Katil balina sürüsünün harika büyükanneleri - Darren Croft
-
0:10 - 0:13Pasifik'in kuzey batısının
fırtınalı kıyılarının ötesindeki -
0:13 - 0:17soğuk sularda katil balina sürüleri yaşar.
-
0:17 - 0:20Her aile burada genelde bir üyesi,
-
0:20 - 0:22en bilgili avcısı olan
-
0:22 - 0:24büyükanneler sayesinde
-
0:24 - 0:25yaşamını sürdürür.
-
0:25 - 0:28Bu aile reisi dişiler 80 sene
ya da daha fazla süre yaşarlar, -
0:28 - 0:32erkeklerse 30'larında ölürler.
-
0:32 - 0:35Katil balinalar her ana okyanusta
yaşamalarına rağmen, -
0:35 - 0:38yakın zamana kadar haklarında
pek az şey biliyorduk. -
0:38 - 0:41Hayatlarının detayları bilim insanları
tarafından araştırılmamıştı, -
0:41 - 0:44ta ki Balina Araştırma Merkezi
adındaki organizasyon -
0:44 - 0:471976'da Washington eyaleti
ve British Columbia yakınlarında -
0:47 - 0:51tek bir popülasyonu araştırmaya
başlayıncaya dek. -
0:51 - 0:53Devam eden çalışmaları sayesinde
-
0:53 - 0:55Güney Sakinleri diye bilinen
bu balinalar hakkında -
0:55 - 0:58pek çok şey öğrendik.
-
0:58 - 0:59Daha fazla şey öğrendikçe
-
0:59 - 1:04bu popülasyonun yaşlılarının oynadığı
hayati rol odağa yerleşti. -
1:04 - 1:07Her büyükanne yaşamına
bir yavru olarak başlar, -
1:07 - 1:11annesinin aile grubu içinde
veya ana erkil olarak doğar. -
1:11 - 1:13Aile her şeyi birlikte yapar,
-
1:13 - 1:18avlanma ve oynama, hatta kendilerine
has çağrı setiyle iletişim kurma. -
1:18 - 1:24Hem kızlar, hem de oğullar bütün
yaşamlarını annenin ailesi ile geçirir. -
1:24 - 1:28Bu genç balinalar sadece yakınlarıyla
birlikte oluyor anlamında değildir. -
1:28 - 1:30Kendi özel çağrıları yanında,
-
1:30 - 1:34ana erkil aile yakınındaki
ailelerle diyalekt paylaşır -
1:34 - 1:36ve düzenli olarak sosyalleşirler.
-
1:36 - 1:39Bir dişi 15 yaşlarına eriştiğinde
-
1:39 - 1:42bu toplantılar diğer
gruplardan erkeklerle -
1:42 - 1:44çiftleşmek için bir imkân sağlar.
-
1:44 - 1:46İlişki çiftleşmekten öteye gitmez —
-
1:46 - 1:49dişi ve yavruları aile ile kalır,
-
1:49 - 1:52erkek de kendi annesine döner.
-
1:52 - 1:54Yaklaşık 40 yaşlarına kadar
-
1:54 - 1:58ortalamada altı senede bir yavru doğurur.
-
1:58 - 2:00Sonra menapoza girer —
-
2:00 - 2:04bu, hayvanlar aleminde
neredeyse hiç yoktur. -
2:04 - 2:07Aslında insanlar, katil balinalar
ve birkaç balina türü daha -
2:07 - 2:11dişileri üremeyi bitirdikten
sonra yıllarca yaşamaya -
2:11 - 2:14devam eden tek türlerdir.
-
2:14 - 2:15Menapozdan sonra
-
2:15 - 2:18büyükanneler Güney Sakinleri'nin
ana besin kaynağı -
2:18 - 2:21olan somon avlamada liderlik ederler.
-
2:21 - 2:24Kışın büyük bir bölümünde
açıkta araştırma yaparak -
2:24 - 2:26somona diğer balıklarla katkı sağlarlar.
-
2:26 - 2:30Ancak somon yumurtlamak için sürüyle
kıyıya yaklaştığında -
2:30 - 2:33katil balinalar takip eder.
-
2:33 - 2:35Aile reisi dişi genç balinalara
-
2:35 - 2:38nerede en verimli balık alanlarını
bulacağını gösterir. -
2:38 - 2:43Aynı zamanda yakaladığı somonların
%90'ınını paylaşır. -
2:43 - 2:44Her geçen sene
-
2:44 - 2:47katkıları daha hayati hâle gelir:
-
2:47 - 2:52Fazla avlanma ve habitat yıkımı
somon popülasyonlarını azaltarak -
2:52 - 2:56balinaları hep açlık riskine
yakın hâle getirir. -
2:56 - 2:58Büyükannelerin uzmanlıkları
-
2:58 - 3:02aileleri için yaşam ve ölüm arasındaki
fark anlamına gelebilir – -
3:02 - 3:04peki neden yavru doğurmayı bırakırlar?
-
3:04 - 3:09Bir dişi için üremeye devam etmek
her zaman daha avantajlıdır, -
3:09 - 3:13mevcut çocuklarına
ve torunlarına bakıyor olsa bile. -
3:13 - 3:17Birkaç özel durum bu denklemi
katil balinalar için değiştiriyor. -
3:17 - 3:20Ne oğulların
ne de kızların aile kökenlerini -
3:20 - 3:24terk etmemesine çok nadir rastlanır —
-
3:24 - 3:26neredeyse tüm hayvan türlerinde
-
3:26 - 3:29bir ya da iki cins ayrılır.
-
3:29 - 3:32Bunun anlamı şudur,
dişi katil balina yaşlandıkça -
3:32 - 3:34ailesinin büyük bir bölümünü
-
3:34 - 3:37çocukları ve torunları oluşturur,
-
3:37 - 3:39daha uzak akrabalarsa ölür.
-
3:39 - 3:44Yaşlı dişiler gruba genç dişilerden
daha yakın oldukları için -
3:44 - 3:48bütün aile ile ilgilenmeleri daha iyidir,
-
3:48 - 3:51buna karşılık genç dişiler
üremeyle ilgilenmelidir. -
3:51 - 3:53Katil balina çevresinde
-
3:53 - 3:56her yeni yavru sınırlı,
bölüşülen kaynaklarla -
3:56 - 3:58yeni bir can beslemektir.
-
3:58 - 4:03Yaşlı dişi ailesine yük olmadan
genlerini yetişkin oğullarını -
4:03 - 4:05destekleyerek geçirebilir,
-
4:05 - 4:08bu oğullar diğer ailelerin
yetiştireceği yavrulara baba olur. -
4:08 - 4:11Bu, dişilerin orta yaşta
tamamen üremeyi durdurmak üzere -
4:11 - 4:14evrim geçirmelerinin nedeni olabilir.
-
4:14 - 4:17Büyükannelerin katkıları olsa bile
-
4:17 - 4:20Güney Sakinleri katil balinaların
çoğunlukla somon düşüşünden -
4:20 - 4:23dolayı türleri tehlike altındadır.
-
4:23 - 4:26Onları yok oluştan kurtarmak
için somon popülasyonlarını -
4:26 - 4:28eski hâline getirmek üzere
acilen yatırım yapmalıyız. -
4:28 - 4:31Uzun vadede Balina Araştırma Merkezi
-
4:31 - 4:33gibi çalışmalara
daha çok ihtiyacımız olacak. -
4:33 - 4:35Güney Sakinleri hakkında öğrendiklerimiz
-
4:35 - 4:37diğer gruplar için geçerli olmayabilir.
-
4:37 - 4:40Diğer popülasyonları yakından gözleyerek
-
4:40 - 4:43daha fazla şaşırtıcı
adaptasyonlar keşfedebiliriz -
4:42 - 4:46ve yaşamları risk altına girmeden
önce insan müdahalesine -
4:46 - 4:49hassaslıklarını tahmin edebiliriz.
- Title:
- Katil balina sürüsünün harika büyükanneleri - Darren Croft
- Speaker:
- Darren Croft
- Description:
-
Dersin tamamı için: https://ed.ted.com/lessons/the-amazing-grandmothers-of-the-killer-whale-pod-darren-croft
Katil balina sürüleri Dünya'daki her ana okyanusun sularında yaşar. Bir üyesi, en bilgili üyesi olan büyükanneler sayesinde her aile yaşamını sürdürür. Bu aile reisi dişiler 80 sene ya da daha fazla süre yaşarlar ve uzmanlıkları aileler için yaşam ve ölüm arasındaki fark anlamına gelebilir. Darren Croft katil balinaların yaşamlarını ve hayatlarında karşılaştıkları tehlikeleri detaylandırıyor.
Ders: Darren Croft, direktör: Boniato Studio.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:49
Eren Gokce approved Turkish subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Gözde Zülal Solak accepted Turkish subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for Inside the killer whale matriarchy |