Niesamowite budynki z niedoskonałych, surowych materiałów

Jak na nowo zdefiniować granice architektury? Débora Mesa Molina udziela kilku odpowiedzi na pytanie w tej zapierającej dech w piersi podróży przez swoje dzieła, pokazując jak można stworzyć nową budowlę za pomocą niedocenianych materiałów i niekonwencjonalnych metod, nawet tych surowych, prosto z ziemi. Jak sama mówi: „Świat wokół nas jest nieskończonym źródłem inspiracji, o ile ciekawość pozwoli nam dojrzeć to, co ukryte".

Architektura to profesja wielu zasad.

Spisanych i umownych,

istotnych i błahych.

Jako architekci nieustanne balansujemy

między ścisłym przestrzeganiem zasad

a folgowaniem wyobraźni,

eksperymentowaniem.

Nie jest to łatwe,

zwłaszcza że w architekturze

staramy się podważać schematy,
przesuwać granice i wprowadzać innowacje,

chociażby wykorzystując oczywiste,
choć notorycznie pomijane materiały.

Tym właśnie zajmuję się

wraz z moim zespołem, Ensamble Studio,

począwszy od wczesnych projektów,

które realizowaliśmy
w historycznych miejscach,

jak Santiago de Compostela.

Postawiliśmy tam budynek
Stowarzyszenia Autorów i Wydawców

pełniący funkcję kulturalną.

Poza obowiązującymi przepisami

kolejną kwestią był wymóg
budowy z kamienia

przy naszym ograniczonym doświadczeniu.

Mieliśmy za to skąd czerpać wzorce,

czy to z samego miasta,

z jego okolic,

czy też odległych miejsc,

które wywarły wpływ na naszą edukację

i które być może tu rozpoznacie.

Jednak gotowe elementy,

obecnie dostępne dla architektów,

wydały się nam bezduszne.

Postanowiliśmy odwiedzić
pobliskie kamieniołomy,

żeby lepiej zrozumieć proces
transformacji skały

w idealnie kwadratowy blok
dostępny u dostawcy.

Oczarował nas ogrom materiału

i proces jego pozyskiwania.

Gdy się przyjrzeliśmy,

dostrzegliśmy setki
bezkształtnych odłamków.

Brzydkich pozostałości po wydobyciu,

których nikt nie chciał.

Oprócz nas.

Nas one zainspirowały.

To była idealna sytuacja,

bo mogliśmy kupić
przeznaczony do zniszczenia,

wysokiej jakości materiał

po bardzo niskiej cenie.

Trzeba było przekonać do tego
pomysłu naszych klientów,

lecz przede wszystkim stworzyć
taką metodę projektowania,

żeby wykorzystać te nieforemne skały,

a tego wcześniej nie robiliśmy.

Dziś byłoby o wiele łatwiej,

ponieważ pojechalibyśmy do kamieniołomu

z telefonami wyposażonymi w skanery 3D,

zeskanowalibyśmy każdą skałę

i stworzylibyśmy cyfrowy model,

wysoce unowocześniając cały proces.

Lecz ponad dekadę temu

musieliśmy działać po omacku,

wyjść w teren, zakasać rękawy

i wziąć się do działania.

Musieliśmy też być wykonawcami,

bo nikt nie chciał dzielić z nami ryzyka.

Na szczęście ekipa kamieniołomu
pomogła w budowie kilku prototypów

i dopracowaniu technologii.

Powstało też kilka modeli.

Byliśmy podekscytowani

i krok po kroku

udało się wybudować

konstrukcję długą na 18 metrów
i wysoką na osiem

wykorzystującą bezkształtny
gruz kamieniołomu,

przy udziale jedynie grawitacji,

bez zaprawy i kotwienia.

Po tych testach

przewiezienie konstrukcji
do miejsca docelowego w centrum miasta,

by połączyć ją z resztą budynku,

było błahostką.

Dzięki pozbyciu się elementu niepewności

i opanowaniu ryzyka w kontrolowanym
środowisku kamieniołomu,

zdołaliśmy ukończyć budynek na czas,

w ustalonej kwocie

i przy zastosowaniu
niekonwencjonalnych środków i metod.

Nadal mam gęsią skórkę,

gdy widzę ten ogromny fragment
surowego krajobrazu

w mieście,

jako część budynku,

z którym zwiedzający
i sąsiedzi mogą obcować.

Budynek przysporzył nam kilku problemów

i równie dobrze mógł zostać
wyjątkiem w portfolio,

ale zamiast tego stał się
naszym modus operandi,

gdzie każdy nowy projekt jest okazją,

by mierzyć się z granicą dziedziny,
którą chcemy zdefiniować na nowo.

Oto cztery domy naszego projektu,

wybudowane i zamieszkałe.

Cztery manifesty,
w których poprzez małą skalę

zadajemy sobie duże pytania.

Staramy się odkrywać architekturę,

która wyłania się z niestandardowego
zastosowania powszechnych materiałów

i technologii,

takich jak różne formy betonu
w górnym rzędzie

lub stal z pianką u dołu.

Przykładowo te gotowe, betonowe słupy.

Z pewnością już je widzieliście

przy mostach, autostradach czy kanałach.

Odkryliśmy je podczas wizyty
u producenta prefabrykatów betonowych.

Być może nie wyglądają
zbyt przytulnie i pięknie,

ale postanowiliśmy je wykorzystać
w budowie naszego pierwszego domu.

Było to niesamowite zadanie,

ponieważ byliśmy tu nie tylko architektami

czy ponownie budowniczymi,

ale, po raz pierwszy, własnymi klientami.

Głowiliśmy się,
jak umieścić te ogromne słupy,

każdy ważący około 20 ton,

jeden za drugim wokół dziedzińca,

centralnej części domu.

Ze względu na wymiary i jakość materiału

te wielkie części
stają się konstrukcją nośną,

ale to niejedyna ich rola.

Stały się basenem,

ścianami okalającymi wnętrze,

obramowaniem widoku z okien,

wykończeniem,

duszą tego domu.

Domu, który jest naszym laboratorium,

gdzie testujemy sposoby wykorzystania
typowych elementów w nietypowy sposób.

A rezultaty są intrygujące.

W praktyce okazuje się,

że prefabrykaty to nie tylko
układanie klocków,

a ciężkie elementy
mogą wydawać się lekkie i przejrzyste.

Największą wartością tego domu

są bezcenne uwagi

otrzymywane, gdy dzielimy się nim
z rodziną i przyjaciółmi,

bo to jest nasze życie

i nasza ustawiczna praca.

Doświadczenie tu zdobyte
przekłada się na inne projekty,

inne programy,

na różną skalę.

Jest inspiracją przy innych pracach.

Kolejnymi standardowymi produktami były

ocynkowane stalowe słupki,
łatwe do wkręcania i przycinania,

piany izolujące, betonowe płyty,

wszystko, co można znaleźć
w ściankach działowych.

My je odsłaniamy

i wykorzystujemy do tworzenia
bardzo lekkich konstrukcji,

które może zbudować niemalże każdy.

Robimy to własnoręcznie w warsztacie,

choć jesteśmy architektami,
nie zawodowymi budowniczymi.

Jednak chcemy mieć pewność,
że jest to wykonalne.

To miłe uczucie,
gdy Anton własnoręcznie przenosi,

Javier pakuje w kontener

i możemy to wysłać

zupełnie jak rzeczy
przy przeprowadzce za granicę,

co miało miejsce pięć lat temu.

Przenieśliśmy działalność z Madrytu

wraz z domem z betonowych
belek do Brookline.

Znaleźliśmy brzydkie kaczątko
tej pięknej okolicy,

jednopiętrowy garaż,
jedyne na co było nas stać.

Pasowało nam to, bo chcieliśmy
zmienić go w łabędzia,

montując dostarczone elementy,

ponownie stając się badaczami
i królikami doświadczalnymi.

Oto dom wykorzystujący najtańsze

i najbardziej standardowe
materiały dostępne na rynku

oraz typowy podział cztery na osiem

powszechny w branży budowlanej.

I tak inne rozplanowanie przestrzeni

i inne złożenie elementów

umożliwia transformację taniego domu

w luksusową przestrzeń.

Nadal marzymy i czynnie
współpracujemy z deweloperami,

budowniczymi,

społecznościami,

żeby zastosować to w praktyce
przy budowie wielu domów,

dla wielu rodzin.

Świat wokół nas jest
nieskończonym źródłem inspiracji,

o ile ciekawość pozwoli nam
dojrzeć to, co ukryte.

Zabiorę was teraz
na drugą stronę księżyca,

do wspaniałych krajobrazów Montany,

gdzie kilka lat temu
wraz z Cathy i Peterem Halsteadami

wymyśliliśmy Centrum Sztuki Tippet Rise
na ranczu o powierzchni 4000 hektarów.

Będąc tam pierwszy raz,

zdaliśmy sobie sprawę,
że nasza wiedza o ośrodkach sztuki

jest bezużyteczna dla tych klientów,

tego społeczeństwa i krajobrazu.

Typowe muzeum w kształcie kostki
w ogóle tu nie pasowało.

Postanowiliśmy rozbić to centrum
na konstelację elementów i przestrzeni

rozrzuconych po tym rozległym terenie,

żeby pomóc zwiedzającym zanurzyć się
w dzikości tego niesamowitego miejsca.

W biurze myślimy, tworząc,

wykorzystując ziemię
jako podłoże oraz jako materiał,

czerpiąc wiedzę z procesów geologicznych
jak sedymentacja, erozja,

fragmentacja, krystalizacja,

eksplozja,

żeby odkryć architekturę
rodzącą się z ziemi,

która jest przedłużeniem krajobrazu,

jak most nad Murphy Canyon

lub ta fontanna.

Jak ta przestrzeń na wzgórzu

lub jak ten teatr, który otwiera nas
na górski krajobraz

i jego dźwięk.

Żeby ten pomysł się udał,

budowy nie można pedantycznie planować.

Trzeba mieć na uwadze
trudną pogodę i miejscową sztukę.

Pod kontrolą należy mieć kluczowe aspekty,

jak zawarte w formie

właściwości strukturalne,
termalne i akustyczne.

Ale poza tym improwizacja
jest mile widziana.

Czas budowy to również czas projektowania

oraz świętowania,

gdy różne ręce, serca i umysły
łączą się w wieńczącym dzieło tańcu.

Tu wyniku nie da się przewidzieć.

Będzie on zaskoczeniem.

Odkrywamy architekturę
jak odkrywa się prezent urodzinowy.

Architektura nie jest odkryta,

ją należy odkryć.

Powstała z trzewi Ziemi,
gdy trzeba było zbudować schronienie,

jedną z podstawowych potrzeb człowieka.

Architektura, sztuka, krajobraz,

archeologia, geologia - tworzą jedność.

Radykalnie wykorzystując
dostępne materiały,

eksperymentując z nimi,

wydobywamy architekturę,
która widzi piękno

ukryte w surowych i niedoskonałych
otaczających nas rzeczach,

która je wynosi

i pozwala mówić własnym językiem.

Dziękuję.

(Brawa)