Drew Berry: Gözle görülemeyen biyolojinin animasyonları
-
0:00 - 0:02Sizlere...
-
0:02 - 0:06vücudunuzun yaşayan kumaşını oluşturan
-
0:06 - 0:09şaşırtıcı moleküler makineler göstereceğim.
-
0:09 - 0:12Moleküller gerçekten ama gerçekten çok küçüktür.
-
0:12 - 0:14Ve küçük derken,
-
0:14 - 0:16çok ciddiyim.
-
0:16 - 0:18Işığın bir dalgaboyundan daha küçükler,
-
0:18 - 0:21bu yüzden onları direkt olarak gözlemleyemiyoruz.
-
0:21 - 0:23Ancak bilim sayesinde, moleküler düzeyde ne olduğu hakkında
-
0:23 - 0:26oldukça iyi bir fikrimiz var.
-
0:26 - 0:29Yani, bizim aslında yapabileceğimiz size molekülleri anlatmak,
-
0:29 - 0:32ama molekülleri gerçekten, doğrudan size gösterebilmemiz mümkün değil.
-
0:32 - 0:35Bu sorunu aşmanın bir yolu resim çizmek.
-
0:35 - 0:37Ve bu fikir aslında yeni değil.
-
0:37 - 0:39Bilim insanları her zaman düşünme ve keşfetme süreçlerinin
-
0:39 - 0:42bir parçası olarak resimler oluşturdular.
-
0:42 - 0:45Onlar resimlerinde, teleskop ve mikroskop gibi
-
0:45 - 0:47teknolojiler kullanarak gördüklerini
-
0:47 - 0:50ve gördükleri hakkında düşündüklerini çizerler.
-
0:50 - 0:52Sanat yoluyla bilimi ifade etmek için,
-
0:52 - 0:55çok iyi bilinen iki örnek seçtim.
-
0:55 - 0:57Ay'a bakmak için
-
0:57 - 0:59dünyanın ilk teleskopunu kullanan
-
0:59 - 1:01ve ay hakkında bildiklerimizi değiştiren
-
1:01 - 1:03Galileo ile başlıyorum.
-
1:03 - 1:0517. yüzyıl anlayışında
-
1:05 - 1:07Ay, kusursuz kutsal bir küre idi.
-
1:07 - 1:10Ama Galileo'nun gördüğü, suluboya resminde de
-
1:10 - 1:13gösterdiği gibi kayalık ve ıssız bir dünya idi.
-
1:13 - 1:15Büyük fikirlere sahip bir başka bilim-insanı
-
1:15 - 1:18biyolojinin süperstarı, Charles Darwin.
-
1:18 - 1:20Ve not defterindeki bu ünlü kayıt ile,
-
1:20 - 1:23sol üst köşeye "Bence," yazarak başlıyor
-
1:23 - 1:26ve ardından, dünya üzerinde yaşayan herşeyin,
-
1:26 - 1:28bir ata topluluktan farklılaşması
-
1:28 - 1:30ve doğal seçillimi sayesinde türlerin kökeninin
-
1:30 - 1:33evrimsel tarih ile bağlantısı olduğu düşüncesinin
-
1:33 - 1:35nasıl oluştuğunu gösteren
-
1:35 - 1:38ilk yaşam ağacı taslağını çiziyor.
-
1:38 - 1:40Bir bilim-insanı olmama rağmen,
-
1:40 - 1:42moleküler biologların konferanslarına gittiğimde,
-
1:42 - 1:45çalışmalarını anlatmak için kullandıkları
-
1:45 - 1:47süslü teknik ve mesleki dilleri yüzünden
-
1:47 - 1:49onları tamamen anlaşılmaz bulurdum,
-
1:49 - 1:52ta ki Scripps Enstitüsü'nde bir moleküler biolog olan
-
1:52 - 1:55David Goodsell'in sanat eserleri ile karşılaşana dek.
-
1:55 - 1:57Onun resimlerinde
-
1:57 - 1:59herşey olması gereken boyutta ve tutarlıydı.
-
1:59 - 2:02Benim için, onun çalışmaları
-
2:02 - 2:04içimizdeki moleküler dünyayı ışıklandırdı.
-
2:04 - 2:07Bu kan yolu ile yapılan bir işlem.
-
2:07 - 2:09Üst sol köşede, sarı-yeşil bir alanımız var.
-
2:09 - 2:12Bu sarı-yeşil alan çoğunlukla sudan oluşan,
-
2:12 - 2:14ama aynı zamanda antikorlar, şekerler
-
2:14 - 2:16hormonlar gibi şeyler içeren, kanın akışkan kısmıdır.
-
2:16 - 2:18Kırmızı bölge ise bir kırmızı kan hücresinden kesit.
-
2:18 - 2:20Ve şu kırmızı moleküller de hemoglobin.
-
2:20 - 2:22Gerçekten de kırmızılar; kana rengini veren de onlar.
-
2:22 - 2:24Hemoglobin akciğerlerinizdeki
-
2:24 - 2:26oksijeni emen ve onu vücudun
-
2:26 - 2:28diğer bölgelerine taşıyan bir moleküler sünger gibi çalışır.
-
2:28 - 2:31Yıllar önce bu resimden oldukça ilham almıştım,
-
2:31 - 2:33ve acaba bilgisayar grafikleri ile moleküler dünyayı
-
2:33 - 2:35betimleyebilir miyiz diye merak etmiştim.
-
2:35 - 2:37Nasıl görünürdü ki?
-
2:37 - 2:40İşte bu benim nasıl başladığım. Haydi başlayalım.
-
2:40 - 2:42Bu klasik çift sarmal formundaki DNA.
-
2:42 - 2:44Ve X-ışını kristalografisinden olduğu için
-
2:44 - 2:46DNA'nın gerçek modeli ile tutarlı.
-
2:46 - 2:48Eğer çift sarmalı açar ve iki ipliğe ayırırsak,
-
2:48 - 2:50bu şeylerin dişlere benzediklerini görürsünüz.
-
2:50 - 2:52Bunlar genetik kodunuzun harfleri,
-
2:52 - 2:55DNA'nızda yazılı olan 25,000 gen.
-
2:55 - 2:57Bu onların hakkında konuştukları şey --
-
2:57 - 2:59genetik kod -- bahsettikleri şey.
-
2:59 - 3:01Ancak ben DNA biliminin farklı bir boyutundan bahsetmek istiyorum,
-
3:01 - 3:04DNA'nın fiziksel doğasından.
-
3:04 - 3:07Yani, şuan sebebini açıklayamayacağım
-
3:07 - 3:09zıt yönde uzanan bu iki iplikten.
-
3:09 - 3:11Bu iplikler fiziksel olarak zıt yönde uzanıyorlar,
-
3:11 - 3:14ve birazdan göreceğiniz gibi bu uzanım yaşayan hücreleriniz için
-
3:14 - 3:16birtakım komplikasyonlar yaratıyor,
-
3:16 - 3:19özellikle de DNA kopyalanırken.
-
3:19 - 3:21Sonuç olarak size göstermek üzere olduğum
-
3:21 - 3:23şuanda vücudumuzun içinde
-
3:23 - 3:26çalışan DNA kopyalama makinesinin tam bir temsili.
-
3:26 - 3:29en azından 2002 biyoloji.
-
3:29 - 3:32DNA üretim dizisine sol taraftan giriyor
-
3:32 - 3:35ve DNA ipliğini parçalayan ardından bire bir kopyalayan
-
3:35 - 3:38minyatür biyokimyasal makineler ile etkileşime giriyor.
-
3:38 - 3:40Yani, DNA içeri giriyor
-
3:40 - 3:42ve lokma şekilli mavi yapıya ulaşıyor.
-
3:42 - 3:44ve iki ipliğe ayrılıyor.
-
3:44 - 3:46Bir iplik doğrudan kopyalanabilir,
-
3:46 - 3:49ve aşağıda biriken şu şeyleri de görüyorsunuz.
-
3:49 - 3:51Bu şeyler tersten kopyalanması gereken
-
3:51 - 3:53diğer iplik için bu kadar basit değil.
-
3:53 - 3:55Bu yüzden bu döngülere tekrar tekrar atılıyor
-
3:55 - 3:57iki yeni DNA molekülü oluşturmak için
-
3:57 - 4:00parça parça kopyalanıyor.
-
4:00 - 4:03Şuan bu makinelerden milyarlarcası
-
4:03 - 4:05içinizde bir yerlerde çalışıyor
-
4:05 - 4:07ve DNA'nızı hassas doğrulukta kopyalıyor.
-
4:07 - 4:09Bu doğru bir gösterim,
-
4:09 - 4:12ve içinizde gerçekleşenle nerdeyse aynı hızda.
-
4:12 - 4:15Hata düzeltme ve bazı diğer şeyleri göstermedim.
-
4:17 - 4:19Bu birkaç yıl öncesinin çalışmasıydı.
-
4:19 - 4:21Teşekkürler.
-
4:21 - 4:24Bu çalışma birkaç yıl öncesindendi,
-
4:24 - 4:27fakat birazdan size güncel bilimi göstereceğim, bu güncel teknoloji.
-
4:27 - 4:29Yine, DNA ile başlıyoruz.
-
4:29 - 4:32Bir şeyler görebilmeniz için ayırdığım çevredeki molekül köpüğü yüzünden
-
4:32 - 4:34Dna orada kıpır kıpır titreşiyor.
-
4:34 - 4:36DNA yaklaşık iki nanometre uzunluğunda,
-
4:36 - 4:38gerçekten çok küçük.
-
4:38 - 4:40Ama her bir hücrenizdeki,
-
4:40 - 4:44her bir DNA ipliği yaklaşık olarak 30-40 milyon nanometre uzunluğunda.
-
4:44 - 4:47Bu sebeple DNA'yı düzenli tutabilmek ve genetik koda erişimi düzenleyebilmek için
-
4:47 - 4:49şu mor proteinlere sarılmış durumda -
-
4:49 - 4:51ya da burada proteinleri ben mor ile etiketledim.
-
4:51 - 4:53Paketlenmiş ve sarmal oluşturmuş durumda.
-
4:53 - 4:56Tüm bu görüntü tek bir DNA ipliğine ait.
-
4:56 - 4:59Bu devasa DNA paketi kromozom olarak adlandırılıyor.
-
4:59 - 5:02Kromozomlara birazdan geri döneceğiz.
-
5:02 - 5:04Çekirdek olarak adlandırılan,
-
5:04 - 5:06nüklear bir gözeneğin arasında,
-
5:06 - 5:09tüm DNA'yı barındıran bölümün kapısına doğru
-
5:09 - 5:11uzaklaşıyoruz.
-
5:11 - 5:13Tüm bu görüntü,
-
5:13 - 5:16yaklaşık bir dönemlik biyolojiye eşdeğer, ama benim sadece yedi dakikam var.
-
5:16 - 5:19Yani bunu bugün yapamayacak mıyız?
-
5:19 - 5:22Hayır, bana "Hayır" dendi.
-
5:22 - 5:25Bu canlı bir hücrenin ışık mikroskobunda nasıl göründüğü.
-
5:25 - 5:28Hızlı çekimde filme alınmış, bu sebeple hareket ettiğini görebiliyorsunuz.
-
5:28 - 5:30Çekirdek zarı parçalanıyor.
-
5:30 - 5:33Şu sosis şekilli şeyler kromozomlar, onlara odaklanacağız.
-
5:33 - 5:35Şu küçük kırmızı noktalarda odaklanan
-
5:35 - 5:38çarpıcı hareketlerden geçiyorlar.
-
5:38 - 5:41Hücre kendini hazır hissettiğinde,
-
5:41 - 5:43kromozomu parçalıyor.
-
5:43 - 5:45Bir DNA seti bir tarafa,
-
5:45 - 5:47diğeri öteki tarafa gidiyor -
-
5:47 - 5:49bire bir DNA kopyaları.
-
5:49 - 5:51Sonra hücre ortadan bölünüyor.
-
5:51 - 5:53Ve yine, içinizde şu anda
-
5:53 - 5:56bu süreçten geçen milyarlarca hücre var.
-
5:56 - 5:59Şimdi geri dönüp kromozomlara odaklanıp yapılarına
-
5:59 - 6:01bakacağız ve bunları tanımlayacağız.
-
6:01 - 6:04Tekrar ekvatoryal andayız.
-
6:04 - 6:06Kromozomlar sıralanıyor.
-
6:06 - 6:08Yalnızca bir kromozomu izole edip,
-
6:08 - 6:10onu dışarı çıkarıp yapısına bakacağız.
-
6:10 - 6:13Bu en azından şimdilik içinizde tesbit ettiğimiz
-
6:13 - 6:17en büyük moleküler yapı.
-
6:17 - 6:19Tek bir kromozom.
-
6:19 - 6:22Ve her bir kromozomda iki DNA ipliğiniz var.
-
6:22 - 6:24Biri sosis şeklinde sarmal oluşturmuş.
-
6:24 - 6:26Diğer iplik ise bir başka sosis şeklinde sarmal oluşturmuş.
-
6:26 - 6:29Şu iki taraftan da çıkan bıyık benzeri şeyler
-
6:29 - 6:32hücrenin dinamik iskeleti.
-
6:32 - 6:34Mikrotübülller olarak adlandırılıyorlar. İsimleri önemli değil.
-
6:34 - 6:37Şu kırmızı bölge üzerine odaklanacağız - onu ben kırmızı ile işaretledim -
-
6:37 - 6:39ve dinamik iskelet ile kromozomlar arasındaki
-
6:39 - 6:42bu bölge
-
6:42 - 6:45açıkça kromozomların hareket merkezi burası.
-
6:45 - 6:48Bu harekete nasıl eriştiği konusunda gerçekten hiçbir fikrimiz yok.
-
6:48 - 6:50Bu kinetokor olarak adlandırılan şey üzerinde
-
6:50 - 6:52yüzyıldan fazla süredir yoğun olarak çalışıyoruz,
-
6:52 - 6:55ama hala daha bunun ne olduğunu yeni yeni keşfediyoruz.
-
6:55 - 6:58Yaklaşık olarak 200 farklı tip proteinden yapılmış,
-
6:58 - 7:01toplamda binlerce proteinden.
-
7:01 - 7:04Bir sinyal yayınlama sistemi.
-
7:04 - 7:06Kimyasal sinyaller yoluyla yayın yaparak
-
7:06 - 7:09herşeyin ayarlandığını hissettiğinde
-
7:09 - 7:12hücrenin geri kalanına kromzomların ayrılması için
-
7:12 - 7:14hazır olduğunu söylüyor.
-
7:14 - 7:17Büyüyen ve küçülen mikrotübüller ile birleşebilir.
-
7:17 - 7:20Mikrotübüllerin büyümesinde görev alıyor
-
7:20 - 7:23ve geçici olarak onlarla eşleşme yeteneğine sahip.
-
7:23 - 7:25Ayrıca bir algı sistemi.
-
7:25 - 7:27Kromozom doğru yere yerleştiğinde,
-
7:27 - 7:29hücrenin hazır olduğunu hissedebiliyor.
-
7:29 - 7:31Herşeyin yolunda olduğunu
-
7:31 - 7:33hissettiği için burada yeşile dönüyor.
-
7:33 - 7:35Hala kırmızı kalan şu küçük parçayı
-
7:35 - 7:37göreceksiniz.
-
7:37 - 7:40Mikrotübüllerden aşağı doğru taşındı.
-
7:41 - 7:44Bu dur sinyalini gönderen sinyal yayınlama sistemi.
-
7:44 - 7:47Ve taşındı, yani bu derece mekanik.
-
7:47 - 7:49Bu moleküler saat mekanizması.
-
7:49 - 7:52İşte bu moleküler düzeyde nasıl çalışıldığı.
-
7:52 - 7:55Birazcık moleküler şeker ile,
-
7:55 - 7:58kinesislerimiz var, turuncu olanlar.
-
7:58 - 8:00Bunlar tek yönlü küçük moleküler taşıyıcılardır.
-
8:00 - 8:03Ve şuradakiler "dinein"ler, yayınlama sistemini taşıyolar.
-
8:03 - 8:06Engelleri ve diğer şeyleri aşabilmeleri için uzun bacaklara sahipler.
-
8:06 - 8:08Ve tüm bunlar kesin olarak
-
8:08 - 8:10bilimden kaynaklanıyor.
-
8:10 - 8:13Tek sorun bunu size başka bir yolla gösteremiyoruz.
-
8:13 - 8:15Bilimin sınırlarında
-
8:15 - 8:17ve insan anlayışının sınırlarında keşfe çıkmak
-
8:17 - 8:20akıllara durgunluk verici.
-
8:20 - 8:22Bilimde bu konuları
-
8:22 - 8:25keşfetme gerçekten de zevkli ve özendirici bir iş.
-
8:25 - 8:28Ancak çoğu tıp araştırmacısı
-
8:28 - 8:30bir şeyler keşfederken
-
8:30 - 8:33basitçe büyük hedeflere yöneliyorlar;
-
8:33 - 8:36hastalıkların kökünü kurutmak,
-
8:36 - 8:38hastalıkların sebep olduğu acı ve sefaleti ortadan kaldırma,
-
8:38 - 8:40ve insanları yoksulluktan kurtamak gibi.
-
8:40 - 8:42Teşekkürler.
-
8:42 - 8:46(Alkış)
- Title:
- Drew Berry: Gözle görülemeyen biyolojinin animasyonları
- Speaker:
- Drew Berry
- Description:
-
Molekülleri ve ne yaptıklarını doğrudan gözlemlemek için hiç bir yöntemimiz yok -- Drew Berry bunu değiştirmek istiyor. TEDxSydney' de bilimsel olarak tutarlı (ve eğlenceli), araştırmacılara kendi hücrelerimizdeki görünmeyen süreçleri görmelerine yardım eden animasyonlarını gösteriyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 08:47
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for Animations of unseeable biology | ||
Meric Aydonat edited Turkish subtitles for Animations of unseeable biology | ||
Hulya Uzun accepted Turkish subtitles for Animations of unseeable biology | ||
Hulya Uzun edited Turkish subtitles for Animations of unseeable biology | ||
Hasan Mete edited Turkish subtitles for Animations of unseeable biology | ||
Hasan Mete edited Turkish subtitles for Animations of unseeable biology | ||
Hasan Mete edited Turkish subtitles for Animations of unseeable biology | ||
Hasan Mete edited Turkish subtitles for Animations of unseeable biology |