.
  • 1:30 - 1:35
    Јас сум 46тата најдосадна личност на
    Западната Хемисфера."
  • 1:36 - 1:38
    Или можеби си велите,
  • 1:38 - 1:40
    "Јас сум интересен,
  • 1:41 - 1:45
    иако повеќето луѓе сметаат дека сум
    голем, ненадминлив кретен."
  • 1:45 - 1:46
    (Смеа)
  • 1:46 - 1:52
    Но токму вашиот "кретенизам" и тоа што се
    доживувате како досадни
  • 1:52 - 1:57
    е она што мене, како психолог,
    ме фасцинира кај вас.
  • 1:57 - 2:00
    Дозволете ми да ви објаснам зошто.
  • 2:00 - 2:04
    Еден од највлијателните пристапи
    во науката за личноста
  • 2:04 - 2:06
    е познат како психологија на црти.
  • 2:06 - 2:11
    Тој ве опишува преку пет
    димензии кои се нормално дистрибуирани.
  • 2:11 - 2:18
    Преку нив се претставени универзални
    разлики меѓу луѓето.
  • 2:19 - 2:22
    Можеме да ги претставиме
    преку акронимот OCEAN.
  • 2:22 - 2:25
    "O" означува "отвореност кон
    нови доживувања,"
  • 2:25 - 2:28
    наспроти оние кои се позатворени.
  • 2:28 - 2:31
    "C" означува "совесност,"
  • 2:31 - 2:34
    наспроти оние кои имаат полабав
    пристап кон животот.
  • 2:34 - 2:39
    "Е" -- "екстроверзија," наспроти
    луѓето кои се поинтровертни.
  • 2:39 - 2:42
    "A" -- "пријатни индивидуи,"
  • 2:42 - 2:45
    наспроти оние кои не се пријатни.
  • 2:46 - 2:48
    И "N" -- "невротични индивидуи,"
  • 2:48 - 2:51
    наспроти оние кои се постабилни.
  • 2:52 - 2:56
    Сите овие димензии се поврзани
    со нашата благосостојба,
  • 2:56 - 2:58
    со тоа како ни оди во животот.
  • 2:59 - 3:01
    Знаеме дека, на пример,
  • 3:01 - 3:06
    отвореноста и совесноста предвидуваат
    успех во животот,
  • 3:07 - 3:11
    но отворените луѓе го постигнуваат
    тој успех бидејќи се смели
  • 3:11 - 3:13
    и, понекогаш, чудни.
  • 3:14 - 3:18
    Совесните луѓе постигнуваат успех
    придржувајќи се до роковите,
  • 3:18 - 3:22
    бидејќи се упорни, и бидејќи
    имаат одредена страст.
  • 3:24 - 3:28
    Екстроверзијата и пријатноста
    ви помагаат
  • 3:28 - 3:30
    добро да работите со луѓе.
  • 3:31 - 3:34
    Екстровертите, на пример,
    ми се многу интересни.
  • 3:34 - 3:37
    На студентите понекогаш
    им кажувам еден основен податок
  • 3:37 - 3:40
    кој зборува многу за нивната личност:
  • 3:40 - 3:45
    Им велам дека е буквално невозможно
  • 3:45 - 3:49
    да си го излижеш
    надворешниот дел од лактот.
  • 3:49 - 3:51
    (Смеа)
  • 3:51 - 3:52
    Сте го знаеле ли тоа?
  • 3:54 - 3:58
    И веќе, некои од вас пробаа
    да си го излижат лактот.
  • 3:58 - 3:59
    Но, екстровертите меѓу вас
  • 4:00 - 4:02
    се оние кои не само што пробаа,
  • 4:02 - 4:05
    туку и успеаја да го излижат лактот
  • 4:05 - 4:06
    на човекот што седи до нив.
  • 4:06 - 4:07
    (Смеа)
  • 4:07 - 4:09
    Тие се екстровертите.
  • 4:09 - 4:13
    Дај да ви кажам нешто повеќе за
    екстроверзијата,
  • 4:13 - 4:16
    зашто е важна и интересна,
  • 4:16 - 4:19
    и ни помага да ги разбереме она што
    го нарекувам нашите три природи.
  • 4:19 - 4:23
    Прво, нашата биогена природа --
    нашата неврофизиологија.
  • 4:23 - 4:26
    Второ, нашата социогена или
    секундарна природа,
  • 4:26 - 4:30
    која е поврзана со културниот и
    социјалниот аспект на нашите животи.
  • 4:31 - 4:38
    И трето, она што ве прави индивидуа
    -- уникатни --
  • 4:38 - 4:41
    она што го нарекувам
    ваша "идиогена" природа.
  • 4:41 - 4:43
    Дозволете да објаснам.
  • 4:45 - 4:48
    Екстровертите ги карактеризира тоа што
    тие имаат потреба од стимулација.
  • 4:49 - 4:54
    Таа стимулација може да се постигне
    преку барање работи кои се возбудливи:
  • 4:54 - 4:58
    гласна бучава, забави и социјални настани
    како овде на TED --
  • 4:58 - 5:01
    гледате како екстровертите формираат
    магнетно јадро.
  • 5:01 - 5:03
    Сите се собираат заедно.
  • 5:03 - 5:04
    Ве видов.
  • 5:04 - 5:07
    Интровертите почесто поминуваат време
    на тивките места
  • 5:08 - 5:09
    на вториот спрат,
  • 5:09 - 5:13
    каде можат да ја намалат стимулацијата --
  • 5:13 - 5:17
    поради што погрешно може да бидат
    етикетирани како антисоцијални,
  • 5:17 - 5:20
    но тие не се антисоцијални.
  • 5:21 - 5:24
    Едноставно сте сфатиле дека подобро
    функционирате
  • 5:25 - 5:30
    откако ќе го намалите нивото
    на стимулација.
  • 5:31 - 5:35
    Понекогаш е внатрешен стимулант, од
    вашето тело.
  • 5:35 - 5:40
    Кафеинот, на пример, повеќе им помага
    на екстровертите отколку на интровертите.
  • 5:40 - 5:43
    Кога екстровертите ќе дојдат во
    канцеларија во 9 часот наутро
  • 5:43 - 5:46
    и ќе речат, "Навистина ми треба кафе,"
  • 5:46 - 5:47
    тие не се зезаат --
  • 5:47 - 5:49
    навистина им треба.
  • 5:50 - 5:51
    На интровертите не им помага,
  • 5:51 - 5:54
    особено ако задачата
  • 5:55 - 5:56
    на која работат
  • 5:56 - 5:59
    бара брзина
  • 5:59 - 6:01
    и вршење на пресметки,
  • 6:01 - 6:05
    тогаш интровертите може да изгледаат
    дезориентирано.
  • 6:06 - 6:07
    Но, тоа е погрешно.
  • 6:07 - 6:10
    Еве ги последиците кои се навистина
    интригантни:
  • 6:10 - 6:13
    ние не сме секогаш она што се чини
    дека сме,
  • 6:13 - 6:16
    а ова ме води до следната поента.
  • 6:16 - 6:19
    Но, пред да дојдам до неа, треба да
  • 6:19 - 6:21
    кажам нешто за сексуалниот однос,
  • 6:21 - 6:24
    иако можеби нема да имам време.
  • 6:24 - 6:26
    Па така, ако вие сакате --
  • 6:27 - 6:28
    да, сакате?
  • 6:28 - 6:29
    Добро.
  • 6:29 - 6:30
    (Смеа)
  • 6:30 - 6:31
    Има студии кои
  • 6:31 - 6:36
    испитуваат колку често луѓето
    имаат секс,
  • 6:37 - 6:41
    во зависност од тоа дали се мажи, жени;
    интроверти, екстроверти.
  • 6:41 - 6:42
    Значи ве прашувам:
  • 6:42 - 6:44
    Колку пати во минута --
  • 6:45 - 6:47
    ох, извинете, тоа беше за стаорците --
  • 6:47 - 6:49
    (Смеа)
  • 6:50 - 6:52
    Колку пати во месецот
  • 6:55 - 6:58
    интровертните мажи имаат секс?
  • 6:58 - 7:00
    3.0.
  • 7:00 - 7:02
    Екстровертните мажи?
  • 7:02 - 7:03
    Повеќе или помалку?
  • 7:04 - 7:05
    Да, повеќе.
  • 7:06 - 7:08
    5.5 -- речиси двојно повеќе.
  • 7:09 - 7:12
    Интровертните жени: 3.1.
  • 7:12 - 7:13
    Екстровертните жени?
  • 7:13 - 7:17
    Искрено, за мене како интровертен маж,
  • 7:17 - 7:19
    за што ќе зборувам подоцна --
  • 7:19 - 7:20
    тие се хероини.
  • 7:21 - 7:23
    7.5.
  • 7:23 - 7:26
    Тие не само што ги средиле
    сите екстровертни мажи,
  • 7:26 - 7:28
    туку потфатиле и по некој интроверт.
  • 7:28 - 7:30
    (Смеа)
  • 7:30 - 7:33
    (Аплауз)
  • 7:37 - 7:41
    Екстровертите и интровертите,
    ние комуницираме различно.
  • 7:42 - 7:44
    Екстровертите, кога се во интеракција,
  • 7:44 - 7:49
    тие бараат близина во социјалните
    средби.
  • 7:49 - 7:52
    Тие сакаат да стојат близу до
    соговорникот.
  • 7:53 - 7:55
    Имаат голема потреба од очен контакт,
  • 7:55 - 7:57
    да се гледаат со соговорникот во очи.
  • 7:57 - 7:58
    Во одредени истражувања откривме
  • 7:58 - 8:01
    дека тие почесто користат деминутиви
    кога ќе запознаат некого.
  • 8:02 - 8:05
    Кога екстроверт ќе го сретне Чарлс,
  • 8:05 - 8:07
    тој брзо станува "Чарли," па "Чак,"
  • 8:08 - 8:09
    и на крај "Чаклс Бејби."
  • 8:09 - 8:11
    (Смеа)
  • 8:11 - 8:12
    Додека пак за интровертите,
  • 8:12 - 8:17
    тој останува "Чарлс," се додека
    интровертот не добие знак од личноста
  • 8:17 - 8:20
    дека може да се приближи.
  • 8:20 - 8:23
    Ние зборуваме различно.
  • 8:25 - 8:30
    Екстровертите повеќе сакаат црно-бел,
    конкретен, едноставен јазик.
  • 8:32 - 8:36
    Интровертите повеќе сакаат --
    и повторно морам да ви кажам
  • 8:36 - 8:40
    дека јас сум најголемиот интроверт
    кој можете да го замислите --
  • 8:41 - 8:43
    ние зборуваме различно.
  • 8:43 - 8:47
    Ние повеќе сакаме контекстуални, сложени,
  • 8:47 - 8:49
    причинско-последични реченици
  • 8:49 - 8:51
    сакаме многу да филозофираме --
  • 8:51 - 8:52
    (Смеа)
  • 8:52 - 8:53
    Повеќе или помалку.
  • 8:53 - 8:55
    (Смеа)
  • 8:55 - 8:56
    На некој начин.
  • 8:56 - 8:57
    (Смеа)
  • 8:57 - 8:59
    Да бидам целосно искрен --
  • 9:00 - 9:01
    ете така.
  • 9:02 - 9:03
    Кога зборуваме,
  • 9:03 - 9:05
    понекогаш не се разбираме.
  • 9:06 - 9:08
    Еднаш работев на проект со еден
    колега
  • 9:08 - 9:11
    кој е целосно различен од мене.
  • 9:12 - 9:14
    Прво, неговото име е Том.
  • 9:14 - 9:16
    Моето не е.
  • 9:16 - 9:17
    (Смеа)
  • 9:17 - 9:19
    Второ, тој е двометраш.
  • 9:19 - 9:21
    Јас имам тенденција да не сум.
  • 9:21 - 9:22
    (Смеа)
  • 9:22 - 9:26
    И трето, тој е најекстровертната особа
    што можете да ја најдете.
  • 9:26 - 9:28
    Јас сум сериозен интроверт.
  • 9:29 - 9:30
    Многу брзо се оптеретувам.
  • 9:30 - 9:35
    Ако се напијам кафе после три попладне
  • 9:35 - 9:38
    потоа нема да можам да спијам ноќе.
  • 9:38 - 9:42
    Работевме на еден проект, а таму беше
    вклучен еден колега по име Мајкл.
  • 9:43 - 9:47
    Мајкл речиси го уништи проектот.
  • 9:49 - 9:52
    Човекот кој стоеше позади него ме праша
    мене и Том,
  • 9:53 - 9:55
    "Што мислите за Мајкл?"
  • 9:55 - 9:57
    Ќе ви кажам што рече Том.
  • 9:57 - 9:59
    Тој зборуваше како класичен екстроверт.
  • 10:00 - 10:04
    А еве како екстровертните уши го слушнаа
    она што јас го реков,
  • 10:04 - 10:06
    што е прилично точно.
  • 10:06 - 10:10
    Реков, "Па, Мајкл понекогаш е склон
  • 10:10 - 10:14
    да се однесува на начин што на некои
    од нас
  • 10:14 - 10:19
    ни изгледа како понаметлив
    одошто е потребно."
  • 10:19 - 10:21
    (Смеа)
  • 10:22 - 10:23
    Том ги преврте очите и рече,
  • 10:23 - 10:26
    "Брајан, тоа го реков и јас:
  • 10:27 - 10:28
    тој е серко!"
  • 10:28 - 10:30
    (Смеа)
  • 10:30 - 10:32
    (Аплауз)
  • 10:34 - 10:35
    Како интроверт,
  • 10:35 - 10:40
    можеби нежно ќе алудирам на одредени
    "сераторски" особини
  • 10:40 - 10:41
    во однесувањето на овој човек,
  • 10:41 - 10:44
    но нема да посегнам по с-зборот.
  • 10:44 - 10:46
    (Смеа)
  • 10:47 - 10:48
    Но екстровертот вели,
  • 10:48 - 10:51
    "Ако така оди, ако така зборува, тогаш
    така и ќе го нарекувам."
  • 10:51 - 10:53
    Едноставно не се разбираме.
  • 10:53 - 10:57
    Дали е ова нешто на што треба
    да обрнеме внимание?
  • 10:57 - 10:59
    Се разбира.
  • 10:59 - 11:00
    Важно е да го знаеме ова.
  • 11:00 - 11:02
    Дали е тоа се?
  • 11:03 - 11:05
    Дали сме само овие црти?
  • 11:06 - 11:07
    Не, не сме.
  • 11:08 - 11:10
    Запамтете, вие сте како некои други луѓе
  • 11:11 - 11:13
    и како ниту еден човек.
  • 11:13 - 11:16
    Што е со уникатното во вас?
  • 11:16 - 11:20
    Како Елизабет или како Џорџ,
  • 11:20 - 11:23
    можеби сте екстровертни или
    невротични како некои други.
  • 11:24 - 11:28
    Но, во вашето однесување, има ли нешто
    што е уникатно,
  • 11:28 - 11:30
    што го има само кај вас,
  • 11:32 - 11:36
    што ни помага подобро да ве разбереме
    одошто самите црти?
  • 11:36 - 11:39
    Што ќе не натера да ве сакаме?
  • 11:39 - 11:42
    Не само затоа што сте одреден тип
    на личност.
  • 11:43 - 11:46
    Непријатно ми е да ги ставам
    луѓето во фиоки.
  • 11:47 - 11:50
    Тие не припаѓаат таму.
  • 11:51 - 11:53
    Што е тоа што не прави различни?
  • 11:54 - 11:59
    Она што го правиме во нашиот живот --
    личните проекти.
  • 11:59 - 12:01
    Токму сега вие имате личен проект,
  • 12:01 - 12:04
    за кој можеби никој овде не знае.
  • 12:06 - 12:07
    Поврзан е со вашето дете --
  • 12:07 - 12:10
    се враќавте три пати во болницата,
  • 12:10 - 12:11
    а тие сеуште не знаат што е проблемот.
  • 12:13 - 12:15
    Или можеби со вашата мајка.
  • 12:16 - 12:18
    И тогаш сте излегле од вашиот карактер.
  • 12:18 - 12:20
    Тоа се слободни црти.
  • 12:22 - 12:25
    Многу сте пријатни,
    но се однесувате непријатно
  • 12:25 - 12:28
    за да се пробиете преку административните
    бариери
  • 12:29 - 12:30
    во болницата
  • 12:30 - 12:32
    за да добиете нешто за вашата мајка
    или вашето дете.
  • 12:34 - 12:35
    Какви се овие слободни црти?
  • 12:35 - 12:38
    Тие настануваат кога нашето
  • 12:38 - 12:41
    однесување е водено од нашиот
    главен животен проект.
  • 12:42 - 12:44
    И токму они се најважни.
  • 12:44 - 12:46
    Не ги прашувајте луѓето кој е нивниот тип;
  • 12:46 - 12:49
    прашајте ги, "Кои се клучните проекти
    во твојот живот?"
  • 12:49 - 12:51
    Тогаш ги демонстрираме слободните црти.
  • 12:51 - 12:53
    Јас сум интроверт,
  • 12:53 - 12:57
    но мојот клучен проект,
    е да предавам.
  • 12:58 - 12:59
    Јас сум професор.
  • 13:00 - 13:02
    И ги овожавам моите студенти,
  • 13:03 - 13:05
    го обожавам моето поле.
  • 13:05 - 13:10
    Едвај чекам да им кажам што е ново,
  • 13:11 - 13:13
    нешто што е интересно.
  • 13:13 - 13:15
    Тогаш се однесувам на екстровертен начин,
  • 13:15 - 13:17
    бидејќи во 8 изутрина
  • 13:17 - 13:19
    на студентите им треба малку хумор,
  • 13:19 - 13:22
    нешто што ќе им го направи интересен
  • 13:22 - 13:24
    напорниот ден.
  • 13:24 - 13:26
    Но треба да бидеме многу внимателни
  • 13:26 - 13:29
    доколку долго време сме
    надвор од нашиот карактер.
  • 13:31 - 13:35
    Понекогаш не се грижиме доволно
    за самите себе.
  • 13:37 - 13:42
    Јас на пример, после период
    на псевдо-екстровертно однесување,
  • 13:42 - 13:45
    имам потреба да бидам сам
    за да ги наполнам батериите.
  • 13:46 - 13:49
    Исто како што рече Сузан Кејн во
    нејзината книга "Quiet,"
  • 13:49 - 13:52
    во поглавјето кое зборува за чудниот
    канадски професор
  • 13:52 - 13:54
    кој во тоа време предавал на Харвард,
  • 13:55 - 13:57
    и јас понекогаш одам во машкото WC
  • 13:57 - 14:01
    за да избегам од лудилото кое го
    создаваат разузданите екстроверти.
  • 14:01 - 14:02
    (Смеа)
  • 14:02 - 14:09
    Се сеќавам еден ден се повлеков
    во тоалет кабината,
  • 14:09 - 14:11
    обидувајќи се да ја намалам стимулацијата.
  • 14:11 - 14:16
    Прав екстроверт дојде до мене --
    не во мојата кабина,
  • 14:16 - 14:18
    туку во кабината веднаш до мене --
  • 14:18 - 14:21
    можев да слушнам неколку
    олеснувачки звуци,
  • 14:21 - 14:23
    кои ние ги мразиме -- дури и нашите,
  • 14:23 - 14:26
    па затоа пуштаме вода за време
    на нужда и откако ќе завршиме.
  • 14:26 - 14:28
    (Смеа)
  • 14:28 - 14:33
    И тогаш слушнав еден рапав глас кој вели,
  • 14:33 - 14:35
    "Еј, дали е тоа Д-р Литл?"
  • 14:35 - 14:37
    (Смеа)
  • 14:38 - 14:45
    Ако сакате да му предизвикате запек на
    интроверт кој ќе трае 6 месеци
  • 14:45 - 14:47
    тогаш зборувајте му додека се олеснува.
  • 14:47 - 14:48
    (Смеа)
  • 14:48 - 14:50
    Таму одам сега.
  • 14:51 - 14:52
    Немој да ме следите.
  • 14:53 - 14:54
    Ви благодарам.
  • 14:54 - 15:03
    (Аплауз)
Title:
Кој/а си ти, навистина? Загатката наречена личност
Speaker:
Брајан Литл
Description:

Што те прави тебе, она што си? Психолозите сакаат да зборуваат за црти, односно дефинирани особини кои нè прават она што сме. Но, Брајан Литл е повеќе заинтересиран за моментите кога ги пречокоруваме овие црти - понекогаш бидејќи нашата култура го бара тоа од нас, а понекогаш бидејќи ние самите го бараме тоа од себе. Литл ги анализира разликите помеѓу интровертите и екстровертите и објаснува зошто вашата личност е поподложна на промени одошто мислите.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
15:15

Macedonian subtitles

Revisions