Return to Video

What the COVID vaccine does to your body

  • 0:00 - 0:02
    Hiện nay, ai cũng phấn khởi
  • 0:02 - 0:05
    về tốc độ phát triển
    của vắc-xin COVID-19,
  • 0:05 - 0:08
    một số đã bắt đầu phân phối
    ở một vài quốc gia.
  • 0:08 - 0:12
    Nhưng vì đây là vắc-xin mRNA,
    một công nghệ khá mới
  • 0:12 - 0:15
    chưa được áp dụng
    rộng rãi trước đây,
  • 0:15 - 0:16
    chúng tôi muốn giải thích
  • 0:16 - 0:18
    cách chúng hoạt động
    và phản ứng cơ thể
  • 0:18 - 0:20
    khi kim chạm vào da.
  • 0:20 - 0:22
    Giống các vắc-xin ta đã biết,
  • 0:22 - 0:25
    vắc-xin này sẽ được tiêm
    vào bắp tay.
  • 0:25 - 0:27
    Nhưng khác
    vắc-xin thông thường
  • 0:27 - 0:31
    thường đưa vào một dạng virus
    bất hoạt hoặc suy yếu,
  • 0:31 - 0:34
    vắc-xin này giải phóng
    vật chất di truyền có tên mRNA.
  • 0:34 - 0:37
    Vậy chính xác mRNA làm gì?
  • 0:37 - 0:41
    Trong tế bào bình thường của cơ thể,
    bạn có ADN bên trong nhân,
  • 0:41 - 0:44
    và ADN này lưu trữ
    toàn bộ thông tin và chỉ dẫn
  • 0:44 - 0:47
    quan trọng cho hoạt động
    của tế bào, cơ thể,
  • 0:47 - 0:49
    và cuối cùng là tạo ra
    con người bạn.
  • 0:49 - 0:52
    Bên trong tế bào
    là cỗ máy đọc ADN
  • 0:52 - 0:54
    và phiên mã nó thành mRNA,
  • 0:54 - 0:58
    mRNA này sẽ rời nhân
    và tiến vào tế bào chất.
  • 0:58 - 1:01
    Và ở đây, các ribosome
    trong tế bào sẽ đọc RNA,
  • 1:01 - 1:05
    và dựa vào từng mã mà hình thành
    nên chuỗi các axit amin,
  • 1:05 - 1:07
    chúng tự gấp lại
    để tạo ra các protein
  • 1:07 - 1:09
    giúp bạn sống và hoạt động.
  • 1:09 - 1:11
    Quá trình này được gọi là dịch mã.
  • 1:11 - 1:12
    Thật ra, đó là quá trình
  • 1:12 - 1:15
    virus lợi dụng ngay từ đầu.
  • 1:15 - 1:18
    Chúng chèn thông tin di truyền
    của mình vào cơ thể bạn
  • 1:18 - 1:22
    và bộ máy tế bào vô tình
    bắt đầu lấy thông tin đó
  • 1:22 - 1:25
    và hình thành protein
    để giúp tạo ra nhiều virus hơn.
  • 1:25 - 1:26
    Quay trở lại chuyện tiêm.
  • 1:26 - 1:30
    mRNA được tiêm vào bạn
    từ vắc-xin
  • 1:30 - 1:32
    cũng mang chỉ dẫn di truyền.
  • 1:32 - 1:36
    Nhưng ở đây, nó chỉ mã hóa
    một phần nhỏ của virus
  • 1:36 - 1:38
    thay vì toàn bộ.
  • 1:38 - 1:42
    Chắc bạn đã thấy SARS-CoV-2
    được minh họa thế này,
  • 1:42 - 1:43
    với rất nhiều gai trên nó,
  • 1:43 - 1:46
    và chính các protein gai
    bản chất vô hại này
  • 1:46 - 1:48
    là cái vắc-xin mRNA mã hóa.
  • 1:48 - 1:52
    mRNA tìm cách đi vào
    tế bào chất của tế bào
  • 1:52 - 1:56
    nơi các ribosom đọc thông tin
    và bắt đầu tạo protein gai.
  • 1:56 - 1:57
    Khi protein được tạo ra,
  • 1:57 - 1:59
    nó tới màng tế bào
  • 1:59 - 2:00
    và tế bào sẽ phá vỡ
  • 2:00 - 2:03
    và phá hủy các chỉ dẫn mRNA
    được tiêm vào.
  • 2:03 - 2:08
    Vậy có gì hay khi tiêm một phần nhỏ
    gai virus vào cơ thể bạn?
  • 2:08 - 2:09
    Nó giúp cơ thể
  • 2:09 - 2:11
    hay quan trọng hơn,
    hệ miễn dịch bạn.
  • 2:11 - 2:14
    biết trước hình dáng của virus
    mà không gây ra bệnh.
  • 2:14 - 2:17
    Đột nhiên, kháng thể
    sẽ nhận ra virus và hành động,
  • 2:17 - 2:19
    "Thứ này không phải ở đây",
  • 2:19 - 2:21
    nó kích hoạt phản ứng miễn dịch
  • 2:21 - 2:24
    để nhận ra và chuẩn bị
    cơ thể đón virus thật
  • 2:24 - 2:27
    mà không cần phải tiếp xúc
    với virus thật sự.
  • 2:27 - 2:30
    Hệ miễn dịch
    sẽ có lợi thế mở đầu
  • 2:30 - 2:31
    bằng cách tạo ra kháng thể mạnh
  • 2:31 - 2:34
    có thể vô hiệu hóa và giết virus thật.
  • 2:34 - 2:38
    Và "bộ nhớ" kháng thể này
    được cất trong tế bào B
  • 2:38 - 2:42
    để nếu sau này bạn có bị
    nhiễm vi rút SARS-CoV-2
  • 2:42 - 2:44
    thì cơ thể bạn cũng
    đã phòng bị.
  • 2:44 - 2:46
    Đây là phản ứng
    miễn dịch thích nghi.
  • 2:46 - 2:49
    Cơ thể đã thấy các protein gai
    này trước đó
  • 2:49 - 2:51
    nên vì thế nó biết phải làm gì.
  • 2:51 - 2:53
    Thực chất, những vắc-xin mRNA này
  • 2:53 - 2:56
    cho phép cơ thể tự bảo vệ nó
    khỏi nhiễm bệnh trong tương lai
  • 2:56 - 2:58
    mà không phải mạo hiểm
  • 2:58 - 3:00
    nếm hậu quả của bệnh COVID-19.
  • 3:00 - 3:03
    Vậy tại sao trước đây vắc-xin mRNA
    không được sử dụng?
  • 3:03 - 3:05
    Tuy chúng khá mới
  • 3:05 - 3:08
    nhưng thật ra các nhà nghiên cứu
    đã thử nghiệm chúng hàng thập kỉ,
  • 3:08 - 3:10
    nhưng trong quá khứ,
    chúng không ổn định.
  • 3:10 - 3:13
    Enzim trong cơ thể sẽ
    nhanh chóng phá hủy mRNA
  • 3:13 - 3:14
    nên mRNA cần có vỏ bọc tốt.
  • 3:14 - 3:16
    Loại đang được tung ra
  • 3:16 - 3:18
    có mRNA bọc trong
    các hạt nano lipid
  • 3:18 - 3:21
    cơ bản là để bảo vệ mRNA
    không bị phân hủy.
  • 3:21 - 3:24
    Vì bất ổn hơn
    các loại vắc-xin khác
  • 3:24 - 3:25
    nên chúng cần được giữ lạnh.
  • 3:25 - 3:30
    Ví dụ, vắc-xin Pfizer
    cần bảo quản ở nhiệt độ -70º C
  • 3:30 - 3:33
    và với nhiệt độ làm lạnh thường,
    chỉ kéo dài được 5 ngày.
  • 3:33 - 3:35
    Dĩ nhiên, dịch bệnh toàn cầu
  • 3:35 - 3:38
    chắc chắn đã bơm
    ngân sách và tài nguyên
  • 3:38 - 3:40
    vào những loại vắc-xin này,
  • 3:40 - 3:42
    điều đó góp phần tăng tốc độ
    phát triển vắc-xin.
  • 3:42 - 3:45
    Điều thú vị ở loại vắc-xin này
    đó là không giống những loại khác,
  • 3:45 - 3:48
    chúng có thể được tạo ra
    trong phòng thí nghiệm với vật liệu sẵn có
  • 3:48 - 3:51
    với tốc độ nhanh hơn nhiều
    những loại vắc xin khác.
  • 3:51 - 3:54
    Thay vì phát triển đầy đủ
    vi-rút không lây nhiễm
  • 3:54 - 3:55
    rồi tiêm chúng vào cơ thể,
  • 3:55 - 3:58
    những vắc-xin mRNA này
    có thể vượt qua nhiều trở ngại
  • 3:58 - 4:01
    bằng cách sử dụng
    khéo léo cơ thể của chính bạn.
  • 4:01 - 4:04
    Ngoài ra tạo phân tử mRNA
    tiết kiệm hơn rất nhiều
  • 4:04 - 4:06
    so với việc tạo protein
  • 4:06 - 4:08
    và cũng dễ nhân rộng hơn,
  • 4:08 - 4:10
    việc này rất có ích với
    một đại dịch toàn cầu
  • 4:10 - 4:11
    đang chờ đợi vắc-xin.
  • 4:11 - 4:13
    Vậy nó có an toàn không?
  • 4:13 - 4:15
    Và vì đây là một công nghệ khá mới,
  • 4:15 - 4:17
    bạn có nên lo lắng gì không?
  • 4:17 - 4:20
    Đó là lý do chúng ta có giai đoạn
    thử nghiệm ban đầu:
  • 4:20 - 4:23
    không chỉ kiểm tra hiệu quả
    và khả năng gây miễn dịch
  • 4:23 - 4:25
    mà còn bảo đảm tác dụng phụ
    thấp nhất.
  • 4:25 - 4:28
    Ngay lúc này, đã có khoảng 70 ngàn người
    được tiêm vắc-xin này
  • 4:28 - 4:30
    mà không có gì đáng ngại,
  • 4:30 - 4:33
    đáng chú ý là nghiên cứu đầy đủ
    vẫn chưa được công bố
  • 4:33 - 4:34
    khi quay video này.
  • 4:34 - 4:37
    Nhưng điều cần phải nhớ rằng
    không phải vì nó an toàn
  • 4:37 - 4:39
    thì có nghĩa là bạn sẽ không
    thấy đau nhức.
  • 4:39 - 4:41
    Một số người tiêm cho biết
    họ thấy đau nhức
  • 4:41 - 4:45
    và đến hiện tại, bạn sẽ cần tiêm
    2 mũi để bảo đảm hiệu quả.
  • 4:45 - 4:47
    Giáo sư Shane Crotty,
    nhà nghiên cứu vắc-xin,
  • 4:47 - 4:50
    đã có một phép so sánh rất hay,
    đó là,
  • 4:50 - 4:54
    "Giống khi ta tập thể dục
    và thấy đau cơ,
  • 4:54 - 4:57
    một chút đau có thể là dấu hiệu
    của một điều tích cực.
  • 4:57 - 4:59
    Đôi khi bạn phải đau
    để đổi lấy miễn dịch,
  • 4:59 - 5:02
    như việc phải chịu đau để đổi lấy
    những cơ bắp bạn ao ước".
  • 5:02 - 5:05
    Chúng tôi hiểu bạn rất băn khoăn
    về các vắc-xin này.
  • 5:05 - 5:06
    Chúng tôi cũng băn khoăn.
  • 5:06 - 5:10
    Hy vọng những thông tin này
    đủ rõ ràng, hữu ích cho bạn
  • 5:10 - 5:13
    vì chúng giúp mọi thứ bớt mơ hồ
    và đáng sợ
  • 5:13 - 5:15
    trong thời gian kì lạ này.
  • 5:15 - 5:17
    Cảm ơn bạn đã theo dõi.
  • 5:17 - 5:20
    Nếu muốn tìm hiểu thêm về vắc-xin,
    ghé kênh YouTube của chúng tôi.
  • 5:20 - 5:21
    Bạn xem thử đi.
  • 5:21 - 5:23
    Chúng tôi có vài tập về vắc-xin.
  • 5:23 - 5:24
    Tám về vắc-xin thì đúng hơn.
  • 5:24 - 5:28
    Bạn sẽ khoái tám chuyện
    về vắc-xin lắm.
  • 5:28 - 5:31
    Hãy bấm thích, đăng ký video này
  • 5:31 - 5:33
    và hẹn gặp lại trong video sau
    về khoa học.
  • 5:33 - 5:34
    Chào.
Title:
What the COVID vaccine does to your body
Description:
more » « less
Video Language:
English
Team:
Amplifying Voices
Project:
COVID-19 Pandemic
Duration:
05:34

Vietnamese subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.