Motivasyon kamu sistemlerini nasıl onarabilir

Çökmüş sistemleri nasıl onarabiliriz? İnsanların rekabetçi ruhunu ateşleyebilirsiniz. İnsanları değişime motive eden bu konuşmada kamu sektörü stratejisti Abhishek Gopalka, şeffaflığın ve mesuliyetin gücünü kullanarak 80 milyondan fazla nüfusa ev sahipliği yapan Rajasthan'ın sağlık sistemini nasıl onardığını anlatıyor. Gopalka, ''Motivasyon öylece ortaya çıkmaz, umursamanız için bir şeyin değişmesi gerekir.'' diyor.

Bir daklikalığına durun

ve kendinizi bir ülkenin lideri
olarak hayal edin.

Diyelim ki en büyük önceliklerinizden biri

vatandaşlarınıza yüksek
kaliteli sağlık hizmeti sunmak.

Peki bu durumda ne yapardınız?

Daha fazla hastane,

daha fazla tıp fakültesi açar,

tıbbi yeniliklere yatırım mı yapardınız?

Peki ya ülkenizin sağlık
sistemi temelinden çürükse?

Ya doktorlar artık işe gelmese,

ya ilaç stoğu bitse, kalite düşse.

O zaman nereden başlardınız?

Ben yönetim danışmanıyım

ve son 3 yıldır Hindistan'daki
Rajastan eyaletinin

sağlık hizmetlerini geliştirmek amacıyla
bir proje üzerinde çalışıyorum.

Bu proje esnasında
büyük bir şey keşfettik.

Daha çok doktor, daha iyi binalar,
klinik yenilikler

bunların hepsi çok önemli.

Ama bir temel unsur olmadan
hiçbir şey değişmiyor:

Motivasyon.

Ama motivasyon da riskli bir unsur.

Bir ekip yönettiyseniz,
çocuk büyüttüyseniz

ya da kişisel bir alışkanlığınızı
değiştirmek istediyseniz

teşvikin öylece ortaya
çıkmadığını bilirsiniz.

Sizin öneminizi kazanmak için
bir şeyin değişmesi gereklidir.

Bütün insanların önemsediği bir şey var:

Bir topluluğun önünde,
içten gelen bir parlama arzusu.

Bu yüzden yaptığımız şey tam olarak bu.

Biz, sistemin öncelikli
hizmet etmesi gerekenler olan

vatandaşlar üzerine odaklandık.

Bugün de size motivasyonu tetiklemek
için vatandaşları kullanmanın

Rajasthan'ın sağlık sistemini nasıl büyük
ölçüde değiştirdiğini anlatmak istiyorum.

Rajasthan yaklaşık 80 milyonluk nüfusuyla

Hindistan'ın en büyük eyaletlerinden biri.

Birleşik Krallık'tan daha geniş.

Fakat muhtemelen tek benzerliği bu.

2016'da ekibim Rajasthan sağlık sistemiyle
çalışmak üzere çağrıldığında

eyaleti buhran içinde bulduk.

Örneğin yenidoğan mortalite hızı,

yani henüz bir ayını doldurmayan
bebeklerin ölüm oranı,

Birleşik Krallık'ın on katı fazlaydı.

Vatandaşların ''Ben hastaneye
yaklaşmak bile istemiyorum.''

demelerine şaşırmamak gerekir.

Hindistan'da, eğer sağlık kurumunda
bir doktora görünmek istiyorsanız

sağlık ocağına gidersiniz.

Her gün en az kırk hastanın
sağlık ocağına gitmesi beklenir.

Fakat Rajasthan'daki sağlık ocaklarına

bu sayının sadece dörtte
biri kadar hasta uğruyor.

Başka bir deyişle, insanlar bu sisteme
olan inançlarını kaybetmiş vaziyetteler.

Daha derine daldığımızda
temelde yatan sorunun

sorumluluk alma eksikliği
olduğunu fark ettik.

Şunu bir düşünün,

gündelikçi işçi olan Sudha
bir yaşındaki kızının

dizanteriden müzdarip
olduğunu fark ediyor.

Bir gün işe gitmemeye karar veriyor.

Kaybı yaklaşık 350 rupi
yani 5 dolar kadar.

Evladını kucağına alıyor

ve sağlık ocağına götürmek için
beş kilometre yürüyor.

Fakat doktor orada değil.

Ertesi gün de tekrar işe gidemiyor,

yine sağlık ocağının yolunu tutuyor.

Bu sefer doktor var

fakat eczacı, Sudha'nın alması
gereken ücretsiz ilaçların,

zamanında tekrar sipariş
vermeyi unuttukları için

ellerinde kalmadığını söylüyor.

Sudha telaşla özel hastaneye koşuyor

ve koşarken görüyor ki

kızının durumu her geçen saat
daha da kötüye gidiyor

ve elinden hiçbir şey gelmiyor.

Sonra acaba ilk başta özel bir
sağlık merkezine gitseydi

ve muayene ve ilaçlar
için 350 rupi ödeseydi

daha mı iyi olurdu diye
düşünmeden edemiyor.

Bu son derece başarısız sistemin
sorumluluğunu kimse almıyor.

Sudha'nın zaman ve para israfı
ve çektiği acıların sorumluluğunu.

İşte bu onarılmak zorunda.

Tüm yetkin danışmanlar olarak
veriye dayalı incelemelerin

sorumluluk duygusunu geliştirmesi
gerektiğine karar verdik.

Bu amaçla sağlık kurumlarını inceleme
toplantılarını çok daha etkili kılmak için

icraat kontrol panellerini tasarladık.

Fakat hiçbir şey değişmedi.

Saatlerce süren tartışmalar,

günlerce süren toplantılar yaptık

ve hiçbir şey değişmedi.

İşte o zaman kafama dank etti.

Halk sağlığının, tıpkı bizim
değerlendirme toplantılarımız gibi

her zaman iç mekanizmayla
kontrol edildiğini görüyorsunuz.

Zamanla halka karşı
sorumluluklarının etkisi azalıyor.

Peki neden vatandaşları, belki de
vatandaş vaatlerini kullanarak

eşit hale getirmiyoruz?

Bu motivasyonu tetiklemez mi?

''Kafe stratejileri'' olarak adlandırmayı
sevdiğim şeyle başlayacağız.

Kafelerdeki şu yazılardan
birini elbet görmüşsünüzdür.

''Eğer fişinizi vermediysek
kahveniz ücretsiz.''

Kasiyerin size her defasında
fişinizi vermek dışında bir şansı yok.

Biz de bu stratejiyi aldık
ve Rajasthan'a uyarladık.

Eyalet çevresindeki 300 sağlık ocağını
canlandırmak için hükümetle beraber

bir program üzerine çalıştık.

Sağlık ocaklarının duvarlarını çok net
vatandaş vaatleriyle doldurduk.

''Her zaman bir doktora
ulaşacağınızı temin ederiz.''

''Her zaman ücretsiz ilaçlarınıza
ulaşacağınızı temin ederiz.''

''Her zaman ücretsiz muayene
edileceğinizi garanti ederiz.''

Sonunda, bu canlanan
sağlık ocaklarını çoğaltmak için

büyük bir gürültüyle yöre
halkına vaatler sunan

seçilmiş siyasilerle çalıştık.

Vaatler açıkça ortada,
gözümüzün önündeydi.

Başarısızlık utanç vericiydi.

Sistem buna bir çözüm bulmak zorundaydı.

Bir çözüm buldu.

Doktor istihdamı arttırıldı,

ilaç stokları çoğaltıldı ve sonuç olarak

tedaviye başvuran hasta sayısı bir yıldan
az bir sürede %20 arttı.

Sağlık sistemi iş görür hale gelmişti.

Fakat hala yapılacak çok fazla iş vardı.

Değişim bu kadar kolay değil.

Bir seferinde usanmış bir doktor

''Buradaki anne sağlığını
iyileştirmek istiyorum

fakat yeterli miktarda
hemşirem yok'' demişti.

Hemşire gibi insan kaynakları,
doktorların rapor verdiği

yöneticiler tarafından kontrol ediliyor.

Doktorlar her ne kadar motive olsalar da

yöneticiler doktorlara yardımcı olmak için
yeteri kadar motive değiller.

İşte bu noktada sağlık bakanı
Veenu Gupta, dahiyane bir fikir üretti.

Her bölgeyi aylık
başarısına göre sıralamak.

Bu sıralama, her bölgeyi
hem büyük hastalıklar

hem de büyük tedaviler
üzerinden değerlendirecekti.

En iyi kısmı da şuydu ki

bu sıralamayı halka da açacaktık.

İnternet sitelerinde,

sosyal medyada yayımlayacaktık.

Daha ne olduğunu anlayamadan basın,
hangi bölgenin başarısız,

hangi bölgenin başarılı olduğunu
gazete makalelerinde yayınlıyordu.

Biz sadece en başarılı
ve başarısız bölgeleri etkilemek için

sıralama yapmak istemiyorduk.

Her bir bölgeyi motive edecek
bir sıralama yapmak istiyorduk.

Bu amaçla futbol liglerinden ilham aldık

ve üç aşamalı bir sıralama
sistemi inşa ettik.

Bu vasıtayla her sıralamada

eğer bölgenin performansı düşüşe geçerse

bir alt kümeye düşüyordu.

Eğer bölgenin performansı iyileşirse

bir üst lige geçebiliyordu.

Bu sıralama çok büyük bir başarıydı.

Muazzam bir heyecan yarattı

ve bölgeler parmakla gösterilen bölge
olabilmek için rekabete tutuştu.

Aslında düşündüğünüzde
çok basit bir sistem.

Eğer performans verileriniz
kendi yöneticiniz tarafından

bölgesel parametrelerle kontrol ediliyorsa

yeteri kadar motive edici olamıyor.

Fakat eğer verileriniz halka açılıp

dışarıdan da gözlemlenebilirse
çok farklı bir tablo ortaya çıkıyor.

Bu sadece her birimizin içindeki

rekabetçi ruhu ortaya çıkartıyor.

''Kahve Stratejileri''
ve halk rekabetçiliğini

bir araya getirdiğinizde

vatandaşların sağlık koşullarını
iyileştirmeye çok daha motive olan

bir sağlık sistemine sahip oldunuz.

Bu aslında destek vermeye şimdi
daha hazır bir sistem.

Çünkü kaynakları, verileri
veya yetkinlikleri iyileştirmek olsun,

desteklenecek daha fazla alan var.

Bir örnek vereyim.

Ajmer'de bir bölge toplantısındaydım.

Ajmer sıralamada hızla
yükselen bölgelerden biri.

Ekiplerine nasıl daha iyi destek
verebileceklerini tartışan

bir grup azimli doktor vardı.

Bir tanesi hemşire noksanlığıyla
mücadele etmek için

nitelikli sağlık çalışanlarının
önemine değiniyordu.

Bir diğeri ekibindeki diğer çalışanlarla
bilgi ve fikir paylaşımı için

yaratıcı bir şekilde
WhatsApp kullanıyordu.

Örneğin, aşıları eksik
olan çocuklar nerede?

Anneleri çocuklarına aşı yaptırmaya
nasıl ikna edebiliriz?

Şimdi ekipleri son derece
motive edildiği için

basit bir şekilde destek topluyorlardı,

çünkü hep daha iyi performans
sergilemek istiyorlardı.

Çökmüş sistemler hep daha çok kaynağa
ve araca ihtiyaç duyarlar.

Fakat eğer ilk başta motivasyonu
tetiklemeye çalışmazsanız

bunların çok da bir etkisi olmuyor.

Motivasyon dalgası değişmeye başladığında

kaynak ve araçların gerçek
getirilerini o zaman alabilirsiniz.

Fakat anahtar soruyu hala cevaplamadım.

Rajasthan sağlık sisteminin
akıbeti ne oldu?

Çalışmalarımızın başladığı 2016 yılında

hükümet ve Dünya Bankası
bir halk sağlığı endeksi yayınladı.

Rajasthan 21 büyük eyaletten 20. olmuştu.

Fakat 2018'de,

bir sonraki sıralamalar açıklandığında

Rajasthan, Hindistan'daki büyük
eyaletler arasındaki

en büyük sıçramalardan birini göstermişti.

Dört lig birden atlamıştı.

Örneğin, bebek ölüm oranlarında

her yıl 3.000 yeni doğan
hayatını kurtararak

en büyük düşüşlerden birini göstermişti.

Genel olarak, sağlık sistemindeki
değişimler çok uzun zaman alır.

Fakat bu yaklaşım bizi iki yıl
içinde sonuca götürdü.

En iyi kısmı da şu ki

sadece Rajasthan'a özgü
bir şey keşfetmedik.

Aslında motivasyonu tetiklemek için
vatandaşları kullanmak

sadece sağlık sistemiyle
kısıtlanacak bir şey değil.

Tüm samimiyetimle inanıyorum ki

herhangi bir ülkede,

herhangi bir ölü sistem varsa

oraya motivasyonu yeniden
aşılamamız gerekiyor.

Motivasyonu tetiklemenin
müthiş bir yolu da

halka karşı daha şeffaf olmak.

Bunu eğitimle, sağlık önlemleriyle hatta
siyasi temsilcilerimizle yapabiliriz.

Devlet okulları öğrenci kaydı temelinde,

iller ve ilçeler temizlik temelinde
alenen rekabet edebilir.

Siyasiler kurumsal karneler
ve vatandaşların

yaşam standartlarını iyileştirmeleri
üzerine rekabet edebilir.

Dünyada çökmüş çok fazla sistem var.

Motivasyonlarını geri kazandırmalıyız.

Vatandaş bunu bekliyor.

Hemen şimdi bir adım atmalıyız.

Çok teşekkür ederim.

(Alkış)