Return to Video

Paddy Ashdown: botere osoaren aldaketa

  • 0:00 - 0:02
    Oso poeta ingeles ospetsu baten
  • 0:02 - 0:04
    poema batean
  • 0:04 - 0:06
    XIX. mendearen amaieran idatzita,
  • 0:06 - 0:09
    Churchill-i eragin egin ziona
  • 0:09 - 0:11
    1930eko hamarkadan.
  • 0:11 - 0:13
    Eta poemak horrela dio:
  • 0:13 - 0:15
    "Udaren muino barean,
  • 0:15 - 0:17
    erreken ubideen nagian,
  • 0:17 - 0:19
    urrunean danborra entzuten dut,
  • 0:19 - 0:21
    ametsetako zurrumurrua
    bezala adarra jotzen.
  • 0:21 - 0:24
    Urrun eta gertu, ezti eta ozen,
    lurreko bideetatik doaz,
  • 0:24 - 0:27
    lagunentzako maitaleak eta
    hautsetarako elikagai,
  • 0:27 - 0:29
    soldaduak badoaz,
  • 0:29 - 0:31
    laster hil egitera."
  • 0:31 - 0:33
    Poesia interesatzen zaienei,
  • 0:33 - 0:36
    poema "Shropshire-ren gizona" deitzen da,
    A.E. Housman-ek idatzia.
  • 0:36 - 0:38
    Hots, Housman-ek ulertu zuena,
  • 0:38 - 0:42
    eta Nielsen-en sinfonietan ere
    entzun daitekeena,
  • 0:42 - 0:46
    uda luzeak, beroak eta basatiak
  • 0:46 - 0:48
    XIX. mendearenak, egonkortasunez beteta
  • 0:48 - 0:50
    amaitzear zeudela,
  • 0:50 - 0:52
    eta gizakiok denboraldi historiko ikaragarri batera
  • 0:52 - 0:54
    abiatu ginela,
  • 0:54 - 0:56
    botereak aldatzen duenean gertatzen diren horietako bat.
  • 0:56 - 0:58
    Eta denboraldi horiek, jaun-andreak,
  • 0:58 - 1:01
    nahasteekin batera doaz,
  • 1:01 - 1:03
    eta maiz, odolekin ere bai.
  • 1:03 - 1:05
    Eta nire mezua da
  • 1:05 - 1:07
    behartuta gaudela, nahi baduzue,
  • 1:07 - 1:10
    denboraldi historiko horien batean bizitzera,
  • 1:10 - 1:12
    boterearen ezarritako ordenaren nahaste-borrastea
  • 1:12 - 1:15
    aldatzen hasiko denean
  • 1:15 - 1:17
    eta munduaren itxura berria,
  • 1:17 - 1:20
    non munduan dauden botere berriak
  • 1:20 - 1:22
    hasiko dira osatzen.
  • 1:22 - 1:25
    Eta oso argi ikusten dugu gaur egun;
  • 1:25 - 1:28
    nahaste handiko denboraldiak dira gaurkoak
  • 1:28 - 1:30
    eta askotan, baita odoltsuak ere.
  • 1:30 - 1:33
    Hala ere, hori mendean behin gertatzen da.
  • 1:33 - 1:35
    Baiezta litezke hori zen gertatu zena
  • 1:35 - 1:38
    eta Housman-ek eta Churchill-ek susmatu zuten ideia zen
  • 1:38 - 1:41
    nazio zaharren boterea,
  • 1:41 - 1:43
    Europako nazio zaharrena,
  • 1:43 - 1:45
    agertzen ari diren potentzia berrira,
    Atlantikoz bestalde, eraman zen
  • 1:45 - 1:47
    Estatu Batuetakoa,
  • 1:47 - 1:49
    mende estatubatuarren hasiera.
  • 1:49 - 1:51
    Eta jakina, botere europar zaharrek
  • 1:51 - 1:54
    utzitako hutsunean
  • 1:54 - 1:57
    bi hondamen odoltsuak garatu ziren
  • 1:57 - 1:59
    azkeneko mendekoak, hain zuzen ere.
  • 1:59 - 2:02
    Lehenengoa mendearen lehenengo zatian,
    eta beste bat bigarren zatian: bi mundu gerra handiak.
  • 2:02 - 2:05
    Mao Zedong-ek horrela deskribatzen dira:
    Europako gerra zibilak,
  • 2:05 - 2:08
    eta segur aski deskribapen onena da.
  • 2:08 - 2:10
    Orduan, jaun-andreak
  • 2:10 - 2:12
    denboraldi horien batean bizi izaten gara.
  • 2:12 - 2:15
    Baina gure kasuan, 3 faktore azaldu nahi ditut.
  • 2:15 - 2:18
    Eta horietako lehenengoa, lehenengo biek,
  • 2:18 - 2:20
    boterearen lekualdatzea adierazten dute,
  • 2:20 - 2:23
    eta besteak, nik adierazi nahi dudan dimentsio berria,
  • 2:23 - 2:26
    ez delako inoiz gertatzen gaurko moduan.
  • 2:26 - 2:29
    Baina hitz dezagun munduan gertatzen ari
    den boterearen lekualdatzeari buruz.
  • 2:29 - 2:31
    Eta gaur egun gertatzen dena da
  • 2:31 - 2:33
    nolabait esanda, ikaragarria,
  • 2:33 - 2:36
    lehen ez zelako inoiz gertatuko.
  • 2:36 - 2:38
    Boterearen alboko lekualdatzeak ikusi ditugu,
  • 2:38 - 2:41
    Greziak Erromari eraman zion boterea,
  • 2:41 - 2:43
    eta gertatutakoak
  • 2:43 - 2:46
    Europako zibilizazioetan zehar;
  • 2:46 - 2:48
    baina gaur egun ikusten duguna
    pixka bat desberdina da.
  • 2:48 - 2:50
    Hots, boterea ez da albo-mugimendurik egiten,
  • 2:50 - 2:52
    hau da, nazio batetik bestera
  • 2:52 - 2:54
    baizik eta, berak modu bertikalean ere egiten du.
  • 2:54 - 2:57
    Gaur egun, gordetako botereak,
  • 2:57 - 3:00
    erantzukizunak eta zuzenbidezko
    estatuak zuzentzen dute boterea,
  • 3:00 - 3:03
    Estatu-nazioaren instituzioaren barruan
  • 3:03 - 3:06
    migratu egin du, neurri handi batean,
    mundu mailako eszenatokira.
  • 3:06 - 3:08
    Boterearen globalizazioa,
  • 3:08 - 3:10
    merkatuen globalizazioari buruz hitz egiten ari gara,
  • 3:10 - 3:14
    baina, egia esan, egiazko boterearen globalizazioa da.
  • 3:14 - 3:16
    Eta Estatu-nazioaren eremuan
  • 3:16 - 3:18
    botereak erantzukizuna dauka
  • 3:18 - 3:20
    zuzenbidezko estatuari lotuta,
  • 3:20 - 3:23
    baina ez da horrela mundu mailako eremuan.
  • 3:23 - 3:26
    Mundu mailako eremuan eta eszenatokian,
    gaur boterea bizi izaten da:
  • 3:26 - 3:29
    Internet boterea, satelite bidezko irrati-enpresen boterea,
  • 3:29 - 3:32
    diru-trukatzaileen boterea,
  • 3:32 - 3:34
    mugitzen ari den diru kantitate handi hori
  • 3:34 - 3:38
    merkataritzarako behar dena baino
    32 aldiz handiagoa da
  • 3:38 - 3:41
    eta han dago
  • 3:41 - 3:43
    diru-trukatzaileei finantzatzeko,
    nahi baduzue,
  • 3:43 - 3:45
    finantza-espekulatzaileei,
  • 3:45 - 3:48
    arestian belauniko jarri digutenei,
  • 3:48 - 3:50
    enpresa multinazionalen boterea,
  • 3:50 - 3:53
    enpresa horiek aurrekontuak garatzen dituzte
  • 3:53 - 3:55
    eta maiz tamaina erdiko herrienak baino handiagoak dira.
  • 3:55 - 3:57
    Enpresa horiek mundu mailako eremuan bizi dira,
  • 3:57 - 3:59
    eta eremu hori, hein handi batean,
    ez dago araututa
  • 3:59 - 4:02
    ezta zuzenbidezko estatuari lotuta ere,
  • 4:02 - 4:04
    non pertsonek aske aritu dezaketen.
  • 4:04 - 4:07
    Egoera horrek komeni dio boteretsuari
  • 4:07 - 4:09
    orain arte.
  • 4:09 - 4:12
    Oso egokia da boteretsuentzat
  • 4:12 - 4:15
    murrizte gabeko eremuetan aritzea,
  • 4:15 - 4:18
    baina historiaren ikasgaia da,
    lehenago edo beranduago,
  • 4:18 - 4:20
    ez araututako eremua,
  • 4:20 - 4:22
    zuzenbidezko estatuari lotuta ez dagoen eremua,
  • 4:22 - 4:25
    nahiago ditugun gauzez bete ez ezik:
  • 4:25 - 4:27
    nazioarteko merkataritza, Internet eta abar;
  • 4:27 - 4:29
    baita nahiago ez ditugunekin ere:
  • 4:29 - 4:32
    nazioarteko delinkuentzia,
    nazioarteko terrorismoa,
  • 4:32 - 4:34
    Irailaren 11ren frogapena da
  • 4:34 - 4:39
    Lurraren nazio boteretsuena izan arren,
  • 4:39 - 4:42
    halere,
  • 4:42 - 4:44
    eremu horretan bizi direnek eraso diezaiokete AEBei,
  • 4:44 - 4:46
    baita hiriaren ikono handienak ere,
  • 4:46 - 4:48
    irailaren goiz distiratsu batean.
  • 4:48 - 4:50
    Irailaren 11 finantzatzeko 4 milioi dolarren
  • 4:50 - 4:53
    %60 inguru
  • 4:53 - 4:56
    Dorre Bikien instituzio beraiek
    finantzatu zuten kantitate hori
  • 4:56 - 4:58
    erasoa aurrera eramateko.
  • 4:58 - 5:00
    Honela, gure etsaiek eremu
    hori erabiltzen dute,
  • 5:00 - 5:03
    denak baterako bidaien eremua,
    Internetena, satelite bidezko irrati enpresena,
  • 5:03 - 5:06
    euren pozoia areagotzeko, hots,
  • 5:06 - 5:09
    gure sistemak eta ohiturak suntsitzeko.
  • 5:09 - 5:11
    Lehenago edo beranduago,
  • 5:11 - 5:13
    lehenago edo beranduago,
  • 5:13 - 5:15
    historiaren arauak
  • 5:15 - 5:17
    dio hara non boterea doan,
  • 5:17 - 5:20
    gobernua bere atzetik.
  • 5:20 - 5:22
    Eta horrela bada, eta ontzat ematen dut,
  • 5:22 - 5:24
    gure garaiaren fenomeno inportantenetariko bat
  • 5:24 - 5:26
    boterearen globalizazioa da,
  • 5:26 - 5:29
    orduan gure garaiko erronka handienetariko
    bat ondoriozta dezakegu, hau da,
  • 5:29 - 5:32
    mundu mailako eremura gobernaketa eramatea.
  • 5:32 - 5:35
    Eta uste dut datorren hamarkadak
  • 5:35 - 5:39
    neurri batean, zurrunbilotsuak izango direla,
  • 5:39 - 5:42
    gutxi gorabehera helburua lortuko dugu, hau da,
  • 5:42 - 5:44
    mundu mailako eremura gobernaketa eramatea.
  • 5:44 - 5:46
    Baina kontuan hartu behar duzue gobernuari buruz hitz egiten ez dudala.
  • 5:46 - 5:48
    Ez dut esan nahi
  • 5:48 - 5:51
    mundu mailako instituzio demokratikoa ezartzea.
  • 5:51 - 5:53
    Nire ikuspuntua, jaun-andreak,
  • 5:53 - 5:55
    hau nekez sinestekoa da gertatzeko
  • 5:55 - 5:57
    NBen instituzioen ugalketaren bidez.
  • 5:57 - 5:59
    NBa ez bagenu, asmatu beharko genuke.
  • 5:59 - 6:01
    Munduak nazioarteko foroa behar du.
  • 6:01 - 6:05
    Nazioarteko ekintzak egiaztatzeko
    baliabide bat beharrezkoa da.
  • 6:05 - 6:07
    Baina mundu mailako eremuaren gobernaketari
    buruz hitz egiten dugunean,
  • 6:07 - 6:10
    nire ustez hau ez da gertatuko
  • 6:10 - 6:12
    NBen instituzioen ugalketaren bidez.
  • 6:12 - 6:15
    Baizik eta boterearen batasunaren zehar
  • 6:15 - 6:17
    eta hitzarmenez oinarritutako sistemen zehar,
  • 6:17 - 6:19
    akordioetan,
  • 6:19 - 6:21
    mundu mailako eremua zuzentzeko.
  • 6:21 - 6:24
    Eta arretaz bazaudete, gertatzen ari
    denaren ideia eskuratuko duzue.
  • 6:24 - 6:27
    Munduko Merkataritza Antolakundea:
    hitzarmenez oinarritutako antolakundea,
  • 6:27 - 6:29
    zeharo hitzarmenez oinarritutakoa,
  • 6:29 - 6:32
    eta hala ere, boteretsuena (EEBB)
    geldiarazteko gai izatea,
  • 6:32 - 6:34
    argibideak eskatzen, beharrezkoa bada.
  • 6:34 - 6:36
    Kyoto: borrokaren hasiera da sortzeko
  • 6:36 - 6:38
    hitzarmenez oinarritutako antolakundea.
  • 6:38 - 6:40
    G-20a:
  • 6:40 - 6:42
    jakin badakigu instituzio berri bat
    martxan jarri behar dugula
  • 6:42 - 6:44
    gobernaketa eskaintzeko
  • 6:44 - 6:47
    finantza-eremu horri finantza-espekulazioarentzat.
  • 6:47 - 6:50
    Eta hori da G-20a, hitzarmenez
    oinarritutako antolakundea.
  • 6:50 - 6:52
    Baina arazo bat dago han,
  • 6:52 - 6:54
    eta minutu batean berriro hartuko dut,
  • 6:54 - 6:57
    hau da, boteretsuenak biltzen badira
  • 6:57 - 6:59
    hitzarmenez oinarritutako
    instituzioen arauak sortzeko
  • 6:59 - 7:02
    eremu hori gobernaketaz betetzeko,
  • 7:02 - 7:05
    zer gertatzen da kanpoan
    geratzen diren ahulekin?
  • 7:05 - 7:07
    Eta hori arazo galanta da,
  • 7:07 - 7:09
    eta segundu batean berriro hartuko dut.
  • 7:09 - 7:11
    Orduan hau da nire lehenengo mezua,
  • 7:11 - 7:14
    denboraldi zurrunbilotsu
    hau zeharkatu nahi badugu,
  • 7:14 - 7:17
    gutxi gorabehera zurrunbilotsuak,
  • 7:17 - 7:19
    orduan, gure arrakasta egongo da,
  • 7:19 - 7:21
    hein handi batean, gure ahalmenarena
  • 7:21 - 7:23
    gobernaketa nabarmena eramateko
  • 7:23 - 7:25
    mundu mailako eremura.
  • 7:25 - 7:28
    Eta konprobatzea zer gertatuko den.
  • 7:28 - 7:30
    Nire bigarren puntua
  • 7:30 - 7:32
    badakit ez diot horretaz hitz egin behar
  • 7:32 - 7:34
    hau bezalako entzuleriari,
  • 7:34 - 7:37
    baina botereak ez du soilik
    aldatzen modu bertikalean,
  • 7:37 - 7:39
    baita modu horizontalean ere.
  • 7:39 - 7:42
    Zuek argudioak eman zenitzakete historiari buruz,
    zibilizazioen historiari buruz,
  • 7:42 - 7:45
    gehienek itsasoen inguruan
    bildutako zibilizazioak izan dira,
  • 7:45 - 7:48
    lehenengoak Meditarraneo itsasoaren inguruan,
  • 7:48 - 7:52
    gertatu berrienak, Mendebaldearen
    goranzko boterean, Atlantikoaren inguruan.
  • 7:52 - 7:54
    Eta nire ustez, orokorrean,
  • 7:54 - 7:57
    boterearen funtsezko aldaketa
    ikusten ari gara,
  • 7:57 - 8:00
    Atlantikoaren eta kostaldearen
    inguruan bildutako nazio hartatik,
  • 8:00 - 8:02
    Ozeano Barearen arroaren
    inguruan bildutakoetara.
  • 8:02 - 8:04
    Eta prozesu hori botere
    ekonomikoarekin hasten da,
  • 8:04 - 8:06
    baina horrela hasten da beti.
  • 8:06 - 8:09
    Atzerri-politikaren garapena
    ikusten hasi egiten dugu,
  • 8:09 - 8:11
    armada-aurrekontuen gorakada
  • 8:11 - 8:14
    munduaren goraldian botereen artean.
  • 8:14 - 8:16
    Eta benetan sinesten dut
  • 8:16 - 8:18
    hori Mendebaldetik Ekialdera
    aldaketa ez dela:
  • 8:18 - 8:20
    zerbait desberdin suertatzen ari da.
  • 8:20 - 8:22
    Nire iritzian
  • 8:22 - 8:24
    EEBBek jarraituko dute izaten
  • 8:24 - 8:26
    Lurraren nazio boteretsuena
  • 8:26 - 8:29
    hurrengo 10 edo 15 urteotan,
  • 8:29 - 8:32
    baina bere boterearen testuingurua
  • 8:32 - 8:35
    zeharo aldatu egin da.
  • 8:35 - 8:37
    Azkenengo 50 urtetatik irten ari gara,
  • 8:37 - 8:39
    historiaren ezohizko denboraldia,
  • 8:39 - 8:42
    non polobakarreko mundua zegoen,
  • 8:42 - 8:44
    non iparorratzaren orratz bakoitza,
  • 8:44 - 8:46
    alde edo kontra,
  • 8:46 - 8:49
    Washington-en loturarekiko aipatzen zen,
  • 8:49 - 8:53
    koloso bakarreko batek mundu menderatua.
  • 8:53 - 8:55
    Baina hori ez da arrunta Historian.
  • 8:55 - 8:57
    Izan ere, gaur egun sortzen ari dena
  • 8:57 - 8:59
    normalena da Historiaren osoan zehar.
  • 8:59 - 9:01
    Mundu multipolarraren
  • 9:01 - 9:03
    agertzea ikusten ari gara.
  • 9:03 - 9:05
    Orain arte,
  • 9:05 - 9:08
    EEBBak gure munduaren fakzio
    boteretsuena izan dira.
  • 9:08 - 9:10
    Haiek jarraituko dute nazio
    boteretsuena izaten,
  • 9:10 - 9:12
    baina horrela izango da
  • 9:12 - 9:14
    gero eta mundu multipolar handiago batean.
  • 9:14 - 9:17
    Eta beste botere-gune
    batzuk hasi dira eraikitzen,
  • 9:17 - 9:19
    Txina, jakina:
  • 9:19 - 9:22
    baina nire ustez Txinaren goraldia
    handitasunera ez da otzan izango.
  • 9:22 - 9:24
    baizik eta zakarra,
  • 9:24 - 9:26
    Txina bere gizartea demokratizatzen
    den heinean,
  • 9:26 - 9:28
    bere ekonomia liberalizatu eta gero.
  • 9:28 - 9:31
    Baina hori beste eztabaida mota bat da.
  • 9:31 - 9:33
    Ikus ezazue India, Brasil.
  • 9:33 - 9:35
    Mundu horrek
  • 9:35 - 9:38
    europarrok ezagutu genuenaren antza du,
  • 9:38 - 9:41
    XIX. mendearen Europa.
  • 9:41 - 9:43
    XIX. mendearen Europa:
  • 9:43 - 9:45
    Lord Canning-ek, kanpo harremanen
    idazkari handi britaniarra,
  • 9:45 - 9:48
    "Botere Europarren Kontzertua" aipatu zuen.
  • 9:48 - 9:50
    Bost alditako oreka zegoen.
  • 9:50 - 9:53
    Britain Handia beti orekaren bila zihoan.
  • 9:53 - 9:55
    Paris-ek Berlin-ekin biltzen bazuen,
  • 9:55 - 9:58
    Britain Handiak Viena-rekin eta Roma-rekin
    biltzen zituen kontrapisua sortzeko.
  • 9:58 - 10:00
    Orain nabari dute,
  • 10:00 - 10:02
    polobakarreko mundu batek
    menderatzeko eremua batean
  • 10:02 - 10:04
    aliantza finko daudela:
  • 10:04 - 10:06
    OTAN, Varsoviako Ituna.
  • 10:06 - 10:08
    Botere-polaritate finkoak
  • 10:08 - 10:10
    esan nahi ditu aliantza finkoak.
  • 10:10 - 10:12
    Baina botere-polaritate anitzak
  • 10:12 - 10:14
    esan nahi ditu aldaketa eta
    aliantza aldakorrak.
  • 10:14 - 10:16
    Eta mundu horretara goaz
  • 10:16 - 10:18
    non gero eta gehiago ikusiko dugun
  • 10:18 - 10:20
    gure aliantzak ez direla finko.
  • 10:20 - 10:22
    Canning-ek, kanpo harremanen idazkari
    handi britaniarrak behin esan zuen:
  • 10:22 - 10:24
    "Britania Handiak badu
    amankomuneko interesa,
  • 10:24 - 10:26
    baina ez du amankomuneko aliaturik".
  • 10:26 - 10:28
    Eta gero eta gehiago ikusiko dugu
  • 10:28 - 10:30
    guk geuk, Mendebaldean ere,
  • 10:30 - 10:32
    lortu behar izango dugula
  • 10:32 - 10:34
    besteekin aliantzak egitea,
  • 10:34 - 10:36
    Atlantikoko botereen elkarte
    atseginez bestalde
  • 10:36 - 10:39
    batez ere, zerbait egin nahi
    badugu munduan.
  • 10:39 - 10:41
    Begira ezazue Libian sartu ginenean,
  • 10:41 - 10:43
    ez zen nahikorik Mendebaldeentzat
    bakarrik egitea;
  • 10:43 - 10:45
    beste batzuk ekarri behar genituen.
  • 10:45 - 10:48
    gertaera honetan Arabiar Estatuen Liga
    ekarri behar genuen.
  • 10:48 - 10:51
    Nire ustez, Irak eta Afganistan
    izan dira azkenengo adibidea
  • 10:51 - 10:53
    non Mendebaldea bakarrik
    egitea saiatu zen,
  • 10:53 - 10:55
    eta ez genuen lortu.
  • 10:55 - 10:57
    Nire hipotesia da
  • 10:57 - 11:00
    400 urtetako amaieraren hasierara
    heltzear gaudela.
  • 11:00 - 11:03
    Eta 400 urte aipatzen dut,
    Otomandar Inperioaren amaiera delako,
  • 11:03 - 11:05
    Mendebaldeko boterearen lehentasunarena,
  • 11:05 - 11:08
    Mendebaldeko baloreen eta instituzioenak.
  • 11:09 - 11:12
    Eta jakin badakizue, orain arte,
    Mendebaldeak elkarrekin aritu bazuen,
  • 11:12 - 11:14
    proposa eta agindu zezakeen
  • 11:14 - 11:16
    munduaren edozein txokotan,
  • 11:16 - 11:18
    hori ez da jadanik egia.
  • 11:18 - 11:20
    Begira ezazue azkenengo finantza-krisia,
  • 11:20 - 11:22
    2. Mundu Gerra amaitu ostean.
  • 11:22 - 11:24
    Mendebaldea lotu zen
  • 11:24 - 11:27
    Bretton Woods-en instituzioarekin,
    Nazioarteko Diru Funtsa,
  • 11:27 - 11:29
    eta horrela arazoa konpondu zen.
  • 11:29 - 11:31
    Orain beste herri batzuk
    deitzea komenigarria da.
  • 11:31 - 11:33
    Orain beharrezkoa da G-20a sortzea.
  • 11:33 - 11:35
    Orain gure lagun mendebaldarren
  • 11:35 - 11:37
    elkarte atseginez bestalde
    joan behar dugu.
  • 11:37 - 11:39
    Eman baimena iragarpena egiteko
  • 11:39 - 11:42
    zein are harrigarriagoa den.
  • 11:42 - 11:45
    400 urtetako amaierara heltzen ari garela
  • 11:45 - 11:47
    susmatzen dut
  • 11:47 - 11:49
    non Mendebaldeko boterea nahikorik zen.
  • 11:49 - 11:51
    Pertsonek esaten didate:
    "Txinatarrek, jakina,
  • 11:51 - 11:53
    ez dute inoiz parte hartuko
  • 11:53 - 11:55
    munduaren inguruko baketze aldeaniztuan".
  • 11:55 - 11:57
    Ah, bai? Zergatik ez?
  • 11:57 - 11:59
    Zenbat soldadu txinatarrak
  • 11:59 - 12:01
    daude gaur egun kasko
    urdinen zerbitzuetara,
  • 12:01 - 12:03
    ikur urdinarena, NBaren menpean?
  • 12:03 - 12:05
    3,700.
  • 12:05 - 12:08
    Zenbat estatubatuarrak? 11.
  • 12:08 - 12:10
    Zein da itsasontzi-kuota handiena
  • 12:10 - 12:13
    Somaliako itsas-piraten kontrako
    arazoa aurka egiteko?
  • 12:13 - 12:15
    Txinako itsasontzi-kuota.
  • 12:15 - 12:17
    Bai jakina, Txina nazio merkantilista da.
  • 12:17 - 12:19
    Haiek itsas-bideak zabalik
    mantendu nahi dituzte.
  • 12:19 - 12:22
    Gero eta negozio gehiago
    egin behar izango ditugu
  • 12:22 - 12:25
    balorerik partekatzen ez
    ditugun pertsonekin, nahiz eta
  • 12:25 - 12:28
    interes berdinak partekatu.
  • 12:28 - 12:30
    Orain sortzen ari den munduaren
  • 12:30 - 12:33
    ikuspegi guztiz ezberdina da.
  • 12:33 - 12:35
    Eta hirugarren faktorea,
  • 12:35 - 12:38
    guztiz ezberdina da.
  • 12:38 - 12:40
    Gaur egun gure munduan,
  • 12:40 - 12:42
    Interneten dela eta,
  • 12:42 - 12:45
    eta han jorratutako gaiak direla eta,
  • 12:45 - 12:49
    dena elkarrekin lotuta dago.
  • 12:49 - 12:51
    elkarrekin menpekoak gara.
  • 12:51 - 12:53
    Elkarrekin lotuta gaude,
  • 12:53 - 12:55
    nazio gisa, gizaki gisa,
  • 12:55 - 12:57
    inoiz gertatu ez den heinean;
  • 12:57 - 13:00
    inoiz ez.
  • 13:00 - 13:02
    Nazioen elkarrekiko lotura,
  • 13:02 - 13:04
    beti zegoen.
  • 13:04 - 13:07
    Nazioen elkarrekiko loturaren
    kudeaketa da diplomazia.
  • 13:07 - 13:09
    Baina orain guztiz elkarrekin
    lotuta gaude.
  • 13:09 - 13:11
    Mexikon txerri-gripea
    kutsatzen baduzue,
  • 13:11 - 13:13
    Pariseko Charles de Gaulle
    aireporturako arazo galanta izango da
  • 13:13 - 13:15
    24 ordu eta gero.
  • 13:15 - 13:18
    Lehman Brothers-ek porrot egiten badu,
    dena kolapsatu.
  • 13:18 - 13:21
    Rusiako estepetan suteak daude,
  • 13:21 - 13:23
    Afrikan gosete-matxinadak.
  • 13:23 - 13:27
    Guztiz elkarrekin lotuta gaude.
  • 13:27 - 13:30
    Eta horrek esan nahi du
  • 13:30 - 13:34
    nazio bakar baten ideia
  • 13:34 - 13:36
    beste nazioekin elkarrekiko
    loturarik gabe,
  • 13:36 - 13:38
    beste nazioekin lan egin gabe,
  • 13:38 - 13:40
    ez da proposamen bideragarri inoiz ere.
  • 13:40 - 13:43
    Zeren Estatu-nazio baten ekintzak
  • 13:43 - 13:45
    ez dira bere existentzian murrizten,
  • 13:45 - 13:47
    ez da beharrezkoa Estatu-nazioarentzat
  • 13:47 - 13:49
    bere lurraldea kontrolatzea,
  • 13:49 - 13:52
    Estatu-nazioaren kanpoko efektuek
  • 13:52 - 13:55
    eragiten dute bere baitan.
  • 13:55 - 13:57
    Ni soldadu gaztea nintzen
  • 13:57 - 14:01
    azkenengo gerra inperial
    britaniarren bitartean.
  • 14:01 - 14:03
    Garai hartan, nire herriaren defentsa
  • 14:03 - 14:06
    oinarritzen zen
  • 14:06 - 14:09
    gure armadaren boterean,
    gure aireko indarran,
  • 14:09 - 14:11
    gure itsas armadan eta gure aliatuetan.
  • 14:11 - 14:13
    Garai hartan etsaia
    harresien kanpo zegoen.
  • 14:13 - 14:16
    Orain etsaia barruan dago.
  • 14:16 - 14:18
    Orain, nire herriaren defentsari
    buruz hitz egin nahi izango banu,
  • 14:18 - 14:20
    Osasun ministroarekin hitz egin behar dut,
  • 14:20 - 14:23
    gaixo pandemikoak nire
    segurtasunerako mehatxua direlako.
  • 14:23 - 14:25
    Nekazaritza ministroarekin
    hitz egin behar dut,
  • 14:25 - 14:27
    elikagai-segurtasuna nire
    segurtasunerako mehatxua delako.
  • 14:27 - 14:31
    Baita Industria ministroarekin ere,
  • 14:31 - 14:34
    goi mailako teknologiaren gure
    azpiegituraren hauskortasuna,
  • 14:34 - 14:36
    gure etsaien itua delako,
  • 14:36 - 14:38
    gerra zibernetikoetan ikusten den bezala.
  • 14:38 - 14:41
    Barne ministroekin hitz egin behar dut,
  • 14:41 - 14:43
    zeren nire herrira sartu zen pertsona,
  • 14:43 - 14:46
    auzo bazterrekoen etxe elkarri
    atxiki horretan bizi den pertsona
  • 14:46 - 14:48
    (haiek) nire herrian gertatutakoekin
    badituen ondorio zuzena,
  • 14:48 - 14:52
    Londres-eko Uztailaren 7ko erasoetan
    ikusi genuen bezala.
  • 14:52 - 14:55
    Orain herri baten segurtasunak
  • 14:55 - 14:58
    ez du zerikusirik soldaduekin ezta
    Defentsa ministroekin ere.
  • 14:58 - 15:01
    Baizik eta instituzioak estutzeko eta
    bateratzeko ahalmenarekin.
  • 15:01 - 15:04
    Eta horrek zerbait garrantzitsua
    erakusten du.
  • 15:04 - 15:06
    Izan ere, (hark) erakusten du
  • 15:06 - 15:09
    bertikalki egindako gure gobernuek,
  • 15:09 - 15:11
    Industri-Iraultzaren eredua jarraituz --
  • 15:11 - 15:14
    hierarkia bertikalekin,
    lan-espezializazioekin,
  • 15:14 - 15:16
    arduradun-estrukturekin --
  • 15:16 - 15:18
    (haiek) guztiz estruktura
    okerrak izan direla.
  • 15:18 - 15:20
    Jakin badakigu, negozioetan
  • 15:20 - 15:22
    gure garaiko paradigma, jaun-andreak
  • 15:22 - 15:24
    sarea dela.
  • 15:24 - 15:26
    Ardura dagoena, elkarrekiko lotura da,
  • 15:26 - 15:29
    gobernuen barruan zein kanpokoaldekoekin.
  • 15:29 - 15:31
    Orduan hemen dago
    Ashdown-en hirugarren legea
  • 15:31 - 15:34
    Aizue, ez didate lehenengoari eta
    bigarrenari buruz galdetzen,
  • 15:34 - 15:36
    oraindik asmatu ez nituelako.
  • 15:36 - 15:38
    Onena da hirugarren legea egotea, ezta?
  • 15:38 - 15:41
    Ashdown-en hirugarren
    legeak dio aro garaikidean
  • 15:41 - 15:43
    non dena elkarreriko lotuta dagoen
  • 15:43 - 15:46
    egin dezakegun garrantzi handikoa da
  • 15:46 - 15:48
    besteekin egiten ditugunak (ekintzak).
  • 15:48 - 15:50
    Estrukturaren eremu garrantzitsuena,
  • 15:50 - 15:52
    gobernuan zein armadaren erregimentuan,
  • 15:52 - 15:54
    edo negozio batean,
  • 15:54 - 15:56
    artikulazio-puntuak,
    elkarrekiko loturak izango dira,
  • 15:56 - 15:58
    besteekin elkarrekiko lotzeko ahalmena.
  • 15:58 - 16:00
    Industri-eremuan badakite,
  • 16:00 - 16:03
    gobernuetan oraindik ez.
  • 16:03 - 16:05
    Eta azkena,
  • 16:05 - 16:08
    Horrela bada, jaun-andreak...
    eta izan bada,
  • 16:08 - 16:10
    elkarrekiko lotu egitea
  • 16:10 - 16:12
    lehen gertatatu inoiz ez zen moduan,
  • 16:12 - 16:16
    orduan, besteekin ere
    patua partekatzen dugu.
  • 16:16 - 16:19
    Bat-batean eta lehenengo aldiz,
  • 16:19 - 16:22
    talde-defentsa, nagusi izan zaigun ideia
  • 16:22 - 16:24
    hau da, gure nazioen segurtasunaren ideia,
  • 16:24 - 16:26
    ez da jadanik nahikorik.
  • 16:26 - 16:28
    Bazen behin
  • 16:28 - 16:30
    nire tribua besteak baino boteretsuagoa bazen,
    salbu nengoen;
  • 16:30 - 16:33
    nire herria besteak baino boteretsuagoa bazen,
    segur nengoen;
  • 16:33 - 16:36
    nire aliantza, e.b OTAN, beste aliantza baino
    boteretsuagoa bazen, salbu nengoen.
  • 16:36 - 16:38
    Gaur egun ez da horrela gertatzen.
  • 16:38 - 16:41
    Elkarrekiko loturaren etorrerak
  • 16:41 - 16:43
    baita suntsiketa askoren armak ere
  • 16:43 - 16:45
    esan nahi du, gero eta patu handiagoa da,
  • 16:45 - 16:47
    nire etsaiarekin partekatzen dudana.
  • 16:47 - 16:49
    Diplomazialaria izan nintzenean,
    lortu genuen akordio arrakastatsua
  • 16:49 - 16:52
    Soviet Batasunarekiko
    desarmatze-itunen negoziazioan,
  • 16:52 - 16:54
    Genevan, 1970eko hamarkadan,
  • 16:54 - 16:56
    haiekin patua partekatzen genuen ideia
  • 16:56 - 16:58
    ulertu genuelako.
  • 16:58 - 17:01
    Segurtasun kolektiboa ez da nahikorik.
  • 17:01 - 17:03
    Bakea Ipar Irlandara heldu zen
    bi taldeek ulertu zutelako
  • 17:03 - 17:06
    zero-gehiketa jokua ez
    litzatekeela ibiliko.
  • 17:06 - 17:09
    Haiek euren etsiekin
    patua partekatzen dute.
  • 17:09 - 17:11
    Ekialde Ertainan bakerako
    oztopo handienetariko bat da
  • 17:11 - 17:14
    bi taldeek, Israel zein palestinarrak,
  • 17:14 - 17:16
    ulertzen ez duten
  • 17:16 - 17:19
    patu kolektiboa partekatzen duten ideia.
  • 17:19 - 17:21
    Eta bat-batean, jaun-andreak,
  • 17:21 - 17:23
    poeten eta ameslarien proposamena
  • 17:23 - 17:26
    mendeetan zehar,
  • 17:26 - 17:28
    serioski hartu behar
    dugun ideia bihurtzen da
  • 17:28 - 17:30
    politika publikoaren gertaera bezala.
  • 17:30 - 17:33
    Poema batekin hasi eta
    beste batekin amaituko dut.
  • 17:33 - 17:36
    John Donne-ren poema handia:
  • 17:36 - 17:40
    "Ez galdetu kanpaiak
    jotzen ari den pertsonaz"
  • 17:40 - 17:42
    Poema deitzen da: "Inor ez da uhartea".
  • 17:42 - 17:44
    Eta horrela dio:
  • 17:44 - 17:47
    "Edozein gizakiren
    heriotzak gutxitzen nau,
  • 17:47 - 17:49
    gizateriaren partaidea naizelako,
  • 17:49 - 17:51
    hots, ez galdetu
  • 17:51 - 17:53
    kanpaiak jotzen ari den pertsonaz,
  • 17:53 - 17:55
    zutaz jotzen ari dira"
  • 17:55 - 17:58
    John Donne-rentzat,
    moraltasunaren ikasgaia da.
  • 17:58 - 18:00
    Guretzat, nire ustez,
  • 18:00 - 18:03
    gure biziraupenarako ekuaziaoren zatia da.
  • 18:03 - 18:05
    Mila esker
  • 18:05 - 18:08
    (Txaloak)
Title:
Paddy Ashdown: botere osoaren aldaketa
Speaker:
Paddy Ashdown
Description:

Paddy Ashdown-ek adierazten du gertakizun historikoa bizitzen ari garela non boterea inoiz ikusi dugun bezala aldatzen ari den. TEDXBruselas-eko hitzaldi liluragarri batean, berak deskribatzen ditu etorriko diren 3 aldaketa handiak.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
18:09
TED Translators admin approved Basque subtitles for The global power shift
Maider Uranga accepted Basque subtitles for The global power shift
Maider Uranga edited Basque subtitles for The global power shift
Begoña Laka edited Basque subtitles for The global power shift
Alvaro Moya added a translation

Basque subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.