Những người khác trên thế giới sẽ bầu cho ai trong cuộc bầu cử ở quốc gia bạn?

Bạn ước mình có thể bỏ phiếu cho cuộc bầu cử của một nước khác? Simon Anholt trình làng Global Vote, một nền tảng trực tuyến cho phép bất kì ai ở bất kì đâu trên thế giới "bỏ phiếu" cho bất kì cuộc tuyển cử nào trên trái đất (kèm theo kết quả đáng ngạc nhiên).

Như các bạn đã biết,

kết quả các cuộc bầu cử
gần đây là như sau:

Hillary Clinton, ứng viên Đảng Dân chủ

đã giành chiến thắng áp đảo

với 52% tổng số phiếu bầu.

Jill Stein, ứng viên Đảng Xanh

đứng thứ hai nhưng
cách khá xa với 19%.

Donald J.Trump, ứng viên Đảng Cộng hòa,

theo sát nút bà Stein với 14%,

số phiếu còn lại thuộc về
những người không bỏ phiếu

và Gary Jonhson, ứng viên Đảng Tự do.

(Tiếng cười)

Các bạn nghĩ tôi đang sống trong
vũ trụ song song nào?

Tôi không sống trong vũ trụ song song.

Tôi sống trong thế giới,
và đó là cách thế giới bầu cử.

Hãy để tôi đưa các bạn trở lại
và giải thích ý của tôi.

Tháng Sáu năm nay,

tôi đã trình làng
một thứ gọi là Global Vote,

và thứ này hoạt động
đúng như tên gọi của nó.

Lần đầu tiên trong lịch sử,

nó cho phép bất kì ai
ở bất kì đâu trên thế giới

tham gia những cuộc bầu cử
ở các quốc gia khác.

Tại sao các bạn làm vậy?

Mục đích là gì?

Hãy để tôi cho các bạn thấy
nó như thế nào.

Các bạn vào một trang web,

một trang web khá đẹp mắt,

rồi chọn một cuộc bầu cử.

Đây là một số cuộc bầu cử
mà chúng tôi đang theo dõi.

Chúng tôi thực hiện một cuộc bầu cử
mỗi tháng, hoặc xấp xỉ vậy.

Các bạn có thể thấy
bầu cử ở Bulgaria, Hoa Kì,

bầu cử Tổng thư kí Liên Hiệp Quốc,

và cuộc trưng cầu dân ý
Brexit ở phía cuối.

Các bạn chọn cuộc bầu cử mà bạn quan tâm,

và chọn các ứng viên.

Đây là các ứng viên trong
cuộc bầu cử Tổng thống gần đây

ở quốc đảo São Tomé and Príncipe nhỏ bé,

có 199,000 người sinh sống,

ngoài khơi Tây Phi.

Các bạn có thể xem qua
bản tóm tắt ngắn của từng ứng viên

mà tôi rất mong là cực kì trung lập,

cực kì nhiều thông tin,
và cực kì súc tích.

Các bạn bỏ phiếu khi
tìm được người ưa thích.

Đây là các ứng viên

trong cuộc bầu cử Tổng thống
gần đây ở Iceland,

và đó là cách hoạt động.

Vậy tại sao các bạn lại muốn bỏ phiếu
cho một cuộc bầu cử ở một quốc gia khác?

Lý do các bạn không muốn làm điều đó,

tôi cam đoan với các bạn,

là để can thiệp vào
quá trình dân chủ ở nước khác.

Mục đích hoàn toàn không phải vậy.

Thực tế là không thể,

vì tôi thường công bố kết quả

sau khi các cử tri ở
các quốc gia đó đã bỏ phiếu rồi,

nên không có cách nào
để ta can thiệp vào quá trình đó.

Nhưng quan trọng hơn,

tôi không đặc biệt quan tâm

đến các vấn đề trong nước
của các quốc gia đó.

Chúng ta không bỏ phiếu
vì những vấn đề đó;

nên những gì Donald J. Trump hay
Hillary Clinton cam kết làm cho người Mĩ

thật ra không liên quan đến chúng ta,

đó là chuyện để người Mĩ bầu cử.

Không hề, trong Global Vote,
các bạn chỉ chú ý một khía cạnh,

đó là các nhà lãnh đạo đó sẽ làm gì
cho phần còn lại như chúng ta?

Điều đó cũng cực kì quan trọng,
vì chúng ta sống,

chắc hẳn các bạn đã chán
vì nghe những lời này,

trong một thế giới toàn cầu hóa, liên kết
rất chặt, vô cùng phụ thuộc lẫn nhau

và các quyết sách chính trị
của những người ở nước khác

có thể và sẽ tác động
đến cuộc sống chúng ta

bất kể chúng ta là ai
hay chúng ta sống ở đâu.

Giống như chuyện cánh bướm

đập ở bờ bên này của Thái Bình Dương

chắc hẳn có thể gây ra
một cơn bão ở bờ bên kia,

điều đó cũng tồn tại trong
thế giới ta hiện đang sống

cũng như chính trường.

Không còn ranh giới
giữa các vấn đề đối nội và đối ngoại.

Bất kì nước nào, dù nhỏ đến đâu,

thậm chí nếu đó là São Tomé and Príncipe,

đều có thể sản sinh ra
một Nelson Mandela tiếp theo

hay một Stalin tiếp theo.

Họ có thể làm ô nhiễm bầu khí quyển hay
đại dương, vốn thuộc về tất cả chúng ta,

hay họ có thể chịu trách nhiệm
và giúp đỡ tất cả chúng ta.

Mặc dù vậy, hệ thống này thật lạ

vì nó chưa bắt kịp
với thực tại toàn cầu hóa.

Chỉ có một số ít người được phép
bỏ phiếu cho các nhà lãnh đạo đó,

mặc dù ảnh hưởng của họ là cực kì lớn

và hầu như rộng khắp.

Con số đó là bao nhiêu?

140 triệu người Mĩ bỏ phiếu

cho vị Tổng thống Hoa Kì tiếp theo,

và, như tất cả chúng ta đều biết,
chỉ vài tuần nữa thôi,

sẽ có người trao mã phóng vũ khí hạt nhân

cho Donald J. Trump.

Nếu điều đó không có tác động
tiềm ẩn đến tất cả chúng ta,

tôi cũng chẳng hiểu nữa.

Tương tự, ở cuộc trưng cầu dân ý Brexit,

chỉ có 1số nhỏ trong hàng triệu
người Anh bỏ phiếu,

trong khi kết quả bỏ phiếu, dù có thế nào,

vẫn có tác động to lớn

đến cuộc sống của hàng chục,
hàng trăm triệu người trên thế giới;

vậy mà chỉ một số ít người bỏ phiếu.

Nền dân chủ kiểu gì vậy?

Những quyết sách lớn tác động đến ta

đang được quyết định bởi
chỉ một số ít người.

Tôi không biết ý các bạn,

nhưng tôi không thấy
dân chủ trong chuyện đó;

nên tôi đang cố gắng thay đổi nó.

Tuy nhiên, như tôi đã nói,

ta không bàn đến vấn đề trong nước.

Thực tế là tôi luôn đặt
chỉ hai câu hỏi cho mọi ứng viên.

Lần nào tôi cũng gửi họ hai câu hỏi này.

Tôi hỏi: Một,

nếu ông/bà trúng cử,
ông/bà sẽ làm gì cho chúng tôi,

phần còn lại của 7 tỉ người
trên hành tinh này?

Hai:

Ông/bà định hình tương lai
đất nước mình trên thế giới ra sao?

Ông/bà thấy đất nước mình đóng vai trò gì?

Tôi gửi hai câu hỏi này đến mọi ứng viên.

Không phải ai cũng trả lời. Đừng hiểu lầm.

Tôi nhận ra nếu các bạn tranh cử

để trở thành
vị Tổng thống Hoa Kì tiếp theo,

có lẽ hầu như bạn sẽ khá bận bịu

nên tôi không quá ngạc nhiên
là họ không trả lời,

nhưng nhiều người đã trả lời.

Càng lúc càng nhiều.

Vài người còn hơn cả trả lời.

Vài người phản hồi theo cách
hào hứng và nhiệt tình nhất

mà bạn có thể nghĩ ra.

Tôi chỉ muốn lấy một ví dụ
về Saviour Chishimba,

một trong các ứng viên

trong cuộc bầu cử Tổng thống
mới đây ở Zambia.

Câu trả lời của ông cho hai câu hỏi trên
là một bài nghị luận 18 trang

trình bày góc nhìn của ông về vai trò
tiềm năng của đất nước trên thế giới

cũng như đối với cộng đồng quốc tế.

Tôi đăng bài luận lên trang web
để ai cũng có thể đọc.

Saviour thắng cử ở Global Vote,

nhưng ông thất cử ở Zambia;

nên tôi tự hỏi

rằng tôi sẽ làm gì
với nhóm người đặc biệt này?

Tôi có rất nhiều người tuyệt vời
ở đây thắng ở Global Vote.

Tiện đây, chúng ta luôn hiểu lầm:

Người chúng ta bỏ phiếu

không bao giờ là người trúng cử
trong cuộc bầu cử ở nước họ.

Điều đó một phần là do chúng ta
dường như luôn bầu cho phụ nữ;

nhưng tôi nghĩ đó cũng là một dấu hiệu

cho thấy các cử tri trong nước
vẫn còn suy nghĩ theo chủ nghĩa dân tộc.

Họ chỉ nghĩ cho chính họ.

Họ vẫn tự hỏi,
"Tôi được gì từ điều đó?"...

thay vì đặt câu hỏi mà
lúc này họ nên hỏi

là "Chúng ta được gì từ điều đó?"

Chuyện là như vậy.

Làm ơn đừng đưa ra đề xuất nào lúc này,

hãy gửi thư cho tôi nếu các bạn có ý tưởng

về việc ta có thể giúp nhóm người
thất bại vẻ vang đáng chú ý này.

(Tiếng cười)

Ta có Saviour Chishimba,
người tôi vừa nhắc đến.

Ta có Halla Tómasdóttir,

người về nhì trong
cuộc bầu cử Tổng thống Iceland.

Nhiều người có lẽ đã nghe bà
trình bày ở TEDWomen

chỉ vài tuần trước

khi bà nói về nhu cầu
tham gia chính trường của phụ nữ.

Ta có Maria das Neves
từ São Tomé and Príncipe.

Ta có Hillary Clinton,

tôi không rõ bà ấy có rỗi không.

Ta có Jill Stein.

Chúng tôi cũng theo dõi cuộc bầu cử

vị Tổng Thư kí Liên Hiệp Quốc tiếp theo.

Ta có cựu Thủ tướng New Zealand,

vốn có thể là một thành viên tuyệt vời.

Tôi nghĩ rằng những người đó,

nhóm người thất cử vẻ vang,
có thể đi khắp thế giới

đến bất kì nơi nào có bầu cử

và làm cho mọi người thấy
sự cần thiết của thời kì hiện đại

của việc suy nghĩ cởi mở hơn

cũng như nghĩ đến
hậu quả mang tầm quốc tế.

Vậy Global Vote sẽ có gì tiếp theo?

Rõ ràng là

cuộc cạnh tranh giữa Donald và Hillary
khá khó để theo dõi,

song vẫn còn các cuộc bầu cử khác
thực sự quan trọng sắp tới.

Trên thực tế, chúng đang nhân lên.

Có gì đó sắp xảy ra, tôi chắc là
các bạn để ý, trên thế giới;

và loạt cuộc bầu cử tiếp theo
là vô cùng hệ trọng.

Chỉ vài ngày nữa,

chúng ta có bầu cử lại Tổng thống Áo.

với khả năng là Norbert Hofer

trở thành người thường được mô tả

là nguyên thủ quốc gia thuộc cánh hữu
đầu tiên ở châu Âu kể từ Thế chiến II.

Năm sau ta có Đức,

ta có Pháp,

ta có bầu cử Tổng thống ở Iran

và cả tá cuộc bầu cử khác.

Tầm quan trọng không hề giảm đi

mà càng lúc càng tăng.

Dĩ nhiên là Global Vote
không phải là một dự án đơn lẻ.

Nó không tự tồn tại,

nó có nền tảng.

Nó là một phần của dự án tôi
bắt tay thực hiện vào năm 2014

tên là Good Country.

Ý tưởng của Good Country
về cơ bản là rất đơn giản.

Đó là dự đoán sơ bộ của tôi
về việc thế giới đang gặp vướng mắc gì

và cách chúng ta giải quyết nó.

Tôi đã gợi ý về vấn đề của thế giới.

Về cơ bản, chúng ta đối mặt với
một số lớn và đang tăng

của các vấn đề toàn cầu
nổi cộm đang hiện hữu:

biến đổi khí hậu, vi phạm nhân quyền,

di cư hàng loạt, khủng bố,
khủng hoảng kinh tế, gia tăng vũ khí.

Tất cả các vấn đề này,
vốn đe dọa sẽ xóa sổ chúng ta,

về bản chất đều là
các vấn đề toàn cầu hóa.

Không một quốc gia riêng rẽ nào
có khả năng tự mình giải quyết chúng,

nên dĩ nhiên là

chúng ta phải hợp tác, và hợp tác
với tư cách là các quốc gia

nếu chúng ta xử lí các vấn đề này.

Điều đó quá rõ ràng,
mà chúng ta lại không làm vậy.

Chúng ta thường không hay làm vậy.

Trong hầu hết thời gian,
các quốc gia vẫn giữ kiểu cư xử

như thể họ là các bộ lạc
hiếu chiến, ích kỉ xung đột lẫn nhau,

tựa như họ đã làm từ khi
mô hình quốc gia được khai sinh

cách đây hàng trăm năm.

Cần phải thay đổi điều này,

không phải thay đổi về
các chính thể hay hệ tư tưởng,

mà là thay đổi về văn hóa.

Tất cả chúng ta đều phải nhận thức

rằng suy nghĩ nội hướng không phải là
giải pháp cho các vấn đề của thế giới.

Chúng ta cần học cách
chung sức hợp tác thật nhiều

và cạnh tranh ít đi một chút.

Nếu không thì mọi chuyện sẽ trở nên tồi tệ

và chúng sẽ càng tệ đi nhanh hơn nhiều
so với dự đoán của chúng ta.

Thay đổi này sẽ chỉ xảy ra

nếu những người bình thường chúng ta

nhắc các chính khách của chúng ta
rằng mọi thứ đã thay đổi.

Chúng ta phải nhắc họ
rằng văn hóa đã thay đổi.

Chúng ta phải nhắc họ rằng
họ đã có sự ủy nhiệm mới.

Sự ủy nhiệm cũ thì rất giản đơn:

nếu bạn ở vị trí cầm quyền,

bạn chịu trách nhiệm với người dân
cũng như phần lãnh thổ nhỏ bé của bạn,

chỉ vậy thôi;

và nếu để làm những điều tốt nhất
cho người dân của bạn,

bạn bỏ qua hết những người còn lại
trên hành tinh, vậy càng tốt.

Điều đó còn được xem là cứng rắn.

Ngày nay, tôi cho rằng mọi người
ở vị trí quyền lực và trách nhiệm

đều có sư ủy nhiệm kép,

đó là nếu bạn ở vị trí đó,

bạn có trách nhiệm với nhân dân của bạn

và với từng đối tượng - đàn ông, phụ nữ,
trẻ em, và con vật - trên thế giới này.

Bạn có trách nhiệm
với phần lãnh thổ của bạn

và với từng dặm vuông bề mặt trái đất

lẫn bầu khí quyển bên trên.

Nếu bạn không hứng thú với trọng trách đó
thì bạn không nên nắm quyền.

Với tôi, điều đó là
quy tắc ở thời đại mới;

và đó là thông điệp mà ta phải gửi đến
các chính khách của chúng ta,

và cho họ thấy đó là
cách thức hoạt động thời nay;

nếu không, tất cả chúng ta sẽ gặp bất lợi.

Thật ra thì tôi chẳng có vấn đề gì

với quan điểm
"Nước Mĩ trên hết" của Donald Trump.

Với tôi, nó là 1 phát biểu khá sáo rỗng

về những gì các chính khách
luôn hay làm và có lẽ là luôn nên làm.

Tất nhiên là họ được bầu để đại diện cho
quyền lợi người dân của họ,

nhưng lí do làm tôi thấy
khẩu hiệu đó rất tẻ nhạt và lỗi thời

và cực kì thiếu sức tưởng tượng

là việc nước Mĩ trước tiên đồng nghĩa
với việc những người khác sau cùng,

là làm nước Mĩ vĩ đại trở lại đồng nghĩa
với làm những người khác nhỏ bé trở lại,

và điều đó là không đúng.

Ở vị trí cố vấn chính sách
trong suốt hơn 20 năm qua,

tôi đã thấy hàng trăm ví dụ về chính sách

dung hòa các mối quan tâm
trong nước và quốc tế,

và điều đó tạo nên chính sách tốt hơn.

Tôi không đề nghị các quốc gia
trở nên vị tha hoặc tự hi sinh;

điều đó thật nực cười,

không quốc gia nào lại làm vậy.

Tôi chỉ đề nghị họ thức tỉnh và hiểu rằng
chúng ta cần hình thức quản lí mới

có thể thực hiện được

và dung hòa cả hai mối quan tâm trên,

vừa tốt cho người dân chúng ta,
vừa có lợi cho những người khác.

Kể từ cuộc bầu cử ở Hoa Kì
và sự kiện Brexit,

tôi càng lúc càng thấy rõ

rằng những sự phân biệt cũ kĩ
giữa cánh tả và cánh hữu

không còn ý nghĩa gì nữa.

Chúng thực không hợp với khuôn mẫu.

Điều đáng lưu tâm ngày nay

là cực kì đơn giản:

liệu cách nhìn thế giới của các bạn

bị ảnh hưởng bởi việc suy nghĩ
nội hướng và bảo thủ,

hay, như tôi, các bạn tìm thấy hi vọng
từ suy nghĩ cấp tiến và ngoại hướng.

Đó là nền chính trị mới.

Đó sự phân chia mới
tách thế giới ngay ở giữa.

Điều đó có vẻ đầy phán xét,
nhưng hàm ý thì không như vậy.

Tôi không hiểu lầm hoàn toàn

vì sao có quá nhiều người cảm thấy vừa ý
khi suy nghĩ nội hướng và bảo thủ.

Khi thời thế khó khăn,
khi các bạn thiếu tiền,

khi các bạn thấy
bất an và dễ tổn thương,

lẽ tự nhiên là con người trở nên khép kín,

các bạn chỉ nghĩ đến nhu cầu của mình

và lờ đi nhu cầu của người khác,

và có lẽ bắt đầu tưởng tượng rằng
quá khứ bằng cách nào đó thì tốt

hơn hiện tại hay tương lai;

nhưng tôi lại tin rằng đó là ngõ cụt.

Lịch sử cho chúng ta thấy đó là ngõ cụt.

Khi con người trở nên khép kín và bảo thủ,

tiến bộ nhân loại trở nên đảo lộn

và mọi thứ đúng là trở nên tệ hơn
rất nhanh đối với mọi người.

Nếu bạn cũng như tôi

và tin vào sự cấp tiến và ngoại hướng,

cũng như tin rằng điều tốt nhất
cho nhân loại chính là sự đa dạng của nó,

và điều tốt nhất cho toàn cầu hóa

chính là cách mà nó tăng cường
sự đa dạng, sự giao thoa văn hóa

để tạo nên thứ gì đó sáng tạo,
thú vị và hiệu quả

hơn bất kì thứ gì từng tồn tại
trong lịch sử nhân loại,

nên, các bạn của tôi,
chúng ta có một sứ mệnh trong tay,

vì sự khép kín và bảo thủ

đang liên kết theo cách chưa từng có,

và các tôn chỉ về khép kín và bảo thủ,

sự sợ hãi đó, sự lo âu đó,

tác động đến bản năng đơn giản nhất,

đang bao trùm thế giới.

Những người tin tưởng,

như tôi tin tưởng,
về sự cấp tiến và ngoại hướng,

chúng ta phải tự chuẩn bị
cho chính chúng ta,

vì thời gian đang trôi đi rất, rất nhanh.

Cảm ơn các bạn.

(Tiếng vỗ tay)