Những kỹ năng cần thiết trong thế giới không thể đoán trước.

"Càng phụ thuộc nhiều vào công nghệ để làm việc hiệu quả, chúng ta càng thiếu đi những kỹ năng cần có để đương đầu với những biến cố bất ngờ" - Nhà văn, và là doanh nhân Margaret Heffernan chia sẻ. Cô giải thích lý do tại sao ta cần nhiều loại kỹ năng ít liên quan đến công nghệ hơn. Đó là khả năng sáng tạo, sự khiêm tốn và lòng dũng cảm, để xử lý các vấn đề trong kinh doanh, chính trị, và cuộc sống trong thời kỳ không thể đoán trước được. "Ta đủ can đảm để sáng tạo ra những thứ chưa từng có", "Ta có thể tạo ra tương lai mà mình muốn".

Gần đây, đội ngũ lãnh đạo
của một chuỗi siêu thị Mỹ

quyết định việc kinh doanh
cần phải cải thiện nhiều.

Vì vậy họ siết chặt việc áp dụng
sự cải tiến về mặt kỹ thuật số.

Các đội ra ngoài giám sát
thịt, rau và bánh ngọt,

sau đó sử dụng thuật toán
phân bổ.

Ngày nay, thay vì mọi người
làm việc cùng nhau,

thì mỗi người sẽ nhận công việc
và tự hoàn thành nó

cứ tiếp tục như vậy.

Đây là cách quản lý khoa học
về mặt steroids,

tiêu chuẩn hóa và phân bổ
công việc.

Điều này cực kì hiệu quả.

Chà, cũng không hẳn

bởi người phân bổ nhiệm vụ
không biết rằng

khi nào khách hàng sẽ đánh rơi
hộp trứng,

khi nào mấy đứa trẻ tinh nghịch
gõ lên màn hình,

hoặc khi nào trường trung học yêu cầu

hôm sau mọi người phải mang
dừa đến trường.

(Cười)

Tính hiệu quả hoạt động rất tốt

khi bạn có thể xác định chính xác
đâu là điều bạn cần.

Nhưng, khi những điều bất thường
và không mong đợi xảy ra

trẻ em, khách hàng hay dừa --

tính hiệu quả sẽ không còn là bạn
của ta nữa.

Nó trở thành một vấn đề
vô cùng quan trọng,

khả năng này nhằm đối phó
với điều bất ngờ,

bởi vì điều bất ngờ dần trở thành
chuẩn mực.

Do đó, các chuyên gia
và nhà tiên đoán

lo ngại để dự đoán mọi thứ

trong vòng 400 ngày.

Tại sao?

Bởi trong 20 hoặc 30 năm qua,

phần lớn thế giới thay đổi từ rắc rối

sang phức tạp --

nghĩa là tồn tại các mô hình

nhưng chúng không lặp lại
một cách thường xuyên.

Nghĩa là, những thay đổi nhỏ
có thể mang lại

ảnh hưởng không cân xứng.

Đồng nghĩa với việc chuyên môn
sẽ không đủ đáp ứng,

bởi hệ thống này thay đổi nhanh
đến chóng mặt.

Vì thế điều đó dẫn tới

có rất nhiều nơi trên thế giới
hiện nay nói không với việc dự đoán.

Đó là lý do tại sao Ngân hàng Anh cho hay
sẽ có thêm một vụ khủng hoảng khác

nhưng ta lại không biết
khi nào và tại sao.

Ta biết biến đối khí hậu là thật

nhưng không thể đoán được
lúc nào cháy rừng xảy ra,

hay nhà máy nào sẽ bị nhấn chìm.

Đó là lý do tại sao các công ty
bị thiệt hại

khi ống hút nhựa, túi ni-lông
và nước đóng chai

từ mặt hàng chủ yếu bỗng chốc
bị chối bỏ

và thất bại khi sự thay đổi
thói quen của xã hội

biến người nổi tiếng thành
kẻ hạ đẳng

và đồng nghiệp thành kẻ bị ghét bỏ

với một sự bất định không thể
xóa bỏ.

Trong một môi trường
phất lờ việc dự đoán,

thì tính hiệu quả chẳng giúp
được gì cho ta.

Đặc biệt, nó ăn mòn và hủy hoại
khả năng thích ứng, phản hồi của ta

Vậy nếu tính hiệu quả
không còn là tiêu chí tiên phong,

làm thế nào để định hướng
tương lai?

Lối suy nghĩ nào sẽ thật sự giúp được ta?

Tài năng nào cần phải được duy trì?

Tôi nghĩ rằng ta đã quá quen với
cách quản lý thời gian,

nên giờ ta nên nghĩ đến rủi ro

chuẩn bị cho những biến cố
có thể xảy ra

nhưng vẫn còn khá mơ hồ.

Hiệp hội Phòng Ngừa Dịch Bệnh
(CEPI) là một ví dụ điển hình.

Ta biết rằng trong tương lai,
sẽ có thêm nhiều dịch bệnh,

nhưng ta lại không biết
ở đâu, khi nào hay là bệnh gì.

Vì thế ta không thể lập kế hoạch.

Nhưng ta có thể chuẩn bị.

Do đó, CEPI đang phát triển
các loại vắc-xin cho nhiều loại bệnh

dù biết họ không thể đoán trước
loại vắc-xin nào

sẽ phát huy được tính hiệu quả

hoặc dịch bệnh nào sẽ bùng phát,

nên một số vắc-xin
sẽ không bao giờ được sử dụng.

Điều này chẳng hiệu quả.

Nhưng nó cần thiết,

vì nó cho ta nhiều lựa chọn hơn,

nghĩa là ta không phụ thuộc vào
một giải pháp công nghệ nào cả.

Phản ứng dịch bệnh phần lớn
cũng phụ thuộc vào

những người biết
và tin tưởng lẫn nhau.

Nhưng những mối quan hệ này
cần thời gian để phát triển,

thời gian thì luôn luôn thiếu
khi một dịch bệnh bùng phát.

Vì vậy CEPI đang phát triển

các mối quan hệ, tình bạn,
hữu nghị ngay từ bây giờ

dù biết một trong số đó
sẽ chẳng bao giờ dùng tới.

Nó chẳng hiệu quả tí nào,
hay có thể là lãng phí thời gian,

Nhưng nó cần thiết.

Bạn có thể thấy lối suy nghĩ này
trong ngành dịch vụ tài chính.

Trong quá khứ, ngân hàng từng
nắm giữ ít vốn hơn

so với hiện nay,

bởi có một chút vốn và
sử dụng nó hiệu quả,

sẽ khiến cho các ngân hàng
dễ vỡ ở thời điểm ban đầu.

Giờ, họ đã có nhiều vốn hơn
nhưng sử dụng lại không hiệu quả.

Nhưng nó cần thiết, vì nó bảo vệ
hệ thống tài chính

khỏi những sự cố bất ngờ.

Những quốc gia thực sự quan tâm
đến biến đổi khí hậu

biết rằng họ cần áp dụng
nhiều giải pháp

nhiều nguồn năng lượng thay thế,

mà không chỉ một.

Những đất nước tân tiến nhẩt
đã làm việc trong nhiều năm qua,

để thay đổi hệ thống cấp nước,
lương thực và chăm sóc sức khỏe,

bởi họ hiểu rằng lúc có được
những dự đoán

thì thông tin này không còn là
vấn đề nữa.

Bạn có thể tiếp cận với chiến tranh
thương mại

như nhiều nước đã làm.

Thay vì phụ thuộc vào duy nhất một
đối tác thương mại lớn,

họ cố gắng làm bạn với mọi nhà,

bởi họ biết rằng
mình không thể dự đoán

thị trường nào sẽ đột nhiên bất ổn.

Thật tốn nhiều thời gian
và tiền bạc để đàm phán với tất cả,

nhưng nó cần thiết

bởi nó giúp cả nền kinh tế
được an toàn trước những cú sốc.

Nó là một chiến lược
được áp dụng ở các nước nhỏ

bởi họ biết sẽ không bao giờ
có thị trường đủ mạnh làm chủ cuộc chơi,

nên tốt hơn là có nhiều bạn.

Nhưng nếu bạn bị mắc kẹt
một trong những tổ chức này

nơi vẫn bị ám ảnh bởi
tính hiệu quả hoang đường,

thì làm thế nào để bạn
thay đổi nó?

Cùng làm một vài thử nghiệm nhé.

Ở Hà Lan,

dịch vụ điều dưỡng tại nhà
từng được kinh doanh

khá giống với siêu thị,

công việc được chuẩn hóa
và được quy định

đến từng phút:

chín phút vào thứ Hai,
bảy phút vào thứ Tư,

tám phút vào thứ Sáu.

Các y tá đều ghét điều đó.

Vì thế, một trong số họ, Jos de Blok,

đã đề xuất một thử nghiệm.

Bởi mỗi bệnh nhân đều khác nhau,

và ta không biết chính xác
đâu là điều họ cần,

tại sao ta không để nó
cho các y tá quyết định?

Nghe có vẻ liều lĩnh nhỉ?

(Cười)

(Vỗ tay)

Trong thí nghiệm của mình,
Jos nhận ra bệnh nhân hồi phục rất nhanh,

và chi phí giảm đến 30%.

Khi tôi hỏi Jos điều gì đã khiến anh
bất ngờ về cuộc thí nghiệm này,

anh ấy chỉ cười và nói,

''Chà, tôi không nghĩ thật dễ dàng

để đạt được sự cải thiện
rõ rệt đến vậy,

bởi nó không phải điều mà bạn
có thể biết hoặc dự đoán được

nếu chỉ ngồi hay nhìn chằm chằm
vào màn hình máy tính.''

Thế nên, giờ đây kiểu điều dưỡng này

đang phát triển rộng khắp Hà Lan

và trên toàn thế giới.

Nhưng ở mỗi đất nước,
nó vẫn chỉ là thử nghiệm,

bởi mỗi nơi thì hơi khác biệt
và khó đoán được.

Tất nhiên, không phải
mọi thử nghiệm đều hiệu quả.

Jos đã cố áp dụng
cách tiếp cận tương tự

với dịch vụ cứu hỏa

nhưng không thành công
bởi nó quá tập trung hoá.

Những thử nghiệm thất bại
có vẻ không đem lại hiệu quả,

nhưng nó là cách duy nhất
để ta tìm ra

thế giới thực vận hành như thế nào.

Bây giờ, anh ấy đang áp dụng nó
với giáo viên.

Các thử nghiệm thế này đòi hỏi
sự sáng tạo

và không cần chút bản lĩnh nào cả.

Ở Anh --

Tôi định nói là ở Vương quốc Anh
nhưng ở Anh --

(Cười)

(Vỗ tay)

Ở Anh, đội bóng bầu dục hàng đầu,
hay một trong những đội hàng đầu

là đội Saracens.

Người quản lý và huấn luyện viên
nhận ra

mọi khoá huấn luyện thể chất

và những chuẩn hoá được
quyết định bởi dữ liệu

đều giống nhau;

Thực ra, tất cả các đội đều
luyện tập cùng một khoá.

Vì vậy, họ liều để làm
một cuộc thí nghiệm.

Họ đưa cả đội, ngay cả khi
đang trong mùa giải,

đi trượt tuyết

và tham gia các hoạt động xã hội
ở Chicago.

Điều này rất tốn kém,

và tốn thời gian,

và có thể là hơi liều lĩnh

để tống một đống cầu thủ
bóng bầu dục

lên một cái dốc trượt tuyết, nhỉ?

(Cười)

Nhưng họ phát hiện ra rằng
từ khi trở về

mối quan hệ của họ
bền vững và đoàn kết hơn.

Giờ đây khi trên đấu trường
đầy áp lực,

họ bộc lộ ''sự điềm tĩnh''
mà người quản lý dạy --

và sự cống hiến hết mình

cùng nhau.

Đối thủ của họ rất ngưỡng mộ
điều này,

nhưng còn hoài nghi tính hiệu quả
để thử nghiệm phương pháp này.

Tại một công ty công nghệ
ở London, Verve,

vị CEO có thể đo lường
tất cả những thứ vận động được,

nhưng cô không thể tìm cách cải tiến

năng suất của công ty.

Vì thế, cô đã nghĩ ra một phép thử
gọi là "Tuần lễ tình yêu"

suốt một tuần, mỗi nhân viên
cần tìm ra những điều thật tử tế

tiện ích và đầy sáng tạo

mà đồng nghiệp mình làm được

công khai và khen ngợi việc làm đó.

Việc này cần nhiều thời gian
và sự nỗ lực;

nhiều người cho rằng
điều này thật phiền toái.

Nhưng nó tiếp năng lượng
cho việc kinh doanh

và khiến cả công ty đạt hiệu quả
cao hơn.

Sự chuẩn bị, hợp tác,

khả năng sáng tạo,
các thử nghiệm,

sự dũng cảm --

trong thời đại khó tiên đoán được,

đây là những nguồn lực vô tận
của sự kiên cường và sức mạnh.

Chúng không hiệu quả,

nhưng cho ta khả năng
không giới hạn

cho việc thích nghi, tính đa dạng
và sáng tạo.

Càng ít biết về tương lai,

thì ta càng cần thêm
nhiều nguồn lực hùng mạnh

của nhân loại, sự lộn xộn
những kỹ năng khó đoán trước.

Nhưng khi sự lệ thuộc vào
công nghệ không ngừng tăng,

thì chính ta đang tước đi
những kỹ năng đó.

Mỗi khi ta sử dụng công nghệ

để nhanh chóng đưa ra quyết định,
sự lựa chọn

hay để diễn tả cảm xúc
của một ai đó

hoặc dẫn ta vào
một cuộc nói chuyện,

ta để máy móc làm công việc
mà chính mình có thể làm được

và đây là một sự đánh đổi đắt giá

Càng để máy móc làm chủ mình,

thì ta càng trở nên bị động.

Càng nhiều

(Vỗ tay)

Càng dành nhiều thời gian nhìn
chăm chăm vào dữ liệu bệnh án

bác sĩ càng có ít thời gian hơn
cho bệnh nhân.

Càng dùng nhiều ứng dụng
cho bậc phụ huynh,

ta càng khó hiểu con mình hơn.

Càng nhiều thời gian để tiên đoán
và mặc định người mình thích

ta càng biết ít hơn về những ai
khác biệt với mình.

Và càng ít lòng trắc ẩn ta cần,
thì ta càng nhận lại ít.

Điều mà công nghệ cố gắng làm

là nhằm đưa một mô hình
chuẩn hóa của thực tại có thể đoán được

lên một thế giới đầy rẫy bất ngờ.

Vậy đâu là điều còn sót lại?

Bất cứ điều gì không thể đo được -

thì nó lại là thứ có giá trị.

(Vỗ tay)

Sự phụ thuộc không ngừng
vào công nghệ

khiến ta trở nên thiếu kỹ năng

dễ bị tổn thương hơn

trong sự phức tạp ngày càng tăng

của thế giới thực tại.

Giờ, mỗi khi nghĩ về đỉnh điểm
của sự căng thẳng và hỗn loạn

cái mà ta biết rõ mình sẽ phải
đương đầu,

tôi đã đến và nói chuyện với
một số giám đốc điều hành

mà công ty họ đã vượt qua
những giai đoạn khủng hoảng hiện sinh,

khi họ đứng trên bờ vực phá sản.

Đó là những cuộc nói chuyện
thẳng thắn và xúc động.

Nhiều ông giám đốc đã khóc
khi nhớ lại những trải nghiệm đó.

Tôi đã hỏi họ:

Điều gì giúp ông vượt qua giai đoạn đó?

Và tất cả đều có chung câu trả lời.

''Không phải là dữ liệu hay công nghệ,

mà chính bạn bè và đồng nghiệp

đã giúp tôi đứng vững.''

Một người nói thêm: "Nó khá đối lập với
nền kinh tế tự do.''

Sau đó, tôi đã đến và nói chuyện
với một nhóm giám đốc trẻ,

và hỏi họ,

''Ai là bạn bè của bạn ở công ty?''

Họ nhìn mơ hồ.

''Không có thời gian.''

''Họ quá bận rộn.''

''Có bạn chẳng mang lại
ích lợi gì cả.''

Tôi tự hỏi, ai sẽ tiếp thêm cho họ

trí tưởng tượng, sức chịu đựng
và lòng dũng cảm

khi khó khăn ập đến?

Bất cứ ai nói với bạn rằng
họ biết trước rằng tương lai

đang cố tự mình làm chủ nó,

quả là sự khoác lác về vận mệnh.

Sự thật càng trần trụi

thì tương lai càng khó xác định,

đến nỗi ta chẳng thể biết
cho đến khi nó xảy ra.

Nhưng không sao cả

bởi ta có trí tưởng tượng
vô cùng lớn --

nếu ta biết sử dụng nó.

Chúng ta có tài năng sâu sắc của
sự sáng tạo và khám phá

nếu ta áp dụng nó.

Ta đủ dũng cảm để tạo ra
những thứ ta chưa từng nhìn thấy.

Nếu mất những kỹ năng đó,

ta sẽ mất phương hướng.

Nếu rèn luyện và phát triển chúng,

ta có thể tự có được tương lai
mà mình muốn.

Cảm ơn mọi người.

(Vỗ tay)