Showing Revision 2 created 11/04/2020 by Saliha Karatepeli.

1. Title:
   Bir kara deliğin gücünü kullanabilir miyiz? - Fabio Pacucci
2. Description:

   Tam dersi görüntülemek için: https://ed.ted.com/lessons/could-we-harness-the-power-of-a-black-hole-fabio-pacucci

   İnsanların Dünya'nın ötesine ulaştığı, binlerce ışık yılı uzaktaki gezegenlerde şehirler oluşturduğu, galaktik bir ticaret ve ulaşım ağını sürdürdüğü uzak bir gelecek hayal edin. Bu sıçramayı yapmak için ne gerekir? Bu medeniyete güç sağlamak için yeterli enerjiyi nereden elde ederiz? Fabio Pacucci, galaktik bir medeniyete güç sağlamak için bir kara delikten gelen enerjiden yararlanma olasılığını araştırıyor.

   Ders Fabio Pacucci, animasyon TOTEM Studio tarafından yapılmıştır.

3. Speaker:
   Fabio Pacucci
4. 7814 0:08 - 0:13
   İnsanların soluk mavi noktamızın
   ötesine ulaştığı,
5. 12887 0:13 - 0:17
   binlerce ışık yılı uzaktaki gezegenlerde
   şehirler oluşturduğu,
6. 17019 0:17 - 0:22
   galaktik bir ticaret ve ulaşım ağını
   sürdürdüğü uzak bir gelecek hayal edin.
7. 21516 0:22 - 0:25
   Medeniyetimizin bu sıçramayı
   yapması için ne gerekir?
8. 25406 0:25 - 0:28
   Dikkate alınması gereken çok şey var,
   nasıl iletişim kurardık?
9. 28356 0:28 - 0:31
   Galaktik bir hükümet neye benzeyebilir?
10. 30996 0:31 - 0:33
    En önemlisi de:
11. 33206 0:33 - 0:39
    Bu uygarlığın endüstrisi, dünyevileştirme
    operasyonları ve yıldız gemilerine
12. 38806 0:39 - 0:43
    güç sağlamak için yeterli
    enerjiyi nereden elde ederiz?
13. 43582 0:44 - 0:48
    Nikolai Kardashev adlı bir gökbilimci,
    gelişen bir medeniyetin

    ¶

14. 47582 0:48 - 0:52
    artan enerji ihtiyaçlarını ölçmek için
    bir ölçek önerdi.
15. 52452 0:52 - 0:56
    Şu anda içinde bulunduğumuz
    ilk evrim aşamasında,
16. 56452 0:56 - 1:00
    fosil yakıtlar, güneş panelleri
    ve nükleer santraller gibi
17. 59832 1:00 - 1:02
    gezegene dayalı yakıt kaynakları
18. 62352 1:02 - 1:07
    muhtemelen kendi güneş sistemimizdeki
    diğer gezegenlere yerleşmek için yeterli
19. 67136 1:07 - 1:09
    ancak bunun ötesine geçmiyor.
20. 69956 1:10 - 1:13
    Üçüncü ve son aşamadaki
    bir medeniyet için,
21. 73165 1:13 - 1:20
    galaktik ölçekte genişleme, güneşimizin
    her saniye saldığı tam 385 yottajoule'dan
22. 80381 1:20 - 1:26
    yaklaşık 100 milyar kat
    daha fazla enerji gerektirir.
23. 85993 1:26 - 1:29
    Egzotik fizikteki bir gelişmeyi engelleyen
24. 88863 1:29 - 1:32
    tek bir enerji kaynağı yeterli olabilir:
25. 92307 1:32 - 1:35
    Süper kütleli bir kara delik.
26. 95447 1:35 - 1:39
    Kara delikleri enerji kaynakları olarak
    düşünmek mantığa aykırı,

    ¶

27. 99447 1:39 - 1:44
    ancak toplama diskleri sayesinde
    tam olarak öyleler:
28. 104033 1:44 - 1:50
    Olay ufkuna düşen maddenin oluşturduğu
    dairesel, düz yapılar.
29. 109905 1:50 - 1:53
    Açısal momentumun korunumu nedeniyle,

    ¶

30. 112985 1:53 - 1:57
    oradaki parçacıklar doğrudan
    kara deliğe düşmezler.
31. 116985 1:57 - 2:00
    Bunun yerine yavaşça dönerler.
32. 120215 2:00 - 2:04
    Kara deliğin yoğun yer çekimi alanı
    nedeniyle,
33. 123565 2:04 - 2:08
    bu parçacıklar olay ufkuna yaklaştıkça
    potansiyel enerjilerini
34. 127765 2:08 - 2:10
    kinetik enerjiye dönüştürür.
35. 130005 2:10 - 2:13
    Parçacık etkileşimleri,
    bu kinetik enerjinin
36. 132935 2:13 - 2:16
    şaşırtıcı bir maddeden
    enerji verimliliğiyle
37. 136025 2:16 - 2:19
    uzaya yayılmasına olanak tanır:
38. 138934 2:19 - 2:25
    Dönmeyen kara delikler için %6 ve dönen
    kara delikler için %32'ye kadar.
39. 145963 2:26 - 2:30
    Bu, şu anda kütleden enerji
    elde etmek için mevcut
40. 149523 2:30 - 2:33
    en verimli ve yaygın mekanizma olan
    nükleer fisyonu
41. 152803 2:33 - 2:35
    büyük ölçüde gölgede bırakıyor.
42. 155333 2:35 - 2:42
    Fisyon, bir Uranyum atomunun yalnızca
    %0,08'ini enerjiye dönüştürür.
43. 162432 2:42 - 2:46
    Bu gücü kullanmanın anahtarı,
    Dyson küresi ile de bilinen

    ¶

44. 166123 2:46 - 2:52
    fizikçi Freeman Dyson tarafından
    tasarlanan bir yapıda olabilir.
45. 172152 2:52 - 2:57
    1960'larda Dyson, gelişmiş bir
    gezegen medeniyetinin,
46. 176803 2:57 - 3:01
    ihtiyaçlarını karşılamak için yayılan
    tüm enerjiyi yakalayarak
47. 181020 3:01 - 3:05
    ana yıldızlarının etrafında yapay bir
    küre oluşturabileceğini öne sürdü.
48. 186109 3:06 - 3:09
    Çok daha karmaşık olmasına rağmen
    benzer bir tasarım
49. 189319 3:09 - 3:12
    teorik olarak kara deliklere
    uygulanabilir.
50. 192799 3:13 - 3:17
    Enerji üretmek için, kara deliklerin
    sürekli olarak beslenmesi gerekir.
51. 197334 3:17 - 3:21
    Bu yüzden onu bir küre ile tamamen
    örtmek istemeyiz.
52. 200584 3:21 - 3:24
    Bunu yapsak bile, birçok süper
    kütleli kara deliğin kutuplarından
53. 203724 3:24 - 3:26
    ateş eden plazma jetleri,
54. 206134 3:26 - 3:30
    herhangi bir yapıyı paramparça edecek
    şekilde ateş ederdi.
55. 210134 3:30 - 3:34
    Bunun yerine, devasa, uzaktan kumandalı

    ¶

56. 213784 3:34 - 3:37
    toplayıcılardan yapılmış bir çeşit
    Dyson halkası tasarlayabiliriz.
57. 217074 3:37 - 3:40
    Bir kara deliğin etrafındaki
    bir yörüngede,
58. 220024 3:40 - 3:44
    belki de birikme diskinin düzleminde,
    ama daha uzakta toplanırlardı.
59. 224024 3:44 - 3:47
    Bu araçlar, toplanan enerjiyi
    bir elektrik santraline
60. 226714 3:47 - 3:50
    veya depolama amacıyla
    bir bataryaya iletmek için
61. 230054 3:50 - 3:52
    ayna benzeri paneller kullanabilir.
62. 232750 3:53 - 3:58
    Bu toplayıcıların doğru yarıçapta inşa
    edildiğinden emin olmamız gerekiyor,
63. 237704 3:58 - 4:01
    çok yakın olurlarsa
    yayılan enerjiden erirler.
64. 240734 4:01 - 4:06
    Çok uzaktaysa, mevcut enerjinin
    yalnızca küçük bir kısmını toplarlar
65. 245537 4:06 - 4:09
    ve kara deliğin yörüngesinde dönen
    yıldızlar tarafından bozulabilirler.
66. 249187 4:09 - 4:14
    Tüm sistemi inşa etmek için
    büyük olasılıkla hematit gibi
67. 253501 4:14 - 4:17
    birçok Dünya değerinde yüksek
    derecede yansıtıcı malzeme artı
68. 257181 4:17 - 4:23
    inşaat robotlarından lejyon yapmak için
    parçalanmış gezegenler gerekecek.
69. 263053 4:23 - 4:28
    Dyson halkası inşa edildiğinde,
    galaksinin her koluna yayılmış
70. 267633 4:28 - 4:32
    bir uygarlığa güç veren teknolojik
    bir şaheser olacaktı.
71. 272495 4:32 - 4:35
    Bunların hepsi vahşi bir spekülasyon
    gibi görünebilir.

    ¶

72. 275085 4:35 - 4:38
    Ama şimdi bile, mevcut enerji krizimizde,
73. 278255 4:38 - 4:42
    gezegenimizin sınırlı kaynakları ile
    karşı karşıyayız.
74. 281795 4:42 - 4:46
    Özellikle insan türü hayatta kalmak
    ve teknolojik ilerleme için çalıştıkça,
75. 285795 4:46 - 4:49
    sürdürülebilir enerji üretiminin
    yeni yollarına
76. 288825 4:49 - 4:52
    her zaman ihtiyaç duyulacak.
77. 292035 4:52 - 4:55
    Belki de bu astronomik devleri fetheden
78. 294855 4:55 - 4:58
    bir medeniyet çoktan var olabilir.
79. 298055 4:58 - 5:00
    Onların kara deliklerinden gelen ışığın
80. 299935 5:00 - 5:04
    periyodik olarak söndüğünü görerek
    Dyson halkasının
81. 303925 5:04 - 5:08
    parçalarının aramızdan geçtiğini
    bile söyleyebiliriz.
82. 308175 5:08 - 5:13
    Ya da belki bu üst yapılar, teori alanında
    kalmaya mahkum.
83. 313081 5:13 - 5:17
    Sadece zaman ve bilimsel yaratıcılığımız
    doğruyu gösterecek.