O'ta qashshoqlikni tugatish uchun to'rtta qadam

Kamida 400 million odam o'ta qashshoqlikda umr kechirishadi: keskin moliyaviy va ijtimoiy zaiflik holati ko'pchilikning umid va qadr-qimmatini yo'q qiladi. Qashshoqlikka qarshi kurashishga qaratilgan xalqaro rivojlanish markazi bo'lgan BRAC da, Shameran Abed va uning jamoasi millionlab odamlarga qashshoqlikdan qutulishiga va imkonyatlarga to'la hayotni yaratishiga yordam bergan barqaror, har tomonlama dastur ishlab chiqishdi. Ularning keyingi olti yil ichida 21 million odamning hayotini o'zgaritirb yuboradigan dastur tadbiq etishda hukumatlar bilan dadil hamkorlik qilish rejasi haqida ko'proq bilib oling. ( Bu ulkan reja - global o'zgarishlarni moliyalashtiradigan va qo'llab quvvatlaydigan TED ning tashabbusi bo'lgan, Mard Loyihasi (Audacious Project) ning bir qismidir.)

Biz insoniyatning ulkan taraqqiyotiga
guvoh o'lmoqdamiz.

O'tgan o'n yillar davomida,
jahon bozorining kengayishi

dunyo aholisining uchdan bir qismini
qashshoqlikdan olib chiqdi.

Lekin biz ulkan muvaffaqiyatsizlikka
ham guvoh bo'lmoqdamiz.

Bu sa'y-harakatlarimiz

shundoq ham qashshoq odamlarni

o'ta qashshoq qilib qo'ydi.

O'ta qashshoq bo'lish bizga ma'lum
bo'lgan pul miqdoridan ham

chetga chiqadi:

kuniga 2 dollardan kam pulga yashash.

U hatto yer va chorva mollarining

yo'qligidan ham oshib tushadi.

O'ta qashshoq bo'lish o'z
qadr-qimmatidan, maqsadidan va o'zidan

mahrum bo'lishdir.

Bu yakka holda yashashni anglatadi.

Chunki siz jamoatchilik uchun
bosh og'rig'isiz.

Bu oilangiz va o'zingiz uchun
farovon kelajakni

tasavvur qila olmaslikni
anglatadi.

2019-yil oxirigaacha,

taxminan 400 million odam o'ta qashshoqlik
darajasida istiqomat qilgan.

Bu Kanada va AQSH ning birgalikdagi
aholisidan ham ko'p degani.

Falokat yuz berganda esa,

bu pandemiya bo'ladimi, tabiiy ofat,
yoki inson yuzaaga keltirgan inqiroz,

bu raqamlar favqulodda ko'tariladi.

Mening dadam, Fazle Abed
o'z amalidan voz kechgan

1972-yil, bu yerda, Bangladeshda
BRAC ni tashkil qilish uchun.

Bangladesh ostun-ustun edi,

endigina halokatli to'fondan
qutulib chiqib,

mustaqillik uchun urush iskanjasida edi.

Eng qashshoq odamlar bilan
ishlab, otam shuni angladiki,

qashshoqlik faqatgina pul yoki
boshqa moddiy narsalar yo'qchiligi emas,

bu shuningdek, umidsizlik ham edi.

Odamlar qashshoqlikka o'rganib qolgandi,

chunki ularning holatlari o'zgarmas edi.

Qashshoqlik ular uchun oy va quyosh
kabidek edi,

Hudo tomonidan berilgan narsa kabi.

Qashshoqlikni kamaytiradigan
dasturlarning amali uchun,

ular insonlarga umid va qadrini
ham singdirishi kerak.

Shu tarzda, kichik ko'mak bilan

odamlar o'zlarini qashshoqlikdan
olib chiqadi.

BRAC bitiruv yondashuvini
olbi kirdi,

o'ta qashshoqlikka yechim sifatida,
u kam daromadni ham,

umidsizlikni ham o'z ichiga olardi.

Bu yondashun asosan ayollarga
tog'ri keladi.

Chunki ular o'ta qashshoqlikdan
eng ko'p aziyat chekkan.

Lekin ular o'zlarni va oilalarini
undan olib chiqib

keta olishadi ham.

Ikki yil davomida,

biz asosan to'rtta ish qildik.

Birinchisi, ayollarning eng asosiy
ehtiyojlarini qondirdik,

mablag' va oziq-ovqat bergan holda,

yashab qolishini ta'minladik.

Ikkinchisi, tirikchilik qilishi uchun

chorva kabi moddiy narsalar berdik

va ularni bundan pul topishga o'rgatdik.

Uchinchisi, ularga pulni yig'ishni
va yangi narsalarga

sarmoya kiritishni o'rgatdik.

To'rtinchisi, ularni jamiyatga
aralashuviga yordam berdik,

avval, o'zlari kabi bo'lgan
ayollar guruhlariga,

keyin esa jamoatchiligiga.

Bularning har bir bo'g'ini boshqalarning
muvaffaqiyati uchun o'ta muhimdir.

Lekin chin sehr - bu umid
va imkoniyat hissining borligidadir,

ayollarning bu ko'rsatmalar
bilan rvojlanishidadir.

Sizga Jorina haqida o'zlab bersam.

Jorina shimoliy Bangladeshdagi
uzoq qishloqda tug'ilgan.

U hech qachon maktab ko'rmagan.

U 15 yoshida xo'rlaydigan erga uzatilgan.

U oxiri qizni tashlab ketgan,

uni hech qanday daromadsiz qoldirib.

Maktabga bormaydiga, 2 farzand ham
qolgan, och qolgan holda.

Hech kim yordam bermagach,

uning umidi uzilgan edi.

Jorina BRAC Bitiruv dasturiga
2005-yili qo'shilgan.

U haftasiga bir dollar olgan,

va ikkita sigir,

tadbirkorlik kursiga o'qigan

va haftasiga mentor tashrif buyurgan.

U moddiy daromad topishni boshlagan.

Lekin, eng muhimi,

u o'zi va bolalari uchun farovon kelajakni
tasavvur qila boshlagan.

Agar bugun Jorinani qishlog'iga
yo'lingiz tushsa,

u hududdagi eng katta do'konga
egalik qilishiga guvoh bo'lasiz.

U o'zi sotib olgan yerni va qurgan uyini

faxr bilan ko'rsatadi.

Bu dasturni 2002-yilda
boshlaganimizdan beri,

ikki million Bangladesh ayol-qizlari

o'zlarini va oilalarini o'ta
qashshoqlikdan olib chiqishdi.

Bu deyarli 9 million kishi degani.

Har bir xo'jalik uchun 500 dollarga
teng bo'lgan bu dastur,

ikki yilgina amalda bo'ldi.

Ammo, ta'siri undan uzoqqa cho'ziladi.

London Iqtisodiyot Maktabidagi
tadqiqotchilar shuni aniqlashdiki,

dasturga kirganidan yetti yil o'tib ham,

92 foiz qatnashchilar o'zlarini
eplab yurishgan yoki daromadini,

moddiy boyligini, va
iste'mol savatini oshirishgan.

Esther Duflo va Abhijit Banerji,

o'tgan yili Nobel sovrinini yutgan,
MIT iqtisodchilari,

mamlakatlararo baholashni olib borishdi:

Unda bitiruv yondashuvi,
qashshoqlikni yengishdagi eng samarali

yo'llardan biri deb topildi.

Lekin otam ba'zi odamlarga
foydasi tekkan

yechimni topgandan ko'ngli to'lmadi.

U har doim ulkan maqsadlar qo'yayapmizmi
deya boshi qotardi,

gap miqyos haqida ketganda.

Biz butun Bangladesh miqosida,
muvaffaqiyatga erishganimizda,

u jahon miqyosida qanday kengayishni
bilishni xohlardi.

Bu esa hukumatlarni o'z ichiga oladi.

Hukumatlar allaqachon
milliardlab dollarlarni

qashshoqlikni kamaytirish dasturlariga
sarflashadi.

Lekin u pullarning ko'pchiligi
bekor ketadi.

Chunki, bu dasturlar, yo eng
kambag'allargacha yetib bormaydi,

yo yetib borsa ham, aytarli
ta'sir o'takaza olmaydi.

Biz hukumatlarni ham ishga solish
yo'lida ishlayapmiz,

bu kabi yondashuvlarga moslashishiga
va kengayishiga yordam berib.

allaqachon o'ta qashshoqlik uchun
ajratilib bo'ligan,

milliard dollarlarning ta'sirini
iloji boricha oshirgan holda.

Rejamiz yana 21 million odamga
o'ta qashshoqlikdan chiqishiga

yordam berishdir

keyingi olti yil ichida, 8 mamlakatda

har biriga BRAC jamaosini
biriktirgan holda.

2019-yil iyulida, otamga so'nggi bosqichli
miya saratoni tashxisi qo'yildi

va yashashga 4 oyi qolganligi aytildi.

U kishi 47 yil davomida
BRAC ni boshqarar ekan,

butun hayoti mobaynida bizga eslatardi,

optimizmning umidsizlik
ustidan g'alabasini.

Odamlarda o'ziga ishonch uchqunlari
yonganda,

hatto eng qashshoqlar ham hayotlarini
o'zgartira olishadi.

Otam dekabrda olamdan o'tdi.

U millionlab odamlarda
o'sha uchqunni yoqdi

va so'nggi kunlarida,

u bizdan millionlab odamlar uchun ishni
davom ettirishni o'tinib so'radi.

Bu imkoniyatdan foydalanib
qolishimiz kerak.

Keling, dunyoni qashshoqlikdan
xoli tasavvur qilishni to'xttaylik

va o'sha dunyoni birga quraylik.

Rahmat.