Hava kirliliğinin beynimize etkisi
-
0:01 - 0:07Hiç durmadan yapmak
zorunda olduğumuz bir şey var: -
0:07 - 0:08Nefes almak.
-
0:09 - 0:10Denemek ister misiniz?
-
0:10 - 0:13O halde hep beraber,
-
0:13 - 0:16yalnızca 10 saniye boyunca
nefesimizi tutalım. -
0:16 - 0:17Tamam mı?
-
0:17 - 0:19Hadi deneyelim.
-
0:19 - 0:21Hazırlanın ve tutun!
-
0:39 - 0:42Of, zor değil mi?
-
0:42 - 0:46Şimdi size inanılmaz
bir sayı söyleyeceğim -
0:46 - 0:49ve bu sayı yine nefesinizi kesecek.
-
0:49 - 0:51Yedi.
-
0:51 - 0:52Yedi ne?
-
0:52 - 0:56Soluduğumuz havanın
kalitesizliğinden kaynaklanan -
0:56 - 1:01yılda ölen 7 milyon prematüre bebek.
-
1:02 - 1:03Bir düşünün.
-
1:03 - 1:09Çok sevdiğim Madrid'in bütün nüfusundan
daha fazla insan bir yılda ölüyor. -
1:10 - 1:12Aklınıza şu soru gelebilir:
-
1:12 - 1:14Bu bilgi açıklandı mı?
-
1:14 - 1:18Bu bilgi insanlara duyuruldu mu?
-
1:18 - 1:19Evet duyuruldu.
-
1:19 - 1:25Şu an elimizde, hava kirliliğinin
sağlığımızla iilişkisini inceleyen -
1:25 - 1:3070 binden fazla bilimsel belge var
-
1:31 - 1:34ve küresel medya
bu sorunun üstünü kapatıyor. -
1:35 - 1:38Aslında, çok kısa bir süre içerisinde
-
1:39 - 1:44hava kirliliğinin neredeyse
bütün ana organlarımıza -
1:44 - 1:49olumsuz bir etkisinin olduğunu öğrendik.
-
1:49 - 1:51Akciğerlerimizden başlayalım.
-
1:51 - 1:55Hava kirliliği dediğimizde
ilk aklımıza gelen ciğerlerdir. -
1:55 - 1:59İşin aslına bakacak olursak,
her nefes aldığımızda -
1:59 - 2:02toksik kirleticileri içimize çekiyoruz
-
2:02 - 2:07ve bizim zavallı sevimli
pembe akciğerlerimiz -
2:07 - 2:09bunlardan zarar görüyor.
-
2:10 - 2:12Son 10 yılı aşkın bir süredir,
-
2:12 - 2:17bu durumla ilgili birçok bilgi edindik.
-
2:17 - 2:20Fakat ilk olarak, size hava kirliliğinin
ne olduğunu söyleyeyim. -
2:21 - 2:27Hava kirliliği; katı parçacıkların,
sıvı damlacıklarının -
2:27 - 2:33ve gaz halindeki kimyasalların
karmaşık bir karışımıdır. -
2:33 - 2:35Bütün bu karışımın;
-
2:35 - 2:40evde, sanayide, trafikte
veya başka yerlerde kullanılan -
2:40 - 2:43yakıtlardan çıkıp karıştığını düşünün.
-
2:43 - 2:47Ve daha saymadığım
birçok iç ve dış kaynak. -
2:47 - 2:51Elbette, farklı yakıt kaynakları
-
2:51 - 2:55farklı kirletici
karışımları oluşturacaktır. -
2:56 - 3:01Demek istediğim, bütün bu toksinler
birçok farklı şekilde kombin edilebilir. -
3:01 - 3:06Örneğin partikül maddeyi,
PM'yi ele alalım. -
3:06 - 3:09PM, şimdi sayacağım maddeleri
içeren bir karışım olabilir. -
3:09 - 3:10Şu kokteyle bir bakın;
-
3:10 - 3:17toprak ve yol tozları,
deniz tuzu, toksik metaller, -
3:17 - 3:21dizel dumanı, nitrat ve sülfatlar.
-
3:21 - 3:26Bütün bu toksik zehirler,
bu leziz kokteyl, -
3:26 - 3:29her gün ciğerlerimize giriyor.
-
3:29 - 3:32Bütün bu hava kirliliğine
sürekli maruz kalıyoruz -
3:32 - 3:34çünkü nefes almadan duramayız.
-
3:34 - 3:38Yani 10 saniye durabiliriz
ama fazlası olmaz. -
3:38 - 3:41Nefes almadan duramadığımız gibi,
-
3:41 - 3:48bunun yanında, her gün yaklaşık
10 bin litre havaya ihtiyacımız var. -
3:49 - 3:54Her yıl hava kirliliği yüzünden
7 milyon insanın öldüğünü söyledik. -
3:54 - 3:57Fakat panik yapıyor muyuz?
-
3:57 - 3:59Hâlâ sakin miyiz?
-
3:59 - 4:04Ulusal felaket ya da küresel
acil durum ilan ediyor muyuz? -
4:04 - 4:09Aslında hayır ve ben her gün
kendime şu soruyu soruyorum: -
4:09 - 4:11Neler oluyor?
-
4:11 - 4:18İşte bir an önce harekete geçmemizi
sağlayabilecek bir sebep. -
4:18 - 4:21Hava kirliliği yalnızca
ciğerlerimizi etkilemiyor. -
4:21 - 4:24Ayrıca beynimizi de etkiliyor.
-
4:24 - 4:25İşte beynimiz.
-
4:26 - 4:27Harika.
-
4:27 - 4:30Hepimizde mevcut
ve hepimizin ona ihtiyacı var. -
4:31 - 4:34Umuyorum ki hepimiz kullanıyoruz.
-
4:34 - 4:35(Gülüşmeler)
-
4:35 - 4:37Bazılarımız daha fazla kullanabiliyor.
-
4:37 - 4:40Geçtiğimiz on yıl boyunca,
-
4:40 - 4:45hava kirliliği ve beyin sağlığı
arasındaki ilişkiyle ilgili araştırmalar -
4:45 - 4:48ciddi ölçüde artış gösterdi.
-
4:48 - 4:52Bu yüzden, belki de şu an beynimiz
bir toz bulutu içerisinde. -
4:53 - 4:55Size beynimizdeki hava kirliliğiyle ilgili
-
4:55 - 4:59şimdiye kadar ne öğrendiğimizden
ve kanıtlarından bahsetmek istiyorum. -
4:59 - 5:03İlk olarak, havadaki kirleticilerin
-
5:03 - 5:10merkezi sinir sistemimiz üzerinde
gözle görülen bir zararı var. -
5:11 - 5:13Ama önce toksik partiküllere geri dönelim.
-
5:13 - 5:14Hatırlıyor musunuz?
-
5:14 - 5:17Onları en son ciğerlerimizde
hayatın tadını çıkarmaya -
5:17 - 5:19ve her yeri kirletmeye bırakmıştık.
-
5:19 - 5:21İşte onların en küçüğü
kan dolaşımına karışıp -
5:21 - 5:27kalbin kan pompalamasıyla birlikte
-
5:27 - 5:30bütün organlarımız için
bir tehdit unsuru olarak -
5:30 - 5:32bütün vücudumuza yayılabilir.
-
5:32 - 5:34Buna beynimiz de dahil.
-
5:35 - 5:38Hava kirliliğinin sınır tanımadığını
sürekli söylemiyor muyuz? -
5:38 - 5:41Bu vücudumuz için de geçerli.
-
5:41 - 5:45Çünkü havadaki kirleticiler,
-
5:45 - 5:50çocuklarımız daha ilk nefesleri almadan
-
5:50 - 5:56plasentayı geçip fetüse ulaşarak
beyin zarlarına zarar verir. -
5:57 - 6:02İkincisi, yapılan araştırmalara göre
-
6:02 - 6:08doğum öncesi ve çocukluk döneminde
uzun süre hava kirliliğine maruz kalmak; -
6:09 - 6:15bilişsel beceri testinin
sonucunu düşürmesi -
6:15 - 6:19ve çocuğun sinirsel gelişimini
olumsuz etkilemekle birlikte, -
6:19 - 6:22eksi yönde bir etkisi daha bulunmakta.
-
6:22 - 6:27Bu etkisi ise otizm ve dikkat eksikliği
hiperaktivite bozukluğu -
6:27 - 6:32gibi davranışsal bozukluklardır.
-
6:33 - 6:35Buna ek olarak yapılan araştırmalar,
-
6:35 - 6:40çocukların ve genç yetişkinlerin beyninin
-
6:40 - 6:43uzun süre partikül maddeye maruz kalması,
-
6:43 - 6:48sinirsel tepkiyi değiştirmek
ve beyin iltihabının oluşması gibi, -
6:48 - 6:51bazı değişik tepkimelerin
ortaya çıkmasına neden olmakta. -
6:51 - 6:58Ayrıca, beyinde protein plaklarının
birikmesine yol açarak -
6:58 - 7:02Parkinson ve Alzheimer gibi hastalıkların
-
7:02 - 7:06oluşma riskini arttırmakta.
-
7:06 - 7:08İronik, değil mi?
-
7:08 - 7:12Çocuklarımızın geleceğine
yatırım yapıyoruz. -
7:13 - 7:17Perspektiflerini genişletmek için
her gün okula gönderiyoruz. -
7:17 - 7:20Toplumlar eğitime yatırım yapıyor.
-
7:20 - 7:25Fakat okul otobüsünü
beklerken soludukları hava, -
7:25 - 7:30onların beyin gelişimini
olumsuz yönde etkiliyor. -
7:31 - 7:35Hadi üçüncü maddeye geçelim.
Peki ya yetişkinler? -
7:35 - 7:38En son yapılan bilimsel çalışmalara göre
-
7:39 - 7:43uzun süre partikül maddeye maruz kalmak,
-
7:43 - 7:49yaşlandıkça bilişsel düşüş
yaşanmasına neden olmakta. -
7:50 - 7:51Yalnızca bu da değil,
-
7:51 - 7:56eğer çok miktarda partikül maddeye
uzun süre maruz kalınırsa -
7:56 - 8:00beyin daha hızlı yaşlanıyor,
-
8:00 - 8:07küçük ve sessiz felç
geçirme oranı artıyor. -
8:08 - 8:11Son maddeye geçiyorum
ve daha fazla kanıt göstermeyeceğim. -
8:11 - 8:13Çünkü tonlarca kanıt var.
-
8:13 - 8:16Bazı epidemiyolojik çalışmalara
ve hayvan deneylerine göre -
8:16 - 8:21bunaklığın, hava kirleticilerine
devamlı maruz kalmayla ilgili olabileceği -
8:21 - 8:24konusunda bazı düşünceler var.
-
8:26 - 8:30Neredeyse herkes
hava kirliliğine maruz kalıyor. -
8:31 - 8:35Kırsal bölgede veya kentsel bölgede
yaşıyor olmanız, -
8:35 - 8:39yüksek gelirli ya da düşük gelirli
bir ülkede yaşıyor olmanız fark etmiyor -
8:39 - 8:44ve sizinki de dahil
herkesin beyni risk altında. -
8:45 - 8:46Bir tıp doktoru olarak,
-
8:46 - 8:51profesyonel hayatımın
20 yılı aşkın bir süresini -
8:51 - 8:53Dünya Sağlık Örgütü'nde çalışarak
-
8:53 - 8:57insanları toplum sağlığı
ve bu konudaki risklerle ilgili -
8:57 - 9:00bilinçlendirmek için harcadım.
-
9:01 - 9:05Bilginin varlığıyla birlikte
çözümlerin de var olduğunu biliyorum. -
9:05 - 9:09Elbette bazı bölgeler
diğerlerinden daha kirli olabilir. -
9:09 - 9:12Fakat bu küresel bir sorun
-
9:12 - 9:19ve bu sorunu; hiçbir bireyin,
grubun, bölgenin veya ülkenin -
9:19 - 9:22tek başına çözmesi mümkün değil.
-
9:23 - 9:27Sivil toplumlar, özel sektörler,
hatta bireyler olarak -
9:27 - 9:32çok güçlü bağlantılara
ve icraatlara ihtiyacımız var. -
9:32 - 9:34Hepimizin taşın altına
elini sokması gerekiyor. -
9:34 - 9:38Evet tüketim şeklimize,
iletişim şeklimize, -
9:38 - 9:42enerjimizi kullanma şeklimize
dikkat etmemiz gerekiyor. -
9:43 - 9:48İşin iyi tarafıysa şu:
bütün bu çözümler uygulanabilir. -
9:48 - 9:52Asıl soru, eğer harekete geçmeyi
bir gün daha ertelersek -
9:52 - 9:55kaybedeğimiz binlerce hayat
söz konusu olabilir. -
9:55 - 10:02Eğer bir yıl daha ertelersek
tekrar 7 milyon hayatı kaybedebiliriz. -
10:03 - 10:07Bu yüzden, bütün politikacıların,
bütün politika üreticilerinin, -
10:07 - 10:12kararlarını ertelemenin,
insan sağlığı üzerinde -
10:12 - 10:15ne gibi sonuçları doğuracağının
farkında olması gerekiyor. -
10:15 - 10:16Aslına bakacak olursak
-
10:16 - 10:20bu durum, görünmez bir katilin
beraberinde getirdiği risklerle -
10:20 - 10:23tarihte ilk defa karşı karşıya
kalışımız değil. -
10:23 - 10:27Bu, 1952 yılında Londra'nın hali.
-
10:27 - 10:321950'li ve 1960'lı yıllarda
Londra'da yapıldığı gibi, -
10:33 - 10:36hükûmetler ve şehirler,
-
10:36 - 10:40hava kirliliğinin yol açtığı
korkunç sonuçları durdurmak için -
10:40 - 10:42hızlı hareket etmeliler.
-
10:43 - 10:49Hükümetlerin, trafiği azaltmak için
toplum taşımaya yatırım yapması -
10:49 - 10:56veya bisiklet kullanımını teşvik etmesi,
yine aynı şekilde hava kirliliğine karşı -
10:56 - 11:01yenilenebilir enerji kaynaklarına dönmesi,
-
11:01 - 11:09ulaşım, ısınma ve bazı temel ihtiyaçları
karşılarken temiz kaynakları kullanması -
11:09 - 11:12ve bu kaynaklara yatırım yapması,
-
11:12 - 11:15onlar için zor görünse de
aslında oldukça mantıklı çözümler. -
11:15 - 11:19Çünkü bu çözümler salınımları azaltıyor,
-
11:19 - 11:23DSÖ standartlarına uygun olarak
hava kalitesini arttırıyor. -
11:23 - 11:27Bu standartlar zaten bizleri
korumak üzerine varlar. -
11:28 - 11:31Doğrusu, bütün politikacıların
bu taahhütleri vermesine -
11:31 - 11:34ve politik irade göstermesine
ihtiyacımız var. -
11:35 - 11:38Fakat buna şimdi ihtiyacımız var.
-
11:38 - 11:43Hatta, başarısız olanlardan,
yani yapılması gerekeni erteleyenlerden, -
11:44 - 11:49mahkemede savunma yapmaları talep edildi.
-
11:49 - 11:51Bugünden itibaren,
-
11:51 - 11:56hiçbir politikacı, "ben bilmiyordum"
deme hakkına sahip olmayacak. -
11:56 - 11:57Artık asıl soru şu:
-
11:58 - 11:59Daha kaç can kaybetmeyi
-
12:00 - 12:03veya hayat kalitemizden
ve beyin gücümüzden -
12:03 - 12:07daha ne kadar kayıp vermeyi
kabul etmeye hazırız? -
12:08 - 12:10Eğer cevabınız "hiç" ise,
-
12:10 - 12:12sizlerden talep edeceğim şey,
-
12:12 - 12:17beynimiz hâlâ çalışıyorken
ve bizler de hâlâ zeki durumdayken -
12:17 - 12:22haklarınızı öğrenin,
politikacılara baskı yapın -
12:22 - 12:24ve hava kirliliğine sebep olan
-
12:24 - 12:26kaynakların kullanımına
son vermelerini sağlayın. -
12:26 - 12:32Bu, kendimizi ve güzel beynimizi
korumamız için ilk yapmamız gereken şey. -
12:32 - 12:33Çok teşekkür ederim.
-
12:34 - 12:38(Alkış)
- Title:
- Hava kirliliğinin beynimize etkisi
- Speaker:
- María Neira
- Description:
-
Hava kirliliği sınır tanımıyor hatta halk sağlığı uzmanı María Neira'nın dediğine göre bu durum vücudumuz için de geçerli. Tüyler ürpertici bu konuşmasında María Neira, mikroskobik partiküllerin ve kimyasalların her nefes aldığımızda beynimiz de dahil bütün ana organlarımızı nasıl etkilediğini anlatıyor ve bu durum için, hem toplumu hem de yetkilileri önlem almaya çağırıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 12:52
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for This is your brain on air pollution | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for This is your brain on air pollution | ||
Can Boysan accepted Turkish subtitles for This is your brain on air pollution | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for This is your brain on air pollution | ||
Burakhan Uçar edited Turkish subtitles for This is your brain on air pollution | ||
Burakhan Uçar edited Turkish subtitles for This is your brain on air pollution | ||
Burakhan Uçar edited Turkish subtitles for This is your brain on air pollution | ||
Burakhan Uçar edited Turkish subtitles for This is your brain on air pollution |