De paradox van efficiëntie

Maakt onze obsessie met efficiëntie ons in werkelijkheid minder efficiënt? In deze verhelderende TED Talk bespreekt schrijver en historicus Edward Tenner de beloftes en gevaren van onze neiging om alles zo snel mogelijk te willen doen. Hij geeft ons zeven manieren waarop we 'geïnspireerde inefficiëntie' kunnen gebruiken om productiever te zijn.

Wie houdt niet van efficiëntie?

Ik wel.

Efficiëntie betekent meer voor minder.

Meer kilometers per liter benzine,

meer licht per watt,

meer woorden per minuut.

Meer voor minder is
het op één na beste alternatief,

na iets voor niets.

Algoritmes, big data en de cloud
geven ons meer voor minder.

Zijn we op weg naar
een frictievrij utopia

of eerder naar een nachtmerrie
van toezicht en bewaking?

Ik weet het niet.

Mij interesseert het heden.

En ik zou je graag willen tonen

hoe het verleden ons kan helpen
om het heden beter te begrijpen.

Niets geeft een betere samenvatting

van zowel de belofte
als het gevaar van efficiëntie

als de nederige aardappel.

De aardappel is afkomstig uit de Andes

en werd verspreid doorheen Europa
vanuit de oude Inca-gemeenschap.

De aardappel is een meesterwerk
van uitgebalanceerde voeding.

En hij had diverse machtige vrienden.

Koning Frederik de Grote van Pruisen
was de eerste fan.

Hij geloofde dat de aardappel kon helpen

om het aantal gezonde
Pruisen te doen groeien.

En hoe gezonder de Pruisische bevolking,

hoe gezonder de Pruisische soldaten.

En enkele van die
gezonde Pruisische soldaten

namen de Franse legerapotheker
genaamd Parmentier gevangen.

Aanvankelijk was Parmentier geen fan

van het menu waarbij krijgsgevangenen
van 's ochtends tot 's avonds

aardappelen werden voorgeschoteld

Maar op termijn
begon hij ervan te houden.

Hij was ervan overtuigd dat
ze hem gezonder maakten.

En toen hij werd vrijgelaten,

was hij vastbesloten om de aardappel
in Frankrijk te verspreiden.

En hij had een paar machtige vrienden.

Benjamin Franklin adviseerde hem
om een banket te houden

waarbij elk gerecht aardappelen bevatte.

En Franklin was een eregast.

Zelfs het koningspaar van Frankrijk
werd overhaald om aardappelen te dragen.

Aardappelbloemen, sorry.

(Gelach)

De koning droeg op zijn revers
een aardappelbloem,

en de koningin droeg er één
in haar haar.

Een indrukwekkend public relations-idee.

Maar er was ook een nadeel.

De aardappel was efficiënter
dan goed was voor Europa.

In Ierland leek het wel een mirakel.

Aardappelen tierden er welig,
de bevolking groeide.

Maar er was een verborgen risico.

Ierlands aardappelen
waren genetisch identiek.

Het ging om een heel efficiënt ras,
namelijk de lumper.

En het probleem met de lumper was

dat een plaag uit Zuid-Amerika
die één aardappel trof

ook alle andere zou treffen.

De uitbuiting en hardvochtigheid
van Groot-Brittannië speelden een rol,

maar het kwam door deze monocultuur
dat een miljoen mensen stierven

en nog twee miljoen
verplicht waren om te emigreren.

Wat een eind had moeten maken
aan de hongersnood

creëerde een van de meest
tragische hongersnoden ooit.

De huidige problemen door efficiëntie

zijn minder drastisch,
maar wel chronischer van aard.

Ze kunnen ook de problemen verlengen
in plaats van ze op te lossen.

Neem nu elektronische medische dossiers.

Dit leek het antwoord op het probleem
van het doktershandschrift.

en het had als voordeel

dat het veel betere data biedt
voor behandelingen.

Maar in de praktijk betekent het vooral
veel meer elektronisch 'papierwerk'

en dokters die klagen dat ze minder

in plaats van meer tijd hebben
voor individuele patiënten.

Onze obsessie met efficiëntie
kan ons dus minder efficiënt maken.

Efficiëntie geeft ons ook
'valse positieven'.

Ziekenhuizen hebben honderden toestellen
die alarmsignalen genereren.

Heel vaak gaat het om loos alarm.

Er is tijd nodig om die uit te sluiten.

En die tijd zorgt voor vermoeidheid,
stress en zoals gezegd ...

het negeren van problemen
van echte patiënten.

Er zijn ook valse positieven
op het vlak van patroonherkenning.

Vanuit de verkeerde hoek bekeken,
kan een schoolbus een bokszak lijken.

Er is dus kostbare tijd nodig

om die foutieve identificatie
te kunnen elimineren.

Een ander probleem zijn valse negatieven.

Algoritmes kunnen veel leren, en snel.

Maar ze kunnen ons enkel
iets zeggen over het verleden.

Zoveel toekomstige klassiekers
krijgen slechte reviews,

zoals Moby Dick,

of worden geweigerd
door meerdere uitgevers,

zoals de Harry Potter-serie.

Het kan verspillend zijn om te proberen
alle verspilling tegen te gaan.

Efficiëntie is ook een valstrik
als je tegenstander hetzelfde doet.

Een voorbeeld is de laat-19de-eeuwse
Franse 75 millimeter-artillerie.

Een meesterwerk van dodelijk design.

Dit wapen kon elke vier seconden
het vuur openen.

Maar dat was niet ongewoon.

Echt briljant was het terugslagmechanisme,

waarmee men naar de exacte
startpositie kon terugkeren

zonder opnieuw te richten.

Dus de effectieve afvuursnelheid
werd drastisch verhoogd.

Het leek erop dat Frankrijk op die manier

Duitsland zou kunnen verslaan
in hun volgende gevecht.

Maar, zoals verwacht, werkte Duitsland
aan iets gelijkaardigs.

Dus toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak,

resulteerde dit in een loopgravenoorlog

die langer duurde dan iemand
ooit had kunnen vermoeden.

Een technologie die was ontworpen
om de oorlog in te korten,

verlengde hem.

Alle gemiste kansen
zijn misschien wel de grootste kost.

De platformeconomie,

die kopers en verkopers samenbrengt,

kan een mooie investering zijn

en dat hebben we
de laatste weken ook gezien.

Bedrijven die nog steeds
honderden miljoenen verliezen,

creëren misschien miljardairs
met hun beursintroductie.

Maar de echt moeilijke uitvindingen
zijn die in de fysica en de chemie.

Daar zitten grotere risico's.

Die verliezen momenteel misschien
omdat hardware moeilijk is.

Het is moeilijker om een fysische
of chemische uitvinding op te schalen

dan een software-uitvinding.

Denk aan batterijen.

Lithium-ion-batterijen
in draagbare aparatuur en e-wagens

zijn gebaseerd op een principe
dat dertig jaar oud is.

Hoeveel smartphonebatterijen van vandaag

gaan een volle dag mee
nadat ze zijn opgeladen?

Ja, hardware is moeilijk.

Het duurde twintig jaar vóór het patent
op het principe van droog fotokopiëren

door Chester Carlson in 1938

resulteerde in de Xerox 914-kopieermachine
die werd gelanceerd in 1959.

Het kleine, moedige bedrijf Haloid
in Rochester, New York

moest een proces doorlopen

dat de meeste bedrijven
nooit zouden hebben getolereerd.

Het was de ene mislukking na de andere

en een van de specifieke
problemen was brand.

Toen de 914 eindelijk op de markt kwam,

was het apparaat nog steeds uitgerust
met een 'scorch eliminator'.

In werkelijkheid ging het
om een klein ingebouwd brandblusapparaat.

Mijn antwoord op al deze vragen is:
geïnspireerde inefficiëntie.

Data en metingen zijn essentieel,
maar ze volstaan niet.

Laten we wat ruimte laten voor
menselijke intuïtie en vaardigheden.

Geïnspireerde inefficiëntie
heeft zeven facetten.

Ten eerste: neem de toeristische route,
zeg ja tegen serendipiteit.

Een verkeerde afslag nemen
kan productief zijn.

Ooit, toen ik de oostelijke oever
van de Mississippi afreisde,

nam ik een verkeerde afslag.

Ik kwam aan bij een tolbrug
over de grote rivier,

en de tolbeambte zei me
dat ik niet kon terugkeren.

Dus betaalde ik 50 cent,
meer kostte het toen niet,

en plots was ik in Muscatine, Iowa.

Ik had nog nooit gehoord van Muscatine,

maar het bleek een fascinerende plaats.

Muscatine had enkele
van de grootste mosselbedden ter wereld.

Een eeuw geleden werd
een derde van de knopen ter wereld

in Muscatine gemaakt.

1,5 miljard per jaar.

De laatste fabrieken zijn nu gesloten,

maar er is nog steeds een museum
van de parelknoopindustrie

dat een van de bijzonderste ter wereld is.

Maar knopen waren slechts het begin.

In dit huis in Muscatine

verbleef in 1986
China's toekomstige president

als lid van een landbouwdelegatie.

Vandaag de dag is dit
het Chinees-Amerikaanse Vriendschapshuis

en een bedevaartsoord
voor Chinese toeristen.

Hoe had ik dat kunnen voorzien?

(Publiek lacht)

Ten tweede: kom uit je zetel.

Soms kan het efficiënter zijn
om de moeilijke weg te kiezen.

Denk aan het internet der dingen.

Het is leuk om de lampen
en de thermostaat te kunnen bedienen,

zelfs de kamer te kunnen stofzuigen

zonder je zetel uit te komen.

Maar medisch onderzoek heeft aangetoond

dat bewegen, rechtstaan en rondwandelen

de beste dingen zijn
die je voor je hart kan doen.

Het is goed voor je hart
en voor je figuur.

Ten derde: zet je fouten om in geld.

Je kan mooie dingen ontwerpen

door fantasierijk om te springen
met een ongeluk.

Tad Leski,

een architect van de Metropolitan Opera
in het Lincoln Center,

was bezig aan een schets toen hij
witte inkt op zijn tekening morste.

Anderen zouden de tekening
waarschijnlijk hebben weggegooid,

maar Leski liet zich erdoor inspireren
om een kroonluchter te ontwerpen

die waarschijnlijk de opvallendste
in zijn soort was in de 20ste eeuw.

Ten vierde: neem af en toe
eens de moeilijke weg.

Het kan efficiënter zijn
om minder vloeiend te zijn.

Psychologen noemen dit
'welkome obstakels'.

Gedetailleerde notities
op een keyboard maken,

lijkt misschien de beste manier
om te begrijpen wat de spreker zegt,

om het achteraf letterlijk
te kunnen herlezen.

Maar studies hebben aangetoond

dat als we moeten afkorten
en moeten samenvatten wat een spreker zegt

als we notities maken
met een balpen of potlood op papier,

we die informatie verwerken.

We maken het ons eigen

en leren veel actiever

dan wanneer we gewoon
letterlijk overschrijven

wat er wordt gezegd.

Ten vijfde: zekerheid door diversiteit.

Monocultuur kan dodelijk zijn.

Herinner je je de aardappel?

Die was efficiënt
tot hij het niet meer was.

Diversiteit is ook
van toepassing op organisaties.

Software kan ons vertellen wat mensen
in het verleden succesvol heeft gemaakt.

En soms is het handig
om werknemers te screenen.

Maar vergeet niet dat onze omgeving
constant verandert

en screeningssoftware
kan niet voorspellen,

evenmin als wij,

wie er in de toekomst nuttig zal zijn.

Dus we moeten de informatie
uit algoritmes aanvullen

door middel van intuïtie

en door te zoeken naar mensen

met verschillende achtergronden
en perspectieven.

Ten zesde: bereik veiligheid door
redundantie en menselijke vaardigheden.

Waarom stortten er
twee 737 MAX-vliegtuigen neer?

Het volledige verhaal kennen we niet,

maar we weten hoe we toekomstige
tragedies kunnen vermijden.

We hebben meerdere
onafhankelijke systemen nodig.

Als één ervan faalt,
kunnen de andere het overnemen.

We hebben ook ervaren operatoren nodig
die te hulp kunnen schieten.

En dat betekent constante training.

Ten zevende: wees rationeel extravagant.

Thomas Edison was een pionier
in de filmindustrie

en de cameratechnologie.

Niemand heeft meer gedaan
voor efficiëntie dan Thomas Edison.

Maar zijn kostenbesparing werkte niet.

Zijn manager nam een zogenaamde
efficiëntie-ingenieur in dienst

die hem adviseerde om geld te besparen

door meer gebruik te maken
van gefilmde opnames,

waardoor minder retakes nodig waren.

Edison was een genie,

maar begreep noch de nieuwe regels
voor langspeelfilms,

noch dat falen de prijs van succes
aan het worden was.

Daarnaast waren er grote regisseurs,
zoals Erich Von Stroheim,

die het omgekeerde deden.

Fantastische toneelschrijvers

en Stroheim was ook een goed acteur,

maar ze konden
niet binnen hun budget blijven.

Dus dat was onhoudbaar.

Het was Irving Thalberg,

een voormalige secretaris
en intuïtief genie,

die rationele extravagantie bereikte,

eerst bij Universal, later bij MGM,

en het ideaal werd
van de Hollywood-producer.

Kort samengevat:
om echt efficiënt te zijn,

hebben we optimale inefficiëntie nodig.

De kortste weg kan een curve zijn

in de plaats van een rechte lijn.

Charles Darwin begreep dit.

Toen hij een moeilijk probleem had,

maakte hij een circuit van het pad
dat hij had aangelegd achter zijn huis.

Een productief pad kan fysiek zijn,
zoals dat van Darwin,

of virtueel,

of een onvoorziene omweg
van een pad dat we hadden uitgestippeld.

Te veel efficiëntie
kan zichzelf verzwakken.

Maar wat geïnspireerde inefficiëntie
kan het versterken.

Soms ga je het best vooruit

door een cirkelbeweging te volgen.

Bedankt.

(Applaus)