Η σοφία της κοινωνιολογίας | Σαμ Ρίτσαρντς| TEDxLacador

Η ομιλία αυτή έγινε σε μία εκδήλωση του TEDx, παραγωγή ανεξάρτητη από τα συνέδρια TED. Μάθετε περισσότερα στο http://ted.com/tedx

Πώς μπορεί ένας ακαδημαϊκός κλάδος όπως η κοινωνιολογία να σου αλλάξει τη ζωή; Αυτή η ομιλία προτείνει έναν τρόπο, διερευνώντας πώς οι κοινωνιολόγοι μας μαθαίνουν να επανεξετάσουμε τα προσωπικά μας προβλήματα και τους ίδιους τους εαυτούς μας. Τελικά, μαθαίνουμε πως ακόμα και στις πιο ιδιωτικές -και φαινομενικά απομονωμένες στιγμές μας- μπορεί να είμαστε περισσότερο συνδεδεμένοι με τους άλλους από όσο μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε.

Δεδομένης της μοναδικής του ικανότητας να συνδέεται με τους μαθητές, σε συνδυασμό με την χρήση της τεχνολογίας στην τάξη, ο Σαμ Ρίτσαρντς είναι ένας από τους δημοφιλέστερους καθηγητές κοινωνιολογίας στις ΗΠΑ. Σε κάθε εξάμηνο πάνω από 750 μαθητές στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια παίρνουν το μάθημά του σχετικά με τις φυλετικές και εθνοτικές σχέσεις, το μεγαλύτερο μάθημα επί του αντικειμένου στον κόσμο. Δημιουργεί έναν ενεργό μαθησιακό χώρο όπου αναφέρεται με χιούμορ και θάρρος σε εκείνες τις ερωτήσεις που οι περισσότεροι από εμάς επιλέγουμε να αγνοούμε. Ο Σαμ είναι, επίσης, συνιδρυτής του διαδικτυακού Διαλογικού Κέντρου του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Κάθε χρόνο, χιλιάδες μαθητές από όλον τον κόσμο λαμβάνουν μέρος στην αποστολή του Κέντρου να μετατρέψει τις διαμάχες σε συνεργασία, μέσω του διαλόγου μεταξύ των συνομηλίκων.

Όταν ήμουν νέος, πίστευα

πως η ελευθερία και η ανεξαρτησία μου

ήταν τα δύο πιο σημαντικά πράγματα
στη ζωή μου.

Στην πραγματικότητα, πίστευα
ότι η ευτυχία πηγάζει μόνο

από εμένα, που κατευθύνω τη μοίρα μου,

με έναν τρόπο που ήταν ανεξάρτητος

και απαλλαγμένος
από τις επιρροές των άλλων.

Έπειτα, άρχισα να μελετώ
την κοινωνιολογία.

Και απέρριψα αυτόν τον τρόπο σκέψης,

γιατί η βασική ιδέα της κοινωνιολογίας

είναι ότι διαμορφωνόμαστε
από τους άλλους γύρω μας.

Τότε, πώς μπορώ να είμαι ελεύθερος;

Παρόλα αυτά, συνέχισα.

Κράτησα αυτές τις δύο απόψεις σε ισορροπία

κυρίως γιατί καταλάβαινα την κοινωνιολογία
σε ένα χαμηλότερο επίπεδο.

Και πιστεύω, εκ των υστέρων,
ότι ήμουν σαν τους περισσότερους.

Γιατί όλοι ξέρουμε ότι διαμορφωνόμαστε
από τους άλλους ανθρώπους,

άλλα πολλοί από εμάς,
όπως και εγώ ο ίδιος,

για πολλά χρόνια αισθανόμασταν
ότι σε τελική ανάλυση

είμαστε οδηγοί της μοίρας μας
και αποφασίζουμε ελεύθερα.

Έτσι συνέχισα, μέχρι που όλα
έφτασαν σε ένα τραγικό τέλος.

Το καλοκαίρι του 1988
ήμουν στο υπνοδωμάτιό μου

και ετοίμαζα μια διάλεξη
για το μάθημα της επόμενης μέρας

-δίδασκα Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία-

και η τότε κοπέλα μου είπε:
«Μπορώ να δω το βιβλίο σου;»

Είπα: «Βεβαίως».

Και άρχισε να διαβάζει το εγχειρίδιό μου.

Και μόλις τελείωσε
το πρώτο κεφάλαιο, είπε:

«Αυτό είναι φανταστικό.

Είναι το καλύτερο πράγμα
που έχω διαβάσει ποτέ».

Είπε: «Σου αλλάζει τη ζωή».

Και εγώ, εκείνον τον καιρό
ήδη δίδασκα για τέσσερα χρόνια,

είχα παρακολουθήσει 30 σεμινάρια,
είχα γράψει περίπου 40 ή 50 εργασίες,

μελετούσα για τις εξετάσεις
του διδακτορικού μου.

Δεν περίμενα και πολλά,
ήταν ένα παλιό εγχειρίδιο.

Αλλά τι συνέβει;

Μέσα σε 30 λεπτά, αυτή η νεαρή γυναίκα,
η 23χρονη κοπέλα μου,

που δεν είχε παρακολουθήσει ούτε μία
κοινωνιολογική διάλεξη στη ζωή της,

με έκανε κοινωνιολόγο.

Και ορίστε τι μου είπε.

Είπε: «Σαμ, η ελευθερία
για την οποία μιλάς συνεχώς,

δεν ξέρω τι λες στους μαθητές σου,

αλλά άσε με να σου πω
τι σου λέει αυτό το βιβλίο να τους πεις.

Άκουσε με, δεν είσαι ελεύθερος.
Δεν είσαι ελεύθερος!»

Με κορόιδευε.
Την θυμάμαι να γελάει μαζί μου.

Είπε: «Κοίταξε.
Ορίστε τι σου λέει το βιβλίο.

Όλα όσα πιστεύεις,

όλα όσα αισθάνεσαι,

όλα όσα φαντάζεσαι, όσα ελπίζεις,

ό,τι κάνεις, μέχρι και οι πιο μικρές,

οι πιο ασήμαντες,
προσωπικές, ιδιωτικές πράξεις,

όλα έχουν διαμορφωθεί από παράγοντες
και δυνάμεις πέρα από τον έλεγχό σου,

από πράγματα που ούτε θα δεις
ούτε θα κατανοήσεις ποτέ.

Η ελευθερία σου είναι μία ψευδαίσθηση».

Εντάξει. Τότε αυτό για εμένα
ήταν σαν ένα θανάσιμο χτύπημα

στην όλη κοσμοθεωρία μου.

Εκ των υστέρων βλέπω πως,
κατά μία έννοια, υπνοβατούσα

μέσα στον κόσμο ως κοινωνιολόγος
και αυτό που έκανε

ήταν ότι με βοήθησε να καταλάβω

την κοινωνιολογία από ένα χαμηλότερο,
σε ένα υψηλότερο επίπεδο.

Και τώρα, θα το μεταφέρω σε εσάς.

Και θα σας δώσω ένα παράδειγμα.

Φανταστείτε ότι είμαι μόνος
στο δωμάτιό μου.

Είναι σκοτεινά και περνώ δύσκολες στιγμές.

Δεν είμαι χαρούμενος.

Παλεύω.

Πονάω.

Είναι μία πολύ δύσκολη περίοδος
στη ζωή μου.

Και σκέφτομαι να δώσω ένα τέλος σε όλα.

Σκέφτομαι να αυτοκτονήσω.

Και όχι μόνο το σκέφτομαι,

αλλά έχω μερικά χάπια.

Και ξέρω πως αν τα πάρω,

θα πεθάνω.

Και έχω να πάρω μια απόφαση.

Είναι η πιο προσωπική,
η πιο ιδιωτική απόφαση

που θα μπορούσα να πάρω στη ζωή μου.

Καμία δεν συγκρίνεται με αυτή.

Κανείς δεν εμπλέκεται
σ' αυτήν την απόφαση. Μόνο εγώ.

Τι θα κάνω;

Δεν σκέφτομαι κανέναν άλλον.

Να σας πω τι θα έλεγε ένας κοινωνιολόγος.

Οι κοινωνιολόγοι θα έλεγαν: «Κοιτάξτε.

Ίσως να είναι μια προσωπική απόφαση
-και είναι, ως ένα βαθμό-

αλλά είναι επίσης
μια βαθιά κοινωνιολογική στιγμή».

Και υπάρχουν δύο πράγματα να σκεφτείς,
που θα σε βοηθήσουν να το καταλάβεις.

Πρώτον, τα ποσοστά αυτοκτονιών
παραμένουν σταθερά μέσα στον χρόνο.

Δεν αλλάζουν ιδιαίτερα.

Οπότε, στην κοινωνία αυτού του ατόμου εδώ,

ας πούμε ότι κατά μέσο όρο

100 άνθρωποι αυτοκτόνησαν πέρυσι.

Φέτος, θα είναι πάλι γύρω στους 100.

Του χρόνου, κοντά στους 100.

Του παραχρόνου, χοντρικά 100.

Λοιπόν, αυτοί οι άνθρωποι κάθονται εδώ,
σ' αυτήν την ιδιωτική στιγμή απόγνωσης,

πιστεύοντας ότι παίρνουν
μια ελεύθερη απόφαση,

αλλά αποτελούν μέρος μίας δομής

που οδηγεί όλους τους ανθρώπους,
όπως αυτούς,

που κάθονται στην ιδιωτική στιγμή
της απόγνωσής τους,

να πάρουν αποφάσεις συντονισμένα,
κατά κάποιον τρόπο.

Έτσι, περίπου 100 από αυτούς
θα αποφασίσουν να πάρουν τα χάπια.

Πώς συμβαίνει αυτό;

Πώς είναι δυνατόν, εφόσον δρουν ελεύθερα
και από μόνοι τους;

Δεύτερον, σε οποιεσδήποτε ομάδες
και να ανήκει αυτό το άτομο,

είτε θρησκευτικές, είτε κοινωνικοταξικές,

είτε στην οικογένεια ή την φυλή τους,

είτε είναι άντρες ή γυναίκες,

είτε ζουν σε πόλη
ή σε αγροτική περιοχή.

Ό,τι και αν είναι, όλοι έχουν
διαφορετικά ποσοστά αυτοκτονιών.

Πώς είναι αυτό δυνατόν;

Αν ο καθένας από αυτούς τους ανθρώπους

που σκέφτονται να αυτοκτονήσουν

κάνει μια ελεύθερη, ατομική πράξη,
μια ελεύθερη απόφαση,

πώς γίνεται να έχουν όλοι
διαφορετικά ποσοστά αυτοκτονιών;

Τα ποσοστά για τους ανθρώπους
θα έπρεπε να είναι τα ίδια.

Αλλά δεν είναι.

Γιατί, με κάποιο τρόπο,

είμαστε όλοι αναπόσπαστο μέρος
μίας ζωτικής δομής που μας διαμορφώνει.

Ακόμη και τις πιο ιδιωτικές,
προσωπικές μας πράξεις.

Έτσι, αυτό το άτομο που κάθεται εδώ,
χωρίς να σκέφτεται την κοινωνιολογία,

χωρίς να σκέφτεται
ότι πλησιάζει το τέλος του έτους

και το ποσοστό αυτοκτονιών δείχνει

πως θα είναι το ίδιο με πέρυσι,

χωρίς να σκέφτεται τίποτα από αυτά.

Χωρίς να σκέφτεται πώς αυτά τα πράγματα
ωθούν τους ανθρώπους μπροστά.

Όχι. Σκέφτονται ότι αυτή είναι
μια προσωπική, ιδιωτική απόφαση.

Αλλά αν έβλεπαν
την κοινωνιολογία πίσω από αυτό;

Αν σκέφτονταν σαν κοινωνιολόγοι;

Πώς θα ήταν αν όλοι
σκεφτόμασταν σαν κοινωνιολόγοι;

Τι θα γινόταν;

Αρχικώς, θα βλέπαμε
ότι δεν είμαστε ποτέ μόνοι.

Είμαστε βαθιά συνδεδεμένοι.

Απολύτως ενωμένοι με τους άλλους.

Θα βλέπαμε ότι τα προβλήματά μας
δεν είναι δικά μας.

Τα προβλήματά μου δεν είναι δικά μου.

Δεν είναι δικά μου, είναι δικά μας.

Ό,τι πρόβλημα και να έχω,
ό,τι και να με βασανίζει,

είναι ένα πρόβλημα και ένα βάσανο
που μοιράζομαι με όλους.

Στην κοινωνιολογία, μιλάμε
για την κοινωνιολογική φαντασία:

προσωπικές δυσκολίες,

δημόσια ζητήματα.

Το άλλο που θα συνέβαινε;

Θα αισθανόμασταν πιο δυνατοί.

Πίστευα πως ήμουν πιο δυνατός

με το να με διαχωρίζω από τους άλλους.

Αλλά αυτό που ανακάλυψα
ως κοινωνιολόγος

είναι ότι είμαι πιο δυνατός,
βλέποντας τη διασύνδεση αυτή,

βλέποντας τον εαυτό μου
σ' αυτόν τον μεγαλύτερο ιστό.

Και το άλλο είναι η έμπνευση.

Αισθάνομαι εμπνευσμένος
όταν σκέφτομαι σαν κοινωνιολόγος.

Έχω έμπνευση γιατί συνδέομαι
με όλους τους άλλους ανθρώπους.

Οι πράξεις μου είναι οι πράξεις
των άλλων ανθρώπων.

Και οι σκέψεις μου, οι ανησυχίες μου
είναι ίδιες με των άλλων.

Έτσι, πράττω για αυτούς
και αυτοί πράττουν για εμένα.

Και τέλος, το πιο ενδιαφέρον,

αυτό που εγώ θεωρώ το πιο ενδιαφέρον,

είναι ότι οι ομάδες
με τις οποίες είμαι άμεσα συνδεδεμένος

μπορεί να μην είναι αυτές
που σκέφτομαι και βλέπω συχνότερα.

Μπορεί να μην είναι η οικογένειά μου.

Ίσως να μην είναι τα άτομα
που είναι σαν και εμένα,

στην κοινότητα, στην κουλτούρα μου.

Οι ομάδες που είμαι βαθύτερα συνδεδεμένος
ίσως είναι αόρατες.

Ίσως να μην γνωρίζω κανένα
από αυτά τα άτομα,

αλλά είμαι πραγματικά
συνδεδεμένος μαζί τους.

Αυτή είναι η σοφία της κοινωνιολογίας.

Αλλά τώρα, θέλω να σας δώσω
ένα άλλο παράδειγμα,

από το οικογενειακό μου περιβάλλον.

Θυμάστε την κοπέλα μου;

Απέκτησα αρκετή σοφία
ώστε να την παντρευτώ.

Και για 25 χρόνια ζούμε μαζί

πολύ ευτυχισμένα.

Αγαπιόμαστε ειλικρινά.

Δουλεύουμε μαζί, παίζουμε μαζί.

Είναι ένας θαυμάσιος γάμος.

Πρίν πέντε χρόνια,
πέρασε από ένα μεταβατικό στάδιο.

Και το στάδιο αυτό
είναι αυτή η ταραχώδης περίοδος,

αυτά τα σαράντα κύματα
από τα οποία περνούν οι γυναίκες,

που ονομάζουμε κλιμακτήριο,

και οδηγεί στην εμμηνόπαυση.

Πολύς πόνος, μεγάλη ταλαιπωρία.

Είναι ένας αγώνας.

Και το περάσαμε μαζί.

Εδώ, σ' αυτόν τον γάμο, σ' αυτό τον έρωτα
και ξαφνικά αναρωτιόμασταν.

Είπαμε: «Τι συμβαίνει;»

Και η πάλη.

Και ήμασταν μαζί
σε αυτές τις στιγμές σιωπής.

Ήμασταν μόνοι.

Κοιτούσαμε ο ένας τον άλλον και λέγαμε:

«Γιατί γίνεται αυτό;
Έχουμε δουλέψει τόσο σκληρά.

Τι συμβαίνει;»

Και πάντα εφαρμόζουμε
την κοινωνιολογική σοφία.

Και ορίστε τι καταλαβαίνουμε.

Δεν είμαστε μόνοι.

Είμαστε μέλη μιας αόρατης φυλής.

Και αυτή η φυλή είναι όλοι οι άνθρωποι,

όλες οι γυναίκες, όλα τα ζευγάρια
που περνάνε το ίδιο.

Όπως και εμείς.

Δεν τους βλέπουμε.

Αλλά είμαστε μέλη.

Είμαστε μία μεγάλη κοινότητα.

Ξαφνικά, απλώνουμε τα χέρια
και είμαστε μέρος ενός παγκόσμιου ιστού.

Έτσι, φανταζόμαστε τους εαυτούς μας
σ' εκείνες τις δύσκολες στιγμές.

Φανταζόμαστε

να κρατάμε τα χέρια
με όλους αυτούς τους ανθρώπους,

σε όλον τον κόσμο,

που περνάνε ό,τι και εμείς.

Και βρισκόμαστε εδώ,
μαζί στην πιο ιδιωτική μας στιγμή,

αλλά δεν είμαστε μόνοι, κρατάμε τα χέρια,
είμαστε συνδεδεμένοι με τη ζωή.

Και όταν είμαστε συνδεδεμένοι με τη ζωή,
είμαστε παντοδύναμοι.

Αισθανόμαστε ότι μπορούμε
να τα καταφέρουμε.

Οι άλλοι μας χρειάζονται σ' αυτό
και τους χρειαζόμαστε και εμείς.

Είναι πολύ μεγαλύτερο από εμάς.

Είναι πανέμορφο.

Και αυτό είναι...

η σοφία της κοινωνιολογίας.

(Πορτογαλικά) Είμαι η ανθρωπότητα.

Είμαι πάντα η ανθρωπότητα.

(Πορτογαλικά) Είμαστε η ανθρωπότητα.

Είμαστε η ανθρωπότητα.

(Πορτογαλικά) Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)