Những từ vựng mới đẹp để diễn tả những xúc cảm mơ hồ

John Koenig yêu thích việc tìm những từ vựng diễn tả những cảm xúc khó diễn đạt - như "lachesism", sự thèm muốn thảm họa, và "sonder", sự nhận ra rằng cuộc sống của những người khác cũng phức tạp và bất định như bản thân mình. Trong bài nói này, ông ngẫm nghĩ lại ý nghĩa chúng ta gán cho các từ vựng và cách những ý nghĩa này bám lấy chúng ta.

Hôm nay, tôi muốn nói về ý nghĩa của từ,

cách ta định nghĩa chúng

và cách chúng, gần như là trả đũa,

định nghĩa chúng ta.

Tiếng Anh là một miếng bọt biển thần kì.

Tôi yêu tiếng Anh.
Tôi mừng vì tôi nói chúng.

Nhưng hơn hết, nó có rất nhiều lỗ hổng.

Trong tiếng Hy Lạp, có một từ, "lachesism"

có nghĩa là thèm muốn thảm họa.

Bạn biết đấy, khi bạn nhìn thấy
một cơn bão đầy sấm chớp ở chân trời

và bạn tự nhận ra bản thân
ủng hộ cơn bão ấy.

Trong tiếng Tàu, họ có từ "yù yī" --

Tôi không đọc được chính xác từ ấy --

có nghĩa là thèm khát cảm xúc mãnh liệt
thêm lần nữa

theo cách bạn làm khi bạn còn nhỏ.

Trong tiếng Ba Lan, họ có từ "jouska"

là một kiểu đối thoại giả thuyết

trong đầu mà bạn không kiểm soát được.

Và cuối cùng, trong tiếng Đức,
tất nhiên là trong tiếng Đức

họ có từ "zielschmerz"

có nghĩa là sự sợ hãi
việc đạt được thứ bạn muốn.

(Cười)

Cuối cùng đã hoàn thành
được giấc mơ cả đời.

Bản thân tôi là người Đức,
nên tôi biết chính xác nó là như thế nào.

Giờ, tôi không chắc liệu tôi có sử dụng
từ nào trong đó

khi còn sống,

nhưng tôi rất vui vì chúng tồn tại.

Thế nhưng nguyên nhân duy nhất chúng
tồn tại là tôi đã tạo ra chúng.

Tôi là tác giả cuốn
The Dictionary of Obscure Sorrows

tác phẩm tôi đã viết trong bảy năm qua.

Và sứ mệnh của toàn bộ dự án này

là tìm ra những lỗ hổng trong
ngôn ngữ của cảm xúc

và cố gắng lấp đầy chúng

từ đó chúng ta có cách nói về
những lỗi nhỏ nhặt ấy của con người

và những trạng thái mơ hồ của con người

mà chúng ta đều cảm thấy nhưng
có thể không nghĩ đến việc nói đến chúng

vì chúng ta không có từ vựng để diễn đạt.

Và ở khoảng giữa hành trình của dự án này,

tôi định nghĩa từ "sonder",

với ý nghĩ rằng chúng ta đều nghĩ
về bản thân như một diễn viên chính

và tất cả những người khác đều là phụ.

Nhưng thực tế, chúng ta
đều là diễn viên chính,

và chính bạn là diễn viên phụ
trong câu chuyện của người khác.

Ngay khi tôi công bố nó,

tôi nhận được rất nhiều hồi đáp

bảo rằng, "Cảm ơn vì đã nói lên được
điều mà tôi cảm thấy suốt cuộc đời

nhưng lại không có từ nào để diễn tả."

Điều đó khiến họ thấy đỡ cô đơn hơn.

Đó là sức mạnh của từ ngữ,

để khiến chúng ta đỡ cô đơn.

Và không lâu sau đó

tôi bắt đầu nhận ra "sonder"

được sử dụng một cách nghiêm túc
trong các cuộc đối thoại online,

và không lâu sau khi tôi nhận ra,

tôi bắt gặp nó ngay cạnh mình
trong một cuộc trò chuyện trực tiếp.

Không có cảm giác nào lạ hơn
việc tạo ra một từ mới

và thấy nó tự thân vận động.

Tôi chưa có từ nào cho điều đó,
nhưng tôi sẽ.

(Cười)

Tôi đang làm đây.

Tôi bắt đầu nghĩ về thứ khiến từ ngữ
trở nên hiện hữu,

bởi vì rất nhiều người hỏi tôi,

điểm chung nhất
tôi nhận được từ mọi người là,

"À, những từ này đã được tạo ra?
Tôi không hiểu lắm."

Và tôi không biết nói với họ thế nào

bởi vì ngay khi "sonder" bắt đầu cất cánh,

tôi là ai để nói những từ có thật
hay không thật là gì.

Thế nên tôi cảm thấy kiểu hơi giống như
Steve Jobs, người diễn tả niềm vui sướng

khi ông ta nhận ra hầu hết chúng ta,
khi chúng ta sống một ngày,

chúng ta chỉ cố gắng tránh
đừng đâm đầu vào tường quá nhiều

và kiểu như quen với chuyện đó.

Nhưng khi bạn nhận ra những con người đó

rằng thế giới này được hình thành từ
những người chẳng hề thông minh hơn bạn,

và bạn có thể với tay
chạm những bức tường

thậm chí đưa tay xuyên qua chúng

và nhận ra rằng bạn có
sức mạnh để thay đổi nó.

Khi người ta hỏi tôi,
"Những từ này có thật chứ?"

Tôi có một loạt cách trả lời
mà tôi đã dùng.

Một số thì hợp lý.
Một số thì không.

Một trong số đó là,

"À, một từ có thật nếu
bạn muốn nó có thật."

Cách mà con đường này có thật là
bởi vì người ta muốn nó ở đó.

(Cười)

Điều đó xảy ra ở trường đại học suốt.

Nó gọi là "Con đường ước muốn".

(Cười)

Nhưng sau tôi quyết định,
điều mọi người hỏi

khi họ hỏi rằng liệu một từ có thật
hay không, ý họ là

"À, nó sẽ cho tôi tiếp cận được
ý nghĩ của bao nhiêu người?"

Vì tôi nghĩ đó là cách phần lớn
ta nghĩ về ngôn ngữ.

Một từ vựng nhất thiết là một chìa khóa

để chúng ta hiểu điều gì trong đầu ai đó.

Và nếu nó chỉ cho chúng ta
hiểu được 1 người,

thì nó không đáng,

thật không đáng để biết.

Hai người, eh, nó còn phụ thuộc vào
đó là ai.

Một triệu người, Ok, giờ thì chuẩn.

Vậy một từ ngữ có thật là từ giúp bạn
hiểu được càng nhiều người càng tốt.

Điều đó khiến nó đáng để biết đến.

Nhân tiện, từ ngữ thật nhất
theo cách hiểu này là

[O.K]

Nó đó.

Từ thật nhất mà chúng ta có.

Đó là thứ giống một chìa khóa chính nhất
mà chúng ta có.

Đó là từ được biết đến nhiều nhất
trên thế giới,

bất kể bạn ở đâu.

Vấn đề ở đây là,

dường như không ai biết hai từ đó
viết tắt của chữ gì.

(Cười)

Kì quặc thật, đúng không?

Ý tôi nó có thể là dạng lỗi phiên âm của
"all correct", tôi đoán thế.

hoặc "old kinderhook."

Dường như chẳng ai biết, nhưng
thực tế thế nào cũng chẳng quan trọng

Nói đến việc chúng ta mang ý nghĩa lại cho
từ ngữ bằng cách nào.

Ý nghĩa không phải trong bản thân
các từ ngữ.

Chúng ta chính là người đã rót nó vào.

Và tôi nghĩ, khi tất cả chúng ta tìm kiếm
ý nghĩa trong cuộc sống

và tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống.

Tôi nghĩ từ ngữ
cũng góp một phần trong đó.

Và tôi nghĩ nếu bạn đang tìm kiếm
ý nghĩa của thứ gì đó,

từ điển là một nơi tốt để bắt đầu.

Nó mang đến cảm giác trật tự

trong một vũ trụ đầy hỗn loạn.

Góc nhìn của ta với các thứ
rất hạn chế

đến nỗi chúng ta hình thành
các mô hình và tốc ký

để tìm ra cách thể hiện chúng

và có thể làm quen với ngày sống của mình.

Chúng ta cần từ ngữ để diễn đạt mình,
để định nghĩa chính mình.

Tôi nghĩ chúng ta cảm thấy bị đóng hộp

qua cách ta dùng
những từ ngữ này.

Chúng ta quên mất rằng từ ngữ được tạo ra.

Không chỉ là từ của tôi.
Từ ngữ được sáng tạo ra,

nhưng không phải
đều có nghĩa.

Tất cả chúng ta đều kiểu như
bị mắc kẹt trong vốn từ vựng của mình

thứ không nhất thiết phải tương đồng
với những người không giống với chúng ta,

nên tôi nghĩ chúng ta cảm thấy
xa dần nhau mỗi năm,

chúng ta dần dùng từ ngữ nghiêm túc hơn.

Bởi vì nhớ rằng, từ ngữ không có thật.

Chúng không có ý nghĩa. Nhưng chúng ta có.

Và tôi muốn để lại cho các bạn
một đoạn viết

từ nhà triết học tôi yêu thích nhất,

Bill Watterson, người đã sáng tác
"Calvin và Hobbes"

Ông ấy nói rằng,

"Kiến tạo nên một cuộc sống phản ánh
giá trị và làm thỏa mãn linh hồn của bạn

là một thành tựu rất hiếm hoi.

Để tạo nên ý nghĩa cho cuộc sống

không phải là điều dễ dàng,

nhưng nó có thể đạt được,

và bạn sẽ hạnh phúc hơn
với điều khó khăn đó."

Cảm ơn.

(Vỗ tay)