Return to Video

هاتوچۆی بۆشایی ئاسمان گرفتێکی دیکەی خراپی ژینگەکەمانە

  • 0:01 - 0:04
    من گەردوونناسم--
  • 0:04 - 0:07
    دەزانن، وەکو ئەو پیاوە ریچ پۆرنێل
    "لە فلیمی "مارشن .
  • 0:08 - 0:14
    و کاری منە لێکۆڵینەوە و پێشبینی
    جووڵەی شتەکان بکەم لە بۆشایی ئاسمان.
  • 0:15 - 0:21
    ئێستا ئێمە شوێنی نزیکەی سەدا یەکی
    شتە پڕ مەترسیەکان کەوتووین لە بۆشای ئاسمان
  • 0:22 - 0:25
    خزمەتگوزاری پڕ مەترسی وەک شوێن،
  • 0:25 - 0:27
    کشتوکاڵ، کاروباری بانق،
  • 0:27 - 0:29
    تەلەفیزۆن و گواستنەوە،
  • 0:29 - 0:31
    و نزیک--زۆر نزیک--
  • 0:31 - 0:33
    تەنانەت خودی ئینتەرنێتیش.
  • 0:34 - 0:40
    ئێستا ئەم خزمەتگوزارییانە پارێزراو نین
    لە بەرکەوتن بە نیو ملیۆن شت
  • 0:40 - 0:42
    لە تەنی بچووکەوە تا
  • 0:43 - 0:45
    شتی گەورە لە ئاستی قەبارەی باسی قوتابخانە.
  • 0:46 - 0:48
    پەڵەی بۆیەیەکە،
  • 0:48 - 0:51
    گەشت دەکات بە خێرایەکی دیاریکراو،
  • 0:51 - 0:53
    بەریەککەوتنی یەک لەو شتانە،
  • 0:53 - 0:55
    بەدڵنیایەوە بێ کەڵکە.
  • 0:56 - 1:00
    بەڵام ناتوانین شوێن پێی شتە بچووکەکانی
    وەک پەڵەیی بۆیە بکەوین.
  • 1:01 - 1:05
    تەنها دەتوانین شوێن پێی شتێکی
    بچووکی وەک، مۆبایلێکی زیرەک بکەوین،
  • 1:06 - 1:10
    کەواتە ئەو نیو ملیۆن شتە
    کەوا پێویستە ئێمە ڕەچاویان بکەین،
  • 1:10 - 1:15
    تەنها دەتوانین شوێن نزیکەی
    ٢٦،٠٠٠ شتەکان بکەوین.
  • 1:15 - 1:20
    و ئەو ٢٦،٠٠٠
    تەنها ٢٠٠٠ لەڕاستیدا کاردەکەن.
  • 1:22 - 1:23
    هەمووشتەکانی دیکە
  • 1:24 - 1:25
    خاشاک و زبڵە.
  • 1:26 - 1:28
    ئەو برێکی زۆری خاشک و زبڵە.
  • 1:28 - 1:30
    تا کەمێ شتەکان خراپتر بکەین،
  • 1:31 - 1:35
    زۆربەی ئەو شتانەی دەنێردرێتە بۆشایی
    ئاسمان هەرگیز ناگەڕێنەوە.
  • 1:37 - 1:40
    مانگی دەستکرد دەنێرینە بۆشایی ئاسمان،
  • 1:40 - 1:43
    لەکارکردن دەوەستێ، سوتەمەنی تەواو دەبێت،
  • 1:43 - 1:46
    و شتی دیکە دەنێرین...
  • 1:46 - 1:48
    و پاشان شتێکی دیکەشمان نارد...
  • 1:48 - 1:50
    و دواتر شتێکی دیکەش.
  • 1:50 - 1:51
    و جار نا جارێک،
  • 1:51 - 1:54
    دوو لەو شتانە
    بەریەکترد دەکەون
  • 1:54 - 1:56
    یان یەک لەوشتانە دەتەقێتەوە،
  • 1:56 - 1:57
    یان تەنانەت خراپتر،
  • 1:57 - 2:00
    لە وانەیە مانگی دەستکردی وڵاتێک
    لە لایەن ئەم تەنانەوە تێکشکابێت،
  • 2:02 - 2:05
    ئەمەش دەبێت دروستبوونی
    چەندین تەنیتری بەرەڵا،
  • 2:05 - 2:08
    زۆربەیان هەرگیز ناگەڕێنەوە زەوی.
  • 2:09 - 2:13
    ئەو شتانە تەنها بە هەرەمەکی
    بڵاونەبونەتەوە لە بۆشایی ئاسمان.
  • 2:14 - 2:17
    ڕوونبووەتەوە ڕاستی
    چەمانەوەی کاتی بۆشایی ئاسمان زیاد بکات،
  • 2:17 - 2:19
    شوێنە نموونەیەکان
  • 2:19 - 2:21
    هەندێک لەو شوێنانەی کە
    مانگی دەستکردمان لێ دانان
  • 2:21 - 2:24
    بیهێنە بەرچاوت کە ئەمە وەک
    ڕێگەی گشتیی بۆشایی ئاسمانە.
  • 2:25 - 2:27
    هاوشێوەیە لەگەڵ ڕێگەکانی زەوی،
  • 2:27 - 2:32
    ئەو ڕێگە گشتییانەیی ئاسمان دەتوانن تەنها
    بڕێکی فراونی هاتووچۆ لە خۆبگرن
  • 2:32 - 2:36
    بۆ بەردەوامی سەلامەتی بۆشایی ئاسمان.
  • 2:37 - 2:39
    بە پێچەوانەی ڕێگە گشتیەکانی زەوی،
  • 2:39 - 2:42
    هاتووچۆی ئاسمان بە
    هیچ جۆرە یاسایەک ڕێکنەخراوە.
  • 2:42 - 2:44
    هیچ یاسایەک نییە، باش؟
  • 2:46 - 2:47
    واو.
  • 2:48 - 2:50
    دەبێت چی بگوزەرێت؟
  • 2:50 - 2:52
    (پێکەنین)
  • 2:52 - 2:55
    ئێستا، چەند جوان دەبێت
  • 2:55 - 2:58
    ئەگەر شتێکمان هەبووبێت
    وەک نەخشەی هاتووچۆی بۆشایی ئاسمان،
  • 2:58 - 3:02
    وەکو 'وەزێک'ی بۆشایی ئاسمان
    کەوا بمتوانیایە بە دوای بگەڕێم
  • 3:02 - 3:04
    و بزانم دۆخی ئێستای
    هاتووچۆ لە بۆشایی ئاسمان چییە،
  • 3:04 - 3:06
    تەنانەت ئەگەری
    بتوانم پێشبینی بکە.
  • 3:06 - 3:08
    کێشەیەک لەگەڵ ئەوە، بەهەرحاڵ،
  • 3:08 - 3:11
    لە پێنج کەسی جیاواز پرسیار بکەیت،
  • 3:12 - 3:14
    چی لە بۆشایی ئاسمان دەگوزەرێت؟
  • 3:14 - 3:15
    شتەکان چیان بەسەردێت؟
  • 3:15 - 3:18
    و لەوانەیە دە وڵامی جیاوازت
    دەست بکەوێت.
  • 3:18 - 3:19
    ئەمە بۆ؟
  • 3:19 - 3:24
    چونکە زانیاری دەربارەی شتەکانی بۆشایی
    ئاسمان بەشێوەیەکی گشتی ئاڵوگۆڕی پێناکریت.
  • 3:25 - 3:28
    ئەگەر چی ئێمە ڕێپێدانی جیهانیمان هەیە،
  • 3:28 - 3:31
    سیستەمێکی زانیاری ڕوون
    و کراوەی بۆشایی ئاسمانمان هەیە
  • 3:31 - 3:34
    کەوا دەتوانێت زانیاریە گشتیەکان
    لەسە شوێنی هەموو شت بڵێت
  • 3:34 - 3:37
    هاوڵ دەدات بۆشای ئاسمان
    بە سەلامەتی و بەردەوامی بیهیڵیتەوە؟
  • 3:37 - 3:41
    و ئەگەر چی دەتواندرێت سیستەمەکە بەکاربیت
  • 3:41 - 3:44
    بۆ دروستکردنی ڕەفتاری
    -پاڵپشت بە بەڵگەنامە بنچینەیەکان-
  • 3:44 - 3:45
    هاتووچۆی بۆشایی ئاسمان؟
  • 3:46 - 3:48
    من پرۆگرامی ئەستێرەگرافم داهێنا،
  • 3:48 - 3:52
    یەکەمین سیستەمی چاودێری
    هاتووچۆی تەنەکانی جیهان
  • 3:52 - 3:54
    لە زانکۆس تێکساس لە ئوستین پەرەپێدا.
  • 3:55 - 4:00
    هێڵکاری گەردوون چەندین سەرچاوی
    زانیاری کۆکردۆتەوە لە هەموو جیهان
  • 4:00 - 4:02
    حوکمەت، پیشەسازی و ئەکادیمیا--
  • 4:02 - 4:06
    و ئەو سنورە گشتیە پیشان دەدەن
    کەوا تا ئەمڕۆ کەس نەیتوانیوە دەستی پێبگات.
  • 4:07 - 4:12
    ئەوەتا، دەتوانن ٢٦،٠٠٠ شت
    لە خوڵگەیی زەوی ببینن،
  • 4:12 - 4:14
    دوو ئەوەندە بۆچوونی دیکە،
  • 4:14 - 4:16
    و لە زووترین کاتدا نوێدەکرێتەوە.
  • 4:16 - 4:20
    با بگەڕێینەوە بۆ کێشەی نەخشەی
    هاتووچۆی بۆشایی ئاسمان:
  • 4:20 - 4:23
    چی دەبێت ئەگەر تەنها حکومەتی
    ئەمریکا ئەم زانیاریانەیی لابێت؟
  • 4:24 - 4:27
    باشە، لەو بارودۆخە، نەخشەی
    هاتووچۆی ئاسمان چۆن دەبێت.
  • 4:28 - 4:30
    بەڵام ڕووسەکان چۆن بیردەکەنەوە؟
  • 4:33 - 4:35
    ئەوە بەشێوەیەکی جیاواز دەردەکەوێت.
  • 4:36 - 4:38
    کێ ڕاستە؟ کێ هەڵەیە؟
  • 4:38 - 4:39
    پێویستە باوەڕ بە چی بکەم؟
  • 4:39 - 4:41
    متمانە بە کێ بکەم؟
  • 4:41 - 4:42
    ئەمە بەشێکە لە کێشەکە.
  • 4:44 - 4:51
    بەردەستنەبوونی سنووری چاودێریکردنی
    ڕەفتار و چالاکی بۆشایی ئاسمان،
  • 4:51 - 4:54
    بۆ چاودیریکردنی چالاکی لە بۆشایی ئاسمان--
  • 4:54 - 4:55
    ئەو شتانە لە کوێ داندراون--
  • 4:55 - 4:58
    بۆ پێکهێنانی ئەوە بێ سەرەوبەرییە
  • 4:58 - 5:01
    و زانیاری لە شوێنیک دابنێن،
  • 5:01 - 5:05
    لە ڕاستیدا مەترسی لە دەستدانی
    تواناکانمان هەیە
  • 5:06 - 5:09
    بۆ بەکارهێنانی لە بۆشایی ئاسماندا، تا سود
    بەمرۆڤایەتی بگەیەنێیت.
  • 5:10 - 5:12
    زۆر سوپاس.
  • 5:12 - 5:16
    (چەپڵەرێزان وهاوارکردن)
Title:
هاتوچۆی بۆشایی ئاسمان گرفتێکی دیکەی خراپی ژینگەکەمانە
Speaker:
مۆریبا جە
Description:

زۆربەیی ئەو شتانەی ناردوماننەتە بۆشایی ئاسمان، نەگەڕاونەتەوە، گەردوونناس و هاوڕێی تێد مۆریبا وادەڵێت. لەم ئاخاوتنە پڕ زانیاریەدا، مۆریبا ڕێگە گشتیەکانی بۆشایی ئاسمانمان بۆ وەسف دەکات و خولگەی زەوەی و چۆن زۆربەیان لەلایەن تەنەکانی کۆنەکانی بۆشایی ئاسمان قان دراون. زانیاری زیاتر دەربارەی گەڕانەکانی بۆ گەشەکردن و جەنجاڵی جیهان و چاودێریکردنی سیستەمی هاتووچۆی ئاسمان- چۆن یارمەتیدەدا بۆ چارەسەرکرنی گرفتە سروشتیەکانی بۆشایی نزیک زەوی.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
05:29

Kurdish subtitles

Revisions