Return to Video

Lời khuyên từ một người theo đuổi Nhật Thực

  • 0:12 - 0:15
    Trước khi đi vào trọng tâm của cuộc
    trò chuyện hôm nay
  • 0:15 - 0:19
    tôi xin giới thiệu
    vài điều về bản thân.
  • 0:19 - 0:24
    Tôi không phải là người tin vào
    những điều thần bí, hay tâm linh.
  • 0:25 - 0:27
    Tôi là một nhà văn khoa học.
  • 0:27 - 0:29
    Khi học đại học, tôi theo
    chuyên ngành vật lý.
  • 0:29 - 0:33
    Tôi từng là phóng viên khoa học
    cho đài NPR.
  • 0:33 - 0:36
    Được thôi,
  • 0:36 - 0:39
    Khi đang thực hiện một câu chuyện
    cho đài NPR,
  • 0:39 - 0:44
    tôi nhận được lời khuyên từ một nhà thiên
    văn, người đã thách thức tầm nhìn của tôi,
  • 0:44 - 0:46
    và nói một cách thẳng thắn,
    thay đổi cả cuộc đời tôi.
  • 0:47 - 0:49
    Đó là một câu chuyện về nhật thực,
  • 0:49 - 0:53
    hiện tượng nhật thực một phần này
    được dự báo sẽ diễn ra tại Mỹ
  • 0:53 - 0:56
    vào tháng 5 năm 1994
  • 0:56 - 0:58
    Khi tôi phỏng nhà thiên văn học,
  • 0:58 - 1:01
    ông ấy đã giải thích về những điều sắp
    xảy ra và cách để nhìn thấy chúng,
  • 1:01 - 1:07
    ông ấy đã nhấn mạnh, dù nhật thực
    bán phần vẫn thú vị,
  • 1:07 - 1:12
    thì nhật thực toàn phần là một
    trải nghiệm hoàn toàn khác.
  • 1:12 - 1:15
    Khi hiện tượng này diễn ra,
    trong suốt hai đến ba phút,
  • 1:15 - 1:18
    mặt trăng hoàn toàn che lấp mặt trời,
  • 1:18 - 1:24
    nó tạo nên một cảnh tượng
    mang đến nhiều cảm hứng nhất
  • 1:24 - 1:26
    trong tự nhiên.
  • 1:26 - 1:29
    Và ông ấy đã khuyên tôi:
  • 1:29 - 1:32
    "Trước khi chết,"
  • 1:32 - 1:37
    "cậu nợ bản thân một lần trải nghiệm
    nhật thực toàn phần"
  • 1:37 - 1:40
    Thực sự lúc đó tôi cảm thấy
    khá khó chịu,
  • 1:40 - 1:42
    nghe điều này từ một người tôi
    chưa từng quen biết
  • 1:42 - 1:44
    vì việc này khá riêng tư.
  • 1:44 - 1:48
    Nhưng nó đã thu hút tôi, và sau đó
    tôi đã thực hiện vài nghiên cứu.
  • 1:48 - 1:50
    Khi nói đến nhật thực toàn phần,
  • 1:50 - 1:53
    nếu bạn chờ nó tự đến với bạn,
  • 1:53 - 1:56
    đó sẽ là một khoản thời gian rất dài.
  • 1:56 - 2:01
    Mọi điểm trên Trái Đất được chứng
    kiến nhật thực toàn phần
  • 2:01 - 2:04
    trong mỗi 400 năm.
  • 2:05 - 2:08
    Nhưng nếu bạn sẵn sàng xách balo lên
    và đi, bạn không phải chờ lâu như thế.
  • 2:08 - 2:13
    Sau đó vài năm, vào năm 1988,
    tôi được biết rằng
  • 2:13 - 2:16
    nhật thực toàn phần sắp
    đi ngang vùng Caribe.
  • 2:17 - 2:20
    Hiện tượng này chỉ có thể nhìn
    thấy trong một vùng hẹp,
  • 2:20 - 2:22
    rộng khoản 100 dặm,
  • 2:22 - 2:24
    đó là nơi mặt trăng đổ bóng.
  • 2:24 - 2:26
    Nó được gọi là "dải toàn phần".
  • 2:26 - 2:29
    Và vào tháng 2 năm 1998,
  • 2:29 - 2:32
    dải toàn phần sẽ đi ngang Aruba.
  • 2:32 - 2:36
    Tôi đã nói với chồng mình,
    được thôi, tháng 2, tại Aruba?
  • 2:36 - 2:38
    Nghe cũng hay đấy chứ.
  • 2:38 - 2:39
    (Cười lớn)
  • 2:39 - 2:42
    Thế là chúng tôi đi về phía Nam,
  • 2:42 - 2:44
    thưởng thức mặt trời và
    để xem điều gì sẽ xảy ra
  • 2:44 - 2:47
    khi mặt trời bị che lấp.
  • 2:47 - 2:50
    Chúng tôi và nhiều người khác,
  • 2:50 - 2:52
    ở phía sau khu nghỉ dưỡng Hyatt Regency,
  • 2:52 - 2:53
    trên bờ biển,
  • 2:53 - 2:55
    đón chờ sự kiện này.
  • 2:55 - 2:58
    Chúng tôi mang kính nhật thực
    có khung làm bằng bìa cứng
  • 2:58 - 3:03
    và tròng màu cực tối để có thể nhìn vào
    mặt trời một cách an toàn.
  • 3:03 - 3:08
    Nhật thực toàn phần bắt đầu bằng
    nhật thực một phần,
  • 3:08 - 3:11
    khi mặt trăng từ từ che lấp mặt trời.
  • 3:11 - 3:16
    Lúc đầu, mặt trời trông như
    bị mẻ một miếng ở phần rìa
  • 3:16 - 3:19
    và rồi nó lớn dần lên,
  • 3:19 - 3:21
    biến mặt trời thành dạng lưỡi liềm.
  • 3:22 - 3:25
    Trông thực sự thú vị nhưng
    chưa đến độ hoành tráng.
  • 3:25 - 3:27
    Ý tôi là ánh sáng ban ngày
    vẫn chưa tắt.
  • 3:27 - 3:30
    Nếu tôi không biết những gì
    sắp diễn ra trên không,
  • 3:30 - 3:33
    hẳn tôi sẽ không chú ý
    đến những điểm bất thường.
  • 3:33 - 3:38
    Tầm 10 phút trước khi nhật
    thực toàn phần bắt đầu,
  • 3:38 - 3:41
    những thứ lạ lùng diễn ra.
  • 3:41 - 3:44
    Một cơn gió lạnh thổi qua.
  • 3:44 - 3:48
    Ánh sáng và những cái bóng
    trở nên kỳ hoặc,
  • 3:48 - 3:50
    chúng mang những dáng hình kỳ lạ,
  • 3:50 - 3:54
    như thể ai đó đã chỉnh TV
    sang chế độ tương phản.
  • 3:55 - 3:59
    Và khi nhìn ra xa, tôi thấy các vệt sáng
    đuổi nhau trên những con tàu,
  • 3:59 - 4:03
    dù tôi không nhận ra
    nhưng rõ ràng là trời đang tối dần.
  • 4:03 - 4:05
    Không lâu sau, trời tối hẳn đi.
  • 4:05 - 4:08
    Tôi có cảm giác như thị lực dần tệ đi.
  • 4:09 - 4:10
    Rồi bất chợt,
  • 4:10 - 4:12
    ánh sáng vụt tắt.
  • 4:13 - 4:15
    Đúng lúc đó,
  • 4:15 - 4:17
    một tiếng reo vang lên từ bãi biển
  • 4:17 - 4:19
    và tôi tháo kính ra,
  • 4:19 - 4:22
    vì trong suốt quá trình diễn ra
    nhật thực,
  • 4:22 - 4:26
    nhìn trực diện vào mặt trời
    là hoàn toàn vô hại.
  • 4:26 - 4:28
    Khi ngước lên,
  • 4:29 - 4:33
    tôi như chết lặng đi.
  • 4:35 - 4:40
    Vào thời điểm đó, tôi đang
    trong độ tuổi 30.
  • 4:40 - 4:44
    Tôi thấy mình đã sống đủ lâu
  • 4:44 - 4:47
    để biết rõ bầu trời trông như thế nào.
  • 4:47 - 4:48
    Ý tôi là
  • 4:48 - 4:49
    (Cười)
  • 4:49 - 4:52
    Tôi đã từng thấy bầu
    trời với sắc xanh hoặc xám
  • 4:52 - 4:56
    bầu trời khi đầy sao
    hoặc khi giận giữ
  • 4:56 - 4:59
    và cả bầu trời đầy sắc hồng lúc hừng đông.
  • 4:59 - 5:03
    Nhưng vào lúc nhật thực diễn ra, đó là
    một bầu trời tôi chưa bao giờ thấy.
  • 5:04 - 5:06
    Đầu tiên, có các màu sắc.
  • 5:06 - 5:09
    Xa tận cùng là một màu
    tím khói sâu thẳm
  • 5:09 - 5:10
    của chạng vạng.
  • 5:10 - 5:12
    Nhưng đường chân trời lại có màu cam
  • 5:12 - 5:13
    của buổi hoàng hôn,
  • 5:13 - 5:15
    một trải nghiệm 360 độ.
  • 5:16 - 5:18
    Và trong khoảng trời tím khói ấy,
  • 5:18 - 5:21
    các vì sao và hành tinh hiện ra.
  • 5:21 - 5:22
    Có sao Mộc,
  • 5:22 - 5:24
    sao Thủy,
  • 5:24 - 5:26
    và cả sao Kim.
  • 5:26 - 5:29
    Tất cả sắp thành một hàng.
  • 5:30 - 5:33
    Dọc theo nó,
  • 5:34 - 5:36
    chính là thứ này,
  • 5:36 - 5:39
    một tạo vật tráng lệ đến hoang mang.
  • 5:39 - 5:44
    Có dáng hình của một vòng hoa
    dệt nên từ những sợi chỉ bạc,
  • 5:44 - 5:48
    và được treo lơ lững ở đó,
    trong không trung, lấp lánh
  • 5:50 - 5:53
    Đó chính là tầng ngoại quyển của Mặt Trời,
  • 5:53 - 5:55
    hay còn gọi là Vành nhật hoa.
  • 5:55 - 5:58
    Những bức ảnh không hề
    diễn tả được điều này.
  • 5:58 - 6:02
    Nó không chỉ là một chiếc nhẫn
    hay hào quang bao quanh Mặt Trời,
  • 6:02 - 6:06
    nó mượt mà như thể được
    dệt nên từ hàng nghìn sợi tơ.
  • 6:07 - 6:10
    Và dù trông chả khác mặt
    trời chúng ta thường thấy,
  • 6:10 - 6:12
    tất nhiên, tôi biết nó là gì.
  • 6:12 - 6:16
    Ở đó có Mặt Trời
    và các hành tinh,
  • 6:16 - 6:20
    và tôi có thể thấy các hành
    tinh xoay quanh Mặt Trời.
  • 6:20 - 6:22
    Cảm giác lúc đó như thể,
    tôi đã rời hệ mặt trời
  • 6:22 - 6:28
    và đang đứng nhìn từ một thế giới ngoài
    hành tinh khác.
  • 6:28 - 6:31
    Lần đầu tiên trong đời,
  • 6:31 - 6:35
    tôi cảm thấy mình gắn liền với vũ trụ
  • 6:35 - 6:37
    ở mọi mặt.
  • 6:37 - 6:40
    Thời gian như dừng lại,
  • 6:40 - 6:42
    cảm giác trống rỗng như
    không còn tồn tại
  • 6:42 - 6:45
    và những gì tôi đang nhìn thấy
    bằng đôi mắt của mình
  • 6:45 - 6:47
    tôi không chỉ nhìn thấy chúng
  • 6:48 - 6:50
    nó như thể là một tầm nhìn.
  • 6:51 - 6:55
    Tôi đã ở đó,
    tôi đã đến cõi niết bàn
  • 6:55 - 7:01
    trong suốt 174 giây
    ít hơn cả 3 phút
  • 7:01 - 7:03
    rồi bất chợt, nó kết thúc.
  • 7:03 - 7:04
    Mặt trời hiện ra,
  • 7:04 - 7:06
    trời xanh trở lại,
  • 7:06 - 7:09
    các vì sao, hành tinh và
    vành nhật hoa biến mất,
  • 7:09 - 7:11
    cả thế giới trở lại như bình thường.
  • 7:12 - 7:14
    Nhưng tôi đã thay đổi.
  • 7:15 - 7:19
    Đó là cách tôi trở thành một
    tín đồ của nhật thực
  • 7:19 - 7:21
    một kẻ đeo đuổi nhật thực.
  • 7:21 - 7:22
    (Cười lớn)
  • 7:22 - 7:26
    Và đây là cách tôi tiêu
    thời gian và tiền bạc.
  • 7:26 - 7:32
    Cứ mỗi hai năm, tôi lại đến nơi
    mặt trăng sắp đổ bóng
  • 7:32 - 7:34
    để tận hưởng vài phút
  • 7:34 - 7:36
    hạnh phúc vũ trụ,
  • 7:36 - 7:38
    và chia sẻ trải nghiệm
    của mình với người khác
  • 7:38 - 7:40
    với những người bạn ở Úc,
  • 7:40 - 7:43
    với cả một thành phố của Đức.
  • 7:43 - 7:47
    Vào năm 1999, tại Munich, tôi đã
    cùng hàng trăm hàng vạn người
  • 7:47 - 7:50
    lấp đầy đường phố và mái nhà,
  • 7:50 - 7:54
    cùng nhau reo hò khi
    Vành nhật hoa xuất hiện.
  • 7:55 - 7:58
    Dần dần, tôi đã trở thành một thứ gì khác:
  • 7:58 - 8:00
    một người truyền giáo về nhật thực.
  • 8:00 - 8:03
    Tôi xem nó như một công việc
  • 8:03 - 8:08
    để đáp lại lời khuyên mà tôi
    đã nhận những năm trước đây.
  • 8:09 - 8:11
    Vậy, để tôi nói với các bạn:
  • 8:12 - 8:14
    Trước khi chết,
  • 8:14 - 8:19
    bạn nợ bản thân một lần
    chiêm ngưỡng nhật thực toàn phần.
  • 8:19 - 8:24
    Đó là đích đến cuối cùng của từ Tuyệt vời.
  • 8:24 - 8:29
    Từ "tuyệt vời" đó đã bị lạm dụng đến nỗi
  • 8:29 - 8:31
    nó mất đi nghĩa gốc.
  • 8:31 - 8:36
    Kinh ngạc, là cảm giác do dự
    và cảm thấy nhỏ bé
  • 8:36 - 8:38
    khi đối diện với một thứ
    quá phi thường, vĩ đại
  • 8:38 - 8:40
    là rất hiếm.
  • 8:40 - 8:44
    Nhưng khi bạn chứng kiến,
    nó thực sự mạnh mẽ.
  • 8:44 - 8:46
    Sự tuyệt diệu này xóa tan mọi cái tôi.
  • 8:46 - 8:48
    Nó kết nối chúng ta.
  • 8:48 - 8:52
    Thật vậy, nó thúc đẩy lòng cảm thông
    và sự rộng lượng trong mỗi người.
  • 8:52 - 8:57
    Thực sự không có gì tuyệt diệu hơn là
    nhật thực toàn phần.
  • 8:58 - 9:00
    Tiếc thay, chỉ một số ít người Mỹ
    đã chứng kiến,
  • 9:00 - 9:02
    vì cách đây 38 năm
  • 9:02 - 9:06
    là lần cuối cùng đường này
    chạm vào Hoa Kỳ,
  • 9:06 - 9:11
    và là 99 năm kể từ lần cuối cùng
    nó quét qua bề rộng của quốc gia.
  • 9:11 - 9:13
    Nhưng điều đó sắp thay đổi.
  • 9:13 - 9:16
    Trong vòng 35 năm tới đây,
  • 9:16 - 9:21
    5 sự kiện nhật thực toàn phần sẽ
    diễn ra tại Hoa Kỳ,
  • 9:21 - 9:24
    và 3 trong số đó sẽ cực kỳ hoành tráng.
  • 9:24 - 9:29
    Sáu tuần tới, vào ngày 21/08/2017
  • 9:29 - 9:32
    (Vỗ tay)
  • 9:32 - 9:37
    bóng đổ của mặt trăng sẽ quét từ
    Oregon đến miền Nam Carolina.
  • 9:37 - 9:42
    Ngày 8/4/2024, nó sẽ tiến thẳng lên phía
    bắc, từ Texas đến Maine.
  • 9:42 - 9:44
    Vào ngày 12/08/2045,
  • 9:44 - 9:48
    đường này sẽ cắt từ California đến Florida
  • 9:49 - 9:50
    Tôi nói:
  • 9:51 - 9:54
    Sẽ như thế nào nếu chúng
    ta biến nó thành ngày nghỉ?
  • 9:54 - 9:55
    Sẽ như nào nếu chúng ta-
  • 9:55 - 9:56
    (Cười)
  • 9:56 - 9:57
    (Vỗ tay)
  • 9:57 - 9:58
    (Hò reo)
  • 10:00 - 10:05
    Sẽ như thế nào nếu chúng
    ta cùng đứng với nhau,
  • 10:05 - 10:07
    càng nhiều người càng tốt,
  • 10:07 - 10:09
    trong vùng bóng đổ của mặt trăng?
  • 10:09 - 10:14
    Có thể, trải nghiệm cùng nhau này sẽ
    giúp hàn gắn sự chia cắt
  • 10:14 - 10:18
    giúp chúng ta đối xử với
    nhau một cách nhân đạo hơn.
  • 10:18 - 10:24
    Một số người cho rằng việc
    truyền bá của tôi là vô nghĩa,
  • 10:24 - 10:27
    một sự ám ảnh, lập dị.
  • 10:27 - 10:32
    Ý tôi là tại sao lại giành quá nhiều thời
    gian cho một thứ quá ngắn ngủi như thế?
  • 10:32 - 10:36
    Tại sao lại đi vòng quanh trái đất
  • 10:36 - 10:40
    cho một thứ diễn ra
    trong vỏn vẹn 3 phút?
  • 10:41 - 10:42
    Như tôi từng nói:
  • 10:42 - 10:45
    Tôi không phải là người theo tâm linh.
  • 10:45 - 10:48
    Tôi không tin vào Chúa
  • 10:48 - 10:50
    Tôi ước là mình đã làm điều đó.
  • 10:50 - 10:53
    Nhưng khi tôi nghĩ đến cái chết của mình -
  • 10:53 - 10:56
    tôi đã nghĩ về nó, rất nhiều--
  • 10:56 - 11:00
    Khi tôi nghĩ về những người tôi đã mất,
  • 11:00 - 11:02
    cụ thể là mẹ tôi,
  • 11:03 - 11:05
    những gì xoa dịu tôi
  • 11:05 - 11:08
    chính là khoảnh khắc
    tuyệt vời ấy tại Aruba
  • 11:09 - 11:12
    Tôi hình dung bản thân
    mình trên bãi biển đó,
  • 11:12 - 11:14
    nhìn lên bầu trời,
  • 11:14 - 11:17
    và nhớ lại cảm giác ấy.
  • 11:18 - 11:21
    Sự tồn tại của tôi có thể là tạm thời,
  • 11:21 - 11:24
    nhưng cũng chả sao cả,
  • 11:24 - 11:26
    nhìn xem tôi đang là một phần của những gì
  • 11:28 - 11:30
    Và đây là bài học tôi đã học được,
  • 11:30 - 11:33
    và áp dụng cho cuộc sống nói chung:
  • 11:33 - 11:38
    Thời lượng của sự trải nghiệm
    không tỉ lệ thuận với sự ảnh hưởng.
  • 11:38 - 11:43
    1 tuần, 1 cuộc trò chuyện, hay
    chỉ một cái liếc mắt
  • 11:43 - 11:45
    có thể thay đổi tất cả.
  • 11:46 - 11:49
    Hãy trân trọng từng khoảnh khắc
    bạn kết nói với người khác,
  • 11:49 - 11:53
    với thiên nhiên và
    biến chúng thành sự ưu tiên.
  • 11:53 - 11:55
    Vâng, tôi theo đuổi nhật thực.
  • 11:55 - 11:57
    Bạn có thể theo đuổi những thứ khác.
  • 11:57 - 12:01
    Đó không phải là
    khoảnh khắc dài 174 giây.
  • 12:02 - 12:06
    Mà đó là cách chúng ta thay đổi
    trong những năm sau đó.
  • 12:07 - 12:08
    Cám ơn mọi người.
  • 12:08 - 12:10
    (Vỗ tay)
Title:
Lời khuyên từ một người theo đuổi Nhật Thực
Description:

20 năm trước, nhà văn khoa học David Baron nhận được một số lời khuyên, và chúng đã thay đổi cuộc đời ông ấy: "Trước khi chết đi, bạn nợ bản thân một lần xem nhật thực toàn phần". Sau khi trở thành một kẻ theo đuổi nhật thực, David du lịch vòng quanh thế giời để được trải nghiệm vài phút "hạnh phúc của vũ trụ". Tại sao chứ? Cùng theo dõi câu chuyện đầy cảm hứng của Baron và biết đâu bạn sẽ trở thành một người theo đuổi nhật thực như ông ấy.

David Baron là một nhà báo, tác giả, và phóng viên, người đã dành hầu hết thời gian trong ba mươi năm làm việc trong đài phát thanh công cộng, bao gồm các hoạt động khoa học và môi trường cho các cửa hàng và chương trình NPR khác nhau. Là một kẻ theo đuổi nhật thực, ông đã chứng kiến ​​5 nhật thực toàn phần trên toàn cầu. Cuốn sách mới nhất của ông, American Eclipse: A Nation’s Epic Race to Catch the Shadow of the Moon and Win the Glory of the World, kể câu chuyện về một nhật thực toàn phần đã vượt qua Wild West năm 1878.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDxTalks
Duration:
12:26

Vietnamese subtitles

Revisions