Return to Video

ئامێری ھەواگۆڕکێ دەستکرد چۆن کار دەکات؟ - ئەلێکس جێندلێر

  • 0:07 - 0:11
    لەسەدەی شازدەیەمدا، پزیشکی فەلەمەنگی
    ئەندریاس ڤیسالیوس
  • 0:11 - 0:15
    وەسفی ئاژەڵی خنکێنەری کرد کە چۆن لە
    ژیانیان بەردەوام دەبن
  • 0:15 - 0:21
    لەڕێگەی تیوبێکەوەیە بۆ خستنەناو بۆری
    هەوا و بە فوتێکردنی هەوا بۆ سییەکانی ئەچێت
  • 0:21 - 0:26
    لە ساڵی ١٥٥٥، هیچ ستایشێکی زۆر
    بۆ ئەو کردارەی نەهات.
  • 0:26 - 0:29
    بەڵام ئەمرۆ، زانستنامەی ڤیسالیوس
    دانی پێداندراوە
  • 0:29 - 0:33
    کە وەکو یەکەمین وەسفکردنە لە میکانیکی
    هەوا گؤڕین —
  • 0:33 - 0:36
    ڕاهێنانێکی گرنگ بوو لە تازەگەری پزیشکی
  • 0:36 - 0:39
    وەکو ڕێزگرتنێک بۆ نرخاندن لەو کارە،
  • 0:39 - 0:43
    پێویستە تێبگەین لە چۆنیەتی کارکردنی
    سیستەمی تایبەت بە هەناسەدان.
  • 0:43 - 0:49
    ئێمە هەناسە وەردەگرین بەهۆی بچووکبوونەوەی
    ناوپەنچکمان، بۆشایی سنگمان فراوان دەبێت.
  • 0:49 - 0:54
    ئەمەش ڕێگە دەدات هەوا یەکسان بێت، فوکردن
    بە سیکڵدانۆچکەکەکان —
  • 0:54 - 0:58
    ملیۆنەها تورەگەی بچووک
    لە ناوەوەی سییەکانن.
  • 0:58 - 1:04
    هەریەک لەم باڵۆنە بچووکانە دەوردراون
    بە تۆڕێک ملوولەی پڕلە خوێن.
  • 1:04 - 1:09
    ئەم خوێنە ئۆکسجین هەڵدەمژێ لە ڕێگەی
    سیکڵدانۆچکەی ئاوساو
  • 1:09 - 1:13
    و دوانۆکسیدی کاربۆن لە دوای خۆی جێدەهێڵێت.
  • 1:13 - 1:15
    لەم کاتەش ناوپەنچک پشووی داوە،
  • 1:15 - 1:21
    دوانۆکسیدی کاربۆن هەڵم و گاز دەردەدات
    لەگەڵ تێکەڵەیەک لە ئۆکسجین و گازەکانی تر.
  • 1:21 - 1:24
    لەم کاتەدا سیستەمی هەناسەدانمان
    بە تەواوی کاردەکات،
  • 1:24 - 1:27
    ئەم کردارە ئۆتۆماتیکیانە ڕوودەدەن.
  • 1:27 - 1:31
    بەڵام سیستەمی هەناسەدان بەگوێرەی
    مەرجی هەمەجۆرین و ڕێگریکەرن.
  • 1:31 - 1:36
    هەناسە لە کاتی خەو دەوەستێت لە ئەنجامی کە لە
    پێکهاتووی پەردەی دڵن.
  • 1:36 - 1:41
    تەنگەنەفەسی توانای ڕابەریکردنی دەبێ
    بۆ هەوای گڕگرتوو کە ڕێگری ئۆکسجینن.
  • 1:41 - 1:46
    و ئاوسانی سییەکان، زۆرجار بەھۆی
    بەکتریایی یان هەوکردنی ڤایرۆسی دەبێت،
  • 1:46 - 1:49
    کە هەر خۆیان ھێرش دەکەنە سەر
    سیکڵدانۆچکەکان.
  • 1:49 - 1:52
    بەکتریاکەش خانەکە داگیردەکات و خانەی
    سییەکان دەکوژێت،
  • 1:52 - 1:56
    وەڵامدانەوەی بەرگری خانەکە دەوروژێنێت و
    ئەمەش دەبێتە هۆی هەوکردنی کوشندە
  • 1:56 - 1:58
    و دروست بوونی شلگاز.
  • 1:58 - 2:03
    هەموو ئەو کردارانەی سییەکان دەیکات
    بێ توانایە بۆ گەڕانەوەی کرداری ئاسایی.
  • 2:03 - 2:07
    بەڵام میکانیکی هەواگۆڕین دەست
    بەسەر سیستەمەکەدا دەگرێ،
  • 2:07 - 2:12
    ئۆکسجین دەبەخشێتەوە جەستە لەو کاتەی
    سیستەمی هەناسەدان توانای ئەوەی نییە.
  • 2:12 - 2:15
    ئەو ئامێرە دەتوانێ ڕێگری بکات
    لە تەنگبوونی هەوا،
  • 2:15 - 2:22
    و گەیاندن و بڵاوبوونەوەی ئۆکسجینی زۆر
    بۆ سییەکان بۆ ڕزگارکردنی لە هەر زەرەرێک.
  • 2:22 - 2:25
    دوو ڕێگەی سەرەکی هەواگۆڕین هەیە کە
    بتوانن کاربکەن —
  • 2:25 - 2:30
    هەوا تێکردنە بۆ سییەکانی نەخۆش و بەناو
    پەستانی هەوای ئەرێنی،
  • 2:30 - 2:36
    یان ڕێگەدانی هەوا بە سستی بۆ یەکسانبوونی
    پەستانی نەرێنی و هەواگۆڕینەوەی.
  • 2:36 - 2:38
    لەکۆتای سەدەی نۆزدە،
  • 2:38 - 2:42
    تەکنیکی هەواگۆڕین زۆر سەرنجی
    دەخستە سەرپەستانی نەرێنی،
  • 2:42 - 2:44
    کە بەوردی سەرنجی بدەین هەناسەدانی
    سروشتی
  • 2:44 - 2:49
    و دابین کردنی ئاراستەی هەوا وەک یەکە
    بۆ سییەکان.
  • 2:49 - 2:54
    بۆ ئەمەش، پزیشکەکان ئیستیلێکی توندیان
    دروست کرد بۆ داپۆشینی جەستەی نەخۆشەک،
  • 2:54 - 3:01
    و یان کەسەکە دەخەینە ناو سندوقێکی داری
    یان داخستنی لە ژورێکی تایبەتی.
  • 3:01 - 3:03
    پاشان هەوا تێکردن بۆ دەرەوەی ژووری
    نوستنەکە،
  • 3:03 - 3:07
    و کەمکردنەوەی پەستانی هەوا، کە ڕێگە بە
    بۆشایی سنگی نەخۆشەکە دەدات
  • 3:07 - 3:10
    بە ئاسانی و زیاتر بڵاوبێتەوە.
  • 3:10 - 3:15
    لەساڵی ١٩٢٨، پزیشکەکان گەشەیان بە ئامێرێکی
    کانزایی کرد، کە دەتوانرا بگوازرێتەوە
  • 3:15 - 3:18
    لەگەڵ توانای هەبوونی بەخشینی هەوای هەبێ
    بەهۆی مۆتۆڕی کارەباییەکەی.
  • 3:18 - 3:21
    ئەو ئامێرە، وەک ئاسنی سییەکان ناسرابوو،
  • 3:21 - 3:26
    کە لە ناوەراستی سەدەی ٢٠ ەم وایلێهاتبوو
    لە هەموو نەخۆشخانەکان بوونی هەبێت.
  • 3:26 - 3:30
    هەرچۆنێک بووبێت، زۆرترین ڕێکەوتنەکان لەسەر
    شێوەی پەستانی نەرێنی بوون
  • 3:30 - 3:33
    کە جووڵەی نەخۆشەکە سنورداربوو
    بە قورسی دەیتوانی جووڵە بکات
  • 3:33 - 3:36
    و ڕێگریکەر بوو لە نزیکبوونەوە و
    بایەخپێدان بە نەخۆشەکە.
  • 3:36 - 3:42
    لە ساڵی١٩٦٠ەکان نەخۆشخانەکان ڕابەرییەکیان
    کرد بە گۆڕینی هەواگۆڕین بە پەستانی ئەرێنی.
  • 3:42 - 3:46
    ئەم بارودۆخە هێواشە، بەبێ بوونی پزیشکی
    دەتواندرا ئەنجام بدرێت.
  • 3:46 - 3:50
    زیاتر، دەمامکێکی دەم وچاو شیاوبوو لەسەر
    دەم و لووتی،
  • 3:50 - 3:55
    بە هۆی پڕبوونی هەوای پەستینراو کە
    هەوا گۆڕین بە نەخۆش دەکات.
  • 3:55 - 3:57
    بەڵام سەختر لەم بارودۆخانە
  • 3:57 - 4:02
    پێویستی بە ئامێرێکە بۆ دەست بەسەرداگرتنی
    تەواوی قۆناخەکانی هەناسادان.
  • 4:02 - 4:05
    لوولەیەک دەخەینە ناوەوەی بۆڕی هەوای
    نەخۆشەکە
  • 4:05 - 4:08
    بۆ ئەوەی هەوا بەتەواوی بچێت بۆ سییەکانی،
  • 4:08 - 4:11
    لەگەڵ زنجیرەیەک لە دەمەوانە و لوولەی لقدار
  • 4:11 - 4:15
    کە سوڕێک پێک دێنن بۆ هەناسە وەرگرتن و
    هەناسە دانەوە.
  • 4:15 - 4:17
    تازەترین شێوازی هەواگۆڕینە،
  • 4:17 - 4:19
    کە دەخرێتە ناو سیستەمێک
    لە شێوەی ئەلیکترۆنی
  • 4:19 - 4:23
    ڕێگەدەدەن بە چاودێریکردنی هەناسەی نەخۆش
    و ڕێکخستنی جوڵەی هەوای.
  • 4:23 - 4:27
    ئەو ئامێرە وەک چارەسەر لە کاتی ئاسایی
    بەکارنایێت،
  • 4:27 - 4:30
    بەڵام تاڕادەیەک ، وەک گەڕانەوەیەکە بۆ
    شێوازی پێشووی.
  • 4:30 - 4:35
    بۆ بەهێزکردنی لێشاوێک لە پەستانی هەوا
    پێویستی بە هێمنکەرەوەیەکی قورس هەیە،
  • 4:35 - 4:39
    و دووبارە هەواگۆڕینەوە دەتوانێت ببێتە هۆی
    درێژی لە ماوەکە و زیانگەیاندن بە سییەکان.
  • 4:39 - 4:42
    بەڵام کۆتایی ئەم بارودۆخەش،
  • 4:42 - 4:45
    دەتوانێ ببێتە هۆی مانەوە لە نێوان
    ژیان و مردن.
  • 4:45 - 4:48
    و ڕووداوێک وەک و پەتای کۆڤید ١٩
  • 4:48 - 4:52
    زیاتر لە پێویست دەمانبینی وەک
    ئەوەی بیرمان لێدەکردەوە.
  • 4:52 - 4:55
    چونکە نموونەی بەکارهاتووی
    گەورە، و گران بوو،
  • 4:55 - 5:02
    و پێویستی بە مەشقێکی فراوانە بۆ خستنەکار
    لە زۆربەی نەخۆشخانەکان کەم بەکاردەهات.
  • 5:02 - 5:05
    لەوانەیە ئەوەندەش بەس بووبێت لە ژێر ئەم
    بارودۆخە ئاساییە،
  • 5:05 - 5:09
    بەڵام لەماوەی بارودۆخێکی لەناکاودا،
    حەشارگە دیاریکراوەکان فراوانیان کەم دەبوو.
  • 5:09 - 5:14
    جیهان پێویستی بەمە دەبێ نە تێچووەکی کەمتر
    و هەڵگرتنی،
  • 5:14 - 5:18
    هەروەها خێراترین ڕێگا
    بۆ بڵاوبوونەوە و بەرهەم هێنانی
  • 5:18 - 5:21
    ئەوەیە کە تەکنەلۆجیا
    پاشەکەوت بکەین لە ژیاندا.
Title:
ئامێری ھەواگۆڕکێ دەستکرد چۆن کار دەکات؟ - ئەلێکس جێندلێر
Speaker:
ئەلێکس جێندلێر
Description:

بۆ بینینی تەواوی ڤیدیۆکە ئەم بەستەرە داگرە ؛ https://ed.ted.com/lessons/how-do-ventilators-work-alex-gendler

لە سەدەی شازدەیەمدا،پزیشکی فەلەمەنگی ئەندرێس ڤیسالیوس وەسفی ئاژەڵی خنکێنەری کرد کە چۆن لە ژیانیان بەردەوام دەبن لە ڕێگای تیوبێکەوە بۆ خستنەناو بۆڕی هەوا و فوتێکردنی و هەوا بۆ سییەکانی دەچێت . ئەمڕۆ، زانستنامەی ڤیسالیوس دانی پێداندراوە کە وەکو یەکەمین وەسف کردنە لە میکانیکی هەوا گۆڕین___ ڕاهێنانێکی گرینگ بوو لە تازەگەری پزیشکی . ئەنجا با بزانین چۆن کاردەکات ؟ ئەلێکس جێندلێرئەوە ڕوون دەکاتەوە کە چۆن تەکنەلۆجیا پاشەکەوت بکەین لە ژیان.

وانە لەلایەن ئالێکس جێندلەر، دەرھێنانی لەلایەن ستۆدیۆی ئارتڕەیک
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:21
Daban Q Jaff approved Kurdish subtitles for How do ventilators work?
Daban Q Jaff accepted Kurdish subtitles for How do ventilators work?
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for How do ventilators work?
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for How do ventilators work?
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for How do ventilators work?
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for How do ventilators work?
Yusra Hashm edited Kurdish subtitles for How do ventilators work?
Yusra Hashm edited Kurdish subtitles for How do ventilators work?
Show all

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.