Cuộc sống thực sự đơn giản. Tại sao chúng ta lại làm cho nó trở nên phức tạp? – Jon Jandai at TEDxDoiSuthep

Jon là một nông dân sống ở miền Đông Bắc Thái Lan, người sẽ chia sẻ với chúng ta nhận thức của mình và lời khuyên để có được một cuộc sống đơn giản và hạnh phúc. Ông ấy thành lập nông trại Pun Pun nhằm hướng tới một lối sống bền vững, và ông ấy không ngừng nỗ lực để tìm ra những giải pháp đơn giản hơn giúp đáp ứng các nhu cầu cơ bản của con người.

Có một câu nói mà tôi luôn muốn chia sẻ
với mọi người xung quanh.

Đó là “Cuộc sống này thực chất đơn giản”.

Nó thật sự rất đơn giản và thú vị nữa.

Trước đây tôi lại không nghĩ như vậy.

Khi tôi sống ở Bangkok, tôi cảm thấy
cuộc sống rất là khó khăn và phức tạp.

Tôi được sinh ra ở một vùng quê nghèo
thuộc miền Đông Bắc của Thái Lan.

Và khi tôi còn là trẻ con,
mọi thứ đối với tôi đều vui và dễ dàng.

Nhưng kể từ khi truyền hình xuất hiện,

nhiều người đến thăm
làng quê của chúng tôi,

Họ nói với tôi rằng:
"Trông anh thật nghèo khó!

Anh cần phải theo đuổi
thành công trong đời mình.

Anh nên đi đến Bangkok
để đạt được thành tựu trong cuộc sống"

Vì câu nói này tôi cảm thấy buồn,
tôi cảm thấy mình rất kém cỏi.

Vì vậy tôi nghĩ tôi nên đi tới Bangkok.

Khi tôi tới Bangkok,
tôi cảm thấy nơi này không thật sự thú vị.

Quí vị phải học tập, nghiên cứu rất nhiều
và phải làm việc rất chăm chỉ,

và khi đó quí vị mới đạt được thành công.

Thực sự tôi đã làm việc cật lực,
ít nhất là 8 tiếng một ngày,

vậy mà tất cả những gì tôi có thể ăn được
chỉ là một tô mì mỗi bữa ăn,

hay món cơm chiên, hay những món
đại loại như vậy…

Và nơi tôi ở rất là tệ, nó chỉ là một căn
phòng nhỏ nhưng chứa rất nhiều người ngủ.

Căn phòng rất nóng nực.

Tôi bắt đầu tự hỏi rất nhiều.

Tại sao cuộc sống của mình lại quá khổ cực
trong khi mình làm việc cật lực như vậy?

Chắc chắn có điều gì đó không ổn rồi,

bởi vì tôi tạo ra nhiều của cải
nhưng tôi không thể coi là đủ.

Và tôi đã cố gắng tìm tòi, học hỏi.

Tôi đã cố học tập ở trường đại học.

Học đại học rất là khó
vì nó rất là nhàm chán.

(Tiếng cười)

Và khi tôi nhìn vào các môn học
ở đại học,

ở mỗi ngành, hầu hết các kiến thức
đều mang tính chất “hủy hoại”.

Không có kiến thức đại học nào
mang lại lợi ích cho tôi cả.

Nếu quí vị muốn học
để trở thành kiến trúc sư hay kĩ sư,

có nghĩa là
quí vị đang hủy hoại nhiều hơn.

Họ càng làm bao nhiêu
thì núi non càng bị tàn phá bấy nhiêu,

và vùng đất màu mỡ ở Chao Praya Basin

càng bị bao phủ
bằng bê tông cốt thép bấy nhiêu.

Chúng ta đang phá hoại nhiều hơn!

Nếu chúng ta học chuyên ngành
về nông nghiệp hay những ngành tương tự,

có nghĩa là chúng ta học cách
sử dụng hóa chất

để "đầu độc" đồng ruộng, nguồn nước

và học cách hủy hoại mọi thứ.

Tôi cảm thấy mọi thứ chúng ta làm
đều quá phức tạp và khó khăn.

Chúng ta chỉ làm cho mọi thứ
phức tạp lên.

Cuộc sống quá phức tạp
và tôi cảm thấy thất vọng.

Tôi bắt đầu nghĩ
tại sao mình phải ở Bangkok chứ?

Tôi nhớ lại khi tôi còn nhỏ,

không có ai làm việc 8 tiếng một ngày.

mọi người đều làm việc 2 giờ,
à không 2 tháng một năm,

tức là 1 tháng trồng lúa
và 1 tháng thu hoạch lúa,

còn lại là thời gian rãnh,
10 tháng thảnh thơi.

Đó là lý do tại sao người Thái
có rất nhiều lễ hội trong năm,

mỗi tháng đều tổ chức lễ hội,

(Tiếng cười)

bởi vì họ có rất nhiều thời gian rãnh.

Thậm chí vào ban ngày,
mọi người còn có thời gian nghỉ trưa.

thậm chí bây giờ ở nước Lào,
nếu có thể quí vị hãy đến thăm Lào,

người Lào cũng có thời gian nghỉ ngơi
sau buổi ăn trưa.

Và sau khi thức dậy, họ chỉ ngồi tán gẫu,

"con rễ của anh ra sao, vợ anh ra sao,
con dâu của anh thế nào..."

Họ có rất nhiều thời gian,

vì họ có nhiều thời gian,

nên họ có thời gian
nhìn lại bản thân mình,

và khi họ có thời gian nhìn lại mình,

họ có thời gian để hiểu bản thân mình.

Và khi họ đã hiểu được bản thân mình,

họ có thể biết được
họ thật sự muốn gì trong cuộc đời của họ.

Vì vậy nhiều người hiểu ra là
họ muốn hạnh phúc,

họ muốn tình yêu thương,
họ muốn vui hưởng cuộc sống này.

Vì thế người ta thấy rất nhiều cái hay,
cái đẹp trong cuộc sống.

nên họ muốn thể hiện cái hay,
cái đẹp đó bằng nhiều cách khác nhau.

Một số người thể hiện bằng cách
chạm khắc trên cán dao của họ,

trông chúng rất đẹp,

Một số người đan thành những chiếc rỗ,
trông rất đẹp mắt.

Nhưng bây giờ không ai làm nghề đó nữa.

Không còn ai có thể làm
những điều tương tự như vậy nữa.

Ở đâu người ta cũng dùng
đồ nhựa.

Vì vậy, tôi cảm thấy
có điều gì đó không ổn,

tôi không thể tiếp tục sống
theo cái cách mà tôi đang sống.

Vì vậy tôi quyết định nghỉ học đại học,

và trở lại quê nhà.

Khi trở lại quê nhà, tôi bắt đầu sống
theo những gì mà tôi nhớ,

như khi tôi còn là trẻ con.

Tôi bắt đầu làm việc hai tháng mỗi năm.

Tôi thu hoạch được 4 tấn gạo.

Và cả gia đình, gồm 6 người,

chúng tôi ăn chưa tới nửa tấn mỗi năm.

Vì vậy chúng tôi có thể bán gạo lấy tiền.

Và tôi nuôi hai ao cá,

thế là chúng tôi có cá ăn quanh năm.

Và tôi bắt đầu trồng một mảnh vườn nhỏ,

chưa tới nửa hecta.

Và tôi dành ra 15 phút mỗi ngày
để chăm sóc khu vườn của mình.

Tôi trồng hơn 30 loại rau quả
trong khu vườn đó.

Vì vậy 6 người chúng tôi
không thể ăn hết chúng.

Chúng tôi có thể đem số rau quả dư
ra chợ bán.

Thế nên chúng tôi cũng có thu nhập
chút đỉnh.

Vậy là tôi nhận ra,
kiếm tiền dễ mà,

tại sao trước kia mình phải sống
ở Bangkok trong 7 năm,

làm việc cật lực mà lại không đủ ăn.

vậy mà ở đây, chỉ cần 2 tháng trong năm,
và 15 phút mỗi ngày,

tôi có thể nuôi 6 miệng ăn.

Điều đó thật đơn giản!

Vậy mà trước đây tôi nghĩ
những người ít học như tôi,

những người chưa bao giờ đạt điểm cao
ở trường,

không thể nào có được một căn nhà.

Bởi vì những người thông minh hơn tôi,

những người luôn đứng nhất lớp
mỗi năm học,

họ có một công việc tốt,

nhưng họ phải làm việc hơn 30 năm
mới có được một căn nhà.

Còn tôi, tôi không thể hoàn thành
chương trình đại học,

làm sao tôi có thể xây một căn nhà?

cảm giác vô vọng đối với những người
có trình độ học vấn thấp, như tôi vậy.

Nhưng sau đó tôi bắt đầu xây nhà
bằng đất, quá đơn giản!

Tôi dành ra 2 giờ mỗi ngày,
từ lúc 5 giờ đến 7 giờ sáng,

chỉ cần 2 giờ mỗi ngày thôi
mà trong 3 tháng tôi đã có một căn nhà.

Và một người bạn của tôi,
người thông minh nhất lớp,

anh ta cũng mất 3 tháng
để xây một căn nhà cho mình,

nhưng anh ta phải sống trong cảnh nợ nần
và phải trả nợ trong 30 năm.

Vậy, so với anh ta, tôi có đến 29 năm và
10 tháng nhàn rỗi.

(Tiếng cười)

Vậy nên tôi thấy là cuộc sống
rất đơn giản.

Tôi chưa từng nghĩ mình sẽ xây
được một căn nhà dễ dàng như thế.

Và thế là tôi tiếp tục xây nhà mỗi năm,
ít nhất là một căn nhà một năm.

Hiện tại tôi không có tiền
nhưng lại có rất nhiều nhà để ở.

(Tiếng cười)

Vấn đề là tối nay
mình sẽ ngủ ở nhà nào đây?

(Tiếng cười)

Vậy nên nhà ở không phải là vấn đề,
bất cứ ai cũng có thể xây nhà.

Ở trường, những đứa trẻ 13 tuổi,
chúng tự nặn gạch và dựng nhà cùng nhau.

Sau một tháng, chúng đã có
một thư viện mới.

Những đứa trẻ có thể xây nhà,

một vị sư cô già cũng có thể xây
một túp lều bằng gỗ cho mình.

Nhiều người có thể tự xây nhà.
Thế nên, việc xây nhà thật đơn giản!

Nếu quí vị không tin thì hãy thử đi,

nếu ai đó trong số quí vị
muốn có một căn nhà.

Và vấn đề tiếp theo là quần áo để mặc.

Tôi thấy như mình rất lỗi thời,
mình không đẹp trai.

Tôi đã thử ăn mặc như người khác,
như một ngôi sao điện ảnh chẳng hạn,

để cho mình trông tốt hơn, đẹp hơn.

Tôi dành dụm tiền trong một tháng
để mua một chiếc quần Jean.

Khi tôi mặc nó, tôi quay trái, quay phải,
và ngắm nhìn mình trong gương.

Cứ mỗi lần nhìn như vậy,
tôi cũng chỉ là tôi, không hơn không kém.

Chiếc quần đắt nhất đó
không thể thay đổi cuộc đời tôi.

Rồi tôi cảm thấy mình thật điên rồ,
tại sao phải mua nó chứ?

Dùng tiền dành dụm của một tháng
chỉ để mua một cái quần?

Mà nó có thay đổi con người tôi đâu.

Tôi bắt đầu suy nghĩ nhiều hơn về điều đó.

Tại sao chúng ta phải chạy theo
xu hướng thời trang?

Vì khi chúng ta theo đuổi nó,
chúng ta không thể nào bắt kịp nó.

vì chúng ta đuổi theo nó cơ mà!

Vậy thì đừng chạy theo xu hướng,
cứ đứng tại chỗ thôi!

(Tiếng cười)

Hãy tận dụng những thứ mà quí vị có.

Vì thế mà sau 20 năm, tôi không mua thêm
cái quần, cái áo nào nữa.

Tất cả quần áo tôi mặc là quần áo cũ
do người khác cho.

Khi có ai đó đến thăm tôi,
và khi họ ra về,

họ để lại cho tôi rất nhiều quần áo.

Vì thế bây giờ tôi có cả tấn quần áo.

(Tiếng cười)

Và khi người ta thấy tôi mặc
những bộ quần áo quá cũ rách,

họ lại cho tôi thêm quần áo.

(Tiếng cười)

Nên vấn đề của tôi là tôi cần đem quần áo
cho người khác thường xuyên.

(Tiếng cười)

Vậy nên vấn đề có quần áo để mặc
thật đơn giản.

Và khi tôi không mua quần áo nữa,

tôi nhận ra rằng,
đó không chỉ là vấn đề về quần áo,

mà nó còn về điều gì khác nữa
trong cuộc đời tôi.

Điều mà tôi học được đó là
khi tôi mua một thứ gì đó,

tôi cân nhắc xem mình mua nó
vì mình thích nó

hay mình mua nó vì mình thật sự cần nó?

Nếu tôi mua nó vì tôi thích nó
thì điều đó có nghĩa là tôi đã làm sai.

Thế nên tôi cảm thấy thông suốt hơn
khi nghĩ như vậy.

Và vấn đề cuối cùng là
tôi sẽ làm gì khi bị bệnh?

Ban đầu tôi thật sự lo lắng,
vì khi đó tôi không có tiền.

Nhưng, tôi lại bắt đầu suy tư hơn...

Thật ra bệnh tật là chuyện bình thường,
nó không phải là một điều tệ.

Bệnh tật nhắc nhở chúng ta rằng

chúng ta đã làm điều gì đó sai
trong cách sống của mình.

Đó là lý do vì sao chúng ta bị bệnh.

Vì thế khi tôi bệnh, tôi cần dừng lại
và nhìn lại chính mình,

và suy nghĩ xem mình đã làm gì sai?

Và tôi học cách tận dụng nước

và đất để chữa lành bệnh cho mình.

Tôi học được cách vận dụng kiến thức
cơ bản để trị bệnh cho chính mình.

Cho nên, giờ đây, tôi đặt niềm tin vào
bản thân để giải quyết 4 vấn đề trên

tôi cảm thấy cuộc sống rất đơn giản,

tôi cảm nhận được sự tự do,
tôi cảm thấy như được giải thoát.

Cảm giác như tôi không còn phải lo
bất cứ điều gì nhiều nữa,

Tôi bớt sợ hãi hơn, tôi có thể làm
bất cứ điều gì tôi muốn trong đời.

Trước kia, tôi lo sợ nhiều thứ,
tôi không thể làm được chuyện gì cả.

Nhưng giờ đây, tôi cảm thấy rất tự do,
cứ như tôi là duy nhất trên Trái Đất này.

Không ai giống tôi cả. Tôi cũng không cần
bắt mình phải giống bất kỳ ai khác.

Tôi là độc nhất.

Vậy nên cách nghĩ như vậy làm cho
cuộc đời rất đơn giản và nhẹ nhàng.

Và sau đó, tôi bắt đầu nghĩ về
khoảng thời gian tôi sống ở Bangkok,

tôi cảm thấy cuộc sống rất tối tăm.

Tôi bắt đầu nhận ra có lẽ nhiều người
cũng nghĩ như tôi vào thời điểm đó.

Vì vậy chúng tôi đã xây dựng
một nông trại hữu cơ Pun Pun ở Chiang Mai.

Mục đích chính chỉ để dự trữ và
thu hoạch giống

bởi vì hạt giống là lương thực,
mà lương thực là sự sống.

Sẽ không có sự sống
nếu không có hạt giống.

Không có hạt giống sẽ không có tự do.

Không có hạt giống sẽ không có hạnh phúc.

Vì cuộc sống của quí vị
sẽ lệ thuộc người khác.

Bởi vì quí vị không có lương thực.

Do đó việc dự trữ hạt giống
rất quan trọng.

Đó là lý do vì sao chúng tôi coi trọng
việc dự trữ hạt giống.

Đó là việc chính yếu ở nông trại Pun Pun.

Vấn đề thứ hai là trung tâm học liệu.

Chúng tôi muốn có một trung tâm học liệu
nơi mà chúng tôi có thể tự học,

tự học cách làm thế nào cho cuộc sống
đơn giản.

Vì lúc nào chúng ta cũng được dạy cách
làm cho cuộc sống phức tạp và khó khăn.

Vậy chúng ta có thể làm cho cuộc sống
đơn giản bằng cách nào?

Cuộc sống vốn dĩ đơn giản,

nhưng chúng ta không biết
làm thế nào cho nó đơn giản nữa.

Bởi vì chúng ta cứ luôn
làm cho nó phức tạp lên.

Bây giờ, chúng ta hãy bắt đầu học hỏi,
và học cách sát cánh bên nhau.

Vì chúng ta chỉ được dạy cách để xa rời
mọi thứ, để trở nên độc lập, riêng rẽ,

và vì thế chỉ có thể lệ thuộc
vào đồng tiền mà thôi.

Chúng ta không cần nương tựa vào nhau nữa.

Nhưng bây giờ, để sống vui vẻ,
chúng ta cần phải quay về,

kết nối với chính mình lần nữa,
và kết nối với những người khác.

Chúng ta cần kết nối tinh thần và
thể xác cúa chúng ta lần nữa.

Vậy ra, chúng ta có thể hạnh phúc.
Cuộc sống thật đơn giản!

Từ đầu cho đến bây giờ, những gì
tôi học được là

4 nhu cầu cơ bản: lương thực, nhà ở,
quần áo và thuốc men

phải rẻ và dễ dàng tiếp cận
đối với tất cả mọi người,

Đó mới gọi là văn minh.

Nhưng nếu quí vị làm cho 4 nhu cầu đó

trở nên rắc rối và khó tiếp cận
với nhiều người,

đó không được gọi là văn minh.

Vậy nên khi chúng ta nhìn quanh,

mọi thứ đều rất khó tiếp cận ở mọi nơi.

Tôi cảm thấy hiện nay

là kỉ nguyên không văn minh nhất
của nhân loại trên Trái Đất này.

Chúng ta có rất nhiều cử nhân đại học

Chúng ta có rất nhiều trường đại học
trên thế giới.

Chúng ta có rất nhiều nhân tài
trên Trái Đất này.

Vậy mà cuộc sống ngày càng khó khăn
và phức tạp hơn.

Chúng ta làm cho nó trở nên phức tạp
là vì ai?

Chúng ta làm việc cật lực
là vì ai lúc này?

Tôi thấy rằng điều đó là sai,
điều đó không bình thường.

Vì vậy, tôi chỉ muốn trở lại bình thường,

là một con người bình thường,
bình đẳng với muôn thú.

Con chim mất 1 hoặc 2 ngày để làm tổ.

Con chuột đào hang mất 1 đêm.

Vậy mà con người khôn ngoan như chúng ta

mất 30 năm để có một ngôi nhà,

và nhiều người còn không tin nổi là
họ có thể sở hữu một ngôi nhà trong đời.

Điều đó là sai lầm. Tại sao chúng ta
tự đánh mất sức mạnh của bản thân?

Tại sao chúng ta tự đánh mất niềm tin
vào khả năng của mình nhiều như vậy?

Vì vậy tôi cảm thấy

cách sống không bình thường như vậy
là quá đủ chán ngán.

Nên giờ đây, tôi cố gắng
trở thành con người bình thường,

vậy mà người ta coi tôi
là người lập dị,

(Tiếng cười)

Họ coi tôi là kẻ điên rồ.

Nhưng tôi không quan tâm
vì đó không phải lỗi của tôi.

Mà đó chính là lỗi của họ
khi nghĩ về tôi như vậy.

Vậy nên cuộc sống của tôi hiện tại
đơn giản và nhẹ nhàng.

Đối với tôi như vậy là đủ rồi.

Người ta nghĩ như thế nào
thì tùy họ.

Tôi không thể kiểm soát
mọi vấn đề bên ngoài bản thân mình.

Điều tôi có thể làm là thay đổi nhận thức
của mình, làm chủ suy nghĩ của mình.

Bây giờ suy nghĩ của tôi
rất đơn giản và nhẹ nhàng, vậy là đủ rồi.

Nếu bất cứ ai trong quý vị muốn lựa chọn,
quí vị có quyền

chọn cách sống đơn giản hay phức tạp.
Điều đó tùy thuộc vào quý vị mà thôi!

Xin cám ơn!

(Tiếng vỗ tay)