Showing Revision 11 created 08/11/2020 by Cihan Ekmekçi.

1. Title:
   Katilleri şöhretlendirmeyi bırakın
2. Description:

   20 Temmuz 2012'de Colorado'daki Aurora Sineması'nda gerçekleşen toplu katliam, şehirde ve ülkede şok etkisi yaratır. Bu trajik olayda oğlunu kaybeden Tom Teves de çoğu insan gibi medyada yer alan haberlerin yanlış şeylere odaklandığını düşünmekte. Neden haberlerde kurbanlar ya da ilk yardımcıların kahramanlığı değil de sadece katil yer almıştı? Teves, acilen medyayı kâr için değil toplumun yararına hareket etmeye, yani katillere istedikleri şöhreti vermemeye davet ediyor.

3. Speaker:
   Tom Teves
4. 1053 0:01 - 0:03
   Tüm ebeveynlerin korkulu rüyası:
5. 4033 0:04 - 0:08
   20 Temmuz 2012
6. 8692 0:09 - 0:11
   Sabah 4.30'da telefonum çalıyor.
7. 12399 0:12 - 0:15
   Oğlum Alex'in kız arkadaşı Amanda,
8. 15135 0:15 - 0:17
   kendinden geçmiş bir şekilde
9. 17565 0:18 - 0:22
   "Tom, birileri silahlı saldırı düzenledi,
10. 21574 0:22 - 0:24
    beni olay yerinden
    apar topar uzaklaştırdılar.
11. 24579 0:25 - 0:26
    Orada kalmama izin vermediler.
12. 26265 0:26 - 0:29
    Kalmak istedim ama beni çıkardılar." dedi.
13. 30638 0:31 - 0:32
    Amanda'ya sordum:
14. 32273 0:32 - 0:35
    "İyi misin? Yaralandın mı yoksa?"
15. 35455 0:35 - 0:39
    "Hayır" dedi, "Ben iyiyim."
16. 39110 0:39 - 0:41
    "Alex hayatımı kurtardı."
17. 42536 0:43 - 0:44
    Daha sonra
18. 43960 0:44 - 0:47
    "Alex nerede?" diye sordum.
19. 47781 0:48 - 0:50
    Hıçkırıklar içindeydi
20. 50053 0:50 - 0:53
    "Bilmiyorum, onu bulamıyoruz.
21. 52712 0:53 - 0:54
    Beni olay yerinden uzaklaştırdılar.
22. 54424 0:54 - 0:56
    Dışarı çıkardılar.
23. 55683 0:56 - 0:57
    Onu vurdular.
24. 57136 0:57 - 1:00
    Onu uyandırmaya çalıştım ama başaramadım.
25. 59968 1:00 - 1:02
    Bir türlü gözlerini açmıyordu.
26. 61810 1:02 - 1:05
    Beni oradan uzaklaştırdılar.
    Onu bırakmak istemedim"
27. 66856 1:07 - 1:10
    Ben de Amanda'ya
28. 72253 1:12 - 1:14
    "Onu en son gördüğünde
29. 75229 1:15 - 1:17
    kanaması var mıydı?
30. 77607 1:18 - 1:24
    Üzerinde onun kanı var mı?" diye sordum.
31. 84855 1:25 - 1:29
    Ağlıyordu, "Evet, hem de çok" dedi
32. 89163 1:29 - 1:31
    ve daha çok ağlamaya başladı.
33. 92886 1:33 - 1:34
    Alex, Amanda'yı seviyordu.

    ¶

34. 95088 1:35 - 1:38
    Dünyanın en onurlu insanlarından biriydi,
35. 98267 1:38 - 1:40
    henüz 24 yaşındaydı,
36. 101376 1:41 - 1:45
    sevdiği kadın yaşasın diye
37. 105159 1:45 - 1:48
    kendi hayatını riske atmıştı.
38. 109298 1:49 - 1:53
    Eğer bir daha gözünü açmazsa
39. 114486 1:54 - 1:56
    öleceğinden emindim.
40. 118890 1:59 - 2:00
    Daha yeni,

    ¶

41. 121624 2:02 - 2:03
    önceki gece
42. 123910 2:04 - 2:06
    Karım Caren
43. 126083 2:06 - 2:08
    ve küçük oğlumla birlikte
44. 129704 2:10 - 2:12
    tatil için Hawaii'ye gelmiştik.
45. 133453 2:13 - 2:15
    Tamı tamına
46. 135883 2:16 - 2:19
    5310 km uzaktaydık.
47. 140294 2:20 - 2:25
    Caren ile birlikte telaş içinde
    onun numarasını çaldırdık
48. 144896 2:25 - 2:26
    ama boşunaydı.
49. 146084 2:26 - 2:28
    Birkaç tane mesaj attık.
50. 149727 2:30 - 2:32
    Sonra da medyayı takip ettik.
51. 152582 2:33 - 2:34
    Ama haberler sadece
52. 155896 2:36 - 2:38
    katille ilgiliydi.
53. 158325 2:38 - 2:40
    Bubi tuzağı evini bile gösteriyorlardı.
54. 162126 2:42 - 2:46
    Aurora polis merkezini aradık

    ¶

55. 165885 2:46 - 2:49
    fakat cevap vermiyorlardı.
56. 168614 2:49 - 2:51
    Tabii sonradan onlara da hak verdik.
57. 171669 2:52 - 2:53
    İşleri başlarından aşkındı.
58. 174355 2:54 - 2:58
    12 ölü ve 70 yaralıyla uğraşıyorlardı.
59. 178619 2:59 - 3:01
    Öyle kötü bir katliamdı ki
60. 181273 3:01 - 3:06
    kurbanlardan bazıları polis araçlarıyla
61. 185866 3:06 - 3:08
    hastaneye yetiştirilmişti
62. 187758 3:08 - 3:11
    çünkü ambulans kalmamıştı.
63. 192562 3:13 - 3:17
    Korkunç ve kaotik bir olaydı.
64. 199169 3:19 - 3:21
    Alex'i bir daha asla göremeyecektik.

    ¶

65. 202692 3:23 - 3:27
    Yaraları o kadar ağırdı ki
66. 206920 3:27 - 3:29
    annesinin bile
67. 209028 3:29 - 3:31
    ona bakmasına izin verememiştim.
68. 211265 3:31 - 3:36
    Onu sonsuza dek o şekilde
    hatırlamasını istemedim.
69. 217392 3:37 - 3:41
    Peki defalarca kimi görmek
    zorunda bırakıldık?

    ¶

70. 220659 3:41 - 3:42
    Katili elbette.
71. 222476 3:42 - 3:46
    Her yerde onun fotoğrafları vardı.
72. 226796 3:47 - 3:50
    Altı paragraflık bir yazıda
73. 231674 3:52 - 3:57
    onun ismi tam 41 kere geçiyordu.
74. 237427 3:57 - 4:01
    Medya, onu ünlü yaptı.
75. 242468 4:02 - 4:06
    Ama benim ilk oğlum Alex,
76. 245986 4:06 - 4:07
    bir kahraman olarak
77. 248134 4:08 - 4:12
    o haberlerin hiçbirinde yoktu.
78. 253464 4:13 - 4:18
    O an Caren'le, medyanın
    Columbine'den beri

    ¶

79. 259431 4:19 - 4:23
    bu toplu katliamlara karşı
    izlediği tutumun yanlış olduğunu
80. 263243 4:23 - 4:25
    fark ettik.
81. 265961 4:26 - 4:28
    Araştırma yapmaya başladık.
82. 269666 4:30 - 4:32
    Şunu gördük ki
83. 271660 4:32 - 4:33
    eğer medyayı,
84. 274476 4:34 - 4:36
    habercilik anlayışlarını değiştirebilirsek
85. 276494 4:36 - 4:40
    bu tarz katliamların sayısını azaltabilir
86. 280286 4:40 - 4:42
    ve hayatlar kurtarabiliriz.
87. 283148 4:43 - 4:50
    (Alkışlar)

    ¶

88. 292074 4:52 - 4:54
    Şöyle açıklayayım:

    ¶

89. 295829 4:56 - 5:01
    Bu tarz katliamlar yapanların
    neredeyse hepsi
90. 301003 5:01 - 5:03
    ortak bir özellik taşıyor.
91. 304035 5:04 - 5:06
    Ne olduğunu tahmin edebiliyor musunuz?
92. 308468 5:08 - 5:10
    Şöhret istiyorlardı.
93. 311273 5:11 - 5:13
    Ünlü olmak istiyorlardı.
94. 313478 5:13 - 5:15
    Aslında bu katiller
95. 315396 5:15 - 5:21
    bunu bizlere kendileri söylüyorlar.
96. 321684 5:22 - 5:24
    Katil Sandy Hook,
97. 324017 5:24 - 5:26
    daha önce toplu katliam yapanların
98. 326259 5:26 - 5:31
    ve öldürdükleri kişi sayılarının
    olduğu bir liste taşıyordu.
99. 331982 5:32 - 5:37
    Orlando Pulse gece kulübündeki
    katliamın faili ise
100. 338200 5:38 - 5:41
     saldırıyı gerçekleştirirken
101. 341398 5:41 - 5:43
     yerel haber istasyonlarını aramış
102. 343475 5:43 - 5:48
     sonra da viral olup olmadığını
     kontrol etmek için Facebook'a bakmış.
103. 349355 5:49 - 5:51
     Parkland katliamının faili
104. 351996 5:52 - 5:55
     bir video kaydetti
105. 355246 5:55 - 5:57
     ve paylaştı.
106. 357119 5:57 - 5:58
     Videoda şunu söylüyordu:
107. 359170 5:59 - 6:03
     "Beni haberlerde gördüğünüzde
     kim olduğumu öğreneceksiniz."
108. 363981 6:04 - 6:09
     Aurora katliamının faili, psikiyatristine
109. 368686 6:09 - 6:15
     bilimle dünyada iz bırakamayacağını
110. 374910 6:15 - 6:18
     ama insanları patlatırsa
111. 377510 6:18 - 6:20
     ünlü olabileceğini düşündüğünü söylemiş.
112. 380932 6:21 - 6:23
     En çok konuşulanlardan biri,
113. 383167 6:23 - 6:27
     Umpqua Community College
     katliamının faili ise,
114. 386608 6:27 - 6:31
     blogunda eski bir toplu katliam faili için
115. 391080 6:31 - 6:33
     şunları söylemiş:
116. 392941 6:33 - 6:37
     "Onun gibi insanlar genelde yalnızlar
117. 396771 6:37 - 6:40
     ve kimse tarafından tanınmazlar
118. 399676 6:40 - 6:42
     ama biraz kan döktüklerinde
119. 402220 6:42 - 6:45
     tüm dünya kim olduklarını öğrenir."
120. 405881 6:46 - 6:52
     Kimsenin tanımadığı bir adam
     artık herkes tarafından tanınıyordu.
121. 411561 6:52 - 6:56
     Ekranlarda onun yüzü,
122. 415666 6:56 - 6:57
     dudaklarda onun ismi vardı.
123. 417476 6:57 - 7:00
     Herkes onu konuşuyordu.
124. 420898 7:01 - 7:02
     Bunu bir günde başarmıştı.
125. 424277 7:04 - 7:07
     Görünen o ki ne kadar insan öldürürsen
126. 428020 7:08 - 7:10
     o kadar konuşulursun.
127. 432003 7:12 - 7:14
     Bunlar sadece birkaç örnek.
128. 435501 7:16 - 7:17
     Anlatmakla bitmez.
129. 437435 7:17 - 7:22
     Bu katiller bizlere ünlü olmak
     istediklerini söylüyorlar.
130. 441961 7:22 - 7:24
     Tıpkı önceki katiller gibi.
131. 444510 7:25 - 7:31
     Medya da onlara istediklerini
     vermeye devam ediyor:
132. 451165 7:31 - 7:33
     Şöhret.
133. 455763 7:36 - 7:39
     Bireysel silahlanma hassas bir konu.

     ¶

134. 459579 7:40 - 7:44
     Akıl sağlığı konusu ise oldukça karmaşık.
135. 465541 7:46 - 7:48
     İkisinin de düzelmesi zaman alacak.
136. 469308 7:49 - 7:52
     Ancak bu kıyımları azaltmak için
137. 472421 7:52 - 7:56
     meclisin toplanmasına gerek yok.
138. 476213 7:56 - 7:59
     İhtiyacımız olan tek şey
139. 479243 7:59 - 8:03
     medya üreticilerinin
     ve tüketicilerinin bilinçli olmaları
140. 483143 8:03 - 8:06
     ve kötü şöhreti ödüllendirmemeleri.
141. 486771 8:07 - 8:13
     (Alkışlar)

     ¶

142. 495928 8:16 - 8:18
     Böylece hayatlar kurtarmak için

     ¶

143. 498613 8:19 - 8:21
     Caren ile "No Notoriety,"
     kampanyasını başlattık
144. 502171 8:22 - 8:25
     ve toplumumuzu korumak için
145. 504941 8:25 - 8:27
     medyanın uyması gereken
146. 507217 8:27 - 8:31
     araştırmalarla desteklenmiş
     bazı prensipler sunduk.
147. 511607 8:32 - 8:37
     Bir: Bu katillerin zihin yapılarını

     ¶

148. 516854 8:37 - 8:38
     sosyal yapılarını
149. 518216 8:38 - 8:42
     ve ortak güdülerini paylaşın
150. 522214 8:42 - 8:46
     ama isimlerini ve fotoğraflarını
     mümkün olduğunca az kullanın.
151. 526414 8:46 - 8:48
     Tabii eğer kanun kaçağı değillerse.
152. 528789 8:49 - 8:54
     İki: Makalelerde katillerin isimlerini

     ¶

153. 533905 8:54 - 8:55
     en fazla bir kez kullanın,
154. 535392 8:55 - 8:57
     başlıklarda asla kullanmayın
155. 537181 8:57 - 9:00
     ve haberin dikkat çeken yerlerine
     asla fotoğrafını koymayın.
156. 540788 9:01 - 9:02
     Üçe gelirsek...

     ¶

157. 543206 9:03 - 9:04
     Üç.
158. 544386 9:04 - 9:05
     (Kahkahalar)

     ¶

159. 545465 9:05 - 9:07
     Rakamlarla aram iyi sayılmaz.

     ¶

160. 546975 9:07 - 9:08
     (Kahkahalar)

     ¶

161. 549154 9:09 - 9:15
     Katillerin kamuyla paylaştığı materyalleri

     ¶

162. 554855 9:15 - 9:17
     asla yayımlamayın.
163. 557326 9:17 - 9:23
     (Alkışlar)

     ¶

164. 565058 9:25 - 9:27
     Açık olmak gerekirse

     ¶

165. 566837 9:27 - 9:30
     Bu kimsenin anayasal özgürlüklerini
166. 569673 9:30 - 9:33
     ihlal etmek değil.
167. 573281 9:33 - 9:36
     Bu sansür değil.
168. 576425 9:36 - 9:39
     Medyadan sadece
169. 579213 9:39 - 9:44
     temel ilkelerini
     iyileştirmesini istiyoruz.
170. 584336 9:44 - 9:46
     Mesela,

     ¶

171. 586075 9:46 - 9:50
     medya kaçırılan gazeticilerle ilgili
172. 590146 9:50 - 9:52
     haber yapmayarak
173. 591979 9:52 - 9:54
     onları koruyor.
174. 595106 9:55 - 9:58
     Medya, cinsel taciz mağdurlarının
175. 597540 9:58 - 9:59
     ve intihar edenlerin
176. 599496 9:59 - 10:04
     fotoğraflarını ve isimlerini paylaşmıyor.
177. 604033 10:04 - 10:08
     Bu sorumlu gazetecilik uygulamaları,
178. 607676 10:08 - 10:10
     toplumun güvenliğini sağlarken
179. 610500 10:10 - 10:13
     bilme hakkı için
180. 612907 10:13 - 10:15
     hiçbir engel oluşturmuyor.
181. 615717 10:16 - 10:18
     Akademik çalışmalar,

     ¶

182. 619043 10:19 - 10:22
     ortalama bir gazete okuyucusunun
183. 621543 10:22 - 10:25
     katillerle ilgili daha az şey
     görmek istediğini gösteriyor.
184. 626205 10:26 - 10:27
     Bunun yerine medya,
185. 628335 10:28 - 10:32
     katledilen ve yaralanan mağdurların
186. 633450 10:33 - 10:37
     resimlerini ve isimlerini paylaşmalı.
187. 637421 10:37 - 10:39
     Yani asıl kahramanların.
188. 639199 10:39 - 10:41
     Hatta ilk yardımcıların da.
189. 642075 10:42 - 10:43
     Yapılması gereken...
190. 643251 10:43 - 10:47
     (Alkışlar)

     ¶

191. 648444 10:48 - 10:57
     Akıl sağlığı ve toplum güvenliği
     uzmanları tarafından sunulan verileri

     ¶

192. 657320 10:57 - 10:59
     ve analizleri yayımlamalılar.
193. 659643 11:00 - 11:01
     Tüm uzmanlar buna katılıyor.

     ¶

194. 662189 11:02 - 11:04
     FBI,
195. 664240 11:04 - 11:07
     Uluslararası Polis Birliği,
196. 667024 11:07 - 11:11
     Major City Chiefs Association,
197. 670704 11:11 - 11:12
     A.L.E.R.T.,
198. 672941 11:13 - 11:17
     ve ilk yardımcıları
     bu katliamları yapanlara karşı
199. 677056 11:17 - 11:22
     eğitmek için görevlendirilen
     kolluk kuvvetleri.
200. 681761 11:22 - 11:25
     Hepsi "Şöhrete Hayır" kampanyasının
     ilkelerini onaylıyorlar.
201. 686200 11:26 - 11:30
     Aslında FBI, 2014 senesinde
202. 689785 11:30 - 11:35
     aynı fikri destekleyen "İsimlendirmeyin"
     kampanyasını başlatmıştı.
203. 695931 11:36 - 11:40
     Amerika Psikiyatri Derneği de
204. 699590 11:40 - 11:45
     katillerin olabildiğince az
     betimlenmesi gerektiğini düşünüyor.
205. 706258 11:46 - 11:49
     Yine aynı fikir,
206. 709280 11:49 - 11:52
     Yeni Zelanda Başbakanının
207. 711765 11:52 - 11:55
     Christchurch'teki saldırı sonrası
     yaptığı çağrıyla birlikte
208. 714646 11:55 - 11:57
     tüm dünyaya yayılmış oldu.
209. 717595 11:58 - 12:02
     Fakat ne kadar değişmesini istesek de

     ¶

210. 722369 12:02 - 12:06
     medya kuruluşları kâr amacı güdüyor.
211. 726706 12:07 - 12:11
     Biz onları sorumlu tutmadığımız
     sürece değişmeyecekler.
212. 732930 12:13 - 12:17
     (Alkışlar)

     ¶

213. 737354 12:17 - 12:21
     Medya, reklamlar sayesinde

     ¶

214. 740913 12:21 - 12:23
     gelir elde ediyor.
215. 742650 12:23 - 12:26
     Bu reklamları da görüntülenme
     ve tıklanma sayılarına göre alıyor.
216. 746983 12:27 - 12:34
     Eğer herhangi bir içeriğin tıklanma
     ve görüntülenme sayısını düşürürsek
217. 754007 12:34 - 12:37
     medya o içeriği sunuş biçimini
     değiştirmek zorunda kalır.
218. 758313 12:38 - 12:44
     Yani bir daha bir medya kuruluşunun,

     ¶

219. 763525 12:44 - 12:48
     gazete, internet, radyo
     ya da televizyon fark etmez,
220. 767842 12:48 - 12:54
     bu katillerin isimlerini ve fotoğraflarını
     kullandığını görürseniz,
221. 774344 12:54 - 12:56
     izlemeyi bırakın
222. 776406 12:56 - 12:58
     dinlemeyi bırakın
223. 778086 12:58 - 13:00
     tıklamayı bırakın
224. 779954 13:00 - 13:02
     beğenmeyi bırakın
225. 781556 13:02 - 13:03
     ve paylaşmayı bırakın.
226. 783349 13:03 - 13:07
     Bu haber kuruluşlarının üreticilerine,
227. 787091 13:07 - 13:10
     editörlerine, istasyon müdürlerine
228. 789793 13:10 - 13:14
     ve hatta CEO'larına yazın.
229. 794147 13:14 - 13:19
     Bu haberlere reklam verenleri
     bir yere not edin
230. 799316 13:19 - 13:22
     ve CEO'larına yazın.
231. 802101 13:22 - 13:24
     Çünkü birlikte,
232. 804573 13:25 - 13:29
     medyayı, toplumun güvenliği lehinde
233. 808674 13:29 - 13:31
     hareket etmeye zorlayabiliriz.
234. 811034 13:31 - 13:33
     Kâr için değil.
235. 814453 13:34 - 13:36
     Alex için çok geç,

     ¶

236. 817239 13:37 - 13:39
     artık ailem için çok geç.
237. 820108 13:40 - 13:43
     Bir gün bize katılmak istemiyorsanız
     lütfen kayıtsız kalmayın.
238. 824315 13:44 - 13:47
     Kimse bunu yaşamak istemez.
239. 827378 13:47 - 13:49
     Bedeli çok ağır.
240. 830178 13:50 - 13:53
     Henüz kurban olmamış insanlar için
241. 833212 13:53 - 13:57
     hâlâ çok geç değil.
242. 836791 13:57 - 13:59
     Bu katliamları
243. 839795 14:00 - 14:04
     azaltacak güce sahibiz.
244. 844544 14:05 - 14:06
     Bu gücü kullanalım.
245. 846264 14:06 - 14:07
     Teşekkürler.

     ¶

246. 847873 14:08 - 14:13
     (Alkışlar)

     ¶