Felaket tellallığı, küresel ısınmaya yönelik eyleme nasıl dönüştürülür

Psikolog ve ekonomist Per Espen Stokes, iklim bozukluklarıyla baş etmenin en büyük engelinin kulaklarınız arasında olduğunu söylüyor. Kendisi yıllarını gezegenimizin çöküşünü düşünmekten kaçınmak için kullandığımız savunmalar üzerinde ve küresel ısınmaya kayıtsız kalmaktan koruyacak yeni bir yöntem araştırarak harcıyor. Kıyamet hikayelerinden uzaklaşın ve bu eğlenceli ve bilgilendirici konuşmayla, yeryüzünü önemsemeyi nasıl cazip, mümkün ve eğlenceli hale getirileceğinin yollarını öğrenin.

Küresel ısınma sorununun çözümüne
insanları nasıl dahil edebiliriz?

Hepinizle iki kısa deney yaparak
başlamak istiyorum.

Göreviniz, ben konuşurken
olabilecek değişiklikleri fark etmek.

Tamam mı?

İşte başlıyoruz.

Karbondioksit seviyesinde
yükselme görüyoruz,

şu anda yaklaşık milyonda 410 parçacık.

RCP 8.5 senaryosundan kaçınmak için

hızlı dekarbonizasyona ihtiyacımız var.

Küresel karbon bütçesi

%66'lık bir olasılıkla
iki derecelik hedefi karşılamak için

yaklaşık 800 milyar ton.

(Gülüşmeler)

Tamam, şimdi farklı bir şey deneyeyim.

Yaşanmaz bir dünyaya doğru ilerliyoruz:

korkunç fırtınalar,

azılı seller,

yok edici kontrolsüz yangınlar,

bizi alevli güneşin altında pişirecek
çılgın sıcaklık dalgaları.

2017 yılı şimdiden
beklenmedik derece sıcak geçiyor

ve bu iklim bilimcileri çok korkutuyor.

Emisyonları kesmemiz için
üç yılımız var, üç yıl.

Aksi halde, yakında kaynayan bir dünyada,
bir cehennem çukurunda yaşayacağız.

Pekâlâ.

(Alkışlar)

Şimdi göreviniz şu:

Bu şekilde bir konuşma
sizi nasıl hisettirdi?

Önce kopup gittiniz belki
veya sadece kafanız karıştı.

Bu adam neden bahsediyor?

Veya korktunuz veya hissizleştiniz.

Sorumu tekrarlıyorum:

Küresel ısınma sorununun çözümüne
insanları nasıl dahil edebiliriz?

Ve iletişimin bu iki yolu
neden işe yaramıyor?

İklim bozukluğu ile baş etmenin
önündeki en büyük engel

kulaklarınızın arasında yatıyor.

Hızlı büyüyen psikoloji ve sosyal
bilimler gövdesi üzerinde çalışarak

insanları bir işe kalkışmaktan alıkoyan

beş iç savunma üzerinde
yıllarımı harcadım.

İnsanlar iklim değişikliğinin hızla
ilerlediği haberlerini duyduklarında

ilk savunma çok hızlı devreye giriyor:

mesafe koymak.

İklim meselesini duyduğumuzda,

uzaydaki bir meseleyi
duymuş gibi yapıyoruz,

Arktik buzulları, kutup ayıları...

çok uzak bir zaman -- 2100 yılı.

Devasa ve yavaş ilerliyor --
millyar ton ve yüzyıllar.

Olay şu anda ve burada olmuyormuş gibi.

Konu bana çok uzak olduğundan,

etki alanımın dışında gibi hissettiriyor,

bu yüzden bu konuda aciz hissediyorum.

Yapabileceğim hiçbir şey yok.

Günlük yaşantımızda,

çoğumuz yakınımızdaki şeyleri
düşünmeyi tercih ederiz;

işimizi, çocuklarımızı,

Facebook'ta ne kadar beğeni aldığımızı.

Gerçek bu.

Diğer savunma ise lanet.

İklim değişikliği çoğu zaman

kayıp, ziyan ve kurban isteyen

belirsiz bir felaket gibi gösteriliyor.

Bu bizi dehşete düşürüyor.

Ancak ilk korku geçtiğinde,

beynim kısa sürede bu konuyu
topyekun unutmak istiyor.

30 yıllık korkunç iklim değişikliği
konuşmalarından sonra,

%80'den fazla medya makalesi
hâlâ bu konuda felaket senaryoları çiziyor

fakat insanlar buna alışıyor ve sonra

buna aşırı maruz kaldıklarından

duyarlılığı kaybediyorlar.

Bu yüzden bir çoğumuz bir tür
felaket tellallığından muzdaribiz,

çok fazla çöküş pornosundan
uyuşmuş durumdayız.

Üçüncü savunma uyumsuzluk.

Şimdi, eğer bildiğimiz şey,

fosil yakıtlarının
küresel ısınmaya neden olması,

yaptığımız şeyle çelişiyor;
araca veya uçağa binme, et yeme...

o zaman sözde bilişsel uyumsuzluk
devreye girer.

Bu bir iç rahatsızlığa neden olur.

İkiyüzlü gibi hissedebiliriz.

Bu sıkıntıdan kurtulmak için,

beynimiz haklı sebepler üretmeye başlar.

Mesela, şöyle diyebilirim:

"Komşumun benimkinden çok daha
büyük bir aracı var."

"Sadece benim
yeme tarzımı değiştimemin

hiçbir faydası olmaz."

Hatta iklim biliminin kendisinden
şüphe etmek bile isteyebilirim.

"İklim her zaman değişiyor." diyebilirim.

Bu meşrulaştırmalar
bizi daha iyi hissettirir,

fakat bu, bildiğimiz şeyi

ciddi almamaya mâl olur.

Böylece, davranış tavrı yönlendirir.

Kendi bilişsel uyumsuzluğum

iklim hakkında konuşmak için

Oslo'dan New York'a

ve Oslo'ya geri döndüğümde devreye girer.

(Gülüşmeler)

14 dakikalığına.

(Gülüşmeler)

Bu da beni reddetmeye sevk eder.

(Gülüşmeler)

Eğer sessizliğimizi sürdürürsek

iklim bozulması hakkındaki gerçekleri
görmezden gelir veya hafife alırsak,

o zaman korku ve suçluluktan

iç sığınağımızı bulabiliriz.

İnkâr aslında idrak veya
bilgi eksikliği nedeniyle olmaz.

Hayır, inkâr bazı sıkıntılı
bilgilerin farkında olduğum

fakat bunun aksi şekilde
yaşayıp davrandığım

bir ruh halidir.

Yani siz buna hem bilip hem bilmediğimiz

ikiyüzlü bir hayat diyebilirsiniz

ve genellikle bu alengirli
konunun açılmaması

hemfikir olan başkaları

mesela aile veya çevre
tarafından desteklenir.

Sonuncusu, kimlik.

Panik haldeki iklim aktivistleri

hükumetin harekete geçmesini talep ediyor,

yasa veya karbon vergileri ile.

Ancak şunu düşünün,

muhafazakar değerleri savunan
insanların bir aktivistten

hükümetin daha fazlasını yapması
gerektiğini duyduğunda neler olur?

Özellikle zengin Batı demokrasilerinde,

o zaman bilime daha az inanacaklar.

Buna ne dersiniz?

Örneğin, eğer muhafazakar
değerleri savunuyorsam,

muhtemelen mini mini arabalar
ve büyük hükümetler yerine

büyük araçları ve küçük hükümetleri
tercih ederim.

Eğer iklim bilimleri gelip

hükümetler daha fazlasını yapmalı dese,

o zaman muhtemelen o bilime
daha az güvenirim.

Bu yolla, kültürel kimlik

gerçeklerden üstün gelmeye başlar.

Değerler gerçekleri yer

ve kimliğim her an gerçekten baskın çıkar.

Harekete geçmeyi öldüren
nu beş şeyi tanıdıktan sonra,

bunların ötesine nasıl geçebiliriz?

Yeni araştırmalar bu beş savunmayı

daha beyin dostu iklim iletişimi için

nasıl kilit başarı kriterine
çevirebileceğimizi gösteriyor.

İşler işte bu noktada
gerçekten heyecanlı bir hal alıyor

ve burada işe yarayan beş şeyi,

beş delile dayalı çözümü buluyoruz.

İlk olarak, mesafeyi
toplumsala dönüştürebiliriz.

İklimi evimize getirerek
daha yakın,

kişisel ve önemli yapabiliriz.

Bunu çözüme yararlı toplumsal kaideleri

yayarak yapabiliriz.

Arkadaşlarımın ve komşularımın,

sizlerin bir şeyler yapacağına inanırsam,

o zaman ben de yaparım.

Örneğin, bunu çatı
güneş panellerinde görebiliriz.

Komşudan komşuya virüs gibi yayılıyorlar.

Bulaşıcı bir hâl aldı.

İşte bu, yeni normaller yaratan
birebir iletişimin gücüdür.

Sonrasında, laneti desteğe
dönüştürebiliriz.

Felaket ve bedel gibi

olumsuz sonuçları vermek yerine,

iklimin aslında insan sağlığıyla ilgili
olduğunu yeni bir çerçeveye oturtabiliriz

ve bunu örneğin, size ve iklime faydalı

lezzetli, bitkisel burgerler
sunarak yapabiliriz.

Ayrıca iklimi yeni teknoloji fırsatları,
güvenlik ve yeni işler bağlamında da

yeniden ele alabiliriz.

Örneğin güneş enerjisi sektöründe
müthiş bir büyüme var.

Üç milyon iş sınırını henüz geçtiler.

Psikoloji şunu der:
katılım yaratmak için

bahsettiğimiz her iklim tehdidi için

her şeyi düşünerek üç olumlu

veya destekleyici çerçeve sunmalıyız.

Sonrasına ise uyumsuzluğu

basit eylemlere dönüştürebiliriz.

Buna daha çok itekleme deniyor.

Fikir, daha iyi mimari seçimlerle

olağan ve uygun iklim dostu

davranışlarda bulunmak.

Bunu gıda israfını ele alarak
örnekleyelim.

Büfelerdeki gıda israfı,
tabak veya kutu boyutları

biraz küçültülerek büyük oranda azalıyor,

çünkü küçük tabaklarda olunca
daha dolu görünüyor

fakat büyük kutularda olunca
yarısı boş görünüyor,

böylece fazla koyuyoruz.

Yani küçük tabaklar gıda israfı konusunda
büyük bir fark oluşturuyor.

Bunun gibi yüzlerce
küçük iteklemeler var.

Olay şu, daha çok davranış iteklendikçe
uyumsuzluklar azalıyor.

Daha sonra inkârı

ilerlememizi görselleştiren sinyalleri
uyarlayarak değiştirebiliriz.

Problem çözümümüzün
ne kadar iyi gittiği hususunda

motive edici geri bildirim sağlayabiliriz.

Diyelim ki ulaşım ayak iziniz

veya binalarınızdaki enerji israfının
önüne geçtiniz.

Ducky adlı bir uygulama
bunu gayet güzel bir şekilde paylaşabilir.

Fikir şu; eylemlerinizi kaydediyorsunuz

ve sonra takımınızın veya şirketinizin
ne kadar iyi gittiğini görebiliyorsunuz,

gerçek zamanlı bilgiler alıyorsunuz.

Son olarak, kimlik.

Kimliği daha iyi hikayelere
dönüştürebiliriz.

Beynimiz hikayelere bayılır.

Yani, hedefimizle ilgili
daha güzel hikayelere

ve gerçek değişimi gerçekleştiren
her türden

daha fazla erkek
ve kadın kahramana ihtiyacımız var.

Gururla söyleyebilirim ki
memleketim Oslo'da

araç, bisiklet veya otobüs olsun
tüm ulaşımı elektrikli hale getirme gibi

cesur bir yolculuğa çıkıldı.

Buna öncülük edenlerden birisi
Christina Bu.

Yıllarca Elektrikli Araç
Birliği'nin başında

ve her gün bu konuyla mücadele ediyor.

Şimdi, İngiltere ve Fransa, Hindistan
ve Çin de fosil yakıtlı araç satışının

sonlandırılması ile ilgili
planlarını duyurdular.

Bu çok büyük bir olay.

Ve Osla'da Elektrikli Araç sahiplerinin
tecrübelerini çevrelerindekilere anlatma

ve onları da buna ikna etme
konusunda ne kadar hevesli

olduklarını görebiliyoruz.

Böylece dönüp dolaşıp
hikayeden toplumsallığa geldik.

Binlerce iklim uzmanı

artık bu çözümleri tüm dünyada

kullanmaya başlıyor.

Gayet açık, lakin bireysel çözümler

iklim konusunu tek başına
çözmek için yeterli değil

fakat bunu sağlayabilecek
yasa ve çözümler için

her türlü güçlü desteği sağlarlar.

İşte bu yüzden insanları
devreye sokmak bu kadar mühim.

Bu konuşmaya sizinle

iklimi iki şekilde konuşma yolunu
test ederek başladım.

Bu yol daha var.

Sizinle paylaşmak istiyorum.

İklimi içinde yaşadığımız hava olarak

düşünerek başlar.

İklim dediğimizde soyut,
çok çok uzaklarda olan

bir iklimden bahsetmiyoruz.

Konu etrafımızı çevreleyen havadır.

Bu havayı bu odada da hissedebilirsiniz,

şu anda burun deliklerinizde gezinen hava.

Bu hava dünyanın cildidir.

Şaşırtıcı derecede ince;

dünyanın boyutu ile
bizi koruduğu evrene kıyasla

çap olarak kıyaslandığında

bir elma kabuğundan çok daha incedir.

Yukarıya baktığımızda
sonsuz gibi görünebilir

fakat güzel, solunabilir hava
sadece 8-11 kilometre kalınlığında,

devasa bir topu çevreleyen narin bir şey.

Cildimizin içinde,

hepimiz yakından bağlıyızdır.

Henüz içinize çektiğiniz hava

Gandhi'nin ömrü boyunca soluduğu

yaklaşık aynı 400 bin argon atomu içerir.

Bu ince, yükselip alçalan,
kararsız filmin içinde

yaşamın tamamı beslenmiş,
korunmuş ve tutulmuş.

Su ve bildiğimiz yaşam için

tam doğru olacak şekilde
sıcaklıkları yalıtır ve düzenler

ve mavi okyanus ve siyah sonsuzluk
arasında bulunur,

bulutlar toprağın muhtaç olduğu

milyarlarca ton su taşır.

Hava nehirleri doldurur,

suları canlandırır,

ormanları sular.

Havanın küresel olarak garipleşmesiyle

korku ve ümitsizlik hissetmek için
iyi gerekçeler var

ve bizler önce günümüz üzücü
durum ve kayıplarına yas tutabiliriz

ama sonrasında yüzümüzü ayık
ve kararlı gözlerle geleceğe çevirmeliyiz.

İklim eyleminin yeni psikolojisi

bilimden değil soyutlama

ve felaket payandalarından
kurtulmakta yatıyor

ve sonrasında yeni hikayeler
anlatmayı seçmektir.

Bunlar küresel ısınmayı tersine çevirmeyi

nasıl başardığımızın hikayesi.

Bunlar karşıdan esen
güçlü rüzgarlara rağmen

havayı önemseyen insanlar, şehirler,

şirketler

ve kamu kurumları olarak

attığımız adımların hikayeleri.

Bunlar attığımız adımların hikayeleri

çünkü onlar insanlar olarak bizleri,

bu canlı atmosfer içindeki
dünyalıları temellendiren şeyler.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)